ღვთის სამეფო

ღვთის უზენაესი ძალაუფლების გარეგნული გამოვლინება მის ქმნილებებზე მთელ სამყაროში; საშუალება, რომელსაც ღმერთი თავისი უზენაესი მმართველობის განსახორციელებლად იყენებს (ფს. 103:19). მასში ძირითადად იგულისხმება ღვთის უზენაესი ხელისუფლება, რომელსაც სათავეში ღვთის ძე, იესო ქრისტე უდგას.

ქრისტიანულ-ბერძნულ წერილებში „სამეფოდ“ ნათარგმნია ბერძნული სიტყვა ბასილეა, რომელიც ერთ-ერთი ლექსიკონის თანახმად ნიშნავს „მეფის სამფლობელოს, მეფის საბრძანებელს, ქვეყანას, რომელსაც მეფე მართავს; მეფის ძალაუფლებას; მეფურ ღირსებასა და მეფის ტიტულს“ (The Analytical Greek Lexicon, 1908, გვ. 67). მარკოზისა და ლუკას სახარებებში ხშირად გვხვდება ფრაზა „ღვთის სამეფო“, ხოლო მათე თავის სახარებაში დაახლოებით 30-ჯერ მოიხსენიებს მსგავს ფრაზას — „ზეციერი სამეფო“ (მრ. 10:23 და ლკ. 18:24 შდრ. მთ. 19:23, 24-ს; იხ. ზეცა, ცა [სულიერი ცა]; სამეფო).

ღვთის ხელისუფლება თავისი სტრუქტურითა და ფუნქციით წმინდა წყლის თეოკრატია (ბერძ.-დან თეოს ღმერთი და კრატოს ხელისუფლება) ანუ ღვთის მმართველობაა. პირველად სიტყვა თეოკრატია ახ. წ. I საუკუნეში მოღვაწე ებრაელმა ისტორიკოსმა იოსებ ფლავიუსმა გამოიყენა თავის ნაშრომში „აპიონის წინააღმდეგ“ (II, 164, 165 [17], ინგლ.). ისრაელის ხელისუფლების შესახებ, რომელსაც საფუძველი სინას უდაბნოში ჩაეყარა, ფლავიუსი წერდა: „ზოგმა ერმა უზენაესი პოლიტიკური ძალაუფლება მონარქებს მიანდო, ზოგმა ოლიგარქებს, სხვებმა კი მასებს. მაგრამ ჩვენი კანონმდებელი მმართველობის არც ერთ ამ ფორმას არ მოუხიბლავს. მან ჩამოაყალიბა წესწყობილება, რომელსაც შეიძლება, თუ ახალ სიტყვას გამოვიყენებთ, თეოკრატია [ბერძ. თეოკრატიან] ვუწოდოთ. მან უზენაესი ხელისუფლება და ძალაუფლება ღმერთს მიანდო“. წმინდა წყლის თეოკრატია ვერ იარსებებდა, თუ ამ მმართველობის ფორმას ადამიანი, ამ შემთხვევაში მოსე, დააარსებდა. მისი დამფუძნებელი ღმერთი უნდა ყოფილიყო. როგორც ბიბლიიდან ვიგებთ, ეს ასეც იყო.

ეტიმოლოგია. სიტყვა „მეფე“ (ებრ. მელექ), როგორც ჩანს, ადამიანთა მეტყველებაში მსოფლიო წარღვნის შემდეგ დამკვიდრდა. პირველი სამეფო დედამიწაზე ნიმროდმა დააფუძნა. ის იყო „ძლიერი მონადირე, იეჰოვას მოწინააღმდეგე“ (დბ. 10:8—12). იქიდან მოყოლებული აბრაამის დრომდე მრავალი ქალაქ-სახელმწიფო თუ ერი ჩამოყალიბდა და, შესაბამისად, მეფეებიც მომრავლდნენ. მაგრამ ეს სამეფოები არც ღვთის ხელისუფლებას წარმოადგენდნენ და არც ღვთის მიერ ყოფილან დაარსებული, თუ არ ჩავთვლით სალემის მეფე-მღვდლის, მელქისედეკის (რომელიც წინასწარმეტყველურად მესიას განასახიერებდა [დბ. 14:17—20; ებ. 7:1—17]) სამეფოს. ადამიანებმა თავიანთი სათაყვანო კერპები გაამეფეს, თითქოს მათ შეეძლოთ, კაცთათვის ძალა და ძალაუფლება ებოძებინათ. ებრაული წერილების იმ ნაწილში, რომელიც წარღვნის შემდეგ პერიოდს მიეკუთვნება, იეჰოვა თავის თავს მეფედ [მელექ] მოიხსენიებს. ეს იმას ნიშნავს, რომ ღმერთმა საკუთარ თავს მიუსადაგა ადამიანის მიერ მოგონილი და დამკვიდრებული ტიტული. აქედან გამომდინარე, მეფედ ღმერთს უნდა აღიარებდნენ და ემორჩილებოდნენ და არა რომელიმე კადნიერ ადამიანს ან ხელთქმნილ კერპს (იერ. 10:10—12).

იეჰოვა უზენაესი მმართველი იყო სამეფოების ჩამოყალიბებამდე და თვით ადამიანის გაჩენამდე. მას, როგორც ჭეშმარიტ ღმერთსა და შემოქმედს, მილიონობით სულიერი ძე მიაგებდა პატივს და ემორჩილებოდა (იობ. 38:4—7; 2მტ. 18:18; ფს. 103:20—22; დნ. 7:10). ჩვენ არ ვიცით, რა ტიტულით სარგებლობდა ის შემოქმედების დასაწყისში, მაგრამ ერთი რამ ცხადია ­— ყველა აღიარებდა, რომ მისი ნება იყო უზენაესი.

ღვთის მმართველობა კაცობრიობის ისტორიის დასაწყისში. პირველი ადამიანები, ადამი და ევა, იეჰოვას მიიჩნევდნენ ღმერთად, ცისა და დედამიწის შემოქმედად. ისინი აღიარებდნენ ღვთის ძალაუფლებას. მათ იცოდნენ, რომ იეჰოვა უფლებამოსილი იყო, რამე ებრძანებინა, დაევალებინა ან აეკრძალა მათთვის, მიეჩინა საცხოვრებელი და დასამუშავებელი ტერიტორიები და თავისი სხვა ქმნილებების დასამორჩილებლად მათთვის გარკვეული ძალაუფლება მიენიჭებინა (დბ. 1:26—30; 2:15—17). მართალია, ადამს შეეძლო ახალი სიტყვების მოგონება (დბ. 2:19, 20) და ის იეჰოვას უზენაეს ძალაუფლებასაც აღიარებდა, მაგრამ არ არსებობს მტკიცება იმისა, რომ ტიტული „მეფე“ [მელექ] მან მოიგონა და ღმერთსა და შემოქმედს მიუსადაგა.

„დაბადების“ პირველი თავებიდან ვიგებთ, რომ ედემის ბაღში ღმერთი თავის უზენაეს ძალაუფლებას სიყვარულით იყენებდა და ადამიანს მეტისმეტად არ ზღუდავდა. ადამს ღვთის მორჩილება მოეთხოვებოდა, როგორც შვილს მოეთხოვება მამის მორჩილება (შდრ. ლკ. 3:38). ღმერთს ადამიანისთვის კანონთა დიდი კრებული არ მიუცია (შდრ. 1ტმ. 1:8—11); ღვთის მოთხოვნები მარტივი და გონივრული იყო. ბიბლიიდან გამომდინარე ვერ ვიტყვით, რომ ადამი თავს ისე გრძნობდა, თითქოს ღმერთი მის ყოველ ნაბიჯს აკონტროლებდა. როგორც ჩანს, შემოქმედი პირველ სრულყოფილ ადამიანთან პერიოდულად, საჭიროებისამებრ ურთიერთობდა (დბ. თ-ები 1—3).

მმართველობის განსახორციელებლად ღვთის მიერ არჩეული ახალი გზა. ღვთის ერთ-ერთი სულიერი ძის მიერ წაქეზებულმა პირველმა ადამიანებმა უხეშად დაარღვიეს ღვთის მითითება, რაც სინამდვილეში ღვთის ძალაუფლების წინააღმდეგ გალაშქრება იყო (დბ. 3:17—19; იხ. ხე [გადატანითი მნიშვნელობით]). ღვთის ზეციერმა მოწინააღმდეგემ (ებრ. სატან) თავისი ქმედებით წამოჭრა საკამათო საკითხი, რომელსაც ღმერთი უყურადღებოდ ვერ დატოვებდა, რადგან ის ეხებოდა მის კანონიერ უფლებას, ყოფილიყო სამყაროს უზენაესი მმართველი (იხ. იეჰოვა [საკამათო საკითხი ძირითადად მორალურ უფლებას ეხებოდა]). ვინაიდან ეს საკითხი დედამიწაზე წამოიჭრა, დედამიწაზევე უნდა გადაწყვეტილიყო (გმც. 12:7—12).

პირველი შემცოდველებისთვის განაჩენის გამოტანისას იეჰოვამ სიმბოლური ენით იწინასწარმეტყველა, რომ მოწინააღმდეგეებს საბოლოოდ „შთამომავლობის“ საშუალებით დაამარცხებდა (დბ. 3:15). სწორედ ედემის ბაღში განვითარებულმა მოვლენებმა განაპირობა, რომ იეჰოვამ ახალი გზა აირჩია თავისი მმართველობის განსახორციელებლად ანუ თავისი უზენაესი ძალაუფლების გამოსავლენად. „სამეფოს წმინდა საიდუმლოების“ თანდათანობით გამჟღავნებასთან ერთად ცხადი გახდა, რომ ღვთის მიერ არჩეულ ახალ გზაში იგულისხმებოდა ქვემდგომი ხელისუფლების ჩამოყალიბება, რომელსაც იეჰოვაზე დაქვემდებარებული მმართველი ჩაუდგებოდა სათავეში. „შთამომავლობასთან“ დაკავშირებული დაპირება იმ სამეფოს მეშვეობით შესრულდება, რომელსაც იესო ქრისტე და მისი რჩეული თანამმართველები განაგებენ (გმც. 17:14; იხ. იესო ქრისტე [მისი მნიშვნელოვანი როლი ღვთის განზრახვაში]). ედემის ბაღში სამეფოს შთამომავლობის შესახებ ღვთის მიერ დადებული პირობის ეტაპობრივი განვითარება ბიბლიის მთავარი თემა გახდა. სწორედ ამის საფუძველზე შეგვიძლია ავხსნათ იეჰოვას ის ქმედებები, რომლებიც მის მსახურებსა და ზოგადად კაცობრიობას უკავშირდება.

ღვთის მოწინააღმდეგის მიერ წამოჭრილი საკამათო საკითხის მნიშვნელოვანი მხარე ღვთის ქმნილებების უმწიკვლობა ანუ ღვთისა და მისი ხელმძღვანელობისადმი მათი უანგარო ერთგულება იყო. მიუხედავად ამისა, ღმერთმა მათ სრული ნდობა გამოუცხადა და დიდი ძალაუფლება და ძალა უბოძა (მთ. 28:18; გმც. 2:26, 27; 3:21; იხ. უმწიკვლობა [საკამათო საკითხის მნიშვნელოვანი მხარე]). მხოლოდ ეს ფაქტიც კმარა იმის დასამტკიცებლად, რომ ღვთის მმართველობა მაღალზნეობრივ პრინციპებზეა აგებული. გარდა ამისა, ის იეჰოვას უზენაესობის განმტკიცებას ემსახურება და ღვთის მოწინააღმდეგის ცრუ ბრალდებებს აბათილებს.

ღვთის ხელისუფლების აუცილებლობა. ადამიანთა შეცოდების შემდეგ განვითარებულმა მოვლენებმა ჯერ კიდევ წარღვნამდე ცხადყო, რომ კაცობრიობას ღვთის ხელმძღვანელობა სჭირდებოდა. საზოგადოებამ მალევე დაიწყო რღვევა, თავი იჩინა ძალადობამ, რასაც თან ახლდა მკვლელობებიც (დბ. 4:2—9, 23, 24). ჩვენთვის უცნობია, ადამის 930-წლიანი სიცოცხლის განმავლობაში რამდენ თაობაზე ვრცელდებოდა მისი პატრიარქალური ძალაუფლება. თუმცა ის კი ცნობილია, რომ მეშვიდე თაობაში ადამიანთა უღვთოობა აშკარად თვალში საცემი გახდა (იუდ. 14, 15). ამის შემდეგ მდგომარება კიდევ უფრო გაუარესდა, რადგან ნოეს დროს (ნოე ადამის სიკვდილიდან დაახლოებით 120 წლის შემდეგ დაიბადა) დედამიწა ძალადობით იყო სავსე (დბ. 6:1—13). ამაში იმ ანგელოზებსაც მიუძღოდათ ბრალი, რომლებმაც ღვთის ნების საწინააღმდეგოდ ადამიანებთან დაიწყეს ცხოვრება (დბ. 6:1—4; იუდ. 6; 2პტ. 2:4, 5; იხ. ნეფილიმები).

მართალია, დედამიწა ღვთის ურჩების მთავარ სამოქმედო არენად იქცა, მაგრამ იეჰოვას ხელი არ აუღია მის მართვაზე. მსოფლიო წარღვნა იმის მტკიცება იყო, რომ ღმერთს კვლავაც ჰქონდა ძალა და უნარი, თავისი ნება აღესრულებინა დედამიწაზე ისევე, როგორც სამყაროს ნებისმიერ კუთხეში. ის წარღვნამდეც აჩვენებდა, რომ სურდა ეხელმძღვანელა თავის მძებნელთათვის, მაგალითად, აბელისთვის, ენოქისა და ნოესთვის. ნოეს შემთხვევა კარგად აჩვენებს, როგორ მმართველობს ღმერთი თავის მორჩილებზე. ის ნოეს მითითებებსა და რჩევებს აძლევდა, იცავდა და აკურთხებდა მას და მის ოჯახს. ნოე იმის მოწმეც გახდა, როგორ იმორჩილებდა ღმერთი სხვა მიწიერ ქმნილებებს — ცხოველებსა და ფრინველებს (დბ. 6:9—7:16). იეჰოვამ ისიც ნათელყო, რომ მისგან გაუცხოებულ ადამიანებს მარადიულად არ მისცემდა დედამიწის გახრწნის საშუალებას და მისთვის სასურველ დროს და სასურველი სახით სამართლიან განაჩენს აღასრულებდა ბოროტმოქმედებზე. გარდა ამისა, ღმერთმა აჩვენა, რომ ის უსაზღვრო ძალაუფლებას ფლობდა დედამიწის სხვადასხვა ელემენტზე, მათ შორის ატმოსფეროზე (დბ. 6:3, 5—7; 7:17—8:22).

წარღვნის შემდგომი საზოგადოება და მასში წარმოქმნილი სირთულეები. როგორც ჩანს, წარღვნის შემდგომ პერიოდში პატრიარქალური წყობილება იყო გაბატონებული, რაც საზოგადოებაში გარკვეულწილად სტაბილურობასა და წესრიგს განაპირობებდა. ადამიანებს უნდა აევსოთ დედამიწა, რაშიც გამრავლების გარდა მთელ დედამიწაზე დასახლებული ტერიტორიის საზღვრების გაფართოებაც იგულისხმებოდა (დბ. 9:1, 7). ზემოაღნიშნული ფაქტორები ხელს შეუშლიდა სოციალური პრობლემების გავრცელებას, რადგან ისინი ძირითადად ოჯახურ წრეში მოგვარდებოდა. გარდა ამისა, ადამიანები მაქსიმალურად აირიდებდნენ უთანხმოებებს, რომლებიც ხშირად მჭიდროდ დასახლებულ ტერიტორიებზე წარმოიქმნება. ბაბელში ღვთის ნების საწინააღმდეგოდ წამოწყებული მშენებლობა იმაზე იყო გათვლილი, რომ ხალხს ერთ ადგილას მოეყარა თავი და „მთელი დედამიწის ზურგზე“ არ გაფანტულიყო (დბ. 11:1—4; იხ. ენა). იმ დროისთვის ნიმროდი განუდგა პატრიარქალურ წყობილებას და პირველი სამეფო (ებრ. მამლაქაჰ) დააარსა. ნიმროდი ქამის შთამომავლის, ქუშის ვაჟი იყო. ის შეიჭრა აშურში (ასურეთი), სემის შთამომავალთა ტერიტორიაზე და იქ ააშენა ქალაქები, რომლებიც მისი სამფლობელოს ნაწილი გახდა (დბ. 10:8—12).

შინარის ველზე თავმოყრილ მშენებლებს ღმერთმა ენა აურია, რის გამოც ისინი მიმოიფანტნენ. მაგრამ ნიმროდის მიერ ჩამოყალიბებულმა მმართველობის ფორმამ ბევრ იმ ტერიტორიაზეც მოიკიდა ფეხი, სადაც მიმოფანტულები დასახლდნენ. აბრაამის დროს (ძვ. წ. 2018—1843) შუამდინარეთიდან ეგვიპტემდე (ეგვიპტეში მმართველს ფარაონი ეწოდებოდა და არა მეფე ანუ მელექი) უკვე არაერთი სამეფო არსებობდა. მაგრამ ეს სამეფოები თავის ქვეშევრდომთათვის უსაფრთხოების გარანტი არ ყოფილა. მეფეებმა მალევე შექმნეს სამხედრო ალიანსები შორეული მხარეების დასაპყრობად და ქონებისა და ტყვეების ხელში ჩასაგდებად (დბ. 14:1—12). ზოგ ქალაქში სტუმრებს ჰომოსექსუალისტები ავიწროებდნენ (დბ. 19:4—9).

ამგვარად უსაფრთხოების მიზნით თემების ჩამოყალიბებასთან ერთად (შდრ. დბ. 4:14—17), გაჩნდა გალავნიანი ქალაქების დაარსებისა და თავდამსხმელთაგან მათი დაცვის აუცილებლობა. უძველეს ისტორიულ ჩანაწერებში, რომელთა უმეტესობაც შუამდინარეთში აღმოაჩინეს (იქ, სადაც ერთ დროს ნიმროდის სამეფო მდებარეობდა), მრავლად ვხვდებით ცნობებს დაპირისპირებების, სიხარბით ჩადენილი ბოროტმოქმედებების, შეთქმულებებისა და სისხლის ღვრის შესახებ. უძველესი არაბიბლიური იურიდიული ძეგლები, როგორებიცაა ლიფითიშთარის, ეშნუნასა და ხამურაბის კანონთა კრებულები, ცხადყოფს, რომ მაშინდელი ყოფა საკმაოდ რთული იყო. სოციალური არასტაბილურობა ხდებოდა ქურდობის, თაღლითობის, ფინანსური პრობლემების, ქონების გაყოფასა და ქირის გადახდასთან დაკავშირებული დავების მიზეზი. საზოგადოებაში ჩნდებოდა ვალებთან და ვახშთან, ცოლქმრულ ღალატთან, მკურნალთა გასამრჯელოსთან, წარუმატებელ მკურნალობასთან, ფიზიკურ შეურაცხყოფასა თუ სხვა საკითხებთან დაკავშირებული პრობლემების მოგვარების აუცილებლობა. მართალია, ხამურაბი თავს უნარიან და სრულყოფილ მეფედ თვლიდა, მისი მმართველობა და კანონმდებლობა, სხვა უძველეს სამეფოთა პოლიტიკური წყობის მსგავსად, უძლური იყო ცოდვილი კაცობრიობის პრობლემების წინაშე (Ancient Near Eastern Texts, ჯ. პრიჩარდის რედაქციით, 1974, გვ. 159—180; შდრ. იგ. 28:5). ყველა ამ სამეფოში რელიგია წამყვან როლს ასრულებდა, თუმცა საერთო არაფერი ჰქონია ჭეშმარიტი ღვთის თაყვანისმცემლობასთან. სამღვდელოება მმართველ კლასთან მჭიდროდ თანამშრომლობდა და სამეფო კარზე დიდი პრივილეგიით სარგებლობდა, მაგრამ საზოგადოების ზნეობრივ მდგომარეობაზე ეს დადებითად ნამდვილად არ აისახებოდა. უძველესი რელიგიური ლურსმული ტექსტები სულიერად და ზნეობრივად აღმშენებლურ აზრებს არის მოკლებული. მათში აღწერილ ანჩხლ, მძვინვარე და ავხორც ღმერთებს სამართლიანი პრინციპები და მიზნები არ ამოძრავებთ. ფაქტია, მშვიდობისა და ბედნიერებისთვის ადამიანს ოდითგანვე იეჰოვა ღმერთის სამეფო სჭირდებოდა.

როგორ იყენებდა ღმერთი თავის ძალაუფლებას აბრაამისა და მისი შთამომავლების შემთხვევაში. მართალია, პირადი პრობლემებისა თუ დაპირისპირებებისგან არც ისინი ყოფილან დაზღვეულნი, ვინც იეჰოვა ღმერთს მიიჩნევდა თავის მმართველად, მაგრამ ღვთის შეწევნით ისინი უძლებდნენ პრობლემებს ან ღვთის სამართლიანი ნორმების თანახმად ისე აგვარებდნენ მათ, რომ ადამიანური სახე არ დაეკარგათ. ღმერთი მათ მფარველობდა და აძლიერებდა (დბ. 13:5—11; 14:18—24; 19:15—24; 21:9—13, 22—33). ფსალმუნმომღერალმა აღიარა, რომ „მთელ დედამიწაზე მოქმედებს მისი [იეჰოვას] სამართალი“, შემდეგ კი აბრაამზე, ისაკსა და იაკობზე თქვა: «მაშინ მცირე იყო მათი რიცხვი, ძალიან მცირე, და ხიზნობდნენ იქ [ქანაანში]. ერიდან ერში გადადიოდნენ, ერთი სამეფოდან სხვა ხალხთან მიდიოდნენ. მან [იეჰოვამ] არავის დართო ნება, რამე გამოეძალათ მათთვის, მათი გულისთვის შეაგონებდა მეფეებს და ეუბნებოდა: „ჩემს ცხებულებს არ შეეხოთ და ცუდი არაფერი გაუკეთოთ ჩემს წინასწარმეტყველებს!“» (ფს. 105:7—15; შდრ. დბ. 12:10—20; 20:1—18; 31:22—24, 36—55). ეს კიდევ ერთი მტკიცება იყო იმისა, რომ ღვთის უზენაესი ძალაუფლება დედამიწაზე კვლავაც ვრცელდებოდა და მისი განზრახვის აღსრულებას ემსახურებოდა.

ღვთის ერთგულ პატრიარქებს ქანაანისა თუ სხვა მიწის რომელიმე ქალაქ-სახელმწიფოსა და სამეფოსთვის არ შეუფარებიათ თავი. ისინი რომელიმე პოლიტიკურ მმართველთან კი არ ეძებდნენ უსაფრთხო თავშესაფარს, არამედ ხიზნობდნენ კარვებში, რადგან „უცხონი და დროებით მცხოვრებნი იყვნენ იმ ქვეყანაში“ და ელოდნენ „ჭეშმარიტი საძირკვლის მქონე ქალაქს, რომლის მშენებელი და შემოქმედიც ღმერთია“. თავიანთ მმართველად ისინი ღმერთს აღიარებდნენ და ელოდნენ ზეციერ ხელისუფლებას, რომელიც დედამიწას უხელმძღვანელებდა და ღვთის უზენაეს ძალაუფლებასა და ნებასთან იქნებოდა შეთანხმებული, თუმცა ეს იმედი შორეულ მომავალში უნდა განხორციელებულიყო (ებ. 11:8—10, 13—16). ამიტომაც შეეძლო ღვთის მიერ მეფედ ცხებულ იესოს ეთქვა: „აბრაამს ახარებდა იმის იმედი, რომ ჩემს დღეს იხილავდა. იხილა კიდეც და გაიხარა“ (ინ. 8:56).

იეჰოვამ სამეფოს შთამომავალთან დაკავშირებულ დაპირებას (დბ. 3:15) მეტი ნათელი მოჰფინა, როცა აბრაამს შეთანხმება დაუდო (დბ. 12:1—3; 22:15—18). მან ისიც იწინასწარმეტყველა, რომ „მეფეები გამოვიდოდნენ“ აბრაამისა (აბრამი) და მისი ცოლისგან (დბ. 17:1—6, 15, 16). მართალია, აბრაამის შვილიშვილის, ესავის შთამომავლებმა სამეფოები და სამთავროები ჩამოაყალიბეს, მაგრამ წინასწარმეტყველური დაპირება მეფეების გამოჩენის შესახებ ღმერთმა აბრაამის სხვა შვილიშვილს, იაკობს გაუმეორა (დბ. 35:11, 12; 36:9, 15—43).

ისრაელი ერის ჩამოყალიბება. საუკუნეების შემდეგ, დათქმულ დროს (დბ. 15:13—16), იეჰოვა ღმერთმა იმოქმედა იაკობის შთამომავლების სასარგებლოდ, რომელთა რიცხვიც იმ დროისთვის უკვე მილიონებს ითვლიდა (იხ. გამოსვლა [ეგვიპტიდან გამოსული ხალხის რაოდენობა]). მან ისინი მათი განადგურების მსურველი ფარაონის ხელიდან (გმ. 1:15—22) და ეგვიპტელთა მონობისგან იხსნა (გმ. 2:23—25). ფარაონმა მოსესა და აარონის პირით გადაცემული ღვთის ბრძანება არაფრად ჩააგდო, რადგან თვლიდა, რომ ღმერთს ეგვიპტის საქმეებში ჩარევის უფლება არ ჰქონდა. ფარაონმა ბევრჯერ უარყო იეჰოვას უზენაესობა, რის გამოც ღმერთმა არაერთი სასჯელი დაატეხა თავს და ასე უჩვენა თავისი ძალა (გმ. თ-ები 7—12). ამგვარად ღმერთმა დაამტკიცა, რომ მის მსგავსად დედამიწის ვერც ერთი მეფე ვერ დაიმორჩილებს ბუნების ძალებსა და ყველა ქმნილებას (გმ. 9:13—16). მისი უზენაესი ძალის ყველაზე თვალსაჩინო გამოვლინება ფარაონის სამხედრო ძალის სასწაულებრივი განადგურება იყო. მსგავს რამეს ვერც ერთი თავმომწონე მებრძოლი მეფე ვერ გააკეთებდა (გმ. 14:26—31). ამიტომაც მღეროდნენ მოსე და ისრაელები: „სამუდამოდ იმეფებს იეჰოვა, მარადიულად“ (გმ. 15:1—19).

ამის შემდეგ იეჰოვამ კიდევ ერთხელ დაადასტურა, რომ მისი ძალაუფლება ვრცელდებოდა დედამიწაზე, წყლის წყაროებსა და ფრინველთა სამყაროზე. მან დაამტკიცა, რომ უდაბურ და მტრებით გარემოცულ ადგილზეც შეეძლო დაეცვა თავისი ერი და ეზრუნა მასზე (გმ. 15:22—17:15). ამ ყველაფრის შემდეგ ღმერთმა ტყვეობიდან გათავისუფლებულ ხალხს უთხრა, რომ თუ მის ძალაუფლებას დაემორჩილებოდნენ და შეთანხმებას დაიცავდნენ, ყველა ხალხისგან გამორჩეული საკუთრება იქნებოდნენ მისთვის, რადგან მისი იყო „მთელი დედამიწა“. მათ შეეძლოთ „მღვდლების სამეფოდ და წმინდა ერად“ ქცეულიყვნენ (გმ. 19:3—6). მას შემდეგ, რაც საჯაროდ განაცხადეს, რომ ნებაყოფლობით დაემორჩილებოდნენ იეჰოვას უზენაეს ძალაუფლებას, ღმერთმა, როგორც მათმა მეფემ და კანონმდებელმა, კანონთა დიდი კრებული მისცა, რასაც თან სდევდა მისი ძალისა და დიდების შიშის მომგვრელი და შთამბეჭდავი გამოვლინება (გმ. 19:7—24:18). კარავი, იგივე შეხვედრის კარავი, განსაკუთრებით მასში მდგარი შეთანხმების კიდობანი, მათი უხილავი ზეციერი მეთაურის მათთან ყოფნაზე მიუთითებდა (გმ. 25:8, 21, 22; 33:7—11; შდრ. გმც. 21:3). მართალია, სადავო საკითხების უმეტესობას ღვთის კანონის საფუძველზე მოსე თუ სხვა დანიშნული მამაკაცები განიხილავდნენ, მაგრამ განაჩენს ზოგჯერ თვით იეჰოვა აცხადებდა და თავად სჯიდა კანონის დამრღვევებს (გმ. 18:13—16, 24—26; 32:25—35). ამორჩეული სამღვდელოება ისრაელსა და მათ ზეციერ მმართველს შორის კარგი ურთიერთობის შენარჩუნებას უწყობდა ხელს და კანონის შეთანხმებით გათვალისწინებული მაღალზნეობრივი ნორმების დაცვაში ეხმარებოდა ხალხს (იხ. მღვდელი). ამგვარად ისრაელს წმინდა წყლის თეოკრატიული მმართველობა ჰქონდა (კნ. 33:2, 5).

როგორც ღმერთსა და შემოქმედს, იეჰოვას აქვს უფლება, თავისი სურვილისამებრ გაანაწილოს ტერიტორია მთელ დედამიწაზე. ის არის „დედამიწის მოსამართლე“ (დბ. 18:25). ამიტომ მან ქანაანის მიწა აბრაამის შთამომავლობას უბოძა (დბ. 12:5—7; 15:17—21). მან, როგორც აღმასრულებელმა ხელისუფალმა, უბრძანა ისრაელს, თავიანთი ტერიტორიიდან გაეძევებინათ მსჯავრდადებული ქანაანელები, რაშიც მათზე სასიკვდილო განაჩენის აღსრულებაც შედიოდა (კნ. 9:1—5; იხ. ქანაანი, ქანაანელი №2 [ისრაელის მიერ ქანაანის დაპყრობა]).

მსაჯულების პერიოდი. სამ საუკუნე-ნახევარი გავიდა მას შემდეგ, რაც ისრაელმა ქანაანის მრავალი სამეფო დაიპყრო. იეჰოვა ღმერთი ისრაელის ერთადერთი მეფე იყო. თუმცა ამ პერიოდში მთელ ერს ან მის ნაწილს ომისა თუ მშვიდობის დროს ღვთის მიერ არჩეული მსაჯულები მიუძღოდნენ წინ, რომელთა მსაჯულობის წლების ხანგრძლივობა განსხვავდებოდა. მიდიანზე გამარჯვების შემდეგ ხალხმა მოინდომა, რომ მათი მმართველი მსაჯული გედეონი გამხდარიყო, რაზეც მან უარი თქვა, რადგან მისთვის ერთადერთი მმართველი იეჰოვა იყო (მსჯ. 8:22, 23). მისმა პატივმოყვარე ვაჟმა, აბიმელექმა ცოტა ხნით მოახერხა ერის მცირე ნაწილზე გაბატონება, მაგრამ ყველაფერი მისი სიკვდილით დამთავრდა (მსჯ. 9:1, 6, 22, 53—56).

მსაჯულთა პერიოდის შესახებ ბიბლიაში ვკითხულობთ: „იმ დროს ისრაელს მეფე არ ჰყავდა და ვისაც რა მიაჩნდა სწორად, იმას აკეთებდა“ (მსჯ. 17:6; 21:25). მაგრამ ეს იმას არ ნიშნავდა, რომ იმ დროს კანონი არ კანონობდა. სამართლებრივი საკითხების გადასაჭრელად და სამართლის აღსასრულებლად ყოველ ქალაქში იყვნენ მსაჯულები და უხუცესები (კნ. 16:18—20; იხ. სასამართლო). ერს ღვთის კანონს ლევიანთა სამღვდელოება ასწავლიდა, რადგან ხალხის დამოძღვრა მათ ევალებოდათ. მღვდელმთავარს ჰქონდა ურიმი და თუმიმი, რომლის დახმარებითაც ღმერთს ეკითხებოდნენ, როგორ გადაეჭრათ რთული საკითხები (იხ. მღვდელმთავარი; მღვდელი; ურიმი და თუმიმი). ამგვარად მას, ვინც ამ საშუალებებით სარგებლობდა, სწავლობდა და იყენებდა ღვთის კანონს, თავისი სინდისის სწორად განსწავლა შეეძლო. ამ შემთხვევაში იმის კეთება, „ვისაც რა მიაჩნდა სწორად“, ცუდი შედეგით არ მთავრდებოდა. იეჰოვა ხალხს აძლევდა იმის საშუალებას, რომ თავიანთი არჩევნითა და საქციელით ეჩვენებინათ, იყვნენ თუ არა მორჩილნი. მათ არ ჰყავდათ მეფე, რომელიც ქალაქის მსაჯულთა საქმიანობას გააკონტროლებდა, ხალხს რაიმე პროექტში ჩააბავდა ან თავდაცვის მიზნით საომრად შეკრებდა (შდრ. მსჯ. 5:1—18). ქვეყანაში არასახარბიელო სიტუაცია იმიტომ შეიქმნა, რომ უმრავლესობამ არ ისურვა თავისი ზეციერი მეფის სიტყვისა და კანონის შესრულება და არ ისარგებლა იმ საშუალებებით, რითაც ღმერთი ეხმარებოდა (მსჯ. 2:11—23).

ისრაელი მეფეს ითხოვს. ღვთის მიერ აბრაამთან დადებული შეთანხმებიდან დაახლოებით 800 წლის შემდეგ და ეგვიპტის მონობისგან გათავისუფლებიდან თითქმის 400 წლის შემდეგ ისრაელებმა მოითხოვეს, რომ სხვა ერების მსგავსად მეფე მათაც ჰყოლოდათ. ეს ფაქტობრივად, იეჰოვას, როგორც მეფის უარყოფას ნიშნავდა (1სმ. 8:4—8). აბრაამთან და იაკობთან დადებული შეთანხმებიდან გამომდინარე ხალხი საფუძვლიანად ელოდა ღვთის სამეფოს. ამ იმედის საფუძველს სიკვდილის წინ იაკობის მიერ იუდაზე წარმოთქმული წინასწარმეტყველება (დბ. 49:8—10), ეგვიპტიდან გამოსვლის შემდეგ იეჰოვას ნათქვამი სიტყვები (გმ. 19:3—6), კანონის შეთანხმებაში ჩაწერილი (კნ. 17:14, 15) და ღვთის შთაგონებით ბალაამის მიერ წარმოთქმული წინასწარმეტყველების გარკვეული მონაკვეთიც იძლეოდა (რც. 24:2—7, 17). ეს იმედი სამუელის დედამ, ღვთის ერთგულმა მსახურმა ხანამაც გამოხატა ლოცვაში (1სმ. 2:7—10). მიუხედავად ამისა, იეჰოვას ჯერ ბოლომდე არ ჰქონდა გამჟღავნებული სამეფოსთან დაკავშირებული „წმინდა საიდუმლო“, არც ის, როდის დაამყარებდა და როგორი იქნებოდა ეს ხელისუფლება — მიწიერი თუ ზეციერი. ამიტომაც ხალხის მხრიდან მიწიერი მეფის მოთხოვნა დიდი კადნიერება იყო.

ფილისტიმელთა და ამონელთა თავდასხმის საფრთხემ ისრაელებს, როგორც ჩანს, გაუძლიერა ხილული მთავარსარდლის ყოლის სურვილი. ისინი დაეჭვდნენ, შეეძლო თუ არა ღმერთს როგორც მთელი ერის, ისე თითოეულის დაცვა, ხელმძღვანელობა და ყოველივე აუცილებლით უზრუნველყოფა (1სმ. 8:4—8). ხალხს არასწორი მოტივი ამოძრავებდა. იეჰოვამ დააკმაყოფილა ისრაელის მოთხოვნა, მაგრამ არა მათ გამო. მან ეს იმიტომ გააკეთა, რომ თავისი განზრახვისამებრ თანდათან გაეცხადებინა „წმინდა საიდუმლო“ „შთამომავლის“ მეშვეობით სამეფოს დამყარების შესახებ. იეჰოვამ გააფრთხილა ხალხი, რომ მიწიერი მეფეების ყოლა მათთვის პრობლემებთან და ხარჯებთან იქნებოდა დაკავშირებული (1სმ. 8:9—22).

ამის შემდეგ მეფეებს იეჰოვა ნიშნავდა თავის მიწიერ წარმომადგენლებად, რაც არამც და არამც არ ამცირებდა იეჰოვას, როგორც ისრაელის უზენაესი მმართველის როლს. სინამდვილეში, ტახტი იეჰოვასი იყო და მასზე ასული მეფეები ღმერთს ექვემდებარებოდნენ (1მტ. 29:23). იეჰოვამ ბრძანა, პირველ მეფედ საული ეცხოთ (1სმ. 9:15—17) და ხალხს ისიც უთხრა, რომ მათი მოთხოვნა ურწმუნოების მაჩვენებელი იყო (1სმ. 10:17—25).

მეფის მმართველობა სასიკეთო რომ ყოფილიყო, მასაც და მის ქვეშევრდომებსაც ღვთის უზენაესი ძალაუფლება უნდა დაეფასებინათ. თუ ისინი დახმარებისა და მფარველობისთვის სხვა ძალებს მიმართავდნენ, ერსაც და მეფესაც განადგურება არ ასცდებოდა (კნ. 28:36; 1სმ. 12:13—15, 20—25). მეფეს სამხედრო ძალის იმედი არ უნდა ჰქონოდა, ცოლები არ უნდა გაემრავლებინა და ქონებას არ უნდა გამოდევნებოდა. მას კანონის შეთანხმების ფარგლებში უნდა ემოქმედა. ღვთის მოთხოვნის თანახმად მას თავის ხელით უნდა გადაეწერა კანონი და ყოველდღიურად ეკითხა, რათა ჰქონოდა უზენაესი ღვთის შიში, ყოფილიყო თავმდაბალი და ყოველთვის სწორი გზით ევლო (კნ. 17:16—20). თუ მეფე ამ მითითებებს გაითვალისწინებდა, ღმერთი მთელი გულით ეყვარებოდა, მოყვასი კი საკუთარი თავივით, მისი მმართველობა კურთხეული იქნებოდა და მისი მმართველობის დროს ჩაგვრითა და გასაჭირით არავინ დაიტანჯებოდა. მაგრამ ამ შემთხვევაშიც იეჰოვამ როგორც ისრაელს, ისე მათ მეფეებს საშუალება მისცა, ეჩვენებინათ, ნამდვილად სურდათ თუ არა ღვთის უზენაესი ძალაუფლებისა და ნების აღიარება.

დავითის სანიმუშო მმართველობა. ბენიამინელმა საულმა უზენაესი ძალაუფლებისა და „ისრაელის აღმატებულების“ მიერ დადგენილი წესრიგისადმი უპატივცემლობა გამოიჩინა, რის შედეგადაც მან ღვთის კეთილგანწყობაც დაკარგა და ტახტიც დაუკარგა თავის შთამომავლობას (1სმ. 13:10—14; 15:17—29; 1მტ. 10:13, 14). საულის შემდეგ ტახტზე ავიდა დავითი იუდას ტომიდან, რითაც შესრულდა სიკვდილის წინ იაკობის მიერ წარმოთქმული წინასწარმეტყველება (დბ. 49:8—10). მართალია, დავითს ადამიანურმა სისუსტეებმა სძლია და ცოდვები ჩაიდინა, მაგრამ მისი მმართველობა მაინც სანიმუშო იყო, რადგან მან ბოლომდე იეჰოვას უერთგულა და თავმდაბლად დაემორჩილა ღვთიურ ძალაუფლებას (ფს. 51:1—4; 1სმ. 24:10—14; შდრ. 1მფ. 11:4; 15:11, 14). როცა ხალხმა ტაძრის ასაშენებლად შესაწირავები მიიტანა, შეკრებილთა წინაშე დავითმა ლოცვა აღუვლინა ღმერთს: „შენია, იეჰოვა, სიდიადე, ძლევამოსილება, მშვენება, აღმატებულობა და ღირსება, რადგან ყველაფერი შენია ცაში თუ დედამიწაზე! შენია სამეფო, იეჰოვა, შენ ყველაზე ამაღლებული ხარ, როგორც მთავარი! შენგან მოდის სიმდიდრე და დიდება, შენ ბატონობ ყველაფერზე. შენს ხელთაა ძალა და ძლევამოსილება, შენს ხელთაა ყველას განდიდება და გაძლიერება. ახლა, ჩვენო ღმერთო, გმადლობთ და ვაქებთ შენს მშვენიერ სახელს!“ (1მტ. 29:10—13). სიკვდილის წინ სოლომონისთვის მიცემული დავითის რჩევაც იმაზე მოწმობს, რაოდენ კარგად ესმოდა მას, თუ ვისზე იყო მისი მეფური ძალაუფლება დამოკიდებული (1მფ. 2:1—4).

როცა შეთანხმების კიდობანი, რომელიც იეჰოვას ისრაელთან ყოფნას განასახიერებდა, დედაქალაქში, იერუსალიმში მიიტანეს, დავითი ამღერდა: „გაიხაროს ზეცამ და იმხიარულოს დედამიწამ! უთხრან მათ ერებს: გამეფდაო იეჰოვა!“ (1მტ. 16:1, 7, 23—31). იეჰოვა შემოქმედების დასაწყისიდან მმართველობს, მაგრამ როგორც ეს შემთხვევა ცხადყოფს, მას შეუძლია თავისი მმართველობა სხვადასხვა საშუალებით განახორციელოს. ამიტომაც კონკრეტულ დროს ან კონკრეტულ შემთხვევაში შეიძლება ითქვას, რომ ის გამეფდა.

დავითთან დადებული შეთანხმება. იეჰოვამ დავითს შეთანხმებით აღუთქვა სამეფო, რომელიც მარადიულად მის შთამომავლობას დარჩებოდა: „გამოვაჩენ შენი საზარდულიდან გამოსულ შთამომავალს და განვამტკიცებ მის სამეფოს ... მარადიულად განმტკიცდება შენი სახლი და შენი სამეფო, მარადიულად განმტკიცდება შენი ტახტი“ (2სმ. 7:12—16; 1მტ. 17:11—14). ეს შეთანხმება, რომელიც დავითის საგვარეულოს ეხებოდა, ნათელს ჰფენდა იმას, თუ როგორ შესრულდებოდა ედემში ღვთის მიერ სამეფო შთამომავლის შესახებ წარმოთქმული დაპირება (დბ. 3:15) და ებრაელებს შთამომავლის ამოცნობაში ეხმარებოდა (შდრ. ეს. 9:6, 7; 1პტ. 1:11). ღვთის მიერ დანიშნულ მეფეებს ზეთს სცხებდნენ. აქედან გამომდინარე, წოდება „მესია“ ანუ „ცხებული“ მათთვის შესაფერისი იყო (1სმ. 16:1; ფს. 132:13, 17). აშკარაა, რომ იეჰოვას მიერ დაფუძნებული ისრაელის სამეფო მცირე მასშტაბით წარმოადგენდა მესიის, იესო ქრისტეს, დავითის ძის აღთქმულ სამეფოს (მთ. 1:1).

ისრაელის სამეფოების დასუსტება და დაცემა. ისრაელის მესამე მეფის მმართველობის ბოლოს და მეოთხე მეფის მმართველობის დასაწყისში იეჰოვას სამართლიანი ნორმების უარყოფის გამო არსებული მდგომარეობა ხალხის დიდი უკმაყოფილების მიზეზი გახდა, რამაც აჯანყება და საბოლოოდ ერის ორად გაყოფა გამოიწვია (ძვ. წ. 997). ამის შედეგად ჩრდილოეთ და სამხრეთ სამეფოები ჩამოყალიბდა. მაგრამ დავითთან დადებული იეჰოვას შეთანხმება სამხრეთ სამეფოს, იგივე იუდას სამეფოს მეფეების შემთხვევაში კვლავ ძალაში დარჩა. საუკუნეების განმავლობაში იუდას მეფეთაგან ცოტა თუ იყო ღვთის ერთგული, ისრაელის ჩრდილოეთ სამეფოს კი ერთგული მეფე საერთოდ არ ჰყოლია. ჩრდილოეთ სამეფოში კერპთაყვანისმცემლობა ყვაოდა, ხშირი იყო შეთქმულებები და მკვლელობები, რის გამოც მეფეები მალ-მალე ცვლიდნენ ერთმანეთს. ხალხი უსამართლობითა და ჩაგვრით იტანჯებოდა. დაარსებიდან დაახლოებით 250 წლის შემდეგ (ძვ. წ. 740) ჩრდილოეთის ურჩ სამეფოს იეჰოვამ ასურეთის მეფის ხელით მოუღო ბოლო (ოს. 4:1, 2; ამ. 2:6—8).

დავითის საგვარეულოს მმართველობისას იუდას სამეფოში მეტ-ნაკლებად სტაბილურობა იყო. მაგრამ საბოლოოდ ეს სამეფო ჩრდილოეთ სამეფოზე მეტად გაიხრწნა მიუხედავად იმისა, რომ ღვთისმოშიში მეფეები, მაგალითად ხიზკია და იოშია, ცდილობდნენ, შეეჩერებინათ კერპთაყვანისმცემლობა და ხალხში ღვთის სიტყვისა და ძალაუფლების ნდობა აღედგინათ (ეს. 1:1—4; ეზკ. 23:1—4, 11). იეჰოვას წინასწარმეტყველნი მმართველებსა და ხალხს მიმართავდნენ და გმობდნენ სოციალურ უთანასწორობას, ტირანიას, სიხარბეს, უპატიოსნობას, მექრთამეობას, სქესობრივ აღვირახსნილობას, ძალადობასა და სისხლის ღვრას, აგრეთვე რელიგიურ თვალთმაქცობას, რის გამოც ღვთის ტაძარი „ყაჩაღების ბუნაგად“ იყო ქცეული (ეს. 1:15—17, 21—23; 3:14, 15; იერ. 5:1, 2, 7, 8, 26—28, 31; 6:6, 7; 7:8—11). ორგულ სამეფოს ვერც განდგომილი მღვდლები და ვერც პოლიტიკური მოკავშირეები დაიცავდნენ მოსალოდნელი განადგურებისგან (იერ. 6:13—15; 37:7—10). ძვ. წ. 607 წელს ბაბილონელებმა სამეფოს დედაქალაქი, იერუსალიმი და თვით იუდას სამეფო მიწასთან გაასწორეს (2მფ. 25:1—26).

იეჰოვა კვლავ მეფედ რჩება. ისრაელისა და იუდას სამეფოების განადგურებას იეჰოვა ღმერთის მმართველობაზე უარყოფითად არ უმოქმედია; ეს არც მისი სისუსტის მაჩვენებელი ყოფილა. ისრაელი ერის ისტორიის განმავლობაში იეჰოვამ არაერთხელ ცხადყო, რომ მისთვის მთავარი იყო ნებაყოფლობითი მსახურება და მორჩილება (კნ. 10:12—21; 30:6, 15—20; ეს. 1:18—20; ეზკ. 18:25—32). ღმერთი თავის ხალხს მოძღვრავდა, შეაგონებდა, აფრთხილებდა და სჯიდა. მაგრამ თავისი სამართლიანი გზებით ცხოვრებას მეფესა თუ მის ხალხს არასდროს აიძულებდა. ისრაელში არსებული სავალალო მდგომარეობა, თავს დამტყდარი ტანჯვა და უბედურება მათივე ბრალი იყო, რადგან გული გაიჯიუტეს და თავისდა საუბედუროდ მოინდომეს დამოუკიდებლობა (გდ. 1:8, 9; ნემ. 9:26—31, 34—37; ეს. 1:2—7; იერ. 8:5—9; ოს. 7:10, 11).

იეჰოვამ თავისი უზენაესი ძალაუფლება აჩვენა, როცა დანიშნულ დრომდე შეაჩერა სასტიკი დამპყრობლები, ასურეთი და ბაბილონი, და ისე წარმართა მოვლენები, რომ მათ წინასწარმეტყველებები შეესრულებინათ (ეზკ. 21:18—23; ეს. 10:5—7). მაგრამ ბოლოს მან თავისი ერი მფარველობის გარეშე დატოვა, რითაც მან, როგორც უზენაესმა მმართველმა, სამართლიანი განაჩენი აღასრულა (იერ. 35:17). ისრაელისა და იუდას განადგურება ღვთის მორჩილი მსახურებისთვის მოულოდნელი არ ყოფილა, რადგან ისინი წინასწარმეტყველთა მიერ იყვნენ გაფრთხილებულნი. ქედმაღალი მმართველების დამცირებამ კიდევ ერთხელ დაამტკიცა იეჰოვას საოცარი აღმატებულობა (ეს. 2:1, 10—17). იეჰოვამ ისიც დაამტკიცა, რომ შიმშილობის, ჭირის, მასობრივი სისხლის ღვრისა და სიმართლის მოძულეთა მხრიდან დევნის დროსაც შეუძლია დაიცვას მისი მეფედ მაღიარებელი (იერ. 34:17—21; 20:10, 11; 35:18, 19; 36:26; 37:18—21; 38:7—13; 39:11—40:5).

იეჰოვამ გააფრთხილა ისრაელის ბოლო მეფე, რომ წაერთმეოდა გვირგვინი ანუ სიმბოლო იმისა, რომ ღვთისგან ცხებული მეფე და მისი წარმომადგენელი იყო. დავითის საგვარეულოს ცხებული მეფე არ ეყოლებოდა, სანამ არ მოვიდოდა „კანონით უფლებამოსილი“, რომელსაც იეჰოვა გადასცემდა სამეფოს (ეზკ. 21:25—27). ისრაელის სამეფომ, ღვთის სამეფოს განსახიერებამ, შეწყვიტა არსებობა, რის გამოც მთელი ყურადღება კვლავ „შთამომავალზე“, იგივე მესიაზე გადავიდა.

ისრაელისა და იუდას განდგომილი სამეფოები ასურეთმა და ბაბილონმა გაანადგურეს. ღმერთმა თქვა, რომ ეს ერები თავად აუმხედრა განდგომილ სამეფოებს და მათ წინააღმდეგ მოიყვანა (კნ. 28:49; იერ. 5:15; 25:8, 9; ეზკ. 7:24; ამ. 6:14). როგორც ჩანს, მან ეს იმავე გაგებით გააკეთა, როგორც ფარაონის შემთხვევაში, რომელსაც, ასე ვთქვათ, გული გაუჯიუტა (იხ. წინასწარგანჭვრეტა, წინასწარგანწესება [ცალკეულ პირთა შემთხვევაში]). ღმერთმა „მოიყვანა“ ანუ ნება მისცა თავდამსხმელებს, თავიანთი გულის ზრახვა განეხორციელებინათ (ეს. 10:7; გდ. 2:16; მქ. 4:11), რაც იმით გამოჩნდა, რომ მან მფარველობის გარეშე დატოვა ისინი, ვისი დაპყრობაც ეწადათ (კნ. 31:17, 18; ეზრ. 8:31 შდრ. ეზრ. 5:12-ს; ნემ. 9:28—31-ს; იერ. 34:2-ს). განდგომილი ისრაელები ჯიუტობდნენ და არ ემორჩილებოდნენ ღვთის კანონსა და ნებას, ამიტომ იეჰოვამ მათ „მახვილისთვის, ჭირისთვის და შიმშილისთვის“ გამოუცხადა თავისუფლება (იერ. 34:17). მაგრამ ისრაელის დამპყრობმა წარმართმა ერებმა ღვთის მოწონება ვერ დაიმსახურეს, მათ არც „სუფთა ხელები“ აღმოაჩნდათ ღვთის წინაშე, რადგან უმოწყალოდ გაანადგურეს ჩრდილოეთ და სამხრეთ სამეფოები, დედაქალაქი იერუსალიმი და მისი წმინდა ტაძარი. ამიტომ იეჰოვამ, მთელი დედამიწის მოსამართლემ, სამართლიანად გაკიცხა ისინი თავისი მემკვიდრეობის ძარცვისთვის და ისეთივე სასჯელი უწინასწარმეტყველა, როგორიც მათ ღმერთთან შეთანხმებით შეკრულ ხალხს დაატეხეს (ეს. 10:12—14; 13:1, 17—22; 14:4—6, 12—14, 26, 27; 47:5—11; იერ. 50:11, 14, 17—19, 23—29).

დანიელის დროს ნანახი ხილვები ღვთის სამეფოს შესახებ. დანიელის მთელი წინასწარმეტყველება ყურადღებას ამახვილებს ღვთის უზენაესობაზე და ნათელს ჰფენს იეჰოვას განზრახვას. იუდას სამეფოს დამპყრობელი იმპერიის დედაქალაქში გადასახლებულ დანიელს ღმერთმა გაუცხადა ბაბილონის მეფის მიერ ნანახი ხილვის მნიშვნელობა. ამ ხილვაში წინასწარმეტყველურად იყო ნაჩვენები, როგორ შეენაცვლებოდნენ ერთმანეთს იმპერიები და იეჰოვას მიერ დამყარებული მარადიული სამეფოს მეშვეობით როგორ მოეღებოდა მათ ბოლო. სამეფო კარის მსახურთა გასაოცრად ნაბუქოდონოსორი, იერუსალიმის დამპყრობელი, პირქვე დაემხო დანიელის წინაშე, პატივი მიაგო მას და დანიელის ღმერთი „მეფეთა უფლად“ აღიარა (დნ. 2:36—47). მოგვიანებით იეჰოვამ ნაბუქოდონოსორს ახილვინა სიზმარი მოჭრილ ხეზე, რითაც ცხადი გახადა, რომ „უზენაესი მმართველობს კაცთა სამეფოზე და ვისაც უნდა, იმას აძლევს მას; და ადამიანთაგან ყველაზე მდაბიოს აყენებს მის მმართველად“ (დნ. 4; იხ. ამ ხილვის განხილვა სტატიაში უცხოტომელთათვის დანიშნული დროები). მას შემდეგ, რაც ნაბუქოდონოსორზე შესრულდა ეს სიზმარი, მას კიდევ ერთხელ მოუწია იმის აღიარება, რომ დანიელის ღმერთი „ზეციერი მეფეა“, რომელიც „თავისი ნებისამებრ ექცევა ზეციერ ლაშქარსა და დედამიწის მკვიდრთ. ვერავინ შეაკავებს მის ხელს და ვერავინ ეტყვის, რას აკეთებო“ (დნ. 4:34—37).

ბაბილონის მსოფლიო ბატონობის დასასრულს დანიელმა ხილვებში წინასწარ იხილა მხეცის მსგავსი იმპერიების მონაცვლეობა. მან იეჰოვას ზეციერი სასამართლოც ნახა, რომელმაც განაჩენი გამოუტანა მსოფლიო იმპერიებს და მმართველობისთვის უვარგისად სცნო. დანიელმა იხილა „ვიღაც, კაცის ძის მსგავსი ... მას მიეცა მმართველობა, დიდება და სამეფო, რათა ყველა — ხალხები, ერები და ენები — მას ემსახუროს. მისი მმართველობა მარადიული მმართველობაა, რომელიც არ შეწყდება“. როგორც ხილვიდან გამოჩნდა, წმინდებს ბოლო იმპერია შეებრძოლებოდა, რის გამოც ის განადგურებას დაიმსახურებდა, ხოლო „სამეფო, მმართველობა და ცისქვეშეთის სამეფოების სიდიადე გადაეცემოდა ხალხს, უზენაესის [იეჰოვა ღმერთის] წმინდებს“ (დნ. 7, 8). ამგვარად ცხადი გახდა, რომ აღთქმულ შთამომავლობაში იგულისხმებოდა მმართველი ორგანო ­­— მისი მეთაური, „კაცის ძე“, და დამხმარე მმართველები, „უზენაესის წმინდები“.

როგორ ვლინდებოდა ღვთის ძალაუფლება მიდია-სპარსეთის დროს. უძლეველი ბაბილონისთვის გამოტანილი ღვთის მტკიცე განაჩენი სწრაფად და მოულოდნელად შესრულდა. ღმერთმა დათვალა მისი დღეები და ბოლო მოუღო მას (დნ. 5:17—30). ბაბილონის შემდეგ აღზევებული იმპერიის, მიდია-სპარსეთის დროს იეჰოვამ მეტი ნათელი მოჰფინა მესიანურ სამეფოს. მან იწინასწარმეტყველა მესიის მოსვლის დრო, მისი „მოკვეთა“, აგრეთვე იერუსალიმისა და მისი წმინდა ადგილის მეორედ განადგურება (დნ. 9:1, 24—27; იხ. სამოცდაათი კვირა). როგორც ბაბილონის ბატონობის დროს, იეჰოვა ღმერთმა ამჯერადაც დაამტკიცა, რომ სახელმწიფოს მხრიდან მუქარისა და სიკვდილის საფრთხის მიუხედავად შეუძლია დაიცვას თავისი უზენაესობის მხარდამჭერები. მან აჩვენა, თუ რა ძალაუფლებას ფლობს ბუნების ძალებსა თუ ცხოველებზე (დნ. 3:13—29; 6:12—27). იეჰოვამ დანიშნულ დროს გააღო ბაბილონის კარიბჭეები, რათა მისი რჩეული ერი გათავისუფლებულიყო, სამშობლოში დაბრუნებულიყო და ღვთის სახლი აღედგინა (2მტ. 36:20—23). ღვთის ხალხის გათავისუფლების შემდეგ სიონს ნამდვილად შეეფერებოდა შემდეგი სიტყვები: „გამეფდა შენი ღმერთი!“ (ეს. 52:7—11). იეჰოვამ თავისი უზენაესი ნება სპარსეთის მეფეებს შეასრულებინა და ამგვარად ჩაფუშა თავისი ხალხის წინააღმდეგ მიმართული ყველა ჩანაფიქრი, სამეფო მოხელეების ინტრიგები და გააუქმა არასახარბიელო სამთავრობო გადაწყვეტილებები (ეზრ. 4—7; ნემ. 2, 4, 6; ესთ. 3—9).

იეჰოვა ღმერთის უცვლელი განზრახვა ათასწლეულების განმავლობაში ეტაპობრივად ხორციელდებოდა. დედამიწაზე განვითარებული მოვლენების მიუხედავად, იეჰოვა ყოველთვის აკონტროლებდა სიტუაციას და ყოველთვის ასწრებდა თავის მოწინააღმდეგეებს, ადამიანებსა თუ ეშმაკს. მისი განზრახვის ბოლომდე განხორციელებას ხელი ვერაფერმა შეუშალა. ისრაელის ისტორია წინასწარმეტყველურად ასახავდა იმას, თუ როგორ მოეპყრობოდა ღმერთი ადამიანებს და ადასტურებდა, რომ ღვთის მეთაურობის აღიარებისა და მთელი გულით მისი მორჩილების გარეშე ნამდვილი მშვიდობა, ერთიანობა და ბედნიერება მიუღწეველია. ისრაელებს საერთო წინაპრები, ერთი ენა და სამშობლო აერთიანებდათ. მათ მტრებიც საერთო ჰყავდათ. მაგრამ მხოლოდ მაშინ იყვნენ ერთიანნი და ძლიერნი, მხოლოდ მაშინ ყვაოდა სამართლიანობა და სუფევდა ნამდვილი სიხარული, როცა ერთგულად ემსახურებოდნენ იეჰოვა ღმერთს. როგორც კი ჩამოშორდებოდნენ მას, ერი მაშინვე იწყებდა დაკნინებას.

„მოახლოვდა ღვთის სამეფო“. მესია — აბრაამის, ისაკისა და იაკობის შთამომავალი, იუდას ტომის წარმომადგენელი და დავითის ძე — ადამიანი უნდა ყოფილიყო. დანიელის წინასწარმეტყველებაში ის „კაცის ძედ“ იყო მოხსენიებული. „როცა დრო გასრულდა“, იეჰოვა ღმერთმა თავისი ძე გამოგზავნა, რომელიც ქალისგან იშვა. მან დააკმაყოფილა „დავითის, მამამისის ტახტის“ დასამკვიდრებლად საჭირო ყველა მოთხოვნა (გლ. 4:4; ლკ. 1:26—33; იხ. იესო ქრისტეს გენეალოგია). იესოს დაბადებამდე ექვსი თვით ადრე ქვეყანას მოევლინა მისი წინამორბედი, იოანე, რომელიც მოგვიანებით ნათლისმცემლის სახელით გახდა ცნობილი (ლკ. 1:13—17, 36). როგორც იოანეს, ისე იესოს მშობლების სიტყვებიდან გამოჩნდა, რომ ისინი მთელი გულით ელოდნენ ღვთის მმართველობას (ლკ. 1:41—55, 68—79). იესოს დაბადების საუწყებლად გაგზავნილ ანგელოზთა დასის სიტყვები იმაზე მიუთითებდა, რომ ღმერთი დიდებულ საქმეებს მოიმოქმედებდა (ლკ. 2:9—14). სიმონისა და ანას მიერ ტაძარში წარმოთქმული სიტყვებიც ღვთისგან ხსნისა და გათავისუფლების მოლოდინს გამოხატავდა (ლკ. 2:25—38). როგორც ბიბლიიდან, ისე ისტორიული წყაროებიდან ჩანს, რომ იმ დროს ებრაელები მესიას ელოდნენ. მაგრამ უმეტესობა იმედოვნებდა, რომ მესია მათ რომაელთა მძიმე უღლისგან დაიხსნიდა (იხ. მესია).

იოანეს ხალხის გული იეჰოვასკენ, მისი შეთანხმებებისა და „ერთგულებითა და სიმართლით“ წმინდა მსახურების უშიშრად შესრულებისკენ უნდა მოებრუნებინა. ამგვარად მას „მომზადებული ხალხი“ უნდა წარედგინა იეჰოვასთვის (ლკ. 1:16, 17, 72—75). იოანე პირდაპირ ეუბნებოდა ხალხს, რომ მოახლოებული იყო ზეციერი სამეფო და ღვთის სასამართლო. ამიტომაც მათ დაუყოვნებლივ უნდა მოენანიებინათ, რომ ღვთის ნებასა და კანონს ეურჩებოდნენ და უნდა მობრუნებულიყვნენ. ამჯერადაც გამოჩნდა, როგორი ქვეშევრდომები სურდა იეჰოვას ­— ისეთები, რომლებიც ნებაყოფლობით დაემორჩილებოდნენ მას და აღიარებდნენ და დააფასებდნენ მისი გზებისა და კანონების სამართლიანობას (მთ. 3:1, 2, 7—12).

იესო მესია მაშინ გახდა, როცა იოანესთან მოსანათლად მივიდა და ღვთის წმინდა სულით იქნა ცხებული (მთ. 3:13—17). ამგვარად ის მეფედ იქნა განწესებული, ვინაიდან იეჰოვას ზეციერმა სასამართლომ ის დავითის ტახტის კანონიერ მემკვიდრედ სცნო. იესომდე მემკვიდრის უფლებით ექვსი საუკუნის განმავლობაში არავის უსარგებლია (იხ. იესო ქრისტე [ნათლობა]). იეჰოვამ თავის მოწონებულ ძეს შეთანხმებით ზეციერი სამეფოც აღუთქვა. ამ შეთანხმების თანახმად იესო ძველი სალემის მეფე-მღვდლის, მელქისედეკის მსგავსად, მეფეც იქნებოდა და მღვდელიც (ფს. 110:1—4; ლკ. 22:29; ებ. 5:4—6; 7:1—3; 8:1; იხ. შეთანხმება). აბრაამის ამ აღთქმული შთამომავლის, ზეციერი მეფე-მღვდლის მეშვეობით ღმერთი ყველა ერს აკურთხებდა (დბ. 22:15—18; გლ. 3:14; სქ. 3:15).

იეჰოვამ მეფური ძალაუფლება თავისი ძის დედამიწაზე ცხოვრების დასაწყისშივე მის სასიკეთოდ გამოიყენა. მან სხვა გზით გაუშვა აღმოსავლელი ასტროლოგები, რომლებსაც სასტიკი მეფე ჰეროდესთვის პატარა იესოს ადგილსამყოფელი უნდა ეცნობებინათ და, ვიდრე ჰეროდეს მსახურები ბეთლემში ჩვილებს ამოხოცავდნენ, იესოს მშობლები ეგვიპტეში გააპარა (მთ. 2:1—16). როგორც ედემის ბაღში იყო ნაწინასწარმეტყველები, აღთქმულ შთამომავლობასა და გველის შთამომავლობას შორის მტრობა იარსებებდა. ასე რომ, იესოს მოკვლის მცდელობა იმაზე მეტყველებდა, რომ ღვთის მოწინააღმდეგე, სატანა ეშმაკი, იეჰოვას განზრახვის ჩაფუშვას ცდილობდა, თუმცა ამაოდ (დბ. 3:15).

იუდეის უდაბნოში გატარებული 40 დღის შემდეგ ახლად მონათლულ იესოს იეჰოვას უზენაესობის მთავარი მოწინააღმდეგე დაუპირისპირდა. იეჰოვას ნებისა და სიტყვის წინააღმდეგ რომ წაეყვანა, მან იესოს მაცდური წინადადებებით მიმართა, თუმცა არ ვიცით, რა მეთოდით გააკეთა ეს. სატანამ ცხებულ იესოს ქვეყნიერების ყველა სამეფო შესთავაზა, რისთვისაც იესოს არც ბრძოლა მოუწევდა და არც ტანჯვა. სანაცვლოდ სატანა მხოლოდ იმას ითხოვდა, რომ მისთვის ერთხელ ეცა თაყვანი. იესომ უარყო მისი წინადადება და აღიარა, რომ მხოლოდ იეჰოვაა უზენაესი, მისგან მომდინარეობს ყოველი კანონიერი ძალაუფლება და მხოლოდ ის იმსახურებს თაყვანისცემას. მაშინ სატანამ იეჰოვას წარმომადგენლის წინააღმდეგ სხვა გეგმის შემუშავება დაიწყო. თავისი განზრახვის განსახორციელებლად ის ადამიანებს იყენებდა, როგორც ეს იობის შემთხვევაში გააკეთა (იობ. 1:8—18; მთ. 4:1—11; ლკ. 4:1—13; შდრ. გმც. 13:1, 2).

რა გაგებით იყო ღვთის სამეფო იესოს მსმენელთა შორის?

ღვთის მფარველობასა და მხარდაჭერაში დარწმუნებული იესო მსახურებასა და იეჰოვას რჩეული ხალხისთვის იმის გაცხადებას შეუდგა, რომ „დანიშნული დრო ამოიწურა“ და მოახლოვდა ღვთის სამეფო (მრ. 1:14, 15). იესოს მიერ ფარისევლებისთვის ნათქვამი სიტყვები, კერძოდ, „ღვთის სამეფო თქვენ შორისაა“, გვეხმარება იმის დანახვაში, თუ რა გაგებით იყო სამეფო მოახლოებული (ლკ. 17:21). ამ მუხლთან დაკავშირებით ერთ-ერთ ბიბლიურ ლექსიკონში ნათქვამია: «ხშირად სწორედ ამ მუხლს იმოწმებენ იესოს „მისტიკურობისა“ და „ინტროსპექტიულობის“ საჩვენებლად». ლექსიკონში ისიც არის აღნიშნული, რომ ასეთი შეხედულება ძველ თარგმანებს ემყარება, რომლებშიც გამოყენებულია სიტყვა „თქვენშია“ და რომ ამ სიტყვით იესო ფარისევლებს მიმართავს (სსგ, კს, KJ, Dy). იმავე ლექსიკონში ნათქვამია: „მოსაზრება იმის შესახებ, რომ ღვთის სამეფო შინაგანი განწყობა ან ხსნის განცდაა, ამ მუხლის კონტექსტსა და ამ საკითხის ახალაღთქმისეულ ინტერპრეტაციას ეწინააღმდეგება“ (The Interpreter’s Dictionary of the Bible, ჯ. ა. ბატრიკის რედაქციით, 1962, ტ. 2, გვ. 883). ვინაიდან სიტყვა სამეფო [ბასილეა] მეფურ ღირსებაზეც მიუთითებს, აშკარაა, რომ იესო, როგორც ღვთის ოფიციალური წარმომადგენელი და ღვთის მიერ მეფედ ცხებული, საკუთარ თავს გულისხმობდა, როცა თქვა, სამეფო თქვენ შორის არისო. სტატუსის გარდა მას იმის შესაძლებლობაც ჰქონდა, ღვთისგან ბოძებული მეფური ძალაუფლების დამამტკიცებელი საქმეებიც ეკეთებინა და თავისი სამეფოს მომავალი თანამმართველებიც მოემზადებინა. სწორედ ამ გაგებით იყო სამეფო მოახლოებული. ეს დრო ბევრს არაჩვეულებრივ შესაძლებლობას აძლევდა.

ძალისა და ძალაუფლების მქონე ხელისუფლება. იესოს მოწაფეებს მიაჩნდათ, რომ სამეფო ღვთის მიერ დამყარებული რეალური ხელისუფლება იყო, თუმცა მათ არ ესმოდათ, რაოდენ მასშტაბური იქნებოდა მისი გავლენა. ნათანაელმა იესოს უთხრა: „რაბი, შენ ღვთის ძე ხარ, შენ ისრაელის მეფე ხარ“ (ინ. 1:49). მათ იცოდნენ, რა ჰქონდა დანიელს ნაწინასწარმეტყველები „წმინდებზე“ (დნ. 7:18, 27). იესომ თავის მოციქულებს პირდაპირ უთხრა, რომ ისინი ტახტებზე დასხდებოდნენ (მთ. 19:28). იაკობი და იოანე მესიის სამეფოში პრივილეგირებულ მდგომარეობას ითხოვდნენ. იესომაც დაადასტურა, რომ სამეფოში ზოგს ექნებოდა ასეთი მდგომარეობა, მაგრამ ისიც დასძინა, რომ ამას მხოლოდ მამა, უზენაესი მმართველი წყვეტდა (მთ. 20:20—23; მრ. 10:35—40). მართალია, იესოს მოწაფეებს მისი ზეცად ამაღლების დროსაც ეგონათ, რომ მესიის სამეფო მხოლოდ დედამიწას, კერძოდ კი ისრაელს უხელმძღვანელებდა (სქ. 1:6), მაგრამ ის კი ესმოდათ სწორად, რომ ამ სამეფოში ხელისუფლება იგულისხმებოდა (შდრ. მთ. 21:5; მრ. 11:7—10).

იეჰოვამ თავისი წარმომადგენლის მეშვეობით არაერთხელ დაადასტურა, რომ მისი მეფური ძალაუფლება მიწიერ ქმნილებებზე ვრცელდებოდა. ღვთის სულით ანუ მოქმედი ძალით იესო იმორჩილებდა ქარს, ზღვას, მცენარეებსა თუ თევზებს და ზემოქმედებდა საკვებში შემავალ ნივთიერებებზე, რათა საკვები გაემრავლებინა. იესოს სასწაულები მოწაფეებს მისი ძალაუფლების პატივისცემას უნერგავდა (მთ. 14:23—33; მრ. 4:36—41; 11:12—14, 20—23; ლკ. 5:4—11; ინ. 6:5—15). ადამიანების შემთხვევაში ის კიდევ უფრო საოცარ ძალას ავლენდა — კურნავდა ნებისმიერ დაავადებასა და ნაკლს და მკვდრებსაც აცოცხლებდა (მთ. 9:35; 20:30—34; ლკ. 5:12, 13; 7:11—17; ინ. 11:39—47). კეთრისგან განკურნებულებს ღვთისგან უფლებამოსილ, მაგრამ ხშირ შემთხვევაში ურწმუნო მღვდლებთან გზავნიდა „მათთვის დასამოწმებლად“ (ლკ. 5:14; 17:14). ღვთის ძალით ის ზეადამიანურ ძალებსაც იმორჩილებდა. დემონები აღიარებდნენ იესოს ძალაუფლებას და წინააღმდეგობას ვეღარ უბედავდნენ. იესოს ბრძანებისამებრ ისინი გამოდიოდნენ იმ ადამიანებისგან, ვის სხეულშიც იყვნენ ჩასახლებულნი (მთ. 8:28—32; 9:32, 33; შდრ. იაკ. 2:19). ვინაიდან იესო დემონებს ღვთის სულით დევნიდა, ეს იმას ნიშნავდა, რომ ღვთის სამეფო მის მსმენელებს შორის იყო, მაგრამ მათ ყურადღება არ მიაქციეს ამას (მთ. 12:25—29; შდრ. ლკ. 9:42, 43).

ეს ყველაფერი იმის უტყუარი მტკიცება იყო, რომ იესოს მეფური ძალაუფლება ჰქონდა, რომელიც მისთვის რომელიმე ადამიანს ან პოლიტიკურ წყობას არ მიუნიჭებია (შდრ. ინ. 18:36; ეს. 9:6, 7). დაპატიმრებული იოანე ნათლისმცემლის მაცნეებს იესომ უთხრა, რომ იოანესთვის მოეთხროთ ნანახისა და მოსმენილის შესახებ და დაერწმუნებინათ, რომ სწორედ ის იყო, ვინც უნდა მოსულიყო (მთ. 11:2—6; ლკ. 7:18—23; შდრ. ინ. 5:36). იესოს მოწაფეები საკუთარი თვალით ხედავდნენ, როგორ იყენებდა ის მეფურ ძალაუფლებას, რის ნახვასაც ძველ დროს წინასწარმეტყველებიც ნატრობდნენ (მთ. 13:16, 17). იესო ძალაუფლებას თავის მოწაფეებსაც უნაწილებდა, რისი წყალობითაც ისინი, როგორც მისი წარმომადგენლები, მსგავს სასწაულებს ახდენდნენ. ეს თავის მხრივ წონას მატებდა მათ სიტყვებს: „მოახლოვდა ზეციერი სამეფო“ (მთ. 10:1, 7, 8; ლკ. 4:36; 10:8—12, 17).

სამეფოში შესვლა. იესომ ყურადღება გაამახვილა იმაზე, რომ მოსული იყო დრო, როცა ხალხს განსაკუთრებული შესაძლებლობა მიეცემოდა. მან თავის წინამორბედზე, იოანე ნათლისმცემელზე თქვა: „ქალის მიერ ნაშობთა შორის არავინ ყოფილა იოანე ნათლისმცემელზე დიდი, მაგრამ ის, ვინც მცირეა ზეციერ სამეფოში, მასზე დიდია. იოანე ნათლისმცემლის დროიდან აქამდე ზეციერი სამეფოსკენ მთელი ძალით ისწრაფვიან [ბიაზეტე], და ვინც მთელი ძალით ისწრაფვის [ბიასტე], ეუფლება მას, [შდრ. AT; Zürcher Bibel] რადგან ყოველივე, წინასწარმეტყველთა წიგნებიც და კანონიც, იოანემდე წინასწარმეტყველებდა“ (მთ. 11:10—13). ამგვარად, იოანეს მსახურება, რომელიც მალე მისი სიკვდილით დასჯით დასრულდებოდა, ერთი ეტაპის დასრულებას და ახლის დაწყებას მოასწავებდა. ამ მუხლში გამოყენებული ბერძნული ზმნის ბიაზომეს შესახებ ვაინის ძველი და ახალი აღთქმის სიტყვების განმარტებით ლექსიკონში ნათქვამია: „ეს ზმნა თავდაუზოგავ მცდელობაზე მიუთითებს“ (Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words, 1981, ტ. 3, გვ. 208). მათეს 11:12-ის შესახებ გერმანელი მეცნიერი ჰაინრიხ მაიერი წერდა: „ამგვარად აღწერილია მომავალი მესიანური სამეფოსადმი ძლიერი ლტოლვა და მისკენ მთელი ძალით სწრაფვა ... სამეფოსადმი ინტერესი ცხოველი და ძლიერია (ანუ არ არის მდორე და მომლოდინე). შესაბამისად, ბიასტე ეხება მორწმუნეებს [და არა მოწინააღმდეგეებს], რომლებიც იბრძვიან მის დასაუფლებლად“ (Meyer’s Critical and Exegetical Hand-Book to the Gospel of Matthew, 1884, გვ. 225).

ამგვარად, ღვთის სამეფოში შესვლა უგალავნო ქალაქში შესვლასავით ადვილი არ იქნებოდა. უზენაესმა ღმერთმა, იეჰოვამ დააწესა შეზღუდვები, რათა მასში უღირსები ვერ შესულიყვნენ (შდრ. ინ. 6:44; 1კრ. 6:9—11; გლ. 5:19—21; ეფ. 5:5). სამეფოში შესვლის მსურველებმა ვიწრო გზით უნდა იარონ, ვიწრო ჭიშკარში უნდა შევიდნენ, უნდა ითხოვონ, ეძებონ და აკაკუნონ და მხოლოდ მაშინ გაეხსნებათ გზა. ეს გზა იმ გაგებით არის ვიწრო, რომ მასზე მოსიარულეთა ქმედებებს ზღუდავს და საშუალებას არ აძლევს, საკუთარ თავს ან სხვებს ზიანი მიაყენონ (მთ. 7:7, 8, 13, 14; შდრ. 2პტ. 1:10, 11). სამეფოში შესასვლელად მათ შეიძლება, ასე ვთქვათ, თვალის ან ხელის დაკარგვა მოუწიოთ (მრ. 9:43—47). შეუძლებელია ამ სამეფოს მეფის მოსყიდვა. მდიდრისთვის რთული იქნება მასში შესვლა (ლკ. 18:24, 25). თავისი გამორჩეული მდგომარეობის ან დიდგვაროვნების გამო ვერავინ შეძლებს მასში შესვლას (მთ. 23:1, 2, 6—12, 33; ლკ. 16:14—16). ერთი შეხედვით „პირველები“ ანუ რელიგიური პრივილეგიების მქონე პირები „ბოლოები“ იქნებიან, ხოლო ბოლოები — პირველები, რადგან საპატიო პასუხისმგებლობებს მიიღებენ სამეფოში (მთ. 19:30—20:16). გავლენიანი, მაგრამ თვალთმაქცი და თავიანთი მდგომარეობის უპირატესობაში დარწმუნებული ფარისევლები, საკუთარი თვალით დაინახავდნენ, როგორ შევიდოდნენ მათზე წინ სამეფოში გამოსწორების გზაზე მდგარი მეძავები და გადასახადების ამკრეფნი (მთ. 21:31, 32; 23:13). ყველა თვალთმაქცს, რომელიც იესოს „უფალო, უფალოს“ ეძახდა, მაგრამ მის მიერ გაცხადებულ ღვთის ნებასა და სიტყვას არაფრად აგდებდა, იესო შემდეგი სიტყვებით უარყოფდა: „არასოდეს გიცნობდით თქვენ! გამშორდით, უკანონობის მოქმედნო!“ (მთ. 7:15—23).

სამეფოში შემსვლელთათვის მატერიალური კეთილდღეობა მეორეხარისხოვანი იქნებოდა, უპირველესად ისინი სამეფოსა და ღვთის სიმართლეს დაუწყებდნენ ძებნას (მთ. 6:31—34). ღვთის ცხებული მეფის, იესო ქრისტეს მსგავსად ისინიც შეიყვარებდნენ სიმართლეს და შეიძულებდნენ ბოროტებას (ებ. 1:8, 9). სამეფოს მემკვიდრეები სულიერად მოაზროვნე, გულმოწყალე, სუფთა გულისა და მშვიდობისმყოფელი, თუმცაღა ხალხის მიერ დამცირებული და დევნილი ადამიანები გახდებოდნენ (მთ. 5:3—10; ლკ. 6:23). იესომ ასეთებს თავისი უღლის დადგმა ანუ მისი მეფური ძალაუფლების მორჩილება შესთავაზა. თავიანთ მეფესავით „რბილი და გულით თავმდაბალი“ ადამიანებისთვის ეს უღელი ადვილი სატარებელი იქნებოდა, ტვირთი კი — მსუბუქი (მთ. 11:28—30; შდრ. 1მფ. 12:12—14; იერ. 27:1—7). იესოს სიტყვები იმედს ჩაუნერგავდა მსმენელებს, რადგან ეცოდინებოდათ, რომ მის მმართველობას არ ექნებოდა როგორც თავიანთი, ისე უცხო ქვეყნებში არსებული მმართველობისთვის დამახასიათებელი ნაკლოვანებები. მათ ჩაესახათ იმედი, რომ იესოს მმართველობის დროს არც მძიმე გადასახადები დაეკისრებოდათ, არც იძულებით ამუშავებდნენ და არც სხვა მხრივ დაჩაგრავდნენ (შდრ. 1სმ. 8:10—18; კნ. 17:15—17, 20; ეფ. 5:5). იესომ თქვა, რომ ის, როგორც მომავალი სამეფოს მეთაური, უანგარო იქნებოდა და სიცოცხლესაც კი გაიღებდა თავისი ხალხისთვის. იესომ ისიც აღნიშნა, რომ არც მისი თანამმართველები მოსთხოვდნენ სხვებს მომსახურებას, არამედ თავად მოემსახურებოდნენ მათ (მთ. 20:25—28; იხ. იესო ქრისტე [საქმეები და თვისებები]).

ნებაყოფლობითი მორჩილების აუცილებლობა. თავად იესო დიდად აფასებდა მამის უზენაეს ძალაუფლებასა და ნებას (ინ. 5:30; 6:38; მთ. 26:39). ვიდრე კანონის შეთანხმება ძალაში რჩებოდა, იესოს ებრაელ მიმდევრებს უნდა დაეცვათ ის და მისი დაცვის სურვილი სხვებშიც გაეღვივებინათ. წინააღმდეგ შემთხვევაში ისინი ვერ გამოდგებოდნენ სამეფოსთვის. მაგრამ ეს არ უნდა ყოფილიყო უგულო მორჩილება, მხოლოდ კანონის ფორმალური დაცვა და კონკრეტული წესების ზედმიწევნით შესრულება. მათი მორჩილება კანონის პრინციპებზე უნდა ყოფილიყო დაფუძნებული, კერძოდ, სამართლიანობაზე, გულმოწყალებასა და ერთგულებაზე (მთ. 5:17—20; 23:23, 24). იმ მწიგნობარს, რომელმაც იეჰოვას უზენაესობა აღიარა და თქვა, რომ „მთელი გულით, მთელი შეგნებით და მთელი ძალით მის [ღვთის] სიყვარულსა და საკუთარი თავივით მოყვასის სიყვარულს ბევრად მეტი ფასი აქვს, ვიდრე მთლიანად დასაწვავ შესაწირავსა და მრავალ მსხვერპლს“, იესომ უთხრა: „შორს არა ხარ ღვთის სამეფოსგან“ (მრ. 12:28—34). იესომ ყოველმხრივ ცხადყო, რომ იეჰოვა ღმერთს ისეთი ქვეშევრდომები სურს, რომლებსაც უყვართ მისი სამართლიანი კანონები და მისი უზენაესი ძალაუფლების მორჩილება სწადიათ.

შეთანხმების მონაწილენი. სიკვდილის წინა ღამეს იესო მოწაფეებს ესაუბრა ახალ შეთანხმებაზე, რომელიც მის მიერ გამოსასყიდის გაღების შემდეგ შევიდოდა ძალაში (ლკ. 22:19, 20; შდრ. ლკ. 12:32). ის თავად იქნებოდა ამ შეთანხმების შუამავალი, რომელიც უზენაეს ღმერთ იეჰოვასა და იესოს მიმდევრებს შორის დაიდებოდა (1ტმ. 2:5; ებ. 12:24). იესომ თავადაც დაუდო შეთანხმება თავის მიმდევრებს სამეფოსთვის, რის საფუძველზეც ისინი მასთან ერთად გაიზიარებდნენ მეფურ ძალაუფლებას (ლკ. 22:28—30; იხ. შეთანხმება).

ქვეყნიერების ძლევა. იესოს დაპატიმრება, გასამართლება და სიკვდილით დასჯა ისეთ შთაბეჭდილებას ქმნიდა, თითქოს ის არ იყო ძლიერი მეფე. სინამდვილეში ეს ღმერთმა დაუშვა, რათა წინასწარმეტყველებები საოცარი სიზუსტით შესრულებულიყო (ინ. 19:10, 11; ლკ. 24:19—27, 44). იესო სიკვდილამდე ერთგული და უმწიკვლო დარჩა, რითაც დაამტკიცა, რომ „ქვეყნიერების მმართველს“, ღვთის მოწინააღმდეგე სატანას, მასზე „არანაირი ძალაუფლება“ არ ჰქონდა. მან ისიც დაამტკიცა, რომ სძლია ქვეყნიერებას (ინ. 14:29—31; 16:33). იეჰოვამ თავისი უზენაესი ძალაუფლება მაშინაც აჩვენა, როცა მისი ძე ჯერ კიდევ ბოძზე იყო გაკრული — მზე დაბნელდა, ძლიერი მიწისძვრა მოხდა და ტაძრის ფარდა შუაზე გაიხა (მთ. 27:51—54; ლკ. 23:44, 45). მესამე დღეს იეჰოვას უზენაესობა კიდევ უფრო სასწაულებრივად გამოვლინდა, როცა მან თავისი ძე სულიერ სხეულში აღადგინა. მართალია, მტრებმა იესოს დაბეჭდილ სამარხთან მცველები დააყენეს, რათა ხელი შეეშალათ მისი აღდგომისთვის, მაგრამ ეს მხოლოდ უსუსური მცდელობა იყო (მთ. 28:1—7).

„საყვარელი ძის სამეფო“. ზეცად ამაღლებიდან ათი დღის შემდეგ, ახ. წ. 33 წლის ორმოცდამეათე დღის დღესასწაულზე, იესომ წმინდა სული გადმოაფრქვია თავის მოწაფეებს, რამაც ისინი დაარწმუნა, რომ ის უკვე ღვთის მარჯვნივ იჯდა (სქ. 1:8, 9; 2:1—4, 29—33). სწორედ მაშინ შევიდა ძალაში ახალი შეთანხმება, რის შედეგადაც ისინი ახალი „წმინდა ერის“, სულიერი ისრაელის, ბირთვი გახდნენ (ებ. 12:22—24; 1პტ. 2:9, 10; გლ. 6:16).

მამის მარჯვნივ მჯდომი ქრისტე თავისი კრების თავი გახდა (ეფ. 5:23; ებ. 1:3; ფლ. 2:9—11). ბიბლიიდან ვიგებთ, რომ ახ. წ. 33 წლის ორმოცდამეათე დღის დღესასწაულიდან მოყოლებული ქრისტეს მოწაფეები მის სულიერ სამეფოს ექვემდებარებოდნენ. მოციქულ პავლეს მიერ პირველ საუკუნეში კოლოსელი ქრისტიანებისთვის მიწერილი წერილიდან ჩანს, რომ ქრისტე იმ დროს უკვე მეფობდა: „[ღმერთმა] დაგვიხსნა სიბნელის ძალაუფლებისგან და გადაგვიყვანა თავისი საყვარელი ძის სამეფოში“ (კლ. 1:13; შდრ. სქ. 17:6, 7).

ახ. წ. 33 წლის ორმოცდამეათე დღის დღესასწაულზე დამყარებული ქრისტეს სამეფო სულიერი სამეფოა და მისი ძალაუფლება სულიერ ისრაელზე, ღვთის სულით შობილ, ღვთის მიერ ნაშვილებ ქრისტიანებზე ვრცელდება (ინ. 3:3, 5, 6). ზეციერი ჯილდოს მიღების შემდეგ ისინი აღარ იქნებიან ქრისტეს ამ სულიერი სამეფოს მიწიერი ქვეშევრდომები, რადგან მასთან ერთად იმეფებენ ზეცაში (გმც. 5:9, 10).

„ჩვენი უფლისა და მისი ქრისტეს სამეფო“. პირველი საუკუნის მიწურულს მოციქულმა იოანემ ღვთიური გამოცხადებისას იხილა, როგორ იმმართველებდა იეჰოვა ღმერთი ახლებურად თავისი ძის მეშვეობით. როგორც მაშინ, როცა დავითმა კიდობანი მიიტანა იერუსალიმში, ამჯერადაც შეიძლებოდა იმის თქმა, რომ იეჰოვამ თავისი დიდი ძალა გამოიყენა და დაიწყო მეფობა. სწორედ ამიტომ გაისმოდა ზეცაში დიდი ხმები: „ქვეყნიერების სამეფო ჩვენი უფლისა და მისი ქრისტეს სამეფო გახდა და ის იმეფებს მარადიულად“ (გმც. 11:15, 17; 1მტ. 16:1, 31).

„ჩვენი უფალი“ ანუ უზენაესი უფალი იეჰოვა პრეტენზიას აცხადებს „ქვეყნიერების სამეფოზე“ და დედამიწაზე ახლებურად ახორციელებს თავის უზენაეს ძალაუფლებას. ის თავის ძეს, იესო ქრისტეს უზიარებს ძალაუფლებას, ამიტომაც ეწოდება ამ სამეფოს „ჩვენი უფლისა და მისი ქრისტეს სამეფო“. კოლოსელების 1:13-ში მოხსენიებულ „თავისი საყვარელი ძის სამეფოსთან“ შედარებით ეს სამეფო გაცილებით მასშტაბურია. ახ. წ. 33 წლის ორმოცდამეათე დღის დღესასწაულზე დამყარებული „საყვარელი ძის სამეფოს“ ძალაუფლება მხოლოდ ქრისტეს ცხებულ მოწაფეებზე ვრცელდებოდა, „უცხოტომელთათვის დანიშნული დროების“ მიწურულს დამყარებული „ჩვენი უფლისა და მისი ქრისტეს სამეფოს“ ძალაუფლება კი მთელ კაცობრიობაზე ვრცელდება (ლკ. 21:24).

„ქვეყნიერების სამეფოში“ გამეფების შემდეგ იესო ქრისტემ ღვთის უზენაესობის მოწინააღმდეგეებზე გაილაშქრა. პირველ რიგში, ის ზეცაში შეებრძოლა სატანასა და მის დემონებს, სძლია მათ და დედამიწაზე გადმოყარა. ამის შემდეგ ზეცაში გაისმა ხმა: „ახლა მოვიდა ხსნა ჩვენი ღვთისგან, მისი ძლიერება და სამეფო და მისი ქრისტეს ძალაუფლება“ (გმც. 12:1—10). ღვთის მთავარი მტერი, სატანა, დარჩენილ მცირე დროში კვლავაც დაბადების 3:15-ში ჩაწერილ წინასწარმეტყველებას ასრულებს და ებრძვის „დანარჩენებს“ ქალის „შთამომავლებიდან“ ანუ „წმინდებს“, რომლებმაც ქრისტესთან ერთად უნდა იმეფონ (გმც. 12:13—17; შდრ. გმც. 13:4—7; დნ. 7:21—27). მიუხედავად ამისა, იეჰოვას სამართალი ცხადი ხდება და მისი განაჩენი წყლულების სახით ატყდება თავს ღვთის მოწინააღმდეგეებს, რაც მისტიური დიდი ბაბილონის, ღვთის მიწიერი მსახურების მთავარი მდევნელის განადგურებით დასრულდება (გმც. 15:4; 16:1—19:6).

ამის შემდეგ „ჩვენი უფლისა და მისი ქრისტეს სამეფოს“ ზეციერი ლაშქარი არმაგედონის ბრძოლაში ბოლოს მოუღებს დედამიწის ყველა მმართველსა და მათ სამხედრო ძალას (გმც. 16:14—16; 19:11—21). ასე გაეცემა პასუხი ღვთისადმი აღვლენილ ლოცვას: „მოვიდეს შენი სამეფო და იყოს შენი ნება როგორც ზეცაში, ისე დედამიწაზე“ (მთ. 6:10). სატანა უფსკრულში იქნება ჩაგდებული. ეს იქნება დასაწყისი ათასწლიანი პერიოდისა, რომლის განმავლობაშიც იესო ქრისტე და მისი თანამმართველები დედამიწის მკვიდრთა მეფეები და მღვდლები იქნებიან (გმც. 20:1, 6).

ქრისტე „გადასცემს სამეფოს“. მოციქული პავლე აღწერს ქრისტეს გამეფების შემდგომ მოვლენებს. მას შემდეგ, რაც თავის მიმდევრებს აღადგენს, ის „ბოლოს მოუღებს ყველა მმართველობას, ძალაუფლებასა და ძალას“ (რაშიც იგულისხმება ყველა მმართველობა, ძალაუფლება და ძალა, რომელიც ღვთის უზენაეს ნებას უპირისპირდება). ათასწლიანი მმართველობის ბოლოს ის „თავის ღმერთსა და მამას გადასცემს სამეფოს“ და თავადაც დაემორჩილება „მას, რომელმაც ყველაფერი დაუმორჩილა, რათა ღმერთი იყოს ყველაფერი ყველასთვის“ (1კრ. 15:21—28).

რა გაგებით არის ქრისტეს სამეფო მარადიული, როგორც ეს ბიბლიაში არაერთხელ არის ნათქვამი, თუკი ის „თავის ღმერთსა და მამას გადასცემს სამეფოს“? (2პტ. 1:11; ეს. 9:7; დნ. 7:14; ლკ. 1:33; გმც. 11:15). მისი სამეფო „არასოდეს დაიქცევა“, სამეფოს მიღწევები მარადიულად იარსებებს და ქრისტეს, როგორც მესიისა და მეფის, ღვაწლი არასდროს იქნება დავიწყებული (დნ. 2:44).

ქრისტეს ათასწლიანი მმართველობა მორჩილი ადამიანების სასარგებლოდ გაწეულ მღვდელმსახურებასაც გულისხმობს (გმც. 5:9, 10; 20:6; 21:1—3). ასე მოეღება ბოლო ცოდვისა და სიკვდილის მეფობას, რომლის კანონსაც კაცობრიობა ემორჩილებოდა, ხოლო წყალობა და სიმართლე გამეფდება (რმ. 5:14, 17, 21). რადგან ცოდვა და სიკვდილი საბოლოოდ მოისპობა, დედამიწის მკვიდრთ აღარ დასჭირდებათ იესო, როგორც „დამხმარე მამასთან“, ცოდვილი ადამიანების ღმერთთან შესარიგებლად (1ინ. 2:1, 2). ადამიანები ისეთები გახდებიან, როგორიც ადამი იყო ედემის ბაღში შეცოდებამდე. სრულყოფილ ადამს ღმერთთან შუამავალი არ სჭირდებოდა. იესოს ათასწლიანი მეფობის ბოლოს მათ ექნებათ უფლება და პასუხისმგებლობა, თავიანთი ქმედებებისთვის უზენაესი მოსამართლის, იეჰოვა ღმერთის, წინაშე აგონ პასუხი შუამდგომლის ან დამხმარის ჩაურევლად. ამგვარად იეჰოვა, უზენაესი მმართველი, გახდება „ყველაფერი ყველასთვის“, რაც იმას ნიშნავს, რომ ბოლომდე განხორციელდება ღვთის განზრახვა, „კვლავ მოუყაროს თავი ყველაფერს, რაც ზეცაშია და რაც დედამიწაზეა“ (1კრ. 15:28; ეფ. 1:9, 10).

ათასწლიანი მმართველობის ბოლოს იესოს სამეფოს შესრულებული ექნება თავისი მისია. ერთ დროს ურჩების მთავარი სამოქმედო არენა, დედამიწა, განწმენდილი იქნება და სამყაროს უზენაესი მმართველის სამფლობელოს უცილობელი ნაწილი გახდება. მორჩილი ადამიანების სახელმძღვანელოდ იეჰოვას აღარ დასჭირდება დაქვემდებარებული ხელისუფლება.

ამის შემდეგ დედამიწის ყველა მკვიდრის ერთგულება გამოიცდება. სატანა გათავისუფლებული იქნება უფსკრულიდან. ის ამჯერადაც იმავე საკითხს წამოჭრის, რაც ედემის ბაღში წამოჭრა, კერძოდ, აქვს თუ არა ღმერთს კანონიერი უფლება, იყოს უზენაესი. ისინი, ვინც მას აუბამენ მხარს, თავს დაესხმიან „წმინდათა ბანაკსა და საყვარელ ქალაქს“. ვინაიდან ზეციერ სასამართლოს ეს საქმე უკვე გადაწყვეტილი და დახურულად გამოცხადებული ექნება, ურჩებს აღარ მიეცემათ რაიმეს დამტკიცების საშუალება. მათ, ვინც ღმერთს განუდგება, იესო ქრისტე აღარ უშუამდგომლებს, რადგან იეჰოვა ღმერთი იქნება „ყველაფერი ყველასთვის“. ყველა ურჩი, გინდ ანგელოზი, გინდ ადამიანი, ღვთის განაჩენისამებრ „მეორე სიკვდილით“ განადგურდება (გმც. 20:7—15).