Mi Khathalelana Mi Tlhela Mi Khutazana

1, 2. I yini lexi pfuneke Timbhoni ta Yehovha ta 230 leswaku ti tiyisela eka riendzo ro ya eku feni eku heleni ka Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava?

LOKO swi tikomba leswaku mfumo wa Manazi a wu hluriwa eku heleni ka Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava, ku humesiwe xileriso xo dlaya magidi ya vabohiwa lava a va ha ri etikampeni ta nxaniso. Vabohiwa lava a va ri ekampeni ya le Sachsenhausen a va fanele va yisiwa emahlalukweni laha a va ta khandziyisiwa swikepe leswi a swi ta mbombomerisiwa elwandle. Kungu rolero endzhakunyana ri vitaniwe riendzo ro ya eku feni.

² Vabohiwa va 33 000 lava a va ri ekampeni ya nxaniso ya Sachsenhausen a va fanele va famba 250 wa tikhilomitara va ya eLübeck, ku nga doroba leri nga ni hlaluko le Jarimani. Exikarhi ka vabohiwa volavo a ku ri ni Timbhoni ta Yehovha ta 230 leti a ti huma ematikweni ya tsevu, leti a ti lerisiwe ku famba swin’we. Vabohiwa hinkwavo a va tsanile hikwalaho ka mavabyi ni ndlala. Vamakwerhu va pone njhani? Un’wana wa vona u te: “A hi tshamela ku khutazana leswaku hi tiyisela.” Ku rhandzana ka vona ni “matimba lama tlulaka lama tolovelekeke” lawa va ma kumeke eka Xikwembu swi va pfunile leswaku va tiyisela.—2 Kor. 4:7.

 3. Ha yini hi fanele hi khutazana?

³ Namuntlha a hi le ka riendzo ro ya eku feni kambe hi boheka ku tiyisela swiphiqo swo tala. Endzhaku ka loko Mfumo wa Xikwembu wu sungule ku fuma hi 1914, Sathana u hlongoriwile etilweni kutani a lahleriwa laha misaveni, “a hlundzukile swinene, hi ku tiva leswaku u ni nkarhi wo koma.” (Nhlav. 12:7-9, 12) Tanihi leswi Armagedoni yi tshinelaka, Sathana u tirhisa miringo ni mintshikilelo leswaku a ringeta ku hi tsanisa hi tlhelo ra moya. Nakambe hi hlaseriwa hi mintshikilelo ya vutomi bya siku ni siku. (Yobo 14:1; Ekl. 2:23) Minkarhi yin’wana swiphiqo leswi hinkwaswo swi nga hi endla hi titwa hi tsanile lerova hi titwa hi hele matimba ku nga khathariseki leswi hi swi endlaka. Anakanya hi makwerhu un’wana loyi ku ringana makume ya malembe a khutazeke vanhu vo tala hi tlhelo ra moya. Loko se a dyuharile, yena ni nsati wa yena va sungule ku vabya, kutani yena a sungula ku hela matimba swinene. Ku fana ni makwerhu yoloye, hinkwerhu hi lava “matimba lama tlulaka lama tolovelekeke” lama humaka eka Yehovha naswona hi fanele hi khutazana.

 4. Leswaku hi khutazana, i ndzayo yihi ya muapostola Pawulo leyi hi faneleke hi yi landzela?

⁴ Leswaku hi khutaza van’wana, hi fanele hi yingisa xitsundzuxo lexi muapostola Pawulo a xi nyikeke Vakreste va Vaheveru. U te: “A hi khathalelaneni leswaku hi khutazana erirhandzwini ni le mintirhweni leyinene, hi nga fularheli ku hlengeletana ka hina, hilaha ku nga ntolovelo wa van’wana, kambe hi khutazana, naswona hi endla tano hilaha ku engetelekeke ngopfu tanihi leswi mi vonaka siku ri tshinela.” (Hev. 10:24, 25) Hi nga yi landzela njhani ndzayo leyi ya nkoka?

 5. Swi vula yini ku ‘khathalelana’ naswona hi nga swi endlisa ku yini?

⁵ Ku ‘khathalelana’ swi vula “ku swi tekela enhlokweni swilaveko swa van’wana ni ku anakanya ha swona.” Xana hi nga swi tiva swilaveko swa van’wana loko hi va xeweta hi ku hatlisa eHolweni ya Mfumo kumbe hi vulavula na vona hi swilo leswi nga riki swa nkoka ntsena? Nikatsongo. Kambe, hi fanele hi tivonela leswaku hi ‘karhatekela timhaka ta hina’ naswona hi nga ‘ngheneleli etimhakeni ta vanhu van’wana.’ (1 Tes. 4:11; 1 Tim. 5:13) Nilokoswiritano, loko hi lava ku khutaza vamakwerhu, hi fanele hi va tiva ku antswa, hi tiva xiyimo xa vona evuton’wini, timfanelo ta vona, ndlela leyi va titwaka ha yona hi ntiyiso, vuswikoti bya vona ni ku tsana ka vona. Va fanele va hi teka tanihi vanghana va vona naswona va tiyiseka leswaku ha va rhandza. Sweswo swi lava leswaku hi heta nkarhi hi ri na vona—hayi loko va ri ni swiphiqo ntsena kutani va hele matimba kambe ni hi minkarhi yin’wana.—Rhom. 12:13.

 6. I yini lexi nga ta pfuna nkulu ku ‘khathalela’ vanhu va le vandlheni?

⁶ Vakulukumba evandlheni va khutaziwa ku ‘risa ntlhambi wa Xikwembu lowu khathaleriwaka hi vona,’ va endla sweswo hi ku swi rhandza ni hi ku hiseka. (1 Pet. 5:1-3) Va nga swi kota njhani ku wu endla kahle ntirho wo risa ntlhambi loko va nga ti tivi kahle tinyimpfu leti va ti khathalelaka? (Hlaya Swivuriso 27:23.) Loko vakulu va swi kombisa leswaku va lunghekele ku pfuna vapfumeri-kulobye nileswaku va tiphina hi ku va na vona, tinyimpfu ti ta titwa ti ntshunxekile ku kombela mpfuno loko ti wu lava. Nakambe swi ta va olovela vamakwerhu ku vulavula ni vakulu malunghana ni ndlela leyi va titwaka ha yona ni hi swilo leswi va karhataka, hikwalaho vakulu va ta kota ku va ‘khathalela’ ni ku va pfuna loko va lava mpfuno.

 7. Hi fanele hi tsundzuka yini malunghana ni “mhaka leyi humeke endleleni” ya vanhu lava heleke matimba?

⁷ Pawulo u byele vandlha ra le Tesalonika a ku: “Seketelani lava tsaneke.” (Hlaya 1 Vatesalonika 5:14.) “Mimoya-xiviri leyi karhatekeke” yi katsa lava tsaneke ni lava heleke matimba. Swivuriso 24:10 yi ri: “Xana u tikombise u hele matimba hi siku ra maxangu? Matimba ya wena ma ta va matsongo.” Leswi vuriwaka hi munhu la heleke matimba swinene swi nga va “mhaka leyi humeke endleleni.” (Yobo 6:2, 3) Loko hi ‘khathalela’ vanhu vo tano, hi fanele hi tsundzuka leswaku leswi va swi vulaka swi nga ha va swi nga kombisi leswi va nga swona hakunene embilwini. Rachelle, loyi mana wa yena a tshikilelekeke swinene, u tivonele hi ya yena. U ri: “Minkarhi yo tala Manana a a vula swilo leswi kombisaka rivengo lerikulu. Minkarhi yoleyo yo tala a ndzi ringeta ku titsundzuxa leswaku Manana i munhu wa muxaka muni hakunene—u ni rirhandzu, musa naswona u ni malwandla. Ndzi dyondze leswaku minkarhi yo tala vanhu lava tshikilelekeke va vula swilo swo tala leswi entiyisweni va nga vuliki swona. Nchumu wo biha swinene lowu munhu a nga wu endlaka i ku tlherisela marito kumbe swiendlo swo biha.” Swivuriso 19:11 yi ri: “Kunene ku twisisa ka munhu ku vohlisa ku hlundzuka kakwe, naswona swi sasekile eka yena loko a nga wu tluli nawu.”

 8. I vamani lava ngopfu-ngopfu hi faneleke hi va “tiyisekisa” leswaku ha va rhandza, naswona ha yini?

⁸ Hi nga n’wi ‘khathalela’ njhani munhu la heleke matimba hikwalaho ka xidyoho lexi a tshameke a xi endla hambiloko se a lulamise timhaka? Pawulo u tsale leswi malunghana ni mudyohi la hundzukeke wa le Korinto: “Mi fanele mi n’wi rivalela hi musa ni ku n’wi chavelela, leswaku hi ndlela yo karhi munhu wo tano a leswaku mi tiyisekisa rirhandzu ra n’wina eka yena.” (2 Kor. 2:7, 8) Hi ku ya hi xihlamusela-marito xin’wana, rito leri hundzuluxeriweke ri va “tiyisekisa” ri vula ku “amukela, ku nga mitiwi hi ku hlunama ngopfu. Hikokwalaho ndza mi khongotela kombisa ni ku endla nchumu wu va lowu bohaka hi ku ya hi nawu.” A hi nge ehleketi leswaku munhu u ta swi twisisa leswaku ha n’wi rhandza naswona ha khathala hi yena. U fanele a swi vona hi swi kombisa hi marito ni hi swiendlo.

 9. Swi vula yini ku “khutazana erirhandzwini ni le mintirhweni leyinene”?

⁹ Pawulo u tsarile a ku: “A hi khathalelaneni leswaku hi khutazana erirhandzwini ni le mintirhweni leyinene.” Hi fanele hi khutaza vapfumeri-kulorhi ku kombisa rirhandzu ni ku endla mintirho leyinene. Loko ndzilo wu ri kusuhi ni ku timeka, swi nga ha lava hi hlanganyeta tihunyi hi tlhela hi wu pfurhetela. (2 Tim. 1:6) Hilaha ku fanaka, hi nga khutaza vamakwerhu ku kombisa leswaku va rhandza Xikwembu ni vaakelani va vona. Ku bumabumela vamakwerhu hi ndlela leyi faneleke i swa nkoka leswaku swi va khutaza ku endla mintirho leyinene.

10, 11. (a) I vamani lava lavaka ku bumabumeriwa exikarhi ka hina? (b) Kombisa ndlela leyi ku bumabumeriwa ku nga n’wi pfunaka ha yona munhu loyi a ‘tekeke goza leri hoxeke.’

¹⁰ Hinkwerhu ha swi lava ku bumabumeriwa, ku nga khathariseki leswaku hi hele matimba kumbe e-e. Nkulu un’wana u tsarile a ku: “Tatana a nga si tshama a ndzi byela leswaku ndzi endle nchumu wo karhi kahle. Hikwalaho ndzi kule ndzi nga anakanyi leswaku ndzi nga endla nchumu wo karhi hi ndlela leyinene. . . . Hambileswi sweswi ndzi nga ni malembe ya 50, ndza tsaka loko vanghana va mina va ndzi tiyisekisa leswaku ndzi endle ntirho lowunene tanihi nkulu. . . . Leswi ndzi humeleleke swi ndzi dyondzise ndlela leyi swi nga swa nkoka ha yona ku khutaza van’wana, naswona ndzi languta tindlela leti ndzi nga bumabumelaka van’wana ha tona.” Ku bumabumela ku nga khutaza vanhu hinkwavo—ku katsa ni maphayona, vadyuhari ni lava nga ha vaka va hele matimba.—Rhom. 12:10.

¹¹ Loko ‘lava nga ni timfanelo ta moya va ringeta ku ololoxa munhu la tekeke goza leri hoxeke,’ ndzayo ya rirhandzu ni ku bumabumela hi ndlela leyi faneleke swi nga susumeta mudyohi ku tlhela a endla mintirho leyinene. (Gal. 6:1) Sweswo swi pfune makwerhu wa xisati la vuriwaka Miriam. U tsarile a ku: “Ndzi karhateke swinene loko van’wana va vanghana va mina lavakulu va tshika ku hlanganyela naswona hi nkarhi lowu fanaka, tata wa mina u khomiwe hi vuvabyi bya ku mpfempfa ngati ebyongweni. Ndzi tshikileleke swinene. Ndzi ringete ku rivala maxangu lawa hi ku sungula ku rhandzana ni munhu wa misava.” Sweswo swi n’wi endle a titwa a nga faneleki ku rhandziwa hi Yehovha, naswona a a anakanya ku tshika ku hlanganyela. Loko nkulu un’wana a n’wi tsundzuxe hi swilo hinkwaswo leswi a swi endleke entirhweni wa Yehovha, u khumbekile. U pfumerile loko vakulu va n’wi tiyisekisa leswaku Yehovha wa ha n’wi rhandza. Hikwalaho, u tlhele a rhandza Yehovha ku fana ni le ku sunguleni. U tshikane ni munhu yoloye wa misava kutani a ya emahlweni a tirhela Yehovha.

12. Ku nga endleka yini loko hi ringanisa vamakwerhu ni van’wana, hi va xopa-xopa kumbe hi va endla va tivona nandzu?

¹² Ku khomisa munhu tingana hi ku n’wi ringanisa ni van’wana, ku n’wi xopa-xopa hileswi a nga yi landzelelangiki milawu leyi hi yi vekeke, kumbe ku n’wi endla a tivona nandzu hileswi a nga endliki leswi engetelekeke, swi nga n’wi endla a antswisa swa xinkarhana ntsena kambe vuyelo bya kona a byi nge vi bya nkarhi wo leha. Hi hala tlhelo, ku bumabumela mupfumeri-kulorhi ni ku n’wi pfuna a xiya leswaku ku rhandza Xikwembu hi swona swi hi endlaka hi lava ku endla leswi hi nga swi kotaka entirhweni wa xona, swi nga va ni vuyelo lebyinene.—Hlaya Vafilipiya 2:1-4.

13. Ku khutaza van’wana swi katsa yini? (Vona xifaniso lexi nga eku sunguleni ka xihloko lexi.)

¹³ Hi fanele hi ‘khutazana tanihi leswi hi vonaka siku ri tshinela.’ Ku khutaza van’wana swi vula ku va tiyisa ni ku va chavelela leswaku va ya emahlweni va tirhela Xikwembu. Tanihi leswi ku khutazana erirhandzwini ni le mintirhweni leyinene swi nga fanisiwaka ni ku hlanganyeta ndzilo lowu nga le kusuhi ni ku timeka, ku khutaza van’wana ku nga fanisiwa ni ku hoxa tihunyi endzilweni leswaku wu ya emahlweni wu pfurha ngopfu. Ku khutaza van’wana swi vula ku chavelela lava heleke matimba ni ku va tiyisa. Loko hi nyikiwe nkarhi wo khutaza munhu wo tano, hi fanele hi vulavula hi ndlela ya rirhandzu ni ya musa. (Swiv. 12:18) Ku tlula kwalaho, a hi ‘hatliseni emhakeni yo twa’ naswona hi “nonoka emhakeni yo vulavula.” (Yak. 1:19) Loko hi yingisela Mukreste-kulorhi kutani hi ringeta ku twisisa ndlela leyi a titwaka ha yona, hi nga ha kota ku kumisisa leswaku ha yini a hele matimba kutani hi vula swilo leswi nga ta n’wi pfuna ku langutana ni swiyimo swoleswo.

14. Makwerhu un’wana la heleke matimba u pfuniwe njhani?

¹⁴ Xiya ndlela leyi nkulu un’wana la nga ni ntwela-vusiwana a swi koteke ha yona ku pfuna makwerhu loyi se a a ri ni malembe yo hlayanyana a nga ha hiseki. Loko nkulu loyi a n’wi yingiserile, u swi xiyile leswaku makwerhu loyi a a ha n’wi rhandza swinene Yehovha. A a hlaya nkandziyiso wun’wana ni wun’wana wa Xihondzo xo Rindza hi ku hiseka naswona a a tikarhatela ku va kona eminhlanganweni nkarhi na nkarhi. Hambiswiritano, van’wana evandlheni a va endle swilo leswi n’wi heteke matimba swi tlhela swi n’wi hlundzukisa. Nkulu loyi u n’wi yingiserisisile ivi a ringeta ku twisisa ndlela leyi makwerhu loyi a titwaka ha yona handle ko n’wi avanyisa, kutani a n’wi tiyisekisa leswaku yena ni ndyangu wa yena va rhandziwa. Hakatsongo-tsongo, makwerhu loyi u sungule ku swi xiya leswaku a a pfumelela swilo leswo biha leswi endlekeke enkarhini lowu hundzeke swi n’wi sivela ku tirhela Xikwembu lexi a xi rhandzaka. Nkulu loyi u rhambe makwerhu yoloye leswaku va famba swin’we entirhweni wo chumayela. Hikwalaho ka ku pfuniwa hi nkulu loyi, makwerhu loyi u sungule ku ya ensin’wini naswona hi ku famba ka nkarhi u tlhele a va nkulu.

15. Hi nga dyondza yini eka Yehovha malunghana ni ku khutaza lava heleke matimba?

¹⁵ Munhu la heleke matimba swi nga ha endleka a nga hatli a amukela mpfuno wa hina kumbe ku titwa a antswa. Swi nga ha lava leswaku hi hambeta hi n’wi seketela. Pawulo u te: “Seketelani lava tsaneke, vanani ni mbilu yo leha eka hinkwavo.” (1 Tes. 5:14) Ematshan’weni yo hatla hi tshika ku pfuna lava tsaneke, a hi hambeteni hi va seketela. Enkarhini lowu hundzeke, Yehovha u ma lehisele mbilu malandza ya yena lawa a ma pfa ma hela matimba. Hi xikombiso, Xikwembu xi n’wi lehisele mbilu swinene Eliya naswona xi xixime ndlela leyi a a titwa ha yona. Yehovha u nyike Eliya leswi a a swi lava leswaku a ta ya emahlweni ni ntirho wa yena. (1 Tih. 19:1-18) Leswi Davhida a hundzukeke swi huma embilwini, Yehovha u n’wi rivalerile hi musa. (Ps. 51:7, 17) Xikwembu xi tlhele xi pfuna mutsari wa Pisalema 73, loyi a ku sele katsongo a tshika ku xi tirhela. (Ps. 73:13, 16, 17) Yehovha u hi kombisa tintswalo ni musa, ngopfu-ngopfu loko hi hele matimba. (Eks. 34:6) Tintswalo ta yena i “tintshwa mixo wun’wana ni wun’wana,” naswona a “ti nge heli hakunene.” (Swir. 3:22, 23) Yehovha u langutele leswaku hi landzela xikombiso xa yena kutani hi va khoma hi musa vanhu lava heleke matimba.

16, 17. Tanihi leswi makumu ya mafambiselo lawa ya swilo ma tshinelaka, hi fanele hi tiyimisela ku endla yini naswona ha yini?

¹⁶ Eka vabohiwa va 33 000 lava sukeke ekampeni ya nxaniso ya Sachsenhausen, ku fe magidi ya vona. Hambiswiritano, Timbhoni ta Yehovha ta 230 leti na tona a ti suka ekampeni yoleyo ti pone hinkwato. A ti ta va ti nga ponanga loko a ti nga khutazananga ti tlhela ti seketelana.

¹⁷ Namuntlha, hi le ‘gondzweni leri yisaka evuton’wini.’ (Mat. 7:14) Ku nga ri khale vagandzeri hinkwavo va Yehovha va ta nghena hi vun’we emisaveni leyintshwa ya ku lulama. (2 Pet. 3:13) Onge hi nga tiyimisela ku pfunana egondzweni leri yisaka evuton’wini lebyi nga heriki.