ცოდვა
ნებისმიერი რამ, რაც არ შეესაბამება და ეწინააღმდეგება ღვთის პიროვნებას, მის ნორმებს, გზებსა და ნებას; ის, რაც ღმერთთან ურთიერთობას აფუჭებს. ეს შეიძლება იყოს სიტყვები (იობ. 2:10; ფს. 39:1), საქმეები (არასწორი საქმეები [ლვ. 20:20; 2კრ. 12:21] ან სავალდებულო საქმის შეუსრულებლობა [რც. 9:13; იაკ. 4:17]), განწყობა ან გულის მდგომარეობა (იგ. 21:4; შდრ. აგრეთვე რმ. 3:9—18; 2პტ. 2:12—15). ყველაზე დიდი ცოდვა ურწმუნოებაა, ანუ ღვთისადმი ნდობის ნაკლებობა და მის შესაძლებლობებში დაეჭვება (ებ. 3:12, 13, 18, 19). ამის უკეთ დანახვაში დაგვეხმარება დედანში გამოყენებული ცოდვის აღმნიშვნელი სიტყვებისა და მათთან დაკავშირებული მაგალითების განხილვა.
„ცოდვად“ ითარგმნება ებრაული სიტყვა ხატტათ და ბერძნული სიტყვა ჰამარტია. ორივე ენაში ამ სიტყვების ზმნური ფორმა (ებრ. ხატაʼ ; ბერძ. ჰამარტანო) ნიშნავს აცდენას, მაგალითად: მიზნის, გზის, ნიშნის ან სწორი კურსის აცდენას. მსაჯულების 20:16-ში ხატაʼ უარყოფით ნაწილაკთან ერთად გვხვდება იმ მონაკვეთში, რომელშიც საუბარია ბენიამინელებზე, რომლებიც „ისე ისროდნენ ქვებს, რომ თმის ღერს არ აცილებდნენ“. ბერძენი მწერლები ჰამარტანოს იყენებდნენ იმ შუბოსანთან მიმართებით, რომელიც მიზანში ვერ არტყამდა. ორივე სიტყვა არა მხოლოდ პირდაპირი გაგებით აცდენას ნიშნავდა, არამედ გადატანითი მნიშვნელობით — სულიერი და მორალური მიზნიდან გადახვევას. იგავების 8:35, 36-ში ნათქვამია, რომ ღვთიური სიბრძნის მპოვნელი სიცოცხლეს პოვებს, ხოლო ვინც არ მოძებნის [ებრ.-დან ხატაʼ ], „თავის სულს ავნებს“ და სიკვდილი არ ასცდება. ებრაულ და ბერძნულ წერილებში ეს სიტყვა ძირითადად ღვთის გონიერი ქმნილებების შეცოდებაზე, ანუ შემოქმედის მიერ დადგენილი მიზნის აცდენაზე მიანიშნებს.
ადამიანის ადგილი ღვთის განზრახვაში. ადამიანი „ღვთის ანარეკლად“ შეიქმნა (დბ. 1:26, 27). სხვა ყველა ქმნილების მსგავსად, ისიც ღვთის ნებით გაჩნდა (გმც. 4:11). მას ღვთის განზრახვა უნდა შეესრულებინა დედამიწაზე, რასაც ცხადყოფს ღვთისგან მისთვის მიცემული დავალება (დბ. 1:28; 2:8, 15). ღვთივშთაგონებული მოციქული პავლე წერდა, რომ ადამიანი „ღვთის ანარეკლად და დიდებად“ იყო შექმნილი (1კრ. 11:7), ამიტომ მას შემოქმედის თვისებები უნდა აერეკლა, ანუ ისე მოქცეულიყო, რომ ღვთისთვის ხოტბა შეესხა. როგორც მიწიერი შვილი, ადამიანი თავის ზეციერ მამას უნდა დამსგავსებოდა, წინააღმდეგ შემთხვევაში, ის ღვთის შვილად წოდების ღირსად არ ჩაითვლებოდა და ზეციერ მამას შეარცხვენდა (შდრ. მლ. 1:6).
იესოსაც ეს ჰქონდა მხედველობაში, როცა თავის მოწაფეებს ისეთი სიკეთის კეთებისა და სიყვარულისკენ მოუწოდა, რომელიც აღემატებოდა „ცოდვილთა“ (ვინც ცოდვილ ცხოვრებას ეწევა) სიკეთესა და სიყვარულს. მან უთხრა მოწაფეებს, რომ თავიანთი „ზეციერი მამის შვილები“ მხოლოდ იმ შემთხვევაში იქნებოდნენ, თუ ღმერთს გულმოწყალებასა და სიყვარულში მიჰბაძავდნენ (მთ. 5:43—48; ლკ. 6:32—36). პავლე ღვთის დიდებას ადამიანის ცოდვასთან აკავშირებს და ამბობს, რომ „ყველამ შესცოდა და მოკლებულნი არიან ღვთის დიდებას“ (რმ. 3:23; შდრ. რმ. 1:21—23; ოს. 4:7). 2 კორინთელების 3:16—18-სა და 4:1—6-ში პავლე ამბობს, რომ ვინც ზურგს აქცევს ცოდვას და იეჰოვას უბრუნდება, რიდეახდილი, სარკესავით ირეკლავს იეჰოვას დიდებას და იმავე სახედ გარდაიქმნება დიდებიდან დიდებაში, რათა ქრისტეს, ღვთის ანარეკლის, შესახებ დიდებული სასიხარულო ცნობა მისი მეშვეობით გაბრწყინდეს (შდრ. აგრეთვე 1კრ. 10:31). პეტრე მოციქულს ებრაული წერილებიდან მოჰყავს ციტატა იმის განსამარტავად, თუ რა არის ღვთის ნათლად გამოხატული ნება თავის მსახურთათვის: «ნებისმიერ საქციელში წმინდები იყავით იმ წმინდასავით, რომელმაც მოგიხმოთ, ვინაიდან დაწერილია: „იყავით წმინდები, რადგან წმინდა ვარ მე“» (1პტ. 1:15, 16; ლვ. 19:2; კნ. 18:13).
ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, ცოდვა ამახინჯებს ღვთის ანარეკლად და მსგავსებად შექმნილ ადამიანს; იგი აუწმინდურებს და ბილწავს, ასე ვთქვათ, აუფერულებს და ბრწყინვალებას უკარგავს მას (შდრ. ეს. 6:5—7; ფს. 51:1, 2; ეზკ. 37:23; იხ. სიწმინდე).
მაშასადამე, განხილულ ბიბლიურ მუხლებში აქცენტი კეთდება ღვთის თავდაპირველ განზრახვაზე — ადამიანი უნდა ჰბაძავდეს შემოქმედს და იყოს მისი მსგავსი, რადგან ყველა მოსიყვარულე მამას უნდა, რომ შვილს მისნაირი შეხედულება ჰქონდეს ცხოვრებაზე, ქცევის ნორმებზე და შინაგანი თვისებებითაც ჰგავდეს მას (შდრ. იგ. 3:11, 12; 23:15, 16, 26; ეფ. 5:1; ებ. 12:4—6, 9—11). ამისათვის კი აუცილებელია ღვთის ნების მორჩილება, იქნება ეს კანონის სახით ჩამოყალიბებული თუ არა. ამრიგად, ცოდვა მოიცავს სწორი, ზნეობრივი გზიდან გადახვევას, ანუ მიზნის აცდენას ყველა ზემოხსენებულ შემთხვევებში.
ცოდვის დასაბამი. ცოდვა თავდაპირველად სულიერ სამყაროში ჩაისახა მანამ, სანამ დედამიწაზე იჩენდა თავს. საუკუნეებით ადრე, ჩვენთვის უცნობი დროის მანძილზე, მთელ სამყაროში სრული ჰარმონია სუფევდა. ეს ჰარმონია დაარღვია სულიერმა ქმნილებამ, რომელსაც ბიბლია მოწინააღმდეგეს (ებრ. სატან; იობ. 1:6; ბერძ. სატანას; რმ. 16:20), ღვთის მთავარ ცილისმწამებელს (ბერძ. დიაბოლოს) უწოდებს (ებ. 2:14; გმც. 12:9). ამიტომაც წერდა მოციქული იოანე: „შემცოდველი ეშმაკისგან არის, რადგან ეშმაკი დასაბამიდან სცოდავს“ (1ინ. 3:8).
„დასაბამში“ იოანე აშკარად გულისხმობს იმ დროს, როცა სატანა ღვთის მოწინააღმდეგე გახდა, ზუსტად ისე, როგორც თავისი პირველი წერილის 2:7-სა და 3:11-ში იოანე სიტყვა „დასაწყისში“ მოწაფეთა გაქრისტიანებას გულისხმობს. იოანეს სიტყვებიდან ისიც ჩანს, რომ სატანას შეცოდების შემდეგაც არ მიუტოვებია ცოდვილი გზა. ამგვარად, ის, ვისაც ცოდვა „წესად ექცა“, ამ მოწინააღმდეგის შვილი გამოდის, მისი სულიერი შთამომავალი, თავისი „მამის“ თვისებების ამრეკლავი (The Expositor’s Greek Testament, უ. რ. ნიკოლის რედაქციით, 1967, ტ. V, გვ. 185; ინ. 8:44; 1ინ. 3:10—12).
თუ გავითვალისწინებთ იმას, რომ არასწორი სურვილის გაღვივების შემდეგ ხდება მისი განაყოფიერება, რაც „შობს ცოდვას“, ღვთის მოწინააღმდეგე სულიერი ქმნილება ცოდვის ჩადენამდე უკვე იყო ჩამოშორებული სიმართლეს და უარყოფითად იყო განწყობილი ღვთის მიმართ (იაკ. 1:14, 15).
დაპირისპირება ედემში. ადამისა და მისი ცოლისთვის გაცხადებული ღვთის ნება-სურვილი დადებითი იყო. მათ იცოდნენ, რა უნდა გაეკეთებინათ (დბ. 1:26—29; 2:15). ადამს ერთი რამ ეკრძალებოდა, კერძოდ, სიკეთისა და ბოროტების შეცნობის ხის ნაყოფის ჭამა, მისი შეხებაც კი (დბ. 2:16, 17; 3:2, 3). აღსანიშნავია ის, თუ როგორ გამოიცადა ადამის მორჩილება და ერთგულება. ეს იყო გამოცდა, რომელიც არამც და არამც არ შეურაცხყოფდა მის ღირსებას. მაგალითად, ღმერთს მისთვის არ აუკრძალავს ზოოფილია, მკვლელობა ან სხვა მსგავსი უკეთურობა, რაც ისეთ შთაბეჭდილებას შექმნიდა, რომ ადამს ასეთი ზნედაცემულობისკენ ჰქონდა მიდრეკილება. ჭამა ჩვეულებრივი მოთხოვნილებაა. ღმერთს ადამისთვის ნათქვამი ჰქონდა, რომ შეეძლო იმდენი ეჭამა, რამდენიც ესიამოვნებოდა (დბ. 2:16). მაგრამ ღმერთმა ადამს მხოლოდ ერთი ხის ნაყოფის ჭამა აუკრძალა, რადგან ეს ხე იყო იმის სიმბოლო, რომ მისი ნაყოფის მჭამელს შეეძლო თავად გადაეწყვიტა, რა იყო სიკეთე და ბოროტება. ამრიგად, ღმერთს ადამიანისთვის არც რთული დავალება მიუცია და არც ისეთი რამ აუკრძალავს, რაც მისი, როგორც ღვთის მიწიერი შვილის, ღირსებას შელახავდა.
პირველი ცოდვილი ადამიანი ქალი გახდა. ღვთის მოწინააღმდეგემ ის გველის მეშვეობით აცდუნა (იხ. სრულყოფილება [პირველი შემცოდველი და ტვიროსის მეფე]). სატანა ევას ხორციელი სურვილის დაკმაყოფილებას კი არა, ეგრეთ წოდებულ ინტელექტუალურ ამაღლებასა და თავისუფლებას სთავაზობდა. მაცდურმა ევას ჯერ ღვთის მოთხოვნა გაამეორებინა, რომელიც ქალს ქმრისგან ექნებოდა გაგებული, შემდეგ კი კითხვის ნიშნის ქვეშ დააყენა ღვთის სანდოობა და სიკეთე. სატანა ევას არწმუნებდა, რომ ამ ხის ნაყოფის ჭამა სიკვდილს კი არ გამოიწვევდა, არამედ ცოდნასა და ისეთ უნარს შესძენდა, რომ ღმერთივით თვითონ გადაწყვეტდა, რა იყო კარგი და რა — ცუდი. მაცდურის სიტყვები ცხადყოფს, რომ მისი გული უკვე მთლიანად იყო გაუცხოებული შემოქმედისგან. მის ნათქვამში ჩანდა ღია დაპირისპირება და შენიღბული ცილისწამება. მან ქალს უთხრა, „იცის ღმერთმა ...“, და ამით ღმერთი გაუაზრებელ შეცდომაში კი არა, ფაქტების შეგნებულად დამახინჯებაში დაადანაშაულა. მისი ცოდვის სიმძიმე და ღვთის მიმართ მტრული განწყობა კარგად გამოჩნდა იქიდან, თუ რა საშუალებებს მიმართა ამ სულიერმა ძემ მიზნის მისაღწევად. შედეგად ის გახდა მატყუარა და ამბიციური მკვლელი, რადგან მშვენივრად იცოდა, რა სავალალო შედეგები მოჰყვებოდა იმას, რასაც თავის მსმენელს სთავაზობდა (დბ. 3:1—5; ინ. 8:44).
როგორც ბიბლიიდან ვიგებთ, ქალში საზიანო სურვილმა გაიღვიძა. მას შემდეგ, რაც ევამ მოისმინა, როგორ დააყენეს ეჭვქვეშ ღვთის კანონი, იმის ნაცვლად, რომ ზიზღი და აღშფოთება გამოეხატა, ნდომით დაუწყო ხეს ყურება. მან მოინდომა ის, რისი უფლებაც კანონიერად მხოლოდ იეჰოვა ღმერთს ეკუთვნის, როგორც უზენაეს მმართველს, კერძოდ, კარგისა და ცუდის დადგენის უფლება. ევა დამორჩილდა იმ მოწინააღმდეგის ნორმებსა და ნებას, რომელიც როგორც მის შემოქმედს, ისე მის ქმარს, ღვთის მიერ მისთვის დანიშნულ მეთაურს, უპირისპირდებოდა (1კრ. 11:3). ის ენდო მაცდურის სიტყვებს, თავი მოიტყუა და ხის ნაყოფი იგემა. ამრიგად, გამოვლინდა ის ცოდვა, რომელიც უკვე იყო ჩასახული მის გულსა და გონებაში (დბ. 3:6; 2კრ. 11:3; შდრ. იაკ. 1:14, 15; მთ. 5:27, 28).
მოგვიანებით ცოლის შემოთავაზებული ხილი ადამმაც ჭამა. პავლე მოციქულის ნათქვამის თანახმად, კაცის ცოდვა ქალის ცოდვისგან იმით განსხვავდებოდა, რომ მაცდურს ადამი არ შეუყვანია შეცდომაში, რადგან ადამს არ დაუჯერებია სატანის სიტყვები, რომ აკრძალული ხილის ჭამისთვის არ დაისჯებოდა (1ტმ. 2:14). აქედან გამომდინარე, ადამმა ნაყოფი ცოლის ხათრით ჭამა. მან ღვთის ხმას კი არა, „ცოლი ხმას“ მოუსმინა (დბ. 3:6, 17). ადამი ცოლის და, შესაბამისად, ღვთის მოწინააღმდეგის ნება-სურვილს დაჰყვა. ის „მიზანს ასცდა“ — არ მოიქცა ისე, როგორც ღვთის ანარეკლად და მსგავსებად შექმნილ ადამიანს შეეფერებოდა, არ აირეკლა ღვთის დიდება და, ფაქტობრივად, თავისი ზეციერი მამის სახელი დაგმო.
ცოდვის შედეგები. ცოდვამ ადამიანსა და ღმერთს შორის ურთიერთობა გააფუჭა და უარყოფითად იმოქმედა არა მარტო ღმერთთან, არამედ ღვთის სხვა ქმნილებებთან ურთიერთობაზეც. ადამიანმა საკუთარ გონებას, გულსა და სხეულსაც ავნო. ცოდვამ კაცობრიობას უდიდესი უბედურება მოუტანა.
პირველი წყვილის ცოდვის შედეგები მალე გამოვლინდა. მათ ღვთისგან ბოძებული სხეულის ნაწილები დაიფარეს და ღმერთს დაემალნენ, რაც მათი გონებისა და გულის ღვთისგან გაუცხოებაზე მეტყველებდა (დბ. 3:7, 8). ცოდვის გამო მათ დანაშაულის, წუხილის, დაუცველობისა და სირცხვილის გრძნობა დაეუფლათ. პავლე მოციქული რომაელების 2:15-ში ამბობს, რომ ღვთის კანონი ადამიანებს „გულებში უწერიათ“, ამიტომ ამ კანონის დარღვევამ ადამიანში შინაგანი მღელვარება და სინდისის ქენჯნა გამოიწვია. ადამიანს ჰქონდა თანდაყოლილი „სიცრუის დეტექტორი“, ამიტომ ცოდვას შემოქმედისგან ვერ დამალავდა. როცა ადამმა თავისი დამალვის მიზეზი ახსნა, ღმერთი მიხვდა, რომ კაცს თავისი ზეციერი მამის მიმართ დამოკიდებულება შეეცვალა და მყისვე ჰკითხა: „იმ ხის ნაყოფი ხომ არ ჭამე, მე რომ გიბრძანე, არ ჭამო-მეთქი?“ (დბ. 3:9—11).
იეჰოვა ღმერთი ვერ შეიწყნარებდა ვერც ადამიანის და ვერც მოჯანყე სულიერი ქმნილების ცოდვას, რადგან ის საკუთარი პრინციპების ერთგულია და, ამასთანავე, სამყაროს ყველა ქმნილების კეთილდღეობაზე ზრუნავს. სიწმინდე დაცული რომ ყოფილიყო, ღმერთმა სამართლიანად გამოუტანა მათ სასიკვდილო განაჩენი. ამის შემდეგ იეჰოვამ პირველი ადამიანები ედემის ბაღიდან განდევნა და „სიცოცხლის ხესთან“ მისასვლელი გადაუკეტა (დბ. 3:14—24).
კაცობრიობისთვის მიყენებული ზიანი. რომაელების 5:12 გვამცნობს: „ერთი ადამიანის მეშვეობით შემოვიდა ცოდვა ქვეყნიერებაში და ცოდვის მეშვეობით — სიკვდილი, ამგვარად სიკვდილი გავრცელდა ყველა ადამიანზე, რადგან ყველამ შესცოდა“ (შდრ. 1ინ. 1:8—10). ზოგის აზრით, ამ მუხლით პავლეს თითქოს იმის თქმა სურდა, რომ პირველქმნილ ცოდვაში ადამის შთამომავლებსაც მიუძღვით ბრალი, რადგან ადამი იყო ოჯახისთავი და მთელი კაცობრიობის წარმომადგენელი. მაგრამ მოციქული მუხლში ამბობს, რომ სიკვდილი ყველა ადამიანზე გავრცელდა, რაც იმას ნიშნავს, რომ ადამის შთამომავლებზე ცოდვა ერთბაშად კი არა, თანდათანობით გადავიდა.
გარდა ამისა, პავლე მოციქულის თქმით, სიკვდილი მეფობს „ადამიდან მოსემდე მათზეც, ვისაც არ ჩაუდენია ადამის დანაშაულის მსგავსი ცოდვა“ (რმ. 5:14). ადამის ცოდვას მართებულად ეწოდება „დანაშაული“, რადგან მან კანონს, ღვთის მიერ გაცხადებულ მცნებას, გადააბიჯა. ამასთანავე, ადამმა, როგორც სრულყოფილმა ადამიანმა, რომელსაც ღვთის კანონის დაცვაში ხელს არაფერი უშლიდა, საკუთარი ნებით შესცოდა. ადამის შთამომავლები არასდროს ყოფილან სრულყოფილი. ასე რომ, ზემოხსენებული არგუმენტები ეწინააღმდეგება იმ მოსაზრებას, თითქოს ადამის შეცოდებისთანავე ყველა მისი არშობილი შთამომავალი ამ ცოდვის თანამონაწილე გახდა. ადამის შთამომავლებს იმ შემთხვევაში დაედებოდათ ცოდვაში ბრალი, თუ თავად აირჩევდნენ მამად ადამს. მაგრამ მათი შვილობა მათ ნება-სურვილზე კი არა, მშობლების სურვილზე იყო დამოკიდებული (ინ. 1:13).
მაშასადამე, ფაქტები იმაზე მეტყველებს, რომ ადამისგან ცოდვა მის შთამომავლებს მემკვიდრეობით გადაეცათ. სწორედ ამას გულისხმობდა ფსალმუნმომღერალი: „დანაშაულში დავიბადე მშობიარობის ტკივილებით და ცოდვაში ჩავესახე დედაჩემს“ (ფს. 51:5). ცოდვა, თავისი შედეგებით მხოლოდ იმიტომ კი არ შემოვიდა და გავრცელდა ადამიანთა მთელ მოდგმაზე, რომ ადამი კაცობრიობის მამაა, არამედ იმიტომ, რომ ადამი, და არა ევა, იყო მისი სიცოცხლის წყარო. კაცობრიობა ადამისა და ევასგან აუცილებლად მიიღებდა მემკვიდრეობით არა მარტო ფიზიკურ, არამედ პიროვნულ ნიშან-თვისებებს, რაშიც ცოდვისკენ მიდრეკილებაც შედიოდა (შდრ. 1კრ. 15:22, 48, 49).
ამ დასკვნამდე პავლეს შემდეგ სიტყვებსაც მივყავართ: „როგორც ერთი კაცის [ადამის] ურჩობით გახდა ბევრი ცოდვილი, ასევე ერთის [ქრისტე იესოს] მორჩილებით გახდება მრავალი მართალი“ (რმ. 5:19). ქრისტეს ყველა მორჩილი მაშინვე არ გამხდარა მართალი, როცა ქრისტემ ღმერთს წარუდგინა თავისი გამოსასყიდი; გამოსასყიდს მორჩილთათვის ეტაპობრივად მოაქვს სარგებლობა, კერძოდ, როცა ამ გამოსასყიდის ძალას ირწმუნებენ და ღმერთს შეურიგდებიან (ინ. 3:36; სქ. 3:19). მსგავსად ამისა, ადამის შემდგომი თაობები ცოდვილები გახდნენ, ვინაიდან დაბადებიდან მშობლებისგან გამოჰყვათ ცოდვა.
ცოდვის ძალა და საზღაური. „ცოდვის საზღაური სიკვდილია“ (რმ. 6:23) და ყველა ადამიანი, როგორც ადამის შთამომავალი, „ცოდვისა და სიკვდილის კანონს“ ექვემდებარება (რმ. 8:2; 1კრ. 15:21, 22). ცოდვა სიკვდილთან ერთად მეფობს კაცობრიობაზე და იმონებს მას, რადგან ადამმა ის მონად მიჰყიდა ცოდვას (რმ. 5:17, 21; 6:6, 17; 7:14; ინ. 8:34). ეს არგუმენტები იმას მოწმობს, რომ ცოდვა მხოლოდ რამის გაკეთებას ან არგაკეთებას არ მოიცავს; ის არის კანონი, ანუ მოქმედი პრინციპი ან ძალა, რომელიც ადამიანს მართავს, სახელდობრ, ადამისგან მემკვიდრეობით მიღებული თანდაყოლილი მიდრეკილება ბოროტებისკენ. ასე რომ, ადამმა მემკვიდრეობად „ხორცის უძლურება“, არასრულყოფილება გვიანდერძა (რმ. 6:19). ცოდვის „კანონი“ მუდმივად მოქმედებს ჩვენი სხეულის ნაწილებში, ფაქტობრივად, გვმართავს, გვიმორჩილებს, რათა ღმერთს ჩამოგვაშოროს (რმ. 7:15, 17, 18, 20—23; ეფ. 2:1—3).
გამეფებული ცოდვა სხვადასხვა დროს სხვადასხვა „ბრძანებას აძლევს“ თითოეულ ადამიანს. როგორც კი ღმერთმა დაინახა, რომ ადამის პირმშო, კაენი თავის ძმაზე, აბელზე განრისხდა, ურჩია, ზურგი ექცია ცოდვისთვის და კარგი ეკეთებინა. მან კაენს უთხრა: „ცოდვაა ჩასაფრებული კართან და შენკენ ისწრაფვის. იბატონებ მასზე?!“. მაგრამ კაენის გულში ცოდვა — შური და სიძულვილი — გაბატონდა, რამაც ის მკვლელად აქცია (დბ. 4:3—8; შდრ. 1სმ. 15:23).
ავადმყოფობა, ტკივილი და სიბერე. ვინაიდან სიკვდილი, როგორც წესი, ავადმყოფობასა და სიბერეს უკავშირდება, შეიძლება ითქვას, რომ ისინი ცოდვის თანმდევია. ისრაელისთვის მიცემული კანონის შეთანხმების მიხედვით, ცოდვის შესაწირავებთან დაკავშირებული ერთ-ერთი კანონი კეთროვანთათვის გამოსყიდვის წესის შესრულებას ითვალისწინებდა (ლვ. 14:2, 19). ის, ვინც გვამს შეეხებოდა ან იმ კარავში შევიდოდა, სადაც მიცვალებული ესვენა, უწმინდური ხდებოდა და რიტუალურად უნდა განწმენდილიყო (რც. 19:11—19; შდრ. რც. 31:19, 20). იესომაც გააიგივა ავადმყოფობა ცოდვასთან (მთ. 9:2—7; ინ. 5:5—15), თუმცა ისიც განმარტა, რომ ესა თუ ის ავადმყოფობა მაინცდამაინც კონკრეტული ცოდვით არ არის გამოწვეული (ინ. 9:2, 3). სხვა ბიბლიური მუხლებიდან ვიგებთ, რა დადებითად მოქმედებს ჯანმრთელობაზე სიმართლის გზაზე (ცოდვის გზით სიარულისგან განსხვავებით) სიარული (იგ. 3:7, 8; 4:20—22; 14:30). ქრისტეს მეფობის დროს ცოდვასთან ერთად გამეფებული სიკვდილი განადგურდება (რმ. 5:21) და ტკივილსაც ბოლო მოეღება (1კრ. 15:25, 26; გმც. 21:4).
ცოდვა და კანონი. მოციქული იოანე წერდა, რომ „ვინც სცოდავს, უკანონობას სჩადის, ასე რომ, ცოდვა უკანონობაა“ (1ინ. 3:4); გარდა ამისა, „ყოველგვარი უმართლობა ცოდვაა“ (1ინ. 5:17). მეორე მხრივ, პავლე მოციქული საუბრობს მათზე, ვინც „კანონის გარეშე სცოდავდა“. ის დასძენს: „სანამ კანონი [მოსეს მეშვეობით გადაცემული] იქნებოდა, ცოდვა უკვე იყო ქვეყნიერებაში, მაგრამ როცა კანონი არ არსებობს, ცოდვა დანაშაულად არ ითვლება. მიუხედავად ამისა, სიკვდილი მეფობდა ადამიდან მოსემდე მათზეც, ვისაც არ ჩაუდენია ადამის დანაშაულის მსგავსი ცოდვა“ (რმ. 2:12; 5:13, 14). პავლეს სიტყვების გაგებაში კონტექსტი გვეხმარება; იმავე წერილში უფრო ადრე მან კანონის შეთანხმებას დაქვემდებარებულები შეადარა მათ, ვინც არ ექვემდებარებოდა ამ კანონს და აღნიშნა, რომ ორივე კატეგორიის ადამიანები ცოდვილები იყვნენ (რმ. 3:9).
ადამის შეცოდებიდან ძვ. წ. 1513 წელს კანონის შეთანხმების დადებამდე, დაახლოებით 2 500 წლის განმავლობაში, ადამიანებს არ ჰქონდათ ღვთისგან კანონთა სრული კრებული, რომელიც კონკრეტულად განსაზღვრავდა ცოდვის სხვადასხვა ტიპსა და მის შედეგებს. წარღვნის შემდეგ ღმერთმა მითითებები მისცა ნოეს (დბ. 9:1—7), აბრაამს, მის სახლსა და უცხოელ მონებს წინადაცვეთის შეთანხმება დაუდო (დბ. 17:9—14), მაგრამ მხოლოდ ისრაელზე ამბობდა ფსალმუნმომღერალი, რომ ღმერთი „თავის სიტყვას ამცნობს იაკობს, თავის წესებსა და სამართალს — ისრაელს. სხვა არც ერთ ხალხს არ მოქცევია ასე. მისი სამართალი არ იციან მათ“ (ფს. 147:19, 20; შდრ. გმ. 19:5, 6; კნ. 4:8; 7:6, 11). ისრაელთან დადებული კანონის შეთანხმების თანახმად, „კაცი, რომელიც კანონის სიმართლეს ასრულებს, სიმართლით იცოცხლებს“ (თუმცა ამ კანონის სრულყოფილად დაცვა მხოლოდ უცოდველ ადამიანს შეეძლო, ისეთს, როგორიც ქრისტე იესო იყო) (რმ. 10:5; მთ. 5:17; ინ. 8:46; ებ. 4:15; 7:26; 1პტ. 2:22). ადამიდან მოყოლებული კანონის შეთანხმების დადებამდე არ არსებობდა კანონი, რომლის დაცვაც არასრულყოფილი ადამიანებისთვის შეუძლებელი იყო.
„თავიანთი ბუნებით ასრულებენ იმას, რაც კანონშია“. ის ფაქტი, რომ ადამიდან მოყოლებული მოსემდე არ არსებობდა კანონთა სრული კრებული, რომლის მიხედვითაც ესა თუ ის საქციელი განისჯებოდა, არ ნიშნავს იმას, რომ იმ დროს ადამიანები უცოდველი იყვნენ. რომაელების 2:14, 15-ში პავლე ამბობს: „როცა უცხოტომელები, რომლებსაც კანონი არა აქვთ, თავიანთი ბუნებით ასრულებენ იმას, რაც კანონშია, ისინი, თუმცა კანონი არა აქვთ, თავიანთი თავის კანონი არიან. ისინი აჩვენებენ, რომ კანონის არსი გულებში უწერიათ. ამას მათთან ერთად მოწმობს მათი სინდისიც და საკუთარი აზრები ხან ბრალს სდებენ მათ, ხან ამართლებენ“. ღვთის მსგავსებად შექმნილ ადამიანს აქვს ზნეობრიობის აღქმის უნარი, რომელიც მასში სინდისის ხმას აღვიძებს. პავლეს ნათქვამი ცხადყოფს, რომ არასრულყოფილ და ცოდვილ ადამიანს შერჩენილი აქვს სინდისი (იხ. სინდისი). ვინაიდან კანონი ძირითადად ქცევის წესს ნიშნავს, ზნეობრიობის აღქმის ეს უნარი მათ გულებში კანონივით მოქმედებს. თუმცაღა, ამ კანონთან ერთად ადამიანში მოქმედებს კიდევ ერთი თანდაყოლილი კანონი, „ცოდვის კანონი“, რომელიც ებრძვის სწორ მიდრეკილებებს და იმონებს მას, ვინც ამ კანონს წინააღმდეგობას არ უწევს (რმ. 6:12; 7:22, 23).
ზნეობრიობის აღქმის უნარისა და სინდისის არსებობაზე კაენის მაგალითიც მეტყველებს. მართალია, ღმერთს მისთვის მკვლელობის ამკრძალავი კანონი არ მიუცია, მაგრამ ღმერთისთვის არაპირდაპირ გაცემული მისი პასუხიდან გამოჩნდა, რომ აბელის მკვლელობის გამო ის სინდისმა დაქენჯნა (დბ. 4:8, 9). ებრაელმა იოსებმა დაამტკიცა, რომ ღვთის კანონი გულში ჰქონდა, როცა ფოტიფარის ცოლს მაცდურ წინადადებაზე ასეთი პასუხი გასცა: „როგორ ჩავიდინო ეს დიდი ბოროტება და შევცოდო ღმერთს?!“ მიუხედავად იმისა, რომ ღმერთს იმ დროს არ ჰქონდა დადგენილი მრუშობის ამკრძალავი კანონი, იოსები მიხვდა, რომ ეს არასწორი საქციელი იყო და ეწინააღმდეგებოდა ედემში ღვთის მიერ გაცხადებულ ნებას (დბ. 39:7—9; შდრ. დბ. 2:24).
წმინდა წერილებიდან ვიგებთ, რომ პატრიარქალურ პერიოდში, აბრაამიდან მოყოლებული იაკობის 12 ვაჟით დამთავრებული, სხვადასხვა ერის ადამიანები იყენებდნენ სიტყვა „ცოდვას“ (ხატტათ), როცა დამქირავებლის (დბ. 31:36), ბატონის (დბ. 40:1; 41:9), ნათესავისა (დბ. 42:22; 43:9; 50:17) და მოძმის (დბ. 20:9) წინააღმდეგ ჩადენილ დანაშაულზე ლაპარაკობდნენ. მათ ესმოდათ, რომ ცოდვა გავლენას ახდენდა იმ ადამიანთან ურთიერთობაზე, რომლის წინააღმდეგაც იყო ან შეიძლებოდა ყოფილიყო ჩადენილი ცოდვა. ისინი იმასაც აღიარებდნენ, რომ ვალდებულნი იყვნენ, პატივი ეცათ და არ წასულიყვნენ სხვისი, მაგალითად, მმართველის ინტერესების, ნებისა და ავტორიტეტის წინააღმდეგ. ამგვარად ცხადყოფდნენ, რომ მათ ჰქონდათ ზნეობრიობის აღქმის უნარი. მაგრამ დროთა განმავლობაში ცოდვამ იმძლავრა მათზე, ვინც არ ემსახურებოდა ღმერთს, ამიტომაც წერდა პავლე უცხოტომელებზე, რომ ისინი დადიოდნენ „გონებადაბნელებულნი და ღვთისგან მომდინარე სიცოცხლისგან გაუცხოებულნი ... ყველანაირად ზნედაცემულნი“ (ეფ. 4:17—19).
რა გაგებით „გაამრავლა“ კანონმა ცოდვები. მართალია, ადამიანს სინდისიდან გამომდინარე შეეძლო განესაზღვრა, რა იყო სწორი და რა არასწორი, მაგრამ ისრაელთან დადებული კანონის შეთანხმებით ღმერთმა კონკრეტულად განსაზღვრა ცოდვა თავისი მრავალმხრივი ასპექტით. ღვთის მეგობარი აბრაამის, ისაკისა და იაკობის ყველა იმ შთამომავლის პირი, რომელიც იტყოდა, უცოდველი ვარო, უნდა დადუმებულიყო და „მთელი ქვეყნიერება ღვთის სასჯელს“ უნდა დაქვემდებარებოდა. ეს იმიტომ, რომ ადამისგან მემკვიდრეობით მიღებული არასრულყოფილების გამო ისინი ღვთის თვალში ვერ გამართლდებოდნენ კანონის საქმეებით, რადგან „კანონი გვაძლევს საფუძვლიან ცოდნას ცოდვის შესახებ“ (რმ. 3:19, 20; გლ. 2:16). კანონში ნათლად იყო ჩამოყალიბებული, რა განეკუთვნებოდა ცოდვას. ამიტომ შეცოდებები და ცოდვა იმ გაგებით „გამრავლდა“, რომ მრავალი ქმედება და დამოკიდებულება ცოდვად იქნა მიჩნეული (რმ. 5:20; 7:7, 8; გლ. 3:19; შდრ. ფს. 40:12). კანონით გათვალისწინებული შესაწირავები მუდმივად შეახსენებდა კანონს დაქვემდებარებულთ, რომ ცოდვილები იყვნენ (ებ. 10:1—4, 11). ამგვარად, კანონმა ქრისტემდე მიმყვანი აღმზრდელის როლი შეასრულა, რათა ისინი რწმენით ყოფილიყვნენ „აღიარებული მართლებად“ (გლ. 3:22—25).
როგორ მიეცა ცოდვას საბაბი ღვთის მიერ ისრაელისთვის მიცემული მცნებით?
მოციქულმა პავლემ ხაზგასმით აღნიშნა, რომ მოსეს კანონით ადამიანი ვერ იქნება მართლად აღიარებული იეჰოვა ღმერთის წინაშე: «როცა ხორციელად ვცხოვრობდით, კანონით აღძრული ცოდვილი ვნებები მოქმედებდნენ ჩვენი სხეულის ნაწილებში, რათა სასიკვდილო ნაყოფი გამოგვეღო ... მაშ, რას ვიტყვით? ნუთუ კანონი ცოდვაა? არავითარ შემთხვევაში! კანონი რომ არა, არ მეცოდინებოდა, რა არის ცოდვა. მაგალითად, კანონში რომ არ ყოფილიყო ნათქვამი: „სხვისი არაფერი ისურვო“, არ მეცოდინებოდა, რას ნიშნავს სხვისი რამის სურვილი. მაგრამ ცოდვამ, რომელსაც მცნებამ მისცა საბაბი, ჩემში ყოველგვარი სურვილი წარმოქმნა, რადგან ცოდვა კანონის გარეშე მკვდარი იყო» (რმ. 7:5—8).
კანონის გარეშე პავლე მოციქულს არ ეცოდინებოდა, რა არის ცოდვა, მაგალითად, ის, რომ ცოდვაა სხვისი რამის სურვილი. როგორც მოციქული ამბობს, კანონმა აღძრა ცოდვილი ვნებები, ხოლო მცნებამ „არ ისურვო“ საბაბი მისცა ცოდვას. ეს აზრი უნდა განვიხილოთ პავლეს შემდეგი სიტყვების შუქში, რომ „ცოდვა კანონის გარეშე მკვდარი იყო“. ცოდვის ჩადენაში ვერავის დასდებდნენ ბრალს მანამ, სანამ ცოდვა კანონით არ განისაზღვრებოდა. კანონის მოსვლამდე პავლესა და მის თანამემამულეებს არ ედებოდათ ბრალი იმ ცოდვებში, რომლებიც ჯერ არ იყო განსაზღვრული. მაგრამ კანონის დაწესების შემდეგ პავლე და მისი ერის წარმომადგენლები სიკვდილმისჯილი ცოდვილები გახდნენ. კანონმა მათ უკეთესად დაანახვა, რომ ცოდვილები იყვნენ. თუმცა ეს იმას არ ნიშნავს, რომ მოსეს კანონი მათ ცოდვისკენ უბიძგებდა, ის მათ მხოლოდ ამხელდა ცოდვაში. ამგვარად, ცოდვას კანონმა მისცა საბაბი და ცოდვა წარმოქმნა პავლესა თუ სხვებში. ბრალდებების სიმრავლის საფუძველზე კანონით უფრო მეტი ადამიანი დადანაშაულდა ცოდვაში.
მაშასადამე, კითხვაზე „ნუთუ კანონი ცოდვაა?“ პასუხი ცალსახად უარყოფითია (რმ. 7:7). კანონი არ ასცდენია მიზანს, რისთვისაც ღმერთმა დაადგინა, პირიქით, ის „მიზანში მოხვდა“, რადგან კარგი და სასარგებლო აღმოჩნდა იმ გაგებით, რომ დამცველის როლი შეასრულა და კანონიერად დაამტკიცა, რომ ყველა ადამიანი, მათ შორის ისრაელები, ცოდვილები იყვნენ და ღვთისგან გამოსყიდვას საჭიროებდნენ. გარდა ამისა, მან ისრაელები მიიყვანა ქრისტემდე, გამომსყიდველამდე.
ცოდვის სხვადასხვა ასპექტი. როგორც უკვე აღნიშნული იყო, წმინდა წერილებში ცოდვის აღსანიშნავად გამოყენებულია ებრაული სიტყვა ხატტათ და ბერძნული სიტყვა ჰამარტია. თუმცა ცოდვის სხვადასხვა ასპექტის გადმოსაცემად აგრეთვე გამოყენებულია ებრაული სიტყვები ʽავონ, ფეშაʽ და ბერძნული სიტყვები პარაბასის, პარაპტომა. „ახალი ქვეყნიერების“ ქართულ თარგმანში ეს სიტყვები კონტექსტის მიხედვით ნათარგმნია დანაშაულად, დარღვევად და შეცოდებად.
სიტყვა ʽავონ ძირითადად დანაშაულს, უპატიოსნო და ცუდ საქციელს უკავშირდება. ეს ებრაული სიტყვა გულისხმობს ზნეობრივი ნორმების დარღვევასა და სიმართლის გამრუდებას (იობ. 10:6, 14, 15). ის, ვინც ღმერთს არ ემორჩილება, არ მიჰყვება ღვთის სიბრძნესა და სამართლიანობას, ნებისმიერ შემთხვევაში დანაშაულს ჩაიდენს (შდრ. ეს. 59:1—3; იერ. 14:10; ფლ. 2:15). ვინაიდან ცოდვა ადამიანს წონასწორობას აკარგვინებს და სიმართლეს ამრუდებინებს (იობ. 33:27; აბკ. 1:4), ʽავონ ის ებრაული სიტყვაა, რომელიც ყველაზე ხშირად ხატტათთან (ცოდვა, მიზნის აცდენა) ერთად ან მის სინონიმად გამოიყენება (გმ. 34:9; კნ. 19:15; ნემ. 4:5; ფს. 32:5; 85:2; ეს. 27:9). წონასწორობის დაკარგვა კი ადამიანში უწესრიგობასა და დისჰარმონიას იწვევს, რის შედეგადაც მას უფუჭდება ურთიერთობა ღმერთთან და მის ქმნილებებთან.
დანაშაული (ʽავონ) შეიძლება იყოს განზრახ ჩადენილი ან უნებლიე; შეიძლება იყოს შეგნებული გადახვევა იმისგან, რაც სწორია, ან გაუთვითცნობიერებელი საქციელი, შეცდომა (შეგაგაჰ), რომელიც ნებისმიერ შემთხვევაში ღვთის წინაშე დამნაშავედ აქცევს ადამიანს (ლვ. 4:13—35; 5:1—6, 14—19; რც. 15:22—29; ფს. 19:12, 13). განზრახ ჩადენილ დანაშაულს, რასაკვირველია, ბევრად მძიმე შედეგები მოჰყვება, ვიდრე შეცდომას (რც. 15:30, 31; შდრ. გდ. 4:6, 13, 22). დანაშაული სიმართლის საწინააღმდეგოა, ამიტომ განზრახ შემცოდველი ამრუდებს სიმართლეს, რაც მხოლოდ ამძიმებს მის ცოდვას (შდრ. ეს. 5:18—23). პავლე მოციქული საუბრობს „ცოდვის მაცდუნებელ ძალაზე“, რომელიც გულს აქვავებს (ებ. 3:13—15; შდრ. გმ. 9:27, 34, 35). იერემიას 31:34 ციტირებისას, რომელშიც ლაპარაკია ისრაელის „დანაშაულზე“ და „ცოდვაზე“, პავლემ ებრაელების 8:12-ში გამოიყენა სიტყვები ჰამარტია (ცოდვა) და ადიკია (უმართლობა), ხოლო ებრაელების 10:17-ში ჰამარტია და ანომია (უკანონობა).
იგავების 24:9-ში ვკითხულობთ, რომ „ცოდვაა უგუნურთა თავაშვებულობა“. უგუნურების აღსანიშნავად გამოყენებული ებრაული სიტყვები ხშირად ცოდვას უკავშირდება. მაგალითად, შემცოდველები ზოგჯერ სინანულით აღიარებდნენ, რომ უგუნურად მოიქცნენ (1სმ. 26:21; 2სმ. 24:10, 17). ღვთის დარიგების უგულებელმყოფელი შემცოდველი გახლართულია დანაშაულში და გზა-კვალი აქვს აბნეული უგუნურებით (იგ. 5:22, 23; შდრ. იგ. 19:3).
ბერძნული სიტყვა პარაბასის (დარღვევა) ძირითადად გადაბიჯებას ნიშნავს, ანუ გარკვეული ზღვარის ან საზღვრის გადასვლას, განსაკუთრებით, როცა კანონის დარღვევაზე მიდის საუბარი. როდესაც ფარისევლებმა და მწიგნობრებმა იესოს ჰკითხეს, რატომ არღვევდნენ მისი მოწაფეები თავიანთი წინაპრების ადათ-წესებს, იესომ ასე შეუბრუნა კითხვა: „თქვენ რატომღა არღვევთ ღვთის მცნებას თქვენი ადათ-წესებით? ... თქვენივე ადათ-წესებით ძალა დაუკარგეთ ღვთის სიტყვას“. ორივე შემთხვევაში მათემ გამოიყენა პარაბასისის (დარღვევა) ზმნური ფორმა პარაბენო (მთ. 15:1—6). ეს სიტყვა თავის დანებებასაც ნიშნავს და გამოიყენება იუდასთან მიმართებით, რომელმაც მსახურება და მოციქულობა მიატოვა (სქ. 1:25). ზოგიერთ ბერძნულ ხელნაწერში იგივე ზმნა გამოყენებულია მასთან დაკავშირებით, „ვინც გადადის ქრისტეს მოძღვრებას და არ მკვიდრობს მასში“ (2ინ. 9, სსგ).
ისეთ კონტექსტებში, რომლებშიც საუბარია დარღვევაზე, კანონის არდაცვაზე, გვერდის ავლაზე ან ღვთის შეთანხმებისა და ბრძანების გადასვლაზე, ებრაულ წერილებში გამოყენებულია სიტყვა ʽავარ (რც. 14:41; კნ. 17:2, 3; იეს. 7:11, 15; 1სმ. 15:24; ეს. 24:5; იერ. 34:18).
პავლე მოციქული კარგად აკავშირებს პარაბასისს დადგენილი კანონის დარღვევასთან შემდეგ სიტყვებში: „სადაც კანონი არ არის, იქ არც დარღვევაა“ (რმ. 4:15). მაშასადამე, კანონის არარსებობის შემთხვევაში შემცოდველი კანონის დამრღვევად არ ჩაითვლება. ამიტომაც იყენებენ პავლე და სხვა ქრისტიანი მწერლები პარაბასისს (და პარაბატეს, „დამრღვევი“) კანონის კონტექსტში (შდრ. რმ. 2:23—27; გლ. 2:16, 18; 3:19; იაკ. 2:9, 11). ადამს უშუალოდ ღვთისგან ჰქონდა მიღებული ბრძანება და როცა ის უგულებელყო, კანონის დარღვევაში გახდა დამნაშავე. მართალია მოტყუებით, მაგრამ მისი ცოლიც კანონის დარღვევაში გახდა დამნაშავე (1ტმ. 2:14). ანგელოზების მეშვეობით მოსესთვის გადაცემული კანონის შეთანხმება აბრაამისთვის დადებულ შეთანხმებას იმიტომ დაემატა, „რომ ცხადი გაეხადა დარღვევები“, რათა „ყოველივე ცოდვის ქვეშ“ მოემწყვდია. კანონის შეთანხმება ადამის ყველა შთამომავალს, მათ შორის ისრაელებს, ცოდვაში სდებდა ბრალს და ცხადყოფდა, რომ ყველას სჭირდებოდა მიტევება და ხსნა ქრისტე იესოს მეშვეობით (გლ. 3:19—22). ასე რომ, თუ პავლე კვლავ მოსეს კანონს დაუბრუნდებოდა, კანონის დამრღვევი და კანონით მსჯავრდადებული გამოვიდოდა და ამგვარად უკუაგდებდა ღვთის წყალობას, რომელმაც ის იხსნა ამ მსჯავრისგან (გლ. 2:18—21; შდრ. გლ. 3:1—4, 10).
ებრაული სიტყვა ფეშაʽ ძირითადად დანაშაულისა (ფს. 51:3; ეს. 43:25—27; იერ. 33:8) და ურჩობის აზრს ატარებს, რაც კანონისა და სხვისი ძალაუფლების უარყოფას ნიშნავს (1სმ. 24:11; იობ. 13:23, 24; 34:37; ეს. 59:12, 13). ამრიგად, განზრახ ჩადენილი დანაშაული ღვთის მამობრივი ძალაუფლების წინააღმდეგ გამოვლენილი ურჩობის ტოლფასია; ქმნილების ნება შემოქმედის ნებას უპირისპირდება, რის გამოც ადამიანი ღვთის უზენაესი ძალაუფლების ურჩი ხდება.
ბერძნული სიტყვა პარაპტომა ნიშნავს გვერდზე გადავარდნას ანუ „მცდარ ნაბიჯს“ (რმ. 11:11, 12), ან უხეშ შეცდომას, „შეცოდებას“ (ეფ. 1:7; კლ. 2:13). ადამისთვის აკრძალული ნაყოფის ჭამა ღვთის კანონის დარღვევას ნიშნავდა. ეს იყო „შეცოდება“, რადგან მან მცდარი ნაბიჯი გადადგა ნაცვლად იმისა, რომ სწორ გზაზე ევლო ღვთის სამართლიანი მოთხოვნების შესაბამისად და მისი ძალაუფლების მხარდასაჭერად. კანონის შეთანხმებაში შესულმა მრავალმა მოთხოვნამ მის დამცველთა არასრულყოფილების გამო გაამრავლა შეცოდებები (რმ. 5:20); ისრაელმა, როგორც ერმა, ამ შეთანხმების დაცვა ვერ შეძლო (რმ. 11:11, 12). ვინაიდან კანონში მოცემული ყველა მოთხოვნა ერთი შეთანხმების ნაწილი იყო, ვინც ერთ-ერთში შეცდებოდა, მთელი კანონის დარღვევაში ხდებოდა დამნაშავე (იაკ. 2:10, 11).
„ცოდვილები“. ვინაიდან „არ არსებობს უცოდველი კაცი“ (2მტ. 6:36), ადამის ყველა შთამომავალს სამართლიანად შეიძლება ეწოდოს დაბადებიდან ცოდვილი. მაგრამ ჩვეულებრივ, ბიბლიაში „ცოდვილები“ ისეთ ადამიანებს ეწოდებათ, რომლებიც ცოდვილი გზით დადიან და ცოდვილის სახელი აქვთ. მათი ცოდვები ყველასთვის არის ცნობილი (ლკ. 7:37—39). ამალეკელებს, რომელთა განადგურებაც იეჰოვამ საულს უბრძანა, „ცოდვილები“ ეწოდებათ (1სმ. 15:18); ფსალმუნმომღერალი ლოცვაში სთხოვდა ღმერთს, რომ „ცოდვილებთან ერთად“ მისთვის სული არ წაერთმია. მისი მომდევნო სიტყვებიდან ჩანს, რომ ცოდვილებში ის გულისხმობდა სისხლისმღვრელებს, „რომლებსაც ხელი ბოროტმოქმედებაში აქვთ გარეული და მარჯვენა მექრთამეობით აქვთ სავსე“ (ფს. 26:9, 10; შდრ. იგ. 1:10—19). რელიგიურმა წინამძღოლებმა იესო „გადასახადების ამკრეფებთან და ცოდვილებთან“ ურთიერთობაში დაადანაშაულეს. ებრაულ საზოგადოებაში გადასახადების ამკრეფნი ცუდი რეპუტაციით სარგებლობდნენ (მთ. 9:10, 11). იესომ მეძავებთან ერთად მოიხსენია გადასახადების ამკრეფნი, როცა იუდეველ რელიგიურ წინამძღოლებს უთხრა, რომ ისინი მათზე ადრე შევიდოდნენ ღვთის სამეფოში (მთ. 21:31, 32). გადასახადების ამკრეფმა ზაქემ, რომელსაც ბევრი „ცოდვილად“ მიიჩნევდა, აღიარა, რომ ხალხს უკანონოდ სძალავდა ფულს (ლკ. 19:7, 8).
აქედან გამომდინარე, როცა იესომ თქვა, რომ „ერთი მომნანიებელი ცოდვილის გამო უფრო მეტი სიხარული იქნება ზეცაში, ვიდრე ოთხმოცდაცხრამეტი მართლის გამო, რომლებსაც მონანიება არ სჭირდებათ“, როგორც ჩანს, სიტყვები მართალი და ცოდვილი პირობითად გამოიყენა (იხ.სიმართლე[სიკარგე და სიმართლე]), რადგან ყველა ადამიანი დაბადებიდან ცოდვილია და არავინ არის მართალი ამ სიტყვის სრული გაგებით (ლკ. 15:7, 10; შდრ. ლკ. 5:32; 13:2; იხ. მართლად აღიარება).
დანაშაულის სიმძიმე. მართალია, ცოდვა ცოდვაა და ნებისმიერ შემთხვევაში შემცოდველი სამართლიანად იმსახურებს ცოდვის საზღაურს, სიკვდილს, მაგრამ ბიბლია ცხადყოფს, რომ ღმერთი დანაშაულს სიმძიმის მიხედვით განასხვავებს. სოდომელები „დიდად სცოდავდნენ იეჰოვას“ და „მეტისმეტად მძიმე“ იყო მათი ცოდვა (დბ. 13:13; 18:20; შდრ. 2ტმ. 3:6, 7). ისრაელებმა „ძალიან დიდი ცოდვა“ ჩაიდინეს, როცა ოქროს ხბო ჩამოასხეს (გმ. 32:30, 31). იერობოამმა ხბოების თაყვანისცემით ჩრდილოეთ სამეფოს მოსახლეობა „დიდ ცოდვაში გახვია“ (2მფ. 17:16, 21). იუდეველთა ცოდვა „სოდომის ცოდვას“ ჰგავდა, რის გამოც ეს ერი ღვთისთვის საძულველი გახდა (ეს. 1:4, 10; 3:9; გდ. 1:8; 4:6). ღვთის ნების უგულებელმყოფლის ლოცვაც კი შეიძლება ცოდვად იქცეს (ფს. 109:7, 8, 14). ცოდვა ღვთის პიროვნების შეურაცხყოფაა, ამიტომ ღმერთი გულგრილად ვერ მოეკიდება ამას; რაც უფრო მძიმეა ცოდვა, მით უფრო მეტია იეჰოვას გულისწყრომა და რისხვა (რმ. 1:18; კნ. 29:22—28; იობ. 42:7; ფს. 21:8, 9). ღვთის მრისხანებას მხოლოდ ის კი არ იწვევს, რომ ცოდვა მის პიროვნებას შეურაცხყოფს, არამედ ისიც, რომ ცოდვას ტკივილი და უსამართლობა მოაქვს ადამიანებისთვის, განსაკუთრებით კი ღვთის ერთგული მსახურებისთვის (ეს. 10:1—4; მლ. 2:13—16; 2თს. 1:6—10).
ადამიანური სისუსტე და უმეცრება. იეჰოვა ითვალისწინებს ადამის არასრულყოფილ შთამომავალთა სისუსტეებს, ამიტომ მის გულწრფელად მაძიებლებს შეუძლიათ თქვან: „ჩვენი ცოდვებისამებრ არ მოგვექცა და არც დანაშაულისთვის მოგვიზღა ის, რასაც ვიმსახურებდით“. ბიბლიიდან ვიგებთ იმ არაჩვეულებრივი გულმოწყალებისა და სიკეთის შესახებ, რომელსაც ღმერთი მოთმინებით ავლენს ხორციელი ადამიანების მიმართ (ფს. 103:2, 3, 10—18). ის იმასაც ითვალისწინებს, რომ ცოდვის მიზეზი შეიძლება უნებლიე უმეცრება იყოს (1ტმ. 1:13; შდრ. ლკ. 12:47, 48). მას, ვინც საკუთარი ნებით უარყოფს ღვთის შემეცნებასა და სიბრძნეს და „სიამოვნებს უმართლობა“, არ მიეტევება (2თს. 2:9—12; იგ. 1:22—33; ოს. 4:6—8). ზოგმა შეიძლება გადაუხვიოს ჭეშმარიტების გზიდან, მაგრამ სხვისი დახმარებით მობრუნდეს (იაკ. 5:19, 20), ზოგი კი „თვალს არიდებს სინათლეს, და დავიწყებული აქვს, რომ განწმენდილია დიდი ხნის წინანდელი ცოდვებისგან“ (2პტ. 1:9).
რა არის მიუტევებელი ცოდვა?
რაც მეტი იცის კაცმა, მით მეტი მოეთხოვება. პილატეს ცოდვა არ ყოფილა ისეთი მძიმე, როგორიც იუდეველი რელიგიური წინამძღოლებისა, რომლებმაც იესო მას გადასცეს, და როგორიც უფლის გამცემი იუდასი (ინ. 19:11; 17:12). იესოს თქმით ფარისევლები ბრმები რომ ყოფილიყვნენ, ცოდვა არ ექნებოდათ, რაშიც იმას გულისხმობდა, რომ იეჰოვა მათ უმეცრებით ჩადენილ ცოდვებს აპატიებდა. მაგრამ, რადგან ირწმუნებოდნენ, უმეცრები არ ვართო, მათი „ცოდვა რჩებოდა“ (ინ. 9:39—41). იესომ თქვა, რომ მათ არ ჰქონდათ „გამართლება თავიანთი ცოდვისთვის“, რადგან ისინი ისმენდნენ ღვთის წმინდა სულით წარმოთქმულ იესოს არაჩვეულებრივ სიტყვებს და ხედავდნენ მის საქმეებს (ინ. 15:22—24; ლკ. 4:18). ვინც სიტყვითა თუ საქმით, განგებ გმობდა ღვთის წმინდა სულს, „მარადიულ ცოდვაში“ ანუ უპატიებელ ცოდვაში იყო დამნაშავე (მთ. 12:31, 32; მრ. 3:28—30; შდრ. ინ. 15:26; 16:7, 8). იმავეს თქმა შეიძლება იმ ქრისტიანებზეც, რომლებიც განზრახ აქცევენ ზურგს ღვთის წმინდა თაყვანისმცემლობას. ებრაელების 10:26, 27-ში ნათქვამია: „თუ ჭეშმარიტების საფუძვლიანი ცოდნის მიღების შემდეგ კვლავ შეგნებულად ვცოდავთ, აღარ რჩება მსხვერპლი ცოდვებისთვის, არამედ სასამართლოს შიშის მომგვრელი მოლოდინი და რისხვის ცეცხლი, რომელიც მზად არის მოწინააღმდეგეების გასანადგურებლად“.
1 იოანეს 5:16, 17-ში იოანე, როგორც ჩანს, „სასიკვდილო ცოდვაში“ განზრახ ჩადენილ ცოდვას გულისხმობს და მას „არასასიკვდილო ცოდვას“ უპირისპირებს (შდრ. რც. 15:30). ქრისტიანს არ მართებს ლოცვა განზრახ შემცოდველისთვის, თუმცა საბოლოოდ, ღმერთი განსჯის ცოდვილს მისი გულის ზრახვების მიხედვით (შდრ. იერ. 7:16; მთ. 5:44; სქ. 7:60).
ერთხელ ჩადენილი და ჩვევად ქცეული ცოდვა. იოანე ერთხელ ჩადენილ ცოდვას მიჯნავს ჩვევად ქცეული ცოდვისგან, რაც კარგად ჩანს „ახალი ქვეყნიერების თარგმანში“ 1 იოანეს 2:1-ის შედარებით 1 იოანეს 3:4—8-თან. რაც შეეხება ფრაზის „ვინც სცოდავს [პეონ ტენ ჰამარტიან]“ (1ინ. 3:4) თარგმანის სისწორეს, რობერტსონის ნაშრომში ნათქვამია: „აწმყო დროის მიმღეობა (პეონ) ჩვეულებად ქცეულ ცოდვას გულისხმობს“ (Word Pictures in the New Testament, 1933, ტ. VI, გვ. 221). რაც შეეხება 1 იოანეს 3:6-ის ბერძნულ ტექსტში გამოყენებულ ფრაზას უქ ჰამარტანე, იგივე ბიბლეისტი აღნიშნავს: „ეს არის აწმყო განგრძობითი დრო ... ჰამარტანოს თხრობითი კილო: არ სცოდავს“ (გვ. 222). ასე რომ, ერთგულმა ქრისტიანმა შეიძლება რაღაც მომენტში სისუსტის ან შეცდომის გამო ჩაიდინოს ცოდვა, მაგრამ ის იმ გაგებით „არ სცოდავს“, რომ არ აგრძელებს ცოდვილი გზით სიარულს (1ინ. 3:9, 10; შდრ. 1კრ. 15:33, 34; 1ტმ. 5:20).
სხვათა ცოდვაში თანამონაწილეობა. ადამიანი შეიძლება ცოდვაში გახდეს დამნაშავე, თუკი თავისი ნება-სურვილით აქვს ურთიერთობა შემცოდველთან, იწონებს მის საქციელს ან ხელს აფარებს მას, რათა უხუცესებმა არ გაიგონ ამის შესახებ და არ მიიღონ შესაბამისი ზომები (შდრ. ფს. 50:18, 21; 1ტმ. 5:22). ვინც სიმბოლურ ქალაქ „დიდ ბაბილონში“ რჩება, მის წყლულებს გაიზიარებს (გმც. 18:2, 4—8). ქრისტიანი, რომელსაც ურთიერთობა აქვს ან თუნდაც ესალმება მას, ვინც ქრისტეს სწავლებებს ტოვებს, „მისი ბოროტი საქმეების თანამონაწილე ხდება“ (2ინ. 9—11; შდრ. ტიტ. 3:10, 11).
პავლე ტიმოთეს აფრთხილებდა, „სხვათა ცოდვების თანამონაწილე“ არ გამხდარიყო (1ტმ. 5:22). ამ მუხლის პირველ ნაწილში მოხსენიებული პავლეს სიტყვები, რომ ტიმოთეს ნაჩქარევად ხელი არ უნდა დაედო ვინმესთვის, მიუთითებს კრებაში ზედამხედველების დანიშვნის უფლებაზე, რომელიც ტიმოთეს ჰქონდა ბოძებული. მას არ უნდა დაენიშნა ახალმოქცეული, რათა ის არ გაყოყოჩებულიყო. ამ რჩევის გაუთვალისწინებლობის შემთხვევაში ტიმოთე იმ დანაშაულის თანამონაწილე გახდებოდა, რომელიც შესაძლოა მის მიერ დანიშნულ ზედამხედველს ჩაედინა (1ტმ. 3:6).
ზემოხსენებული პრინციპიდან გამომდინარე შეიძლებოდა მთელ ერს შეეცოდა ღვთის წინაშე (იგ. 14:34).
ადამიანის, ღვთისა და ქრისტეს წინააღმდეგ ჩადენილი ცოდვები. როგორც აღნიშნული იყო, ებრაულ წერილებში მოხსენიებულია ცოდვები, რომლებიც პატრიარქების დროს სხვადასხვა ერის წარმომადგენლებმა ჩაიდინეს. ძირითადად ეს იყო ადამიანების წინააღმდეგ ჩადენილი ცოდვები.
ადამიანების წინააღმდეგ ჩადენილი ცოდვები განსხვავდება ღვთის წინააღმდეგ ჩადენილი ცოდვებისგან. როცა ადამიანი ადამიანის წინააღმდეგ სცოდავს, ის თავისი საქციელით არღვევს და პატივს არ სცემს სხვის ინტერესებს და ამგვარად ზიანს აყენებს მას (მსჯ. 11:12, 13, 27; 1სმ. 19:4, 5; 20:1; 26:21; იერ. 37:18; 2კრ. 11:7). იესომ ჩამოაყალიბა პრინციპი, რომლითაც უნდა იხელმძღვანელოს იმ ადამიანმა, ვის წინააღმდეგაც სერიოზული ცოდვა ჩაიდინეს (მთ. 18:15—17). ძმას ძმის წინააღმდეგ 77-ჯერაც რომ შეეცოდა ან თუნდაც დღეში 7-ჯერ, შეგონების შემდეგ თუ მოინანიებდა, ნაპატიები უნდა ყოფილიყო (მთ. 18:21, 22; ლკ. 17:3, 4; შდრ. 1პტ. 4:8). პეტრე წერდა იმ მოსამსახურეებზე, რომელთაც ბატონების წინააღმდეგ ჩადენილი ცოდვებისთვის სცემდნენ (1პტ. 2:18—20). უპატივცემულო დამოკიდებულებით ვინმემ შეიძლება ხელისუფლების წინააღმდეგ შესცოდოს. პავლემ თავის თავზე თქვა, რომ არანაირი ცოდვა არ ჰქონდა ჩადენილი „არც იუდეველების კანონის წინააღმდეგ და არც ტაძრისა და კეისრის წინააღმდეგ“ (სქ. 25:8).
და მაინც, ადამიანების წინააღმდეგ შემცოდველი შემოქმედის წინააღმდეგაც სცოდავს, ანუ იმის წინააღმდეგ, ვის წინაშეც ყველა აგებს პასუხს (რმ. 14:10, 12; ეფ. 6:5—9; ებ. 13:17). ღმერთმა ფილისტიმელთა მეფე აბიმელექს, რომელიც სარასთან ინტიმური ურთიერთობისგან შეაკავა, უთხრა: „მე გაკავებდი ჩემ წინააღმდეგ შეცოდებისგან“ (დბ. 20:1—7). იოსებიც და მეფე დავითიც მრუშობას კაცისა და ქალის შემოქმედისა და ქორწინების დამაარსებლის წინააღმდეგ ჩადენილ ცოდვად მიიჩნევდნენ (დბ. 39:7—9; 2სმ. 12:13; ფს. 51:4). ისეთ ცოდვებს, როგორიცაა: ქურდობა, ტყუილი თუ სხვისი ქონების მითვისება, კანონი იეჰოვას წინაშე ორგულობად ცნობდა (ლვ. 6:2—4; რც. 5:6—8). ღმერთი კიცხავდა მათ, ვინც გაჭირვებული ძმის მიმართ გულს იქვავებდა, ხელს არ უმართავდა და გასამრჯელოს უკავებდა (კნ. 15:7—10; 24:14, 15; შდრ. იგ. 14:31; ამ. 5:12). სამუელს წარმოუდგენლად მიაჩნდა, ისრაელისთვის ლოცვა შეეწყვიტა და ამის გამო იეჰოვას წინააღმდეგ შეეცოდა (1სმ. 12:19—23).
იაკობის 2:1—9-ის თანახმად, ცოდვაა ფავორიტიზმი და კრების წევრების ფენებად დაყოფა. პავლე ამბობს, რომ ვინც უგულებელყოფდა და აბრკოლებდა სუსტი სინდისის მქონე ძმებს, სცოდავდა „ქრისტეს წინააღმდეგ“ ანუ ღვთის ძის წინააღმდეგ, რომელმაც სისხლი დაღვარა თავისი მიმდევრებისთვის (1კრ. 8:10—13).
ამრიგად, მართალია ყველანაირი ცოდვა ღვთის წინააღმდეგ ჩადენილი დანაშაულია, მაგრამ ზოგიერთ ცოდვას იეჰოვა უშუალოდ თავის წინააღმდეგ ჩადენილ ცოდვად მიიჩნევს. ასეთი ცოდვებია: კერპთაყვანისმცემლობა (გმ. 20:2—5; 2მფ. 22:17), ურწმუნოება (რმ. 14:22, 23; ებ. 10:37, 38; 12:1), სიწმინდეების დაუფასებლობა (რც. 18:22, 23) და ყველანაირი ფორმის ცრუთაყვანისმცემლობა (ოს. 8:11—14). სწორედ ამიტომ უთხრა მღვდელმთავარმა ელიმ თავის ვაჟებს, რომლებიც არაფრად აგდებდნენ ღვთის კარავსა და იქ მსახურებას: „თუ კაცი კაცს შესცოდავს, ღმერთი შეარიგებს მას [შდრ. 1მფ. 8:31, 32], მაგრამ თუ კაცი იეჰოვას შესცოდავს, ვინ ილოცებს მისთვის?“ (1სმ. 2:22—25; შდრ. მუხლები 12—17).
საკუთარი სხეულის წინააღმდეგ ჩადენილი ცოდვა. სიძვაზე (სქესობრივი ურთიერთობა ქორწინების გარეშე) პავლე ამბობს, რომ „ნებისმიერი სხვა ცოდვა, რომელსაც ადამიანი სჩადის, სხეულის გარეშეა. ის კი, ვინც მეძაობს, საკუთარი სხეულის წინააღმდეგ სცოდავს“ (1კრ. 6:18; იხ. სიძვა). კონტექსტიდან გამომდინარე, პავლე ამბობს, რომ ქრისტიანები თავიანთ უფალთან და თავთან, ქრისტე იესოსთან უნდა გაერთიანებულიყვნენ (1კრ. 6:13—15). სიძვის ჩამდენი დანაშაულსა და ცოდვას სჩადის, რადგან ერთი ხორცი ხდება სხვასთან, ხშირ შემთხვევაში მეძავთან (1კრ. 6:16—18). ყველა სხვა ცოდვას „სხეულის გარეშე“ ჩადენილი ცოდვა ეწოდება, ვინაიდან სხვა არანაირი ცოდვა ისე არ აშორებს ქრისტიანის სხეულს ქრისტეს სხეულისგან და არ აქცევს „ერთხორცად“ სხვასთან, როგორც სიძვა. სიძვის ჩამდენმა შეიძლება გამოუსწორებელი ზიანი მიაყენოს საკუთარ სხეულს.
ანგელოზთა ცოდვები. ვინაიდან ღვთის სულიერი ძეებიც ღვთის დიდებას უნდა ირეკლავდნენ, განადიდებდნენ ღმერთს და ასრულებდნენ მის ნებას (ფს. 148:1, 2; 103:20, 21), მათაც შეიძლება შესცოდონ იმ გაგებით, რა გაგებითაც ადამიანები სცოდავენ. მეორე პეტრეს 2:4-დან ვიგებთ, რომ ღვთის ზოგიერთმა სულიერმა ძემ შესცოდა, რის გამოც ღმერთმა ისინი „უკუნი სიბნელით მოცულ ჯურღმულებს გადასცა და სასამართლოსთვის შემოინახა“. პირველი პეტრეს 3:19, 20-ში საპყრობილეში მყოფ იმავე სულიერ ძეებზე მიდის საუბარი, „რომლებიც ურჩები იყვნენ მაშინ, როცა მოთმინებით იცდიდა ღმერთი ნოეს დროს“. იუდას 6-ში კი ახსნილია, რა გაგებით შესცოდეს ღვთის სულიერმა ძეებმა ანუ ასცდნენ მიზანს — „არ შეინარჩუნეს თავიანთი თავდაპირველი მდგომარეობა და მიატოვეს მათთვის განკუთვნილი სამკვიდრო“, რომელშიც ღვთის ზეციერი სამკვიდრო იგულისხმება.
იესო ქრისტეს მსხვერპლი არ იყო გათვალისწინებული სულიერი ქმნილებების ცოდვების დასაფარავად, ამიტომ არ არსებობს იმის საფუძველი, რომ ურჩ ანგელოზებს დანაშაული მიეტევოთ (ებ. 2:14—17). ისინი ადამივით სრულყოფილები იყვნენ და არ ჰქონიათ თანდაყოლილი სისუსტე, რაც მათი გასამართლების დროს შემამსუბუქებელ გარემოებად ჩაითვლებოდა.
ცოდვების მიტევება. როგორც აღნიშნული იყო სტატიაში მართლად აღიარება (როგორ „ჩაეთვალა“ სიმართლედ), იეჰოვა ღმერთი მართლად აღიარებს მათ, ვინც რწმენით ცხოვრობს. შესაბამისად, ღმერთი „ფარავს“ და „შლის“ცოდვებს, რითაც ბრალდებას უხსნის ამ ღვთისმოშიშ ადამიანებს (შდრ. ფს. 32:1, 2; ეს. 44:22; სქ. 3:19). ამიტომ შეადარა იესომ შეცოდებები და ცოდვები ვალს (შდრ. მთ. 6:14; 18:21—35; ლკ. 11:4). მათი ცოდვები ალისფერიც რომ იყოს, იეჰოვა „ჩამორეცხს“ ჭუჭყს, რომელიც მათ აუწმინდურებს (ეს. 1:18; სქ. 22:16). ის, თუ როგორ ავლენს ღმერთი გულმოწყალებასა და სიკეთეს და ამავე დროს სრულყოფილად ინარჩუნებს სამართლიანობასა და სიმართლეს, განიხილება სტატიებში: გამოსასყიდი, შერიგება, მონანიება და სხვ.
ცოდვისგან განზე გადგომა. ღვთისა და მოყვასის სიყვარული არის ის უმთავრესი ძალა, რომელიც ეხმარება ადამიანს, თავი აარიდოს ცოდვას, რაც უკანონობაა. ისრაელისთვის მიცემული კანონის საფუძველი სწორედ სიყვარული იყო (მთ. 22:37—40; რმ. 13:8—11). ასე რომ, ქრისტიანებს შეუძლიათ ერთობაში იყვნენ ღმერთთან და მის ძესთან და არ იყვნენ ღვთისგან გაუცხოებულნი (1ინ. 1:3; 3:1—11, 24; 4:16). ვინაიდან მათ ღვთის წმინდა სული ხელმძღვანელობს, „ღვთის თვალსაზრისით“ ცხოვრობენ სულის მიხედვით, თავს არიდებენ ცოდვას (1პტ. 4:1—6), გამოაქვთ ღვთის სულის ნაყოფი ცოდვილი ხორცის უვარგისი ნაყოფის ნაცვლად (გლ. 5:16—26) და ამგვარად თავს აღწევენ ცოდვის ბატონობას (რმ. 6:12—22).
თუ ქრისტიანს იმის რწმენა ექნება, რომ ღმერთი აუცილებლად დააჯილდოებს სიმართლისთვის (ებ. 11:1, 6), ცოდვის ცდუნებას გაუძლებს და დროებით სიამოვნებაზე უარს იტყვის (ებ. 11:24—26). ღვთის დაცინვა არავის გამოუვა, ამიტომ ვისაც სურს, დაცული იყოს ცოდვის მაცდუნებელი ძალისგან, უნდა ახსოვდეს ერთი უცვლელი პრინციპი: „კაცი რასაც თესავს, იმას მოიმკის“ (გლ. 6:7, 8). ადამიანს უნდა ესმოდეს, რომ ცოდვები ადრე თუ გვიან გამოაშკარავდება (1ტმ. 5:24). მართალია, „ცოდვილმა შეიძლება ასჯერაც ჩაიდინოს ბოროტება და დიდხანსაც იცოცხლოს ისე, როგორც მოესურვება“, მაგრამ „ჭეშმარიტი ღვთის მოშიშებს ხელი მოემართებათ ... ბოროტს კი ხელი არ მოემართება ... რადგან ღვთის შიში არა აქვს“ (ეკ. 8:11—13; შდრ. რც. 32:23; იგ. 23:17, 18). ბოროტს სიმდიდრე ვერ დაიფარავს ღვთის რისხვისგან (სფ. 1:17, 18). მოვა დრო და „ცოდვილთა სიმდიდრე მართალთათვის შეინახება“ (იგ. 13:21, 22; ეკ. 2:26). რწმენისა და სიმართლის გზაზე მოარულებს, შეუძლიათ თავი არ დაიმძიმონ ცოდვის „მძიმე ტვირთით“, რაც შინაგანი სიმშვიდის დაკარგვასა და სულიერ უძლურებას იწვევს (ფს. 38:3—6, 18; 41:4).
ძლიერი რწმენის საფუძველს ღვთის სიტყვის ცოდნა იძლევა (ფს. 119:11; შდრ. ფს. 106:7). ვინც არ ეძებს ცოდნას და ნაჩქარევად იღებს გადაწყვეტილებებს, შესცოდავს ანუ მიზანს ასცდება (იგ. 19:2). იმის გაცნობიერება, რომ „ერთ ცოდვილს ბევრი კარგი რამის მოსპობა შეუძლია“, მართალ კაცს ჭეშმარიტი სიბრძნის ძიებისკენ აღძრავს (შდრ. ეკ. 9:18; 10:1—4). ბრძნულია ცრუ თაყვანისმცემლებთან და უზნეო ადამიანებთან ურთიერთობისგან თავის არიდება, რადგან მათ ცოდვის მახეში გაბმა და კარგი ჩვევების გახრწნა შეუძლიათ (გმ. 23:33; ნემ. 13:25, 26; ფს. 26:9—11; იგ. 1:10—19; ეკ. 7:26; 1კრ. 15:33, 34).
ადამიანს, ცხადია, შეუძლია ბევრი რამ გააკეთოს ან არ გააკეთოს, ან თავისი მიზანი სხვადასხვანაირად განახორციელოს ისე, რომ ცოდვა არ ჩაიდინოს (შდრ. 1კრ. 7:27, 28). ღმერთს ადამიანი არ შეუზღუდავს უამრავი წესით, რომლებიც ყველა მის ქმედებას დეტალურად განსაზღვრავდა. მან ადამიანს გონება და იმის გასაქანი მისცა, რომ თავისი ინდივიდუალობა გამოევლინა და არჩევანი გაეკეთებინა. მიუხედავად იმისა, რომ კანონის შეთანხმება მრავალი წესისგან შედგებოდა, იგი არ ზღუდავდა ადამიანის თავისუფლებას. ქრისტიანობა, რომლის ქვაკუთხედი და სახელმძღვანელო პრინციპი ღვთისა და მოყვასის სიყვარულია, გონიერების ფარგლებში თავისუფლებას აძლევს გულმართალ ადამიანებს (შდრ. მთ. 22:37—40; რმ. 8:21; იხ. თავისუფლება; იეჰოვა [ზნეობრივი ნორმების დამდგენი ღმერთი]).