Tok Bilong Jehova i Gat Laip
Sampela Bikpela Tok Bilong Buk Namba 1 King
“LONG taim ol stretpela man i bosim kantri, olgeta manmeri i save amamas. Tasol sapos man bilong mekim pasin nogut i bosim kantri, olgeta manmeri i save bel hevi tumas na krai nogut.” (Sindaun 29:2) Buk Namba 1 King long Baibel i kamapim klia olsem dispela savetok i tru. Em i kamapim stori bilong Solomon, em long taim bilong em lain Israel i stap bel isi na ol i gat planti samting. Namba 1 King i kamapim tu stori bilong kantri Israel i bruk long tupela hap bihain long Solomon i dai na i stori long 14 king em ol i kamap bihain long em, sampela long Israel na sampela long Juda. Tupela tasol bilong ol dispela king i bin i stap gut long Jehova. Na tu, dispela buk i kamapim stori bilong ol samting sikspela profet i bin mekim, na em i kamapim stori bilong Elaija tu.
Profet Jeremaia i bin i stap long Jerusalem na Juda taim em i raitim dispela buk, na em i stori long ol samting i kamap insait long 129 yia—long 1040 B.C.E. i go 911 B.C.E. I luk olsem taim Jeremaia i raitim dispela buk em i mas kisim sampela tok long ol kain buk olsem “Ol Stori Bilong Solomon.” Ol kain buk olsem i no i stap moa long nau.—1 King 11:41; 14:19; 15:7.
WANPELA GUTPELA KING I KAMAPIM BEL ISI NA KANTRI ISRAEL I GAT PLANTI SAMTING
Kirap bilong Buk Namba 1 King i stori long pikinini man bilong King Devit, em Adoniya, na olsem wanem em i laik painim rot bilong kisim wok king bilong papa bilong em. Kwiktaim profet Natan i mekim ol samting bilong pasim rot bilong Adoniya, na Devit i makim pikinini man bilong em Solomon long kamap king. Jehova i orait long askim bilong nupela king na em i givim em “gutpela tingting na save” na “biknem na planti mani samting.” (1 King 3:12, 13) King i gat bikpela savetingting na em i gat planti mani kago. Lain Israel i stap bel isi na ol i gat planti gutpela samting.
Solomon i wokim tempel bilong Jehova na ol arapela haus samting. Jehova i tokim Solomon olsem: “Oltaim bai mi larim ol king bilong Israel i kamap long lain bilong yu,” sapos em i bihainim ol lo bilong God. (1 King 9:4, 5) God i tokim em tu long ol samting nogut bai kamap sapos em i no bihainim ol lo bilong God. Tasol bihain Solomon i maritim planti meri bilong ol narapela kantri. Long taim em i lapun, ol dispela meri i pulim em long lotuim ol god giaman. Jehova i tok profet olsem kingdom bilong em bai i bruk. Long 997 B.C.E., Solomon i dai, na 40 yia bilong em i mekim wok king i pinis. Pikinini man bilong em Rehoboam i kisim ples bilong em.
Bekim Bilong Ol Askim Bilong Baibel:
1:5—Bilong wanem Adoniya i laik kisim wok king taim Devit i stap laip yet? Baibel i no stori long dispela samting. Tasol yumi inap ting olsem Adoniya i ting em i gat rait long kisim wok king, long wanem, ol bikpela brata bilong em, Amnon na Apsalom ol i dai pinis, na ating Kileap tu i dai pinis, na Adoniya i bikpela long ol narapela pikinini man bilong Devit i stap laip yet. (2 Samuel 3:2-4; 13:28, 29; 18:14-17) Em i kisim helpim long hetpris Abiatar na strongpela kepten bilong ami, em Joap, olsem na ating em i ting olsem em inap kamap king. Baibel i no stori long Adoniya i bin save olsem Devit i laik makim Solomon long kamap king. Tasol Adoniya i no bin singautim Solomon na ol narapela i bin i stap gut long Devit long i kam long taim em i laik “mekim ofa.” (1 King 1:9, 10) Dispela i makim olsem Adoniya i tingim Solomon olsem birua bilong em.
1:49-53; 2:13-25—Bilong wanem Solomon i kilim Adoniya i dai bihain long em i lusim rong bilong em? Batseba i no luksave long astingting bilong Adoniya, tasol Solomon i luksave long tingting bilong em taim em i askim Batseba long tokim king long larim em i maritim Abisak. Tru Devit i no bin slip wantaim dispela meri, tasol long ai bilong ol man em i olsem namba 2 meri bilong Devit. Long dispela taim bipo, Abisak i bilong man i kisim ples bilong Devit. Ating Adoniya i ting olsem sapos em i kisim Abisak olsem meri bilong em, em inap long kisim tu wok king. Solomon i luksave olsem askim bilong Adoniya i kamapim klia olsem em i laik kisim wok king, olsem na Solomon i tok long ol i mas kilim em i dai.
6:37–8:2—Wanem taim ol i dediketim tempel? Ol i wokim pinis tempel long namba 8 mun bilong yia 1027 B.C.E., em namba 11 yia bilong Solomon i stap king. I luk olsem inap 11-pela mun moa ol i bringim ol bilas samting bilong tempel na ol narapela samting ol i redim i go insait long tempel. Ating ol i dediketim tempel long namba 7 mun bilong yia 1026 B.C.E. Buk Namba 1 King i stori long ol narapela haus ol i wokim bihain long ol i wokim pinis tempel na paslain long ol i stori long ol i dediketim tempel, ating ol i mekim olsem bilong stori gut long olgeta haus ol i wokim.—2 Stori 5:1-3.
9:10-13—Solomon i givim 20 taun i stap long Galili olsem presen long King Hiram bilong Tair. Yu ting dispela i stret wantaim Lo Bilong Moses? Ol inap ting olsem Lo i stap long Wok Pris 25:23, 24 i stori tasol long ol hap graun we ol Israel i stap long en. Ating dispela ol taun Solomon i givim long Hiram i gat ol man bilong ol narapela lain i stap long ol, maski ol i stap namel long Graun Bilong Promis. (Kisim Bek 23:31) Pasin bilong Solomon inap soim tu olsem em i no bihainim gut Lo, wankain olsem em i bin “kisim planti hos” bilong em yet na maritim planti meri. (Lo 17:16, 17) Maski wanem as na Solomon i mekim olsem, Hiram i no amamas long dispela presen. Ating ol lain bilong ol dispela taun i no lukautim gut ol dispela taun, o ol taun i no stap long gutpela hap.
11:4—Yu ting tingting bilong Solomon i no wok gut moa taim em i go lapun na dispela i mekim na em i no stap gut long God? Dispela i no tru. Solomon i yangpela yet taim em i kirap mekim wok king, na maski em i mekim wok king inap 40 yia, em i no go lapun tru. Na tu, em i no lusim Jehova olgeta. Em i laik mekim tupela lotu wantaim.
Skul Yumi Kisim:
2:26, 27, 35. Ol samting Jehova i tok profet long en i save kamap tru long olgeta taim. Ol i rausim Abiatar, tumbuna pikinini bilong Eli, na dispela i truim “tok bipo Bikpela i bin mekim . . . long ol samting bai i kamap long lain bilong pris Eli.” Ol i makim pris Sadok, tumbuna pikinini bilong Finias, long kisim ples bilong Abiatar na dispela i truim tok bilong Namba 25:10-13.—Kisim Bek 6:25; 1 Samuel 2:31; 3:12; 1 Stori 24:3.
2:37, 41-46. Yumi inap kisim bagarap sapos yumi ting olsem yumi ken brukim lo bilong God na abrusim strafe! Ol man em long laik bilong ol yet ol i lusim rot ‘i go long laip’ na ol i no bihainim savetingting long makim samting ol bai mekim, ol bai kisim pe nogut.—Matyu 7:14.
3:9, 12-14. Jehova i save harim beten bilong ol wokman bilong em na givim ol savetingting, stretpela tingting, na stiaim ol bambai ol i ken mekim wok bilong em.—Jems 1:5.
8:22-53. Solomon i pilim tru gutpela pasin bilong Jehova na em i tenkyu long em—em God bilong gutpela-pasin-sori, Man Bilong Truim olgeta tok promis bilong em, na Man Bilong Harim ol beten! Taim yumi tingim tingim long bel beten Solomon i mekim taim ol i dediketim tempel, dispela bai mekim yumi i tenkyu long ol dispela pasin na ol narapela pasin bilong God.
11:9-14, 23, 26. Taim Solomon i lapun na em i givim baksait long Jehova, Jehova i mekim sampela man i kamap birua bilong em. Aposel Pita i tok: “God i save daunim ol man i apim nem bilong ol yet, tasol em i save marimari na mekim gut long ol man i daunim ol yet.”—1 Pita 5:5.
11:30-40. Solomon i laik kilim Jeroboam i dai, long wanem, Ahiya i tok profet long em bai kamap king. Pasin Solomon i mekim 40 yia paslain long dispela i narapela kain, em i no laik bekim rong bilong Adoniya na ol lain i bikhet long em! (1 King 1:50-53) Nau pasin bilong em i senis, long wanem, em i lusim Jehova.
LAIN ISRAEL I BRUK LONG TUPELA LAIN
Jeroboam na ol manmeri i go long King Rehoboam na askim em long isi long ol na pinisim sampela hevi em papa bilong em Solomon i bin givim ol. Rehoboam i no bihainim tok bilong ol, em i tok em bai putim bikpela hevi moa long ol. Tenpela lain bilong Israel i bikhet na ol i makim Jeroboam i kamap king bilong ol. Israel i bruk long tupela lain. Rehoboam i bosim ol lain i stap long hap saut, em lain bilong Juda na Benjamin, na Jeroboam i bosim tenpela lain bilong Israel i stap long not.
Bilong pasim ol manmeri na bai ol i no ken go long Jerusalem long lotu, Jeroboam i wokim tupela bulmakau gol—wanpela long Dan na narapela long Betel. Ol king i kamap bihain long Jeroboam na bosim Israel em Nadap, Basa, Ela, Simri, Tipni, Omri, Ahap, na Ahasia. Abiya, Asa, Jehosafat, na Jehoram ol i kamap king long Juda bihain long Rehoboam. Ol profet i stap long taim bilong ol dispela king em Ahiya, Semaia, wanpela profet bilong God em Baibel i no kolim nem bilong em, Jehu, Elaija na Mikaia.
Bekim Bilong Ol Askim Bilong Baibel:
18:21—Bilong wanem ol manmeri i no bekim wanpela tok taim Elaija i askim ol olsem ol bai bihainim Jehova o Bal? Ating ol i luksave pinis olsem ol i no bin givim bel olgeta long lotuim Jehova wanpela tasol olsem na bel bilong ol i gat tok. O ating bel bilong ol i strong pinis na ol i ting olsem i no gat rong long lotuim Bal na long wankain taim tok olsem ol i save lotuim Jehova. Bihain long Jehova i soim strong bilong em, long dispela taim tasol ol i tokaut olsem: “Bikpela tasol em i God tru. Bikpela tasol em i God tru.”—1 King 18:39.
20:34—Jehova i helpim Ahap na em i winim ol Siria long pait, tasol bilong wanem Ahap i no kilim Benhadat, king bilong ol? Ahap i no kilim Benhadat i dai, em i wokim kontrak wantaim em we Ahap bai mekim wok bisnis long namba wan biktaun bilong Siria, em Damaskus, ating Ahap i wokim ol maket long dispela hap. Bipo papa bilong Benhadat i bin makim sampela hap bilong Samaria na mekim wok bisnis long ol dispela hap. Olsem na Ahap i larim Benhadat i go bambai em i ken mekim wok bisnis long Damaskus.
Skul Yumi Kisim:
12:13, 14. Taim yumi mas skelim sampela bikpela samting long mekim long laip bilong yumi, yumi mas kisim tingting bilong ol man i bikpela pinis em ol i gat gutpela tingting na ol i save gut long tok bilong Baibel na ol i save tingim ol lo bilong God.
13:11-24. Sapos wanpela wanbilip i givim yumi wanpela tingting we yumi ting i no stret tumas, orait yumi mas skelim gut dispela tingting wantaim tok bilong Baibel.—1 Jon 4:1.
14:13. Jehova i save skelim yumi bilong painim ol gutpela pasin i stap long bel bilong yumi. Maski dispela pasin i liklik tasol, em inap mekim dispela pasin i kamap strong moa long yumi taim yumi wok strong long mekim wok bilong em.
15:10-13. Yumi mas wok strong long sakim pasin bilong tromoi lotu i tru, em pasin apostet, na helpim lotu i tru.
17:10-16. Meri wanpis long Sarefat i luksave olsem Elaija em i wanpela profet na em i mekim gut long em, na Jehova i blesim pasin bilong em long kamapim bilip bilong em. Long nau, Jehova i save lukim pasin bilong yumi long kamapim bilip bilong yumi, na em bai givim blesing long ol man i helpim wok bilong Kingdom long kain kain rot.—Matyu 6:33; 10:41, 42; Hibru 6:10.
19:1-8. Taim ol man i mekim nogut long yumi, yumi ken bilip tru olsem Jehova bai helpim yumi.—2 Korin 4:7-9.
19:10, 14, 18. Olgeta man i lotu tru ol i no stap wanpis. Jehova i stap wantaim ol na ol brata bilong ol i stap long olgeta hap.
19:11-13. Jehova em i no wanpela God i stap long ol strong bilong graun olsem win samting.
20:11. Taim Benhadat i hambak na tok long em bai bagarapim Samaria, king bilong Israel i tokim em: “Man i soldia tru, em i no save bikmaus na amamas taim em i pasim bainat samting bilong i go pait. Nogat. Em i save winim pait pastaim na bihain em i ken amamas.” Taim yumi mas mekim wanpela nupela wok, yumi mas abrusim pasin bilong hambak long en.—Sindaun 27:1; Jems 4:13-16.
Em Bikpela Samting Long Yumi
Moses i stori long taim em i bin kisim Lo long maunten Sainai, na em i tokim ol Israel: “Harim. Mi soim yupela tupela rot bilong yupela i ken bihainim. Narapela em bilong God i mekim gut long yupela na narapela em bilong God i bagarapim yupela. Sapos yupela i bihainim ol lo bilong God, Bikpela bilong yumi, nau mi givim long yupela, orait bai God i mekim gut long yupela. Tasol sapos yupela i lusim rot bilong bihainim lo, . . . orait bai God i bagarapim yupela.”—Lo 11:26-28.
Buk Namba 1 King i kamapim klia dispela bikpela tok i tru. Olsem yumi skelim pinis, dispela buk i skulim yumi tu long ol narapela bikpela samting. Tru tumas, tok bilong en i gat laip na em i wok strong i stap.—Hibru 4:12.
[Piksa long pes 29]
Tempel na ol narapela haus em Solomon i bin wokim
[Piksa long pes 30, 31]
Bihain long Jehova i soim bikpela strong bilong em, ol manmeri i tok: “Bikpela tasol em i God tru”