An Tataramon ni Jehova Buhay

Tampok na mga Kabtang sa Libro nin Ikaduwang Cronica

SA PAGPOPOON kan libro sa Biblia na Ikaduwang Cronica, si Salomon namamahala bilang hade sa Israel. An libro nagtatapos paagi sa mga tataramon na ini ni Hadeng Ciro kan Persia sa desterradong mga Judio sa Babilonya: “[Si Jehova] mismo nagsugo sako na itogdok sia nin harong sa Jerusalem, na yaon sa Juda. An siisay man sa saindo na kabtang kan saiyang bilog na banwaan, ibahan logod sia ni Jehova na saiyang Dios. Kaya tumukad sia [sa Jerusalem].” (2 Cronica 36:23) Kinompleto kan saserdoteng si Esdras kan 460 B.C.E., kinokobrehan kan libro an 500 na taon​—poon 1037 B.C.E. sagkod 537 B.C.E.

Pinagin posible kan dekreto ni Ciro na makabalik an mga Judio sa Jerusalem asin maestablisar giraray an pagsamba ki Jehova duman. Minsan siring, an dakol na taon nin pagkabihag sa Babilonya nagkaigwa nin grabeng epekto. An nagbaralik na desterrado mayong kaaraman dapit sa kasaysayan kan saindang nasyon. An Ikaduwang Cronica nagtao sa sainda nin malinaw na sumaryo kan mga pangyayari sa pamamahala kan mga hade sa makahadeng linya ni David. An estorya interesante man sa sato huli ta itinatampok kaiyan an mga bendisyon na ibinubunga kan pagkuyog sa tunay na Dios asin an mga resulta kan pagsuway sa saiya.

AN SARONG HADE NAGTOGDOK NIN HARONG PARA KI JEHOVA

(2 Cronica 1:1–​9:31)

Itinao ni Jehova ki Hadeng Salomon an kahagadan kan saiyang puso​—an kadonongan asin kaaraman​—kaiba an kayamanan asin onra. An hade nagtogdok nin sarong kahangahangang harong para ki Jehova sa Jerusalem, asin an mga tawo “magayagaya asin maogma an puso.” (2 Cronica 7:10) Si Salomon nagin “mas dakula kisa sa gabos na iba pang hade sa daga sa kayamanan asin kadonongan.”​—2 Cronica 9:22.

Pagkatapos na mamahala sa Israel sa laog nin 40 taon, si Salomon ‘huminigda kaiba kan saiyang mga apoon, asin si Roboam na saiyang aki nagpoon na mamahala bilang kasalida nia.’ (2 Cronica 9:31) Dai irinekord ni Esdras an pagsuway ni Salomon sa tunay na pagsamba. An nasambitan sanang mga negatibo manongod sa hade iyo an bakong madonong na pagkaigwa nia nin dakol na kabayo hale sa Egipto asin an pag-agom nia sa aking babae ni Faraon. Sa siring, an parasurat kan kasaysayan nin mga pangyayari iinaatubang an salaysay sa positibong punto de vista.

Mga Hapot sa Kasuratan na Sinimbag:

2:​14​—Taano an linahe kan artesano na ilinadawan digdi ta laen kisa kan yaon sa 1 Hade 7:14? An sinasabi kan Enot na Hade iyo an ina kan artesano na “sarong babaeng balo hale sa tribo ni Neftali” huli ta nakaagom sia nin sarong lalaki sa tribong iyan. Pero, sia mismo hale sa tribo ni Dan. Pagkagadan kan saiyang agom, nagpaagom sia sa sarong lalaki na taga Tiro, asin an artesano an nagin aki sa pag-agoman na iyan.

2:​18; 8:​10​—An mga bersikulong ini nagsasabi na an kabilangan kan mga deputado na naglilingkod bilang mga paraataman asin kapatas sa mga trabahador 3,600 na dinagdagan nin 250, mantang segun sa 1 Hade 5:16; 9:​23, an kabilangan ninda 3,300 na dinagdagan nin 550. Taano ta magkalaen an kabilangan na iyan? An pagkakalaen garo baga yaon sa paagi nin pagklasipikar sa mga deputado. Tibaad sa Ikaduwang Cronica pinaglaen an 3,600 na bakong Israelita asin an 250 Israelitang deputado, mantang sa Enot na Hade ilinalaen an 3,300 na kapatas sa 550 namomoon na superbisor na mas halangkaw an ranggo. Sa paano man, an total na kabilangan kan mga naglilingkod bilang mga deputado 3,850.

4:​2-4​—Taano ta mga torong baka an ginamit na representasyon sa pagtogdok kan patongan kan minoldeng dagat? Sa Kasuratan, an mga torong baka nagsisimbolisar sa kosog. (Ezequiel 1:10; Kapahayagan 4:​6, 7) An pagpili sa mga torong baka bilang representasyon angay huli ta an 12 tansong torong baka nagsusuportar sa dakulaon na “dagat,” na may timbang na mga 30 tonelada. An paggibo nin mga torong baka para sa katuyohan na ini dai naglalapas sa ano man na paagi kan ikaduwang togon, na nagpoprohibir sa paggibo nin mga bagay tanganing sambahon.​—Exodo 20:​4, 5.

4:5​—Ano an total na kapasidad kan minoldeng dagat? Kun pano, puedeng ikalaog sa dagat an tolong ribong sokol na bato, o mga 66,000 na litro. Minsan siring, an normal na laog kaiyan, tibaad mga dos tersio kan kapasidad kaiyan. An 1 Hade 7:26 nagsasabi: “Duwang ribong sokol na bato [44,000 na litro] an ikakalaog [sa dagat].”

5:​4, 5, 10​—Anong muebles hale sa orihinal na tabernakulo an nagin kabtang kan templo ni Salomon? An solamenteng bagay na hale sa orihinal na tolda nin katiriponan na ilinaag sa templo ni Salomon iyo an Kaban. Pagkatapos na itogdok an templo, an tabernakulo dinara hale sa Gabaon pasiring sa Jerusalem asin minalataw na isinaray duman.​—2 Cronica 1:​3, 4.

Mga Leksion Para sa Sato:

1:​11, 12. Ipinaheling ki Jehova kan kahagadan ni Salomon na harani sa puso kan hade an pagkaigwa nin kadonongan asin kaaraman. Tunay nanggad na ihinahayag kan satong mga pamibi sa Dios kun ano an harani sa satong puso. Madonong na analisaron niato an laog kan satong mga pamibi.

6:4. An odok sa pusong pag-apresyar sa mamomoton na kabootan asin karahayan ni Jehova maninigong magpahiro sa sato na omawon si Jehova na may kapadangatan asin pagpasalamat.

6:​18-​21. Minsan ngani an Dios dai magkakaigo sa ano man na edipisyo, an templo maserbing sentro kan pagsamba ki Jehova. Ngonyan, an mga Kingdom Hall kan Mga Saksi ni Jehova an mga sentro kan tunay na pagsamba sa komunidad.

6:​19, 22, 32. Si Jehova madodolokan kan gabos​—poon sa hade sagkod sa mga pinakahababa sa nasyon​—dawa nin saro na taga ibang daga na odok na minadolok sa saiya.a​—Salmo 65:2.

PAGSALIHID KAN MGA HADE SA LINYA NI DAVID

(2 Cronica 10:1–​36:23)

An nagkakasararong kahadean nin Israel nabanga sa duwa​—an sampulong tribong kahadean sa amihanan asin an duwang tribong kahadean kan Juda asin Benjamin sa timog. Itinao kan mga saserdote asin Levita sa bilog na Israel an saindang kaimbodan sa tipan para sa Kahadean kisa sa nasyonalismo asin sinuportaran ninda an aki ni Salomon na si Roboam. Sa labi-labi sanang 30 taon pagkatapos na mahaman iyan, an templo hinabonan kan mga kayamanan kaiyan.

Sa 19 hade na suminunod ki Roboam, 5 an maimbod, 3 an nagin maimbod sa kapinonan alagad nagin bakong maimbod, asin saro an nagbakle sa saiyang salang dalan. An iba sa mga namamahala naggibo nin maraot sa atubangan ni Jehova.b Idinoon an mga aktibidad kan limang hade na nagsarig ki Jehova. An pagkasaysay manongod sa pagbalik ni Ezequias kan mga serbisyo sa templo asin pag-areglar ni Josias nin sarong dakulang Paskua seguradong nagin dakulang pamparigon sa boot sa mga Judio na interesadong establisaron giraray an pagsamba ki Jehova sa Jerusalem.

Mga Hapot sa Kasuratan na Sinimbag:

13:5​—Ano an kahulogan kan ekspresyon na “tipan nin asin”? Huli sa nakakapreserbar na kualidad kaiyan, an asin nagin simbolo nin pagigin permanente asin pagigin dai nagliliwat. Kun siring, an “tipan nin asin” nangangahulogan nin sarong obligatoryong kasundoan.

14:​2-5; 15:17​—Hinale daw ni Hadeng Asa an gabos na “haralangkaw na lugar”? Minalataw na dai. Tibaad hinale sana ni Asa an haralangkaw na lugar na konektado sa pagsamba sa falsong mga dios alagad bako an mga lugar kun saen nagsasamba an banwaan ki Jehova. Puede man na an haralangkaw na lugar itinogdok giraray sa huring kabtang kan pagreynar ni Asa. Ini an hinarale kan aki nia na si Josafat. Sa katunayan, an haralangkaw na lugar dai biyong nawara, dawa durante kan pagreynar ni Josafat.​—2 Cronica 17:​5, 6; 20:31-33.

15:9; 34:6​—Ano an paninindogan kan tribo ni Simeon kun manongod sa pagkabanga kan kahadean nin Israel? Huling namana ninda an manlaenlaen na lugar sa Juda, an tribo ni Simeon yaon sa laog kan teritoryo kan kahadean nin Juda asin Benjamin. (Josue 19:1) Minsan siring, sa relihion asin sa politika, an tribong iyan kuminampi sa kahadean sa amihanan. (1 Hade 11:30-​33; 12:20-​24) Huli kaini, ibinilang an Simeon sa sampulong tribong kahadean.

16:​13, 14​—Sinolo daw an bangkay ni Asa? Dai, an “ekstraordinaryo an kadakulaan na pagsolo sa lobong” nanonongod, bakong sa pagsolo sa bangkay ni Asa, kundi sa pagsolo nin mga espesya.​—Nota sa ibaba.

35:3​—Saen kinua ni Josias an banal na Kaban na dinara sa templo? Dai sinasabi kan Biblia kun baga an Kaban hinale bago kaidto kan saro sa maraot na mga hade o kun isinaray iyan ni Josias sa ibang lugar durante kan ginibong dakulang paghirahay kan templo. An solamenteng pagkasambit sa kasaysayan manongod sa Kaban pakalihis kan kaaldawan ni Salomon iyo an pagdara kaiyan ni Josias sa templo.

Mga Leksion Para sa Sato:

13:13-​18; 14:​11, 12; 32:​9-​23. Kanigoan na leksion an manonodan niato manongod sa kahalagahan kan pagsarig ki Jehova!

16:​1-5, 7; 18:​1-3, 28-​32; 21:​4-6; 22:10-​12; 28:16-​22. An pakikialyansa sa mga taga ibang nasyon o mga daing pagtubod may makaturotristeng mga resulta. Madonong na likayan ta an ano man na dai kinakaipuhan na pagkasangkot sa kinaban.​—Juan 17:​14, 16; Santiago 4:4.

16:​7-​12; 26:16-​21; 32:​25, 26. An kaabhawan an nagpangyari ki Hadeng Asa na gumawe nin maraot sa huring mga taon kan saiyang buhay. An espiritu nin kapaabaw-abawan an ikinabagsak ni Uzias. Si Ezequias guminawe nin bakong madonong asin tibaad may kapalangkawan kan ipaheling nia sa mga sugo kan Babilonya an saiyang kayamanan. (Isaias 39:1-7) “An pagigin orgolyoso naeenot sa kapahamakan,” an patanid kan Biblia, “asin an espiritu nin kaabhawan naeenot sa pagkapukan.”​—Talinhaga 16:18.

16:9. Tinatabangan ni Jehova an mga kompleto an puso sa saiya, asin gustong-gusto niang gamiton an saiyang kapangyarihan para sa sainda.

18:​12, 13, 23, 24, 27. Arog ni Micaya, kita maninigong magin makosog an boot asin pusoan sa pagtaram manongod ki Jehova asin sa saiyang mga katuyohan.

19:​1-3. Hinahanap ni Jehova an marahay sa sato dawa kun nakakagibo kita nin ikinakaanggot nia.

20:​1-28. Makakakompiar kita na totogotan ni Jehova na manompongan niato sia kun mapakumbaba kitang madolok sa saiya para sa paggiya.​—Talinhaga 15:29.

20:17. Tanganing ‘maheling an pagliligtas ni Jehova,’ kaipuhan niatong ‘pumuesto’ sa aktibong pagsuportar sa Kahadean nin Dios. Imbes na kita mismo an humiro, dapat na ‘dai kita maghiro,’ na lubos na nagtitiwala ki Jehova.

24:17-​19; 25:14. Idolatriya an nagin siod para ki Joas asin sa saiyang aki na si Amasias. Ngonyan, an idolatriya puede man na magin nakakaakit, partikularmente kun iyan minalataw paagi sa daing gayo risang kaaraan o nasyonalismo.​—Colosas 3:5; Kapahayagan 13:4.

32:​6, 7. Kaipuhan man niatong magmakosog an boot asin magpakakosog mantang ‘isinusulog niato an bilog na pangalasag hale sa Dios’ asin nagpapadagos sa espirituwal na pakikilaban.​—Efeso 6:11-18.

33:​2-9, 12, 13, 15, 16. Ipinapaheling nin saro an tunay na pagsolsol paagi sa pagbaya sa salang dalan asin desididong paghihingoa na gibohon an tama. Kun tunay an pagsolsol, dawa an saro na guminawe nin siring karaot ki Hadeng Manases puedeng umako kan pagkaherak ni Jehova.

34:​1-3. An ano man na negatibong mga pangyayari kan aki pa kita dai man kaipuhan na makaolang sa sato na mamidbid an Dios asin paglingkodan sia. An tibaad positibong nakaimpluwensia ki Josias kan sia aki pa puedeng iyo an saiyang nagsosolsol na lolo, si Manases. An ano man na positibong impluwensia ki Josias sa kahurihurihi nagbunga nin marahay. Kaya puede man na mangyari iyan sa sato.

36:15-​17. Si Jehova maheherakon asin mapasensia. Minsan siring, an saiyang pagkaherak asin pasensia bakong daing limite. An mga tawo kaipuhan na maghimate sa paghuhulit kan Kahadean tanganing maligtas sinda kun taposon na ni Jehova an maraot na sistemang ini nin mga bagay.

36:​17, 22, 23. An tataramon ni Jehova pirmeng nagkakatotoo.​—1 Hade 9:​7, 8; Jeremias 25:9-11.

Napahiro nin Sarong Libro

“Hinale ni Josias an gabos na makauuyam nin makuring bagay sa gabos na daga na rogaring kan mga aki ni Israel,” an sabi kan 2 Cronica 34:​33, “asin an gabos na yaon sa Israel pinapaglingkod nia, na maglingkod ki Jehova na saindang Dios.” Ano an nagpahiro ki Josias na gibohon ini? Kan darahon ki Hadeng Josias ni Safan na sekretaryo an bago pa sanang nadiskobreng libro kan Ley ni Jehova, ipinabasa iyan nin makosog kan hade. Napahirong marhay si Josias kan nadangog nia kaya may kaigotan niang sinuportaran an dalisay na pagsamba sa bilog niang buhay.

An pagbasa kan Tataramon nin Dios asin paghorophorop kan nabasa niato puedeng magkaigwa nin hararom na epekto sa sato. Bako daw na an pagpensar sa kasaysayan kan mga hade sa linahe ni David nag-eenkaminar sa sato na arogon an mga halimbawa kan mga nagsarig ki Jehova asin likayan an gawe-gawe kan mga dai nagsarig sa saiya? An Ikaduwang Cronica pinapahiro kitang itao an satong dai nababangang debosyon sa tunay na Dios asin magdanay na maimbod sa saiya. An mensahe kaiyan tunay nanggad na buhay asin mapuersa.​—Hebreo 4:12.

[Mga Nota sa Ibaba]

[Ritrato sa pahina 18]

Aram daw nindo kun taano ta an mga torong baka angay na representasyon sa patongan kan minoldeng dagat?

[Mga Ritrato sa pahina 21]

Minsan ngani limitado an tabang sa saiya kan sia aki pa, si Josias nagdakula na maimbod ki Jehova