Απόδειξη πίστης. Ο μαθητής Ιάκωβος επισημαίνει ότι η φιλοξενία είναι ουσιαστική ως έργο που καταδεικνύει την πίστη κάποιου, λέγοντας: «Αν ένας αδελφός ή μια αδελφή βρίσκονται σε κατάσταση γυμνότητας και τους λείπει η τροφή που αρκεί για την ημέρα, κάποιος όμως από εσάς τους πει: “Πηγαίνετε με ειρήνη, να ζεσταίνεστε και να χορταίνετε”, αλλά δεν τους δώσετε τα αναγκαία για το σώμα τους, ποιο το όφελος; Έτσι και η πίστη, αν δεν έχει έργα, είναι από μόνη της νεκρή».—Ιακ 2:14-17.

Ευλογίες. Οι Γραφές, συνιστώντας τη φιλοξενία, τονίζουν ότι οι πνευματικές ευλογίες που λαβαίνει το φιλόξενο άτομο είναι μεγάλες. Ο Παύλος λέει: «Μην ξεχνάτε τη φιλοξενία, γιατί μέσω αυτής μερικοί, χωρίς να το ξέρουν, φιλοξένησαν αγγέλους». (Εβρ 13:2· Γε 19:1-3, 6, 7· Κρ 6:11-14, 22· 13:2, 3, 8, 11, 15-18, 20-22) Ο ίδιος ο Ιησούς διατύπωσε την αρχή: «Υπάρχει περισσότερη ευτυχία στο να δίνει κανείς παρά στο να λαβαίνει».—Πρ 20:35.

Από εκτίμηση για το έργο του Ιησού, ο Ματθαίος Λευί παρέθεσε για αυτόν ένα μεγάλο συμπόσιο και σε αντάλλαγμα ευλογήθηκε με το να ακούσει τον Ιησού να απαντάει στις επικριτικές ερωτήσεις των Φαρισαίων και επιπρόσθετα να αφηγείται μια από τις θαυμάσιες παραβολές του. Χρησιμοποιώντας ο Ματθαίος το σπίτι του με αυτόν το φιλόξενο τρόπο, έδωσε σε εισπράκτορες φόρων και σε άλλους γνωστούς του την ευκαιρία να λάβουν μαρτυρία.—Λου 5:27-39.

Όταν ο Ζακχαίος φιλοξένησε τον Ιησού ως αποτέλεσμα της πίστης του, ευλογήθηκε αφάνταστα ακούγοντάς τον να λέει: «Σήμερα ήρθε σωτηρία σε αυτό το σπίτι».—Λου 19:5-10.

Σε μια προφητεία που αφορούσε τον καιρό της επανόδου του με βασιλική δόξα, ο Ιησούς είπε ότι οι άνθρωποι θα χωρίζονταν, ακριβώς όπως ένας ποιμένας χωρίζει τα πρόβατα από τα κατσίκια. Αυτό θα γινόταν με βάση τη μεταχείριση που θα επιφύλασσαν στους «αδελφούς» του, μολονότι δεν θα έβλεπαν τον Ιησού με τα φυσικά τους μάτια. Εκείνοι που θα έδειχναν φιλοξενία και καλοσύνη στους «αδελφούς» του Χριστού θα το έκαναν αυτό επειδή θα τους αναγνώριζαν ως αδελφούς του και γιους του Θεού. (Ματ 25:31-46) Με μια άλλη δήλωσή του, ο Ιησούς έδειξε ότι διαρκή ανταμοιβή από τον Θεό φέρνει, όχι η φιλοξενία που υποκινείται απλώς από ανθρωπιά, αλλά η φιλοξενία που προσφέρει κάποιος στους προφήτες του Θεού επειδή αναγνωρίζει ότι είναι εκπρόσωποι του Θεού, μαθητές που ανήκουν στον Χριστό.—Ματ 10:40-42· Μαρ 9:41, 42.

Πότε Δεν Πρέπει να Εκδηλώνεται. Η Αγία Γραφή λέει στους Χριστιανούς ότι σε κάποια άτομα δεν πρέπει να προσφέρουν φιλοξενία. «Όποιος προτρέχει και δεν παραμένει στη διδασκαλία του Χριστού δεν έχει Θεό. . . . Αν κάποιος έρχεται σε εσάς και δεν φέρνει αυτή τη διδασκαλία, να μην τον δέχεστε στα σπίτια σας ούτε να του λέτε χαιρετισμό. Διότι αυτός που του λέει χαιρετισμό είναι συμμέτοχος στα πονηρά του έργα». (2Ιω 9-11) Το να κρατήσει κανείς ένα τέτοιο άτομο στο σπίτι του ή το να έχει φιλικές σχέσεις μαζί του θα ήταν επικίνδυνο για τη δική του πνευματικότητα και, στην ουσία, θα σήμαινε ότι ανέχεται την πορεία αυτού του ατόμου. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να είναι παροδηγητικό για άλλους και ονειδιστικό για την εκκλησία. Αυτή η αρχή εκφράζεται επίσης στα εδάφια Ρωμαίους 16:17, 18· Ματθαίος 7:15· 1 Κορινθίους 5:11-13.

Πανδοχεία και Καταλύματα. Στα αρχαία χρόνια φαίνεται ότι το πανδοχείο ήταν απλώς ένα μέρος όπου ο ταξιδιώτης έβρισκε στέγη για τον εαυτό του και χώρο για τα ζώα του, κάτι σαν το καραβάν σαράι. Ίσως τέτοιο να ήταν το κατάλυμα στο οποίο έμειναν οι ετεροθαλείς αδελφοί του Ιωσήφ κατά το ταξίδι της επιστροφής τους από την Αίγυπτο στη Χαναάν (Γε 42:27· 43:21), όπως επίσης και αυτό στο οποίο εμφανίστηκε ο άγγελος στη σύζυγο του Μωυσή, τη Σεπφώρα.—Εξ 4:24.

Φαίνεται ότι μερικές φορές τα καταλύματα τα διηύθυναν πόρνες. Η πόρνη Ραάβ της Ιεριχώς πρόσφερε κατάλυμα στους δύο κατασκόπους που έστειλε ο Ιησούς του Ναυή και τους έδειξε καλοσύνη και φιλοξενία κρύβοντάς τους από τους διώκτες τους. (Ιη 2:1-13) Ο Σαμψών κατέλυσε στο σπίτι μιας πόρνης στη Γάζα μέχρι τα μεσάνυχτα, ενόσω περίμενε να ταπεινώσει τους Φιλισταίους βγάζοντας τις πύλες της πόλης και παίρνοντάς τες μαζί του.—Κρ 16:1-3.

Τον πρώτο αιώνα Κ.Χ., μερικά πανδοχεία στην Παλαιστίνη διέθεταν προφανώς αρτιότερο εξοπλισμό, προσφέροντας ίσως όχι μόνο στέγη αλλά επίσης φαγητό και άλλες υπηρεσίες, αντί συγκεκριμένου αντίτιμου. Ο φιλόξενος Σαμαρείτης της παραβολής του Ιησού κάλυψε με δικά του έξοδα την περίθαλψη του τραυματισμένου άντρα σε ένα πανδοχείο.—Λου 10:30-35.

Ο Φιλοξενούμενος. Στην αρχαιότητα ο φιλοξενούμενος, παρ’ όλο που του συμπεριφέρονταν με εξαιρετική ευγένεια και τον τιμούσαν πάρα πολύ, αναμενόταν να εκδηλώνει ορισμένους καλούς τρόπους και να ανταποκρίνεται σε κάποιες απαιτήσεις. Για παράδειγμα, το να προδώσει ή να βλάψει κανείς ένα άτομο το οποίο είχε μοιραστεί μαζί του το φαγητό του θεωρούνταν κάτι ιδιαίτερα ποταπό. (Ψλ 41:9· Ιωα 13:18) Ο φιλοξενούμενος δεν έπρεπε να καταχράται την καλοσύνη του οικοδεσπότη του ή των συνδαιτυμόνων καταλαμβάνοντας την τιμητική ή την πιο εξέχουσα θέση, αλλά να αφήνει την επιλογή αυτή στον οικοδεσπότη. (Λου 14:7-11) Ούτε έπρεπε να γίνεται φορτικός μένοντας πάρα πολύ στο σπίτι του οικοδεσπότη του ή πηγαίνοντας εκεί πολύ συχνά. (Παρ 25:17) Είναι αξιοσημείωτο ότι ο Ιησούς παρείχε πάντοτε πνευματικές ευλογίες όταν απολάμβανε τη φιλοξενία κάποιου οικοδεσπότη. (Λου 5:27-39· 19:1-8) Για παρόμοιο λόγο, είπε στους μαθητές του τους οποίους απέστειλε ότι, φτάνοντας σε μια πόλη, θα έπρεπε να μένουν στο σπίτι που θα τους πρόσφερε φιλοξενία και όχι να “μετακινούνται από σπίτι σε σπίτι”. Επομένως, δεν έπρεπε να αναζητούν κάποιο μέρος όπου ο οικοδεσπότης θα μπορούσε να τους προσφέρει περισσότερη άνεση, περιποίηση ή υλικά πράγματα.—Λου 10:1-7· Μαρ 6:7-11.

Ο απόστολος Παύλος, μολονότι έκανε πολλά ταξίδια και δεχόταν φιλοξενία από πολλούς Χριστιανούς αδελφούς του, δεν επιβάρυνε οικονομικά κανέναν από αυτούς. Μεγάλο μέρος του χρόνου του εργαζόταν σε κάποια κοσμική απασχόληση, έθεσε δε τον κανόνα: «Αν κάποιος δεν θέλει να εργάζεται δεν πρέπει ούτε και να τρώει». (2Θε 3:7-12· 1Θε 2:6) Συνεπώς, ο Παύλος μπορούσε να αντικρούσει τις κατηγορίες των λεγόμενων υπερέξοχων αποστόλων στην Κόρινθο, οι οποίοι τον κατηγορούσαν ότι εκμεταλλευόταν τους Χριστιανούς της τοπικής εκκλησίας. (2Κο 11:5, 7-10) Μπορούσε να καυχιέται για το γεγονός ότι τους πρόσφερε τα καλά νέα χωρίς κανένα απολύτως αντίτιμο, χωρίς να παίρνει ακόμη και πράγματα τα οποία δικαιούνταν ως απόστολος και διάκονος του Θεού.—1Κο 9:11-18.

Αποφυγή της Υποκριτικής Φιλοξενίας. Τα εδάφια Παροιμίες 23:6-8 μας προειδοποιούν να μη δεχόμαστε τις υποκριτικές εκδηλώσεις φιλοξενίας, λέγοντας: «Μην τρως την τροφή εκείνου του οποίου το μάτι δεν είναι γενναιόδωρο [κατά κυριολεξία, «εκείνου που έχει κακό μάτι»] ούτε να εκδηλώνεις λαχτάρα για τα νόστιμα φαγητά του. Διότι σαν κάποιον που κάνει υπολογισμούς μέσα στην ψυχή του, έτσι είναι αυτός. “Φάε και πιες”, σου λέει, αλλά η καρδιά του δεν είναι μαζί σου. Την μπουκιά που έφαγες θα την εξεμέσεις, και θα έχουν πάει χαμένα τα ευχάριστα λόγια σου». Επειδή ένα τέτοιο άτομο δεν είναι ανυστερόβουλο, αλλά περιμένει αντάλλαγμα για αυτά που προσφέρει, κάνει υπολογισμούς εναντίον σου και, ενώ σε προσκαλεί εγκάρδια, έχει απώτερα κίνητρα. Τρώγοντας από την τροφή που σου προσφέρει, και ιδιαίτερα αν εκδηλώνεις λαχτάρα για τα νόστιμα φαγητά του ώστε να επιθυμείς να τα απολαύσεις ξανά, θέτεις τον εαυτό σου ως έναν βαθμό υπό την εξουσία του. Ίσως δυσκολευτείς να του αρνηθείς κάποιο αίτημα, και πιθανόν να αντιμετωπίσεις προβλήματα. Τότε θα αισθανθείς αηδία για το ότι κάποτε έφαγες μαζί του, και τα ευχάριστα λόγια που είπες, ελπίζοντας ότι θα συνέτειναν στην πνευματικότητα και στην εποικοδομητική φιλία, θα έχουν πάει σίγουρα χαμένα.—Παράβαλε Ψλ 141:4.

ΦΙΛΟΞΕΝΟΥΜΕΝΟΣ

Βλέπε ΦΙΛΟΞΕΝΙΑ.

ΦΙΛΟΠΟΝΙΑ

Εργατικότητα που χαρακτηρίζεται από επιμέλεια, ζήλο και σταθερότητα. Ο όρος υποδηλώνει την αγάπη για θεμιτή και επωφελή εργασία. Είναι το αντίθετο της νωθρότητας ή της απραξίας.

Η λέξη σπουδή του πρωτότυπου ελληνικού κειμένου της Αγίας Γραφής, η οποία μεταφράζεται «φιλοπονία», αποδίδεται συχνότερα «θέρμη», «πραγματική θέρμη» ή «ένθερμη προσπάθεια». Σε κάποιες περιπτώσεις, η έννοια αυτού του όρου αποδίδεται επίσης με τις λέξεις «βιασύνη», «ταχύτητα» ή «ασχολίες».

Οι Χριστιανοί νουθετούνται να μην έχουν νωθρό χέρι ούτε να αποκάμνουν καθώς κάνουν το καλό. Ο Παύλος είπε: «Θέλουμε . . . ο καθένας σας να δείχνει την ίδια φιλοπονία [σπουδήν, Κείμενο], ώστε να έχει την πλήρη βεβαιότητα της ελπίδας μέχρι το τέλος, για να μη γίνετε οκνηροί, αλλά να είστε μιμητές εκείνων οι οποίοι μέσω πίστης και υπομονής κληρονομούν τις υποσχέσεις». (Εβρ 6:11, 12· παράβαλε Παρ 10:4· 12:24· 18:9.) Ο Ιησούς Χριστός είπε στους μαθητές του: «Να κάνετε σθεναρό αγώνα για να μπείτε από τη στενή πόρτα, επειδή πολλοί, σας λέω, θα ζητήσουν να μπουν αλλά δεν θα μπορέσουν». (Λου 13:24) Ο ίδιος ο Παύλος ήταν παράδειγμα ατόμου που αγωνιζόταν σκληρά. (Κολ 1:29· 2Θε 3:7-9) Ο Ιεχωβά και ο Γιος του είναι, βέβαια, τα εξοχότερα παραδείγματα φιλοπονίας.—Ιωα 5:17· Ησ 40:26.

Οι Χριστιανοί, για να μην είναι αδρανείς ή άκαρποι, πρέπει “να καταβάλλουν, ανταποκρινόμενοι [στις υποσχέσεις του Θεού], κάθε ένθερμη προσπάθεια” για να εφοδιάσουν την πίστη τους με αρετή, γνώση, εγκράτεια, υπομονή, θεοσεβή αφοσίωση, αδελφική στοργή και αγάπη. (2Πε 1:4-8) Αυτό απαιτεί διαρκώς από μέρους τους φιλόπονη εγκαρτέρηση (2Τι 2:15· Εβρ 4:11) και αδιάπτωτη προσοχή. (Εβρ 2:1) Πολλή από τη δύναμη που χρειάζεται για αυτό γίνεται διαθέσιμη μέσω της βοήθειας του πνεύματος του Ιεχωβά. Τι θα μπορούσε να εκφράσει εντονότερα την ανάγκη για φιλοπονία από ό,τι η ακόλουθη συμβουλή του αποστόλου Παύλου: «Να μη χασομεράτε στις ασχολίες σας. Να φλέγεστε με το πνεύμα. Να υπηρετείτε τον Ιεχωβά ως δούλοι»; Αυτή η απαίτηση για φιλοπονία ισχύει για όλους τους διακόνους («ας ενασχολούμαστε με αυτή τη διακονία»), αλλά ιδιαίτερα για εκείνους που βρίσκονται σε θέσεις επιστασίας όσον αφορά τις συναθροίσεις και τις εκκλησιαστικές δραστηριότητες, με βάση τη δήλωση «αυτός που προΐσταται, ας προΐσταται με πραγματική θέρμη».—Ρω 12:7, 8, 11.

Στη Χριστιανική εκκλησία, τα άπορα άτομα που λαβαίνουν υλική βοήθεια από την εκκλησία πρέπει να εκδηλώνουν φιλοπονία. Ο Γραφικός κανόνας είναι: «Αν κάποιος δεν θέλει να εργάζεται δεν πρέπει ούτε και να τρώει». Η προτροπή που απευθύνεται στους άεργους είναι ότι πρέπει να δραστηριοποιηθούν ώστε «εργαζόμενοι με ησυχία, . . . να τρώνε τροφή που κερδίζουν οι ίδιοι». (2Θε 3:10-12) Κάποιος που λέει ότι είναι Χριστιανός και ο οποίος αρνείται ή αμελεί να προμηθεύει για το σπιτικό του «έχει απαρνηθεί την πίστη και είναι χειρότερος από έναν άπιστο». (1Τι 5:8) Ακόμη και οι άπορες χήρες, προτού καταγραφούν στον κατάλογο της εκκλησίας προκειμένου να λαβαίνουν τακτικά υλική βοήθεια, έπρεπε να διαθέτουν υπόμνημα Χριστιανικής δραστηριότητας, έχοντας “ακολουθήσει επιμελώς κάθε καλό έργο”.—1Τι 5:9, 10.

Ανταμοιβές της Φιλοπονίας. Το φιλόπονο άτομο ανταμείβεται πλούσια και τώρα και στο μέλλον. «Το χέρι του επιμελή θα φέρει πλούτο». (Παρ 10:4) «Το χέρι των επιμελών θα κυβερνήσει». (Παρ 12:24) Η ψυχή τους «θα παχυνθεί». (Παρ 13:4) Η φιλόπονη σύζυγος είναι εκείνη της οποίας «οι γιοι . . . σηκώθηκαν και την αποκάλεσαν ευτυχισμένη· ο ιδιοκτήτης της σηκώνεται και την επαινεί». Σχετικά με αυτήν διακηρύττεται: «Δώστε της από τους καρπούς των χεριών της, και ας την επαινούν τα έργα της ακόμη και στις πύλες». (Παρ 31:28, 31) Πάνω από όλα, στους πνευματικούς αδελφούς του Χριστού λέγεται: «Να κάνετε . . . το καλύτερο που μπορείτε για να καταστήσετε βέβαιη για τον εαυτό σας την κλήση και την εκλογή σας· διότι αν κάνετε συνεχώς αυτά τα πράγματα, δεν πρόκειται να αποτύχετε ποτέ. Διότι έτσι θα σας χορηγηθεί πλουσιοπάροχα η είσοδος στην αιώνια βασιλεία του Κυρίου μας και Σωτήρα Ιησού Χριστού».—2Πε 1:10, 11.

ΦΙΛΟΣ

Η Αγία Γραφή περιγράφει τον αληθινό φίλο ως κάποιον που προσκολλάται στενότερα από αδελφό, είναι σταθερός στην οσιότητά του και στα φιλικά του αισθήματα, σπεύδει σε βοήθεια του συντρόφου του σε καιρό στενοχώριας και τον συμβουλεύει με πιστότητα. (Παρ 18:24· 17:17· 27:6, 9) Από την άλλη πλευρά, οι πλούσιοι και εκείνοι που κάνουν δώρα έχουν πολλούς φίλους οι οποίοι ενδιαφέρονται μόνο για τα ιδιοτελή οφέλη που απορρέουν από αυτή τη φιλία. (Παρ 14:20· 19:4, 6, 7) Κατάλληλα ο Ιησούς Χριστός συμβούλεψε να μην προσκαλεί κανείς σε δείπνο φίλους που μπορούν να του το ανταποδώσουν, αλλά άτομα που δεν μπορούν να ανταποδώσουν. (Λου 14:12-14) Ο ίδιος ο Ιησούς έθεσε το παράδειγμα σε αυτόν τον τομέα βοηθώντας πνευματικά όσους ήταν περιφρονημένοι. Ως εκ τούτου, έλεγαν για εκείνον ότι ήταν «φίλος με εισπράκτορες φόρων και με αμαρτωλούς». (Ματ 11:19) Αλλά ο Ιησούς έδειξε ότι μόνο όσοι υπάκουαν στις εντολές του ήταν πραγματικοί φίλοι του. Εκδήλωσε την αγάπη του για εκείνους παραδίδοντας την ψυχή του για χάρη τους και τους παρότρυνε να αγαπούν ο ένας τον άλλον με όμοιο τρόπο.—Ιωα 15:12-14.

Οι Χριστιανοί του πρώτου αιώνα αναφέρονταν στους ομοπίστους τους γενικά ως “φίλους”. (3Ιω 14) Εντούτοις, αυτό δεν αποκλείει το να έχει κάποιος στενότερη σχέση με ορισμένα άτομα στη Χριστιανική εκκλησία από ό,τι με άλλα είτε λόγω συγγένειας είτε λόγω συγκεκριμένων περιστάσεων που οδηγούν σε στενότερη συναναστροφή είτε λόγω παρόμοιου παρελθόντος ή ενδιαφερόντων είτε απλά επειδή η προσωπικότητά του ταιριάζει με τη δική τους ή επειδή, συναναστρεφόμενος με αυτά τα άτομα, έχει διακρίνει θαυμάσιες Χριστιανικές ιδιότητες. Ο Πέτρος, ο Ιάκωβος και ο Ιωάννης είχαν ορισμένες ιδιότητες οι οποίες υποκίνησαν τον Ιησού να συνδέσει αυτούς τους μαθητές με τον εαυτό του επιτρέποντάς τους να απολαύσουν πολλά προνόμια, όπως το να παραστούν μάρτυρες της σκηνής της μεταμόρφωσης. Ο Ιησούς μπορεί να ενήργησε έτσι σκεπτόμενος το μέλλον, δηλαδή τα όσα επιφύλασσε εκείνος για αυτούς τους τρεις άντρες, αυτά για τα οποία γνώριζε ότι θα τους χρησιμοποιούσε στην υπηρεσία του.—Μαρ 9:1-10· 14:32, 33· Λου 8:51.

Ενώ, όπως και ο Ιησούς, ο Χριστιανός εκδηλώνει αγάπη προς τους ανθρώπους γενικά, δικαίως αποδίδει το είδος της αγάπης που χαρακτηρίζει τη φιλία μόνο σε όσους είναι φίλοι του Θεού. Το πόσο ορθό είναι αυτό τονίζεται από την ερώτηση που τέθηκε στον Βασιλιά Ιωσαφάτ: «Στον πονηρό θα δοθεί βοήθεια, και εκείνους που μισούν τον Ιεχωβά θα αγαπάς;» (2Χρ 19:2) Τα άτομα που επιθυμούν να είναι φίλοι του κόσμου καθιστούν τον εαυτό τους εχθρό του Θεού.—Ιακ 4:4.

Η πιο ξεχωριστή ανθρώπινη φιλία που έχει καταγραφεί στις Εβραϊκές Γραφές ήταν η φιλία του Δαβίδ και του Ιωνάθαν. Μολονότι ο Ιωνάθαν θα διαδεχόταν φυσιολογικά στο θρόνο τον πατέρα του τον Σαούλ, δεν μισούσε τον Δαβίδ ούτε τον έβλεπε ως αντίπαλο, αλλά αναγνώριζε ότι ο Ιεχωβά ευνοούσε εκείνον. Ως αποτέλεσμα, «η ψυχή του Ιωνάθαν συνδέθηκε με την ψυχή του Δαβίδ, και ο Ιωνάθαν τον αγάπησε όπως την ίδια του την ψυχή». (1Σα 18:1) Μετά το θάνατο του Ιωνάθαν στη μάχη, ο Δαβίδ θρήνησε πολύ για την απώλεια του φίλου του, λέγοντας: «Νιώθω οδύνη για εσένα, αδελφέ μου Ιωνάθαν, πολύ ευάρεστος μου ήσουν. Η αγάπη σου για εμένα ήταν πιο υπέροχη από την αγάπη των γυναικών». (2Σα 1:26) Η φιλία αυτή έγινε εφικτή επειδή τόσο ο Δαβίδ όσο και ο Ιωνάθαν έθεταν την οσιότητά τους στον Ιεχωβά Θεό πάνω από οτιδήποτε άλλο.

Σε διαμετρική αντίθεση με τα παραπάνω, εξαιτίας της ηθικής διαφθοράς που επικρατούσε στις ημέρες του, ο προφήτης Μιχαίας αναγκάστηκε να προειδοποιήσει: «Μη θέτετε την εμπιστοσύνη σας σε έμπιστο φίλο». (Μιχ 7:5) Ο Ιησούς επίσης έδειξε ότι ακόμη και πρώην φίλοι των ακολούθων του θα στρέφονταν εναντίον τους και θα τους παρέδιδαν για να θανατωθούν.—Λου 21:16· βλέπε ΑΓΑΠΗ.

Φίλος του Θεού. Μια από τις θεϊκές ευλογίες που παρασχέθηκαν στον Αβραάμ ήταν το προνόμιο και η τιμή να αποκληθεί «φίλος του Ιεχωβά [ή αλλιώς, εκείνος που αγαπούσε τον Ιεχωβά]». Αυτό έγινε λόγω της εξαιρετικής πίστης του, την οποία ο Αβραάμ κατέδειξε στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό καθώς ήταν διατεθειμένος να προσφέρει το γιο του τον Ισαάκ ως θυσία.—Ησ 41:8, υποσ.· 2Χρ 20:7· Ιακ 2:21-23· βλέπε ΑΝΑΚΗΡΥΣΣΩ ΔΙΚΑΙΟ.

Με κατάλληλη χρήση του «άδικου πλούτου» είναι δυνατόν να κάνει κάποιος φίλους του τον Ιεχωβά Θεό και τον Γιο του, οι οποίοι μπορούν να τον δεχτούν στις «αιώνιες κατοικίες», όπως τόνισε ο Ιησούς Χριστός στην παραβολή του για τον άδικο οικονόμο. (Λου 16:1-13) Ο Ιησούς όντως αποκάλεσε τους μαθητές του φίλους του, πράγμα που σημαίνει ότι ήταν επίσης φίλοι του Πατέρα του. (Ιωα 15:13-15· 14:21) Οι απαιτήσεις που υπάρχουν για να φιλοξενηθεί κάποιος στη σκηνή του Ιεχωβά ως ένας από τους φίλους του περιγράφονται στα εδάφια Ψαλμός 15:1-5.

Αντίθετα, η φιλία με τον κόσμο συνιστά έχθρα με τον Θεό. (Ιακ 4:4· 1Ιω 2:15-17) Η ανθρωπότητα ως σύνολο είναι αποξενωμένη από τον Θεό και βρίσκεται σε έχθρα μαζί του. Ωστόσο, η συμφιλίωση είναι εφικτή, αλλά μόνο μέσω του Ιησού Χριστού και μέσω της διακονίας της συμφιλίωσης την οποία έχει εμπιστευτεί ο Θεός στους πρεσβευτές του Γιου του. Τελικά, αιώνια ζωή θα αποκτήσουν αποκλειστικά και μόνο οι φίλοι του Θεού.—2Κο 5:18-20· Απ 21:3, 4· Ψλ 37:29.

Φίλος του Βασιλιά. Χρησιμοποιώντας αυτή την έκφραση, η Αγία Γραφή δεν εννοεί ότι σήμαινε κάτι περισσότερο από έναν συνηθισμένο φίλο. Ούτε περιγράφει ρητά τις συγκεκριμένες αρμοδιότητες του φίλου του βασιλιά ως επίσημου τίτλου. Ωστόσο, με βάση τα έθιμα άλλων χωρών, θεωρείται ότι αυτή η έκφραση ίσως προσδιόριζε έναν έμπιστο αυλικό, έναν προσωπικό φίλο του βασιλιά, ο οποίος κατά καιρούς εκτελούσε εμπιστευτικές εντολές.—Γε 26:26.

Ανάμεσα στους αξιωματούχους της αυλής του Σολομώντα που κατονομάζονται στα εδάφια 1 Βασιλέων 4:1-6 είναι και δύο γιοι του Νάθαν. Ο ένας προσδιορίζεται ως «επικεφαλής των διαχειριστών», ενώ ο άλλος, ο Ζαβούδ, αποκαλείται «ο φίλος του βασιλιά». Κατά τη βασιλεία του πατέρα του Σολομώντα, του Δαβίδ, ο Χουσαΐ ο Αρχίτης αναφέρεται ότι είχε αυτή τη σχέση με τον Βασιλιά Δαβίδ, αποκαλούμενος «ο φίλος του Δαβίδ». Ανταποκρινόμενος στο αίτημα του Δαβίδ, ο Χουσαΐ επέστρεψε στην Ιερουσαλήμ για να ανατρέψει τη συμβουλή του Αχιτόφελ όταν ο Αβεσσαλώμ συνωμότησε για να σφετεριστεί το θρόνο.—2Σα 15:32-37· 16:16-19.

Ανάμεσα στους βασιλιάδες της αρχαίας Αιγύπτου, υπήρχαν αρκετές τάξεις «φίλων» του βασιλιά. Ο τίτλος αυτός δεν υποδήλωνε κάτι το αποκλειστικό αλλά αποτελούσε απλώς τιμητική επωνυμία κάποιων αξιωματούχων των οποίων τα πραγματικά καθήκοντα υποδηλώνονταν από άλλους τίτλους. “Φίλοι του βασιλιά” (εταίροι) αναφέρονταν επίσης συχνά σε σχέση με την Ελληνική Αυτοκρατορία. Εκεί ο βασιλιάς συσκεπτόταν με ένα καθορισμένο σώμα αποτελούμενο από αυτούς τους φίλους προτού πάρει αποφάσεις για σημαντικά ζητήματα. Το αξίωμα αυτό υπήρχε επίσης στην Περσία, στην Αραβία και στην Αιθιοπία.

Φίλος του Γαμπρού. Στο παρελθόν, κάποιος από το στενό περιβάλλον του γαμπρού ενεργούσε ως ο νομικός εκπρόσωπός του και αναλάμβανε την πρωταρχική ευθύνη των διευθετήσεων για το γάμο. Μερικές φορές διευθετούσε τον αρραβώνα με τους γονείς της νύφης, παραδίδοντας το νυφικό τίμημα στον πατέρα και δώρα στη νύφη. Θεωρούνταν ότι ήταν το άτομο που συνέδεε τη νύφη με το γαμπρό. Η νυφική πομπή έφτανε στο σπίτι του πατέρα του γαμπρού ή του ίδιου του γαμπρού, όπου και γινόταν το γαμήλιο συμπόσιο. Εκεί συναντιούνταν ο γαμπρός και η νύφη. Στο συμπόσιο, ακούγοντας το γαμπρό να μιλάει στη νύφη, ο φίλος του γαμπρού αισθανόταν ευτυχισμένος, θεωρώντας ότι η αποστολή του στέφθηκε με επιτυχία.—Ιωα 3:29.

Ο Ιωάννης ο Βαφτιστής, ο οποίος προετοίμασε το δρόμο για τον Μεσσία, παρουσίασε τα πρώτα μέλη της «νύφης» στον Ιησού Χριστό, με τον οποίο αρραβωνιάστηκε αυτή. (2Κο 11:2· Εφ 5:22-27· Απ 21:2, 9) Ο Ιωάννης μπορούσε, λοιπόν, να πει: «Εσείς οι ίδιοι δίνετε μαρτυρία για εμένα ότι είπα: Εγώ δεν είμαι ο Χριστός, αλλά έχω αποσταλεί μπροστά από εκείνον. Αυτός που έχει τη νύφη είναι ο γαμπρός. Ωστόσο, ο φίλος του γαμπρού, όταν στέκεται και τον ακούει, έχει μεγάλη χαρά λόγω της φωνής του γαμπρού. Αυτή, λοιπόν, η χαρά η δική μου έχει γίνει πλήρης». Όπως ο φίλος του γαμπρού είχε επιτύχει πλέον τον αντικειμενικό του σκοπό και έπαυε να αποτελεί κεντρικό πρόσωπο, έτσι και ο Ιωάννης είπε για τον εαυτό του σε σχέση με τον Ιησού Χριστό: «Εκείνος πρέπει να αυξάνει, ενώ εγώ πρέπει να ελαττώνομαι».—Ιωα 3:27-30.

Στο εδάφιο Ματθαίος 9:15 μνημονεύονται κάποιοι «φίλοι του γαμπρού». Εδώ γίνεται αναφορά σε άλλους φίλους που ενώνονταν με τη γαμήλια πομπή και ήταν προσκαλεσμένοι στο γαμήλιο συμπόσιο.

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

Η λέξη «φιλοσοφία» σημαίνει κατά κυριολεξία «αγάπη για τη σοφία». Όπως χρησιμοποιείται σήμερα ο όρος, αναφέρεται στις προσπάθειες που κάνουν οι άνθρωποι να κατανοήσουν και να ερμηνεύσουν μέσω λογικής και εικασιών το σύνολο των ανθρώπινων εμπειριών, καθώς και τα βαθύτερα αίτια και τις αρχές που διέπουν την πραγματικότητα.

Οι λέξεις φιλοσοφία και φιλόσοφος εμφανίζονται μόνο μία φορά η καθεμιά στο πρωτότυπο κείμενο των Χριστιανικών Ελληνικών Γραφών. (Κολ 2:8· Πρ 17:18) Προφανώς, όταν ο Παύλος έγραψε στην εκκλησία των Κολοσσών της Μικράς Ασίας, υπήρχαν κάποιοι εκεί που κινδύνευαν να επηρεαστούν από “τη φιλοσοφία και την κενή απάτη, σύμφωνα με την παράδοση των ανθρώπων”. Οι φιλοσοφίες των αρχαίων Ελλήνων ήταν πολύ διαδεδομένες τότε. Αλλά τα συμφραζόμενα του εδαφίου Κολοσσαείς 2:8 δείχνουν ότι τον Παύλο τον ανησυχούσαν ιδιαίτερα οι Ιουδαΐζοντες οι οποίοι προσπαθούσαν να στρέψουν τους Χριστιανούς πίσω στην τήρηση του Μωσαϊκού Νόμου με τις υποχρεωτικές διατάξεις του για περιτομή, εορταστικές ημέρες και αποχή από τη βρώση ορισμένων τροφών. (Κολ 2:11, 16, 17) Ο Παύλος δεν ήταν αντίθετος στη γνώση, δεδομένου ότι προσευχόταν να γεμίσουν οι Χριστιανοί με αυτήν. Αλλά, όπως έδειξε ο ίδιος, για να αποκτήσει κάποιος αληθινή σοφία και ακριβή γνώση, πρέπει να κατανοήσει το ρόλο του Ιησού Χριστού στην επεξεργασία του σκοπού του Θεού. (Κολ 1:9, 10· 2:2, 3) Οι Κολοσσαείς έπρεπε να προσέχουν μη τυχόν υπάρξει κάποιος που με πειστικά επιχειρήματα τους αρπάξει ως λεία του μέσω ανθρώπινης λογίκευσης ή νοοτροπίας. Τέτοιου είδους φιλοσοφία θα περιλαμβανόταν στα «στοιχειώδη πράγματα [στοιχεῖα, Κείμενο] του κόσμου», δηλαδή στις αρχές ή στα βασικά συστατικά και στις υποκινούσες δυνάμεις του κόσμου, και δεν θα ήταν “σε συμφωνία με τον Χριστό”.—Κολ 2:4, 8.

Όταν ο Παύλος βρισκόταν στην Αθήνα, ήρθε αντιμέτωπος με “τους Επικούρειους και τους Στωικούς φιλοσόφους”. (Πρ 17:18) Αυτοί χαρακτήρισαν τον απόστολο «φλύαρο», χρησιμοποιώντας την αρχαία ελληνική λέξη σπερμολόγος, η οποία εφαρμόζεται κατά κυριολεξία στα πουλιά που συλλέγουν σπόρους. Η λέξη μεταφέρει επίσης την εικόνα κάποιου που συλλέγει «ψίχουλα» γνώσης και τα επαναλαμβάνει χωρίς συνοχή ή μεθοδικότητα. Εκείνοι οι φιλόσοφοι περιφρονούσαν τον Παύλο και το άγγελμά του. Βασικά η επικούρεια φιλοσοφία υποστήριζε ότι η εξεύρεση ηδονής, ιδίως ψυχικής, ήταν το ύψιστο αγαθό στη ζωή. (1Κο 15:32) Αν και παραδεχόταν την ύπαρξη θεών, θεωρούσε ότι αυτοί ήταν μακριά από την ανθρωπότητα και αδιάφοροι προς αυτήν. Η φιλοσοφία των Στωικών εξήρε τη μοίρα, ή αλλιώς το φυσικό πεπρωμένο, και θεωρούσε ότι ο άνθρωπος έπρεπε να είναι ιδιαίτερα ενάρετος αλλά και να αγωνίζεται να παραμένει απαθής απέναντι στον πόνο ή στην ηδονή. Ούτε οι Επικούρειοι ούτε οι Στωικοί πίστευαν στην ανάσταση. Στην ομιλία του ενώπιον αυτών των ανθρώπων, ο Παύλος τόνισε τον τρόπο με τον οποίο σχετίζεται το κάθε άτομο με τον Δημιουργό και την ευθύνη που έχει να λογοδοτήσει σε εκείνον, και κατόπιν συνέδεσε την ανάσταση του Χριστού με την «εγγύηση» που παρείχε αυτή στους ανθρώπους. Για τους αρχαίους Έλληνες που αναζητούσαν «σοφία», το άγγελμα για τον Χριστό αποτελούσε «ανοησία» (1Κο 1:22, 23), και όταν ο Παύλος αναφέρθηκε στην ανάσταση, πολλοί από τους ακροατές του άρχισαν να χλευάζουν, αν και κάποιοι έγιναν πιστοί.—Πρ 17:22-34.

Στις θεόπνευστες επιστολές του ο Παύλος τόνισε αρκετές φορές ότι η σοφία και ψευδώς αποκαλούμενη γνώση του κόσμου είναι ανοησία για τον Θεό, γι’ αυτό και οι Χριστιανοί πρέπει να την αποφεύγουν.—1Κο 1:18-31· 2:6-8, 13· 3:18-20· 1Τι 6:20.

ΦΙΛΤΑΪ

(Φιλταΐ) [συντετμημένη μορφή του Φελατίας, που σημαίνει «Ο Ιεχωβά Έχει Προμηθεύσει Διαφυγή»].

Κεφαλή του ιερατικού πατρικού οίκου του Μωαδία κατά τη μεταιχμαλωσιακή περίοδο, στις ημέρες του Ιεχωακείμ, διαδόχου του Αρχιερέα Ιησού.—Νε 12:12, 17.

ΦΙΜ

Το ποσό που ζητούσαν οι Φιλισταίοι από τους Ισραηλίτες για το ακόνισμα διαφόρων μεταλλικών εργαλείων. (1Σα 13:20, 21) Προφανώς τα φιμ ήταν σταθμά. Αρκετά πέτρινα σταθμά που βρέθηκαν σε ανασκαφές στην Παλαιστίνη φέρουν τα σύμφωνα της λέξης «φιμ» με αρχαίους εβραϊκούς χαρακτήρες, το δε βάρος τους κυμαίνεται από 7,18 μέχρι 8,13 γρ. Βάσει αυτού, το φιμ πρέπει να ισοδυναμούσε κατά προσέγγιση με τα δύο τρίτα του σίκλου.

ΦΙΜΩΤΡΟ

Εξάρτημα σχεδιασμένο να καλύπτει το στόμα ζώου ώστε να το εμποδίζει να δαγκώνει ή να τρώει.

Στην αρχαία Παλαιστίνη χρησιμοποιούσαν συνήθως βόδια για να αλωνίσουν μεγάλη ποσότητα σιτηρών. Κατά την προετοιμασία, έλυναν τα δεμάτια και τα σκόρπιζαν πάνω στη σκληρή, πατημένη επιφάνεια του αλωνιού ώσπου να σχηματιστεί παχύ στρώμα. Κατόπιν, ένα ή περισσότερα ζώα πατούσαν τα σιτηρά με τις οπλές τους. Εναλλακτικά, το αλώνισμα γινόταν με την αλωνιστική σβάρνα ή με άλλο εργαλείο που έσερναν πάνω στα σιτηρά. Ο Μωσαϊκός Νόμος πρόσταζε: «Δεν πρέπει να φιμώσεις ταύρο όταν αλωνίζει». (Δευ 25:4) Με αυτόν τον τρόπο, το ζώο δεν βασανιζόταν από την επιθυμία να φάει λίγα από τα σιτηρά, για το αλώνισμα των οποίων δαπανούσε τις δυνάμεις του.—Παράβαλε Παρ 12:10.

Η αρχή του εδαφίου Δευτερονόμιο 25:4 μπορεί να εφαρμοστεί και σε ανθρώπους που κοπιάζουν. Ο Παύλος είπε στον Τιμόθεο: «Οι πρεσβύτεροι, που προΐστανται με καλό τρόπο, ας θεωρούνται άξιοι διπλής τιμής, ειδικά εκείνοι που εργάζονται σκληρά στην ομιλία και στη διδασκαλία». Κατόπιν, ενισχύοντας τη συμβουλή του, ο απόστολος παρέθεσε το νόμο που απαγόρευε τη φίμωση του ταύρου όταν αλώνιζε. (1Τι 5:17, 18) Επίσης, παρουσιάζοντας λογικά επιχειρήματα που έδειχναν στους Κορινθίους ότι «ο Κύριος όρισε να ζουν μέσω των καλών νέων εκείνοι που εξαγγέλλουν τα καλά νέα», ο Παύλος παρέθεσε το εδάφιο Δευτερονόμιο 25:4 και κατόπιν έγραψε: «Για ταύρους ενδιαφέρεται ο Θεός; Ή είναι ολότελα για χάρη μας που το λέει αυτό; Πραγματικά, για χάρη μας γράφτηκε, επειδή αυτός που οργώνει πρέπει να οργώνει με ελπίδα και αυτός που αλωνίζει πρέπει να το κάνει αυτό με ελπίδα ότι θα είναι μέτοχος».—1Κο 9:8-14.

Ο ψαλμωδός Δαβίδ χρησιμοποίησε τη λέξη «φίμωτρο» μεταφορικά όταν είπε ότι είχε βάλει φίμωτρο για φύλακα στο στόμα του ώστε να μην αμαρτάνει.—Ψλ 39:1.

ΦΙΝΕΕΣ

(Φινεές).

1. Γιος του Ελεάζαρ και εγγονός του Ααρών. Η μητέρα του ήταν κόρη του Φουτιήλ και ο γιος του ονομαζόταν Αβισσουά. (Εξ 6:25· 1Χρ 6:4) Χάρη στη γρήγορη ενέργεια του νεαρού Φινεές σταμάτησε η μάστιγα από τον Ιεχωβά, αφού πρώτα πέθαναν 24.000 Ισραηλίτες στις Πεδιάδες του Μωάβ επειδή πόρνευσαν και επειδή προσκολλήθηκαν στον Βάαλ του Φεγώρ. Όταν ο Φινεές είδε τον Ζιμβρί να φέρνει τη Μαδιανίτισσα Χασβί στη σκηνή του, διατρύπησε και τους δύο με ένα κοντάρι, «τη γυναίκα μέσα από τα γεννητικά της όργανα». Αυτός ο ζήλος που επέδειξε «με το να μην ανεχτεί . . . κανέναν απολύτως ανταγωνισμό» απέναντι στον Ιεχωβά «τού υπολογίστηκε ως δικαιοσύνη», και ο Θεός όρισε με διαθήκη ότι η ιεροσύνη θα παρέμενε στη δική του γραμμή «στον αιώνα».—Αρ 25:1-3, 6-15· Ψλ 106:30, 31.

Στη διάρκεια της ζωής του ο Φινεές υπηρέτησε με διάφορους τρόπους. Ήταν ο ιερατικός εκπρόσωπος στο στράτευμα που εκτέλεσε την εκδίκηση του Ιεχωβά εναντίον του Μαδιάμ. (Αρ 31:3, 6) Όταν δημιουργήθηκε η εντύπωση ότι τρεις φυλές εγκατέλειπαν τη λατρεία του Ιεχωβά, τέθηκε επικεφαλής της ομάδας που ανέλαβε να διερευνήσει την κατάσταση. (Ιη 22:9-33) Ήταν ο αρχηγός των πυλωρών της σκηνής της μαρτυρίας. (1Χρ 9:20) Έπειτα από την ταφή του πατέρα του στο Λόφο του Φινεές, υπηρέτησε στο αξίωμα του αρχιερέα. (Ιη 24:33· Κρ 20:27, 28) Το όνομά του κατέχει εξέχουσα θέση σε αρκετές γενεαλογίες της μεταιχμαλωσιακής περιόδου.—1Χρ 6:4, 50· Εσδ 7:5· 8:2.

2. Ο νεότερος από τους δύο “άχρηστους” γιους του ιερέα Ηλεί. (1Σα 1:3· 2:12) Ενώ υπηρετούσαν ως ιερείς, ο ίδιος και ο αδελφός του ο Οφνεί είχαν σχέσεις με γυναίκες στο αγιαστήριο και «μεταχειρίζονταν την προσφορά του Ιεχωβά χωρίς σεβασμό». (1Σα 2:13-17, 22) Όταν ο πατέρας τους τούς επιτίμησε άτονα, αρνήθηκαν να ακούσουν. Για την πονηρία τους, ο Θεός εξήγγειλε κρίση εναντίον τους, η οποία εκπληρώθηκε όταν σκοτώθηκαν και οι δύο την ίδια ημέρα σε μια μάχη με τους Φιλισταίους. (1Σα 2:23-25, 34· 3:13· 4:11) Η σύζυγος του Φινεές δεν άντεξε την είδηση ότι είχε πιαστεί η Κιβωτός και ότι είχε πεθάνει ο πεθερός της και ο σύζυγός της. Έπαθε σοκ και πέθανε γεννώντας τον Ιχαβώδ.—1Σα 4:17-21.

3. Λευίτης του οποίου ο γιος, ο Ελεάζαρ, βοήθησε στην απογραφή των θησαυρών του ναού τον καιρό του Έσδρα, το 468 Π.Κ.Χ.—Εσδ 8:33, 34.

ΦΙΝΩΝ

(Φινών).

Ένας από τους σεΐχηδες του Ησαύ (Εδώμ). (Γε 36:40-43· 1Χρ 1:51, 52) Ορισμένοι πιστεύουν ότι αυτά τα παρατιθέμενα ονόματα αναφέρονται σε τόπους ή οικισμούς και όχι σε άτομα ή ότι κατέληξαν να προσδιορίζουν τις συγκεκριμένες περιοχές ή πόλεις που διοικούνταν από τους σεΐχηδες.—Βλέπε ΘΙΜΝΑ Αρ. 3.

ΦΙΣΠΑ

(Φισπά).

Σημαίνων Ασηρίτης, γιος του Ιεθέρ.—1Χρ 7:38, 40.

ΦΙΣΤΙΚΙ

[εβρ., μποτνάχ].

Ο καρπός του δέντρου πιστακία η γνησία (Pistacia vera). Αυτό το φυλλοβόλο δέντρο ευδοκιμεί σε ξηρές περιοχές και σπανίως ξεπερνάει σε ύψος τα 9 μ. Τα φιστίκια έχουν μήκος 1,5 ως 2 εκ. και αναπτύσσονται σε μεγάλους βότρυες. Το λεπτό, αλλά σκληρό, ανοιχτόχρωμο κέλυφος των ώριμων φιστικιών καλύπτεται από μια κάπως ζαρωμένη μεμβράνη. Κάθε φιστίκι περιέχει ένα κιτρινοπράσινο σπέρμα που περιβάλλεται από λεπτή κοκκινωπή φλούδα. Τα σπέρματα έχουν ήπια, γλυκιά γεύση και συνήθως τρώγονται νωπά ή ψημένα. Μερικές φορές υφίστανται ειδική επεξεργασία για την παραγωγή ελαίου, ενώ χρησιμοποιούνται επίσης θρυμματισμένα στη ζαχαροπλαστική.

Τα φιστίκια ήταν ένα από “τα καλύτερα προϊόντα της γης” Χαναάν τα οποία οι γιοι του Ιακώβ πήγαν ως δώρο σε εκείνον που ήταν κυβερνήτης της Αιγύπτου. (Γε 43:11) Ακόμη και στη σύγχρονη εποχή, μεγάλες ποσότητες φιστικιών εξάγονται από περιοχές της Μέσης Ανατολής.

Η πόλη Βετονίμ, που βρισκόταν Α του Ιορδάνη, στην περιοχή του Γαδ, φαίνεται ότι είχε πάρει το όνομά της από τα φιστίκια.—Ιη 13:24, 26.

ΦΙΣΩΝ

(Φισών) [πιθανώς, Πιο Διασκορπισμένος].

Ένας από τους τέσσερις ποταμούς στους οποίους διακλαδιζόταν ο “ποταμός που έβγαινε από την Εδέμ”. Στη συνέχεια ο Φισών περιέβαλλε ολόκληρη τη γη Αβιλά, μια γη που αναφέρεται ότι ήταν πηγή χρυσού, βδέλλιου και πέτρας του όνυχα. (Γε 2:10-12) Μόνο εικασίες μπορούν να γίνουν για τον προσδιορισμό του ποταμού Φισών, εφόσον οι εκδοχές που έχουν διατυπωθεί αφορούν ένα ευρύ φάσμα ποταμών, από την περιοχή της ανατολικής Τουρκίας μέχρι και τον ποταμό Γάγγη στην Ινδία.

Στο λήμμα ΕΔΕΜ Αρ. 1, αναφέραμε την πιθανότητα να έσβησε ο παγγήινος Κατακλυσμός τα ίχνη που θα μας βοηθούσαν σήμερα να εντοπίσουμε επακριβώς τους ποταμούς Φισών και Γιών. Αυτό το ενδεχόμενο, βέβαια, δεν αποκλείει την πιθανότητα να εξακολούθησαν αυτοί οι ποταμοί να υπάρχουν και να είναι γνωστοί την εποχή του Μωυσή, τότε που γράφτηκε το βιβλίο της Γένεσης. Με την αναφορά που κάνει ο Μωυσής στη «γη Αβιλά» δεν είναι πιθανό να εννοείται το προκατακλυσμιαίο όνομα μιας συγκεκριμένης περιοχής, όπως άλλωστε συμβαίνει και με την αναφορά του στη «γη του Χους». (Γε 2:13) Τουναντίον, η αναφορά του Μωυσή σε αυτές τις περιοχές παραπέμπει προφανώς σε τοποθεσίες που ονομάζονταν έτσι σε μετακατακλυσμιαίους καιρούς και αποτελούσαν γεωγραφικά σημεία γνωστά στην εποχή του. Εκτός από τις όποιες αλλαγές επέφερε ο Κατακλυσμός, πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι οι σεισμοί μπορούν να αλλάξουν το ρου των ποταμών ή να εξαφανίσουν ολόκληρα τμήματά τους. Τέτοιοι σεισμοί θα μπορούσαν να έχουν συμβεί σε μετακατακλυσμιαίους καιρούς, δεδομένου ότι η ανατολική Τουρκία—η περιοχή όπου πιθανότατα εντοπιζόταν η Εδέμ—βρίσκεται σε σεισμική ζώνη.—Βλέπε ΑΒΙΛΑ Αρ. 1.

ΦΙΧΟΛ

(Φιχόλ).

Αρχηγός του στρατεύματος του Φιλισταίου Βασιλιά Αβιμέλεχ. Ο Φιχόλ συνόδευε τον Αβιμέλεχ όταν συνάφθηκαν διαθήκες τόσο με τον Αβραάμ όσο και με τον Ισαάκ. (Γε 21:22, 32· 26:26, 31) Δεδομένου ότι ανάμεσα σε αυτές τις δύο συναντήσεις μεσολάβησε διάστημα μεγαλύτερο των 75 ετών, η λέξη «Φιχόλ» μπορεί να ήταν κάλλιστα τίτλος ή ονομασία που χρησιμοποιούνταν για οποιονδήποτε κατείχε αυτό το αξίωμα παρά το όνομα ενός και μόνο ατόμου το οποίο βρισκόταν σε αυτή τη θέση τόσον καιρό. Για παρόμοιους λόγους, και το όνομα του βασιλιά του μπορεί επίσης να ήταν τίτλος.

ΦΛΕΓΩΝ

(Φλέγων) [Φλεγόμενος· Καιόμενος].

Ένας από τους Χριστιανούς της Ρώμης στον οποίο στέλνει χαιρετισμούς ο Παύλος στην επιστολή του.—Ρω 16:14.

ΦΛΟΓΕΡΑ

Σωληνοειδές πνευστό μουσικό όργανο.—Γε 4:21.

Δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε ακριβώς το μουσικό όργανο που εννοείται με την εβραϊκή λέξη ‛ουγάβ, επειδή η Αγία Γραφή δεν το περιγράφει. Ωστόσο, οι σύγχρονες μεταφράσεις της Αγίας Γραφής αποδίδουν στην πλειονότητά τους αυτή την εβραϊκή λέξη ως «φλογέρα». (Ιωβ 21:12· 30:31· Ψλ 150:4· AS, Da, RS, ΜΝΚ) Άρα, η φλογέρα αποτελεί το πρώτο (μάλλον ξύλινο) πνευστό μουσικό όργανο που αναφέρεται στις Γραφές. Ο Ιουβάλ, ο οποίος ανήκε στην έβδομη γενιά μετά τον Αδάμ, χαρακτηρίζεται ως “ο πρώτος [κατά κυριολεξία, ο πατέρας] όλων εκείνων που χειρίζονται . . . τη φλογέρα [ή αλλιώς, τον αυλό]”. (Γε 4:21, υποσ.) Αυτό ίσως υποδηλώνει την ίδρυση του επαγγέλματος είτε των οργανοποιών είτε των οργανοπαικτών.

Παρότι το ‛ουγάβ δεν συγκαταλέγεται στα μουσικά όργανα του ναού, ορισμένοι μελετητές πιστεύουν ότι αυτή η λέξη αποτέλεσε γενικό χαρακτηρισμό για όλα τα ξύλινα πνευστά. Αρχικά, όμως, το ‛ουγάβ μπορεί να ήταν ένα συγκεκριμένο όργανο, ίσως ο αυλός ή πιθανόν μια σειρά από αυλούς διαφορετικών τόνων, οι οποίοι ήταν όλοι κλειστοί από το ένα άκρο και ο εκτελεστής φυσούσε κατά μήκος των ανοιχτών τους άκρων. Το όργανο στην ορχήστρα του Ναβουχοδονόσορα που προσδιορίζεται από την αραμαϊκή λέξη μασρωκί («φλογέρα», Δα 3:5, 7, 10, 15· AT, Mo, RS, ΜΝΚ, ΜΠΚ) ίσως αντιστοιχεί στο εβραϊκό ‛ουγάβ.

ΦΟΒΟΣ

Ο φόβος, με τη συνήθη έννοια του όρου, αναφέρεται στο συναίσθημα που καταλαμβάνει κάποιον ενόψει επαπειλούμενης βλάβης ή πόνου. Πρόκειται γενικά για οδυνηρό συναίσθημα που χαρακτηρίζεται από αναστάτωση, τρόμο και ταραχή. Ωστόσο, ο φόβος μπορεί επίσης να έχει την έννοια της ψύχραιμης αναγνώρισης ή αξιολόγησης οποιουδήποτε πράγματος είναι δυνατόν να προκαλέσει βλάβη ή κακό, και μια τέτοια αναγνώριση υποκινεί κάποιον να παίρνει λογικές προφυλάξεις και να δείχνει προνοητικότητα.

Τι είναι ο φόβος του Ιεχωβά που πρέπει να μας διακατέχει;

Η Αγία Γραφή δείχνει ότι υπάρχει κατάλληλος και ακατάλληλος φόβος. Άρα, ο φόβος μπορεί να είναι υγιής και να κάνει κάποιον να προχωρεί με την απαιτούμενη προσοχή ενόψει του κινδύνου, αποφεύγοντας έτσι τη συμφορά, ή μπορεί να είναι νοσηρός, να γκρεμίζει τις ελπίδες κάποιου και να εξασθενίζει την ψυχική του αντοχή, επιφέροντας μάλιστα ακόμη και θάνατο. Ο φόβος του Θεού είναι υγιής. Είναι δέος και βαθιά ευλάβεια για τον Δημιουργό, καθώς επίσης υγιής τρόμος μη τυχόν τον δυσαρεστήσουμε. Φοβόμαστε να επισύρουμε τη δυσαρέσκειά του επειδή εκτιμούμε τη στοργική του καλοσύνη και την αγαθότητά του και συνειδητοποιούμε το γεγονός ότι εκείνος είναι ο Υπέρτατος Κριτής και ο Παντοκράτορας που έχει τη δύναμη να επιβάλει τιμωρία ή θάνατο σε όσους τον παρακούν.—Βλέπε ΔΕΟΣ· ΤΡΟΜΟΣ.

Ο κατάλληλος φόβος του Ιεχωβά Θεού είναι ουσιώδης για όσους θέλουν να τον υπηρετούν. Αυτός ο βαθύς φόβος του Ιεχωβά είναι «η αρχή της σοφίας». (Ψλ 111:10· Παρ 9:10) Δεν είναι νοσηρός φόβος που καταρρακώνει. «Ο φόβος του Ιεχωβά είναι αγνός». (Ψλ 19:9) Στο εδάφιο Παροιμίες 8:13 ορίζεται ως εξής: «Ο φόβος του Ιεχωβά σημαίνει να μισεί κανείς το κακό». Αποτρέπει κάποιον από το να ακολουθήσει κακή πορεία, επειδή «με το φόβο του Ιεχωβά απομακρύνεται κανείς από το κακό».—Παρ 16:6.

Ο Αδάμ και η Εύα δεν εκδήλωσαν κατάλληλο, υγιή φόβο για τον Θεό, με αποτέλεσμα να τον παρακούσουν. Αυτό γέννησε μέσα τους οδυνηρό φόβο ή τρόμο, ο οποίος τους έκανε να κρυφτούν από την παρουσία του Θεού. Ο Αδάμ είπε: «Τη φωνή σου άκουσα στον κήπο, αλλά φοβήθηκα». (Γε 3:10) Ο γιος του Αδάμ, ο Κάιν, ένιωσε παρόμοιο φόβο αφού δολοφόνησε τον αδελφό του τον Άβελ, και αυτός ο φόβος ίσως συνέτεινε στην απόφασή του να χτίσει μια πόλη.—Γε 4:13-17.

Στο εδάφιο Εβραίους 12:28 οι Χριστιανοί νουθετούνται να έχουν θεοσεβή φόβο: «Ας συνεχίσουμε να έχουμε παρ’ αξία καλοσύνη, μέσω της οποίας μπορούμε να αποδίδουμε στον Θεό ευπρόσδεκτα ιερή υπηρεσία με θεοσεβή φόβο και δέος». Ένας άγγελος στο μεσουράνημα, ο οποίος είχε αιώνια καλά νέα να διακηρύξει, άρχισε τη διακήρυξή του με τα λόγια: «Φοβηθείτε τον Θεό και δώστε του δόξα». (Απ 14:6, 7) Ο Ιησούς αντιπαρέβαλε τον υγιή φόβο του Θεού με το φόβο του ανθρώπου, λέγοντας, όπως έχει καταγραφεί στο εδάφιο Ματθαίος 10:28: «Μη φοβηθείτε εκείνους που θανατώνουν το σώμα αλλά δεν μπορούν να θανατώσουν την ψυχή· απεναντίας, να φοβάστε αυτόν που μπορεί να καταστρέψει και την ψυχή και το σώμα στη Γέεννα». Στο εδάφιο Αποκάλυψη 2:10 ο ίδιος συμβουλεύει επίσης τους Χριστιανούς: «Μη φοβάσαι αυτά που πρόκειται σύντομα να πάθεις». Η πραγματική αγάπη για τον Ιεχωβά αποβάλλει το φόβο του ανθρώπου που προκαλεί δειλία και οδηγεί σε συμβιβασμό.

Ωστόσο, ο κατάλληλος αυτός φόβος συμπεριλαμβάνει τον οφειλόμενο σεβασμό προς την κοσμική εξουσία, επειδή ο Χριστιανός γνωρίζει ότι η δίκαιη τιμωρία που επιβάλλει η εξουσία για ένα έγκλημα αποτελεί έμμεση έκφραση του θυμού του Θεού.—Ρω 13:3-7.

Ο Ιησούς πρόβλεψε ότι στην «τελική περίοδο του συστήματος πραγμάτων» θα επικρατούσε στη γη κλίμα φόβου. Είπε ότι θα υπήρχαν «φοβερά φαινόμενα» καθώς και ότι οι άνθρωποι θα “λιποθυμούσαν από το φόβο και την προσδοκία αυτών που επρόκειτο να έρθουν πάνω στην κατοικημένη γη”. (Λου 21:11, 26) Ενώ οι άνθρωποι γενικά θα επηρεάζονταν με αυτόν τον τρόπο, οι υπηρέτες του Θεού θα έπρεπε να ακολουθούν την αρχή που αναφέρεται στο εδάφιο Ησαΐας 8:12: «Το αντικείμενο του φόβου τους δεν πρέπει να το φοβάστε». Ο απόστολος Παύλος εξηγεί: «Διότι ο Θεός μάς έδωσε, όχι πνεύμα δειλίας, αλλά δύναμης και αγάπης και σωφροσύνης».—2Τι 1:7.

Ο σοφός άντρας, αφού μελέτησε προσεκτικά τους ανθρώπους, τις ασχολίες τους, καθώς και τις συμφορές που τους βρίσκουν, είπε: «Η κατάληξη της υπόθεσης, αφού ακούστηκαν όλα, είναι: Να φοβάσαι τον αληθινό Θεό και να τηρείς τις εντολές του. Διότι αυτή είναι όλη η υποχρέωση του ανθρώπου».—Εκ 12:13.

Ο Φόβος των Ζώων για τους Ανθρώπους. Στο εδάφιο Γένεση 9:2 η λέξη «φόβος» χρησιμοποιείται σε σχέση με τη ζωική κτίση. Ο Θεός είπε στον Νώε και στους γιους του: “Φόβος και τρόμος για εσάς θα συνεχίσει να βρίσκεται πάνω σε κάθε ζωντανό πλάσμα της γης”. Όταν ο Νώε και η οικογένειά του έμειναν μέσα στην κιβωτό έναν χρόνο, τα ζώα και τα πουλιά που ήταν κλεισμένα εκεί είχαν το φόβο αυτών των ανθρώπων ο οποίος αποτελούσε ανασταλτικό παράγοντα για αυτά. Όταν μετά τον Κατακλυσμό βγήκαν από την κιβωτό, ο Ιεχωβά έδωσε στον Νώε τη διαβεβαίωση ότι αυτός ο φόβος θα συνέχιζε να υφίσταται. Αυτό το επιβεβαιώνει η ανθρώπινη εμπειρία. Ο Δρ Τζορτζ Γκ. Γκούντγουιν, Αναπληρωτής Έφορος του Τμήματος Θηλαστικών στο Αμερικανικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, είπε: «Κανονικά, η λεοπάρδαλη δεν επιτίθεται στον άνθρωπο. Ωστόσο, αν την προκαλέσουν ή την τραυματίσουν, θα επιτεθεί στους ανθρώπους και θα δώσει μάχη». Παρόμοια, δηλητηριώδη φίδια, όπως το μάμπα και η βασιλική κόμπρα, τα οποία είναι γνωστά για την επιθετικότητά τους, προτιμούν κατά κανόνα, αν έχουν την ευκαιρία, να ξεγλιστρούν αθόρυβα μακριά από την παρουσία του ανθρώπου, παρά να επιτίθενται. Αν και ο άνθρωπος έχει κακομεταχειριστεί ορισμένα ζώα και τα έχει μετατρέψει σε άγρια θηρία, γενικά αληθεύει ότι αυτός ο ανασταλτικός φόβος εξακολουθεί να υφίσταται. Αυτό συμφωνεί με τη δήλωση του Θεού στα εδάφια Γένεση 1:26-28 ότι η ζωική κτίση επρόκειτο να είναι υποταγμένη στον άνθρωπο από τον καιρό της δημιουργίας του.

ΦΟΙΒΗ

(Φοίβη) [Αγνή· Λαμπρή· Ακτινοβόλα].

Χριστιανή αδελφή από την εκκλησία των Κεγχρεών τον πρώτο αιώνα. Ο Παύλος, στην επιστολή του προς τους Χριστιανούς της Ρώμης, τους “συνιστά” αυτή την αδελφή και τους ζητάει να της παράσχουν οποιαδήποτε αναγκαία βοήθεια επειδή «αποδείχτηκε υπερασπίστρια πολλών, ναι, και εμένα του ίδιου». (Ρω 16:1, 2) Ίσως η Φοίβη να παρέδωσε την επιστολή του Παύλου στη Ρώμη ή να συνόδευσε αυτόν που την παρέδωσε.

Ο Παύλος αποκαλεί τη Φοίβη “διάκονο της εκκλησίας η οποία βρίσκεται στις Κεγχρεές”. Έτσι λοιπόν, εγείρεται το ερώτημα με ποια έννοια χρησιμοποιείται εδώ ο όρος διάκονος. Ορισμένοι μεταφραστές θεωρούν ότι υποδηλώνει κάποιον επίσημο βαθμό και, ως εκ τούτου, τον αποδίδουν «διακόνισσα» (RS, JB). Οι Γραφές όμως δεν επιτρέπουν να είναι οι γυναίκες διακονικοί υπηρέτες. Η μετάφραση του Γκούντσπιντ θεωρεί ότι ο όρος χρησιμοποιείται με γενικευμένη έννοια και τον μεταφράζει με τη λέξη «βοηθός». Ωστόσο, ο Παύλος αναφέρθηκε προφανώς σε κάτι που σχετίζεται με τη διάδοση των καλών νέων, τη Χριστιανική διακονία, και αυτό που εννοούσε είναι ότι η Φοίβη ήταν μια γυναίκα που συμμετείχε στη διακονία συνταυτισμένη με την εκκλησία των Κεγχρεών.—Παράβαλε Πρ 2:17, 18.

Η Φοίβη υπηρέτησε ως «υπερασπίστρια πολλών». Ο όρος που μεταφράζεται «υπερασπίστρια» (προστάτις, Κείμενο) αναφέρεται βασικά στο άτομο που παρέχει προστασία ή παρηγοριά και υποδηλώνει, όχι απλώς ένα καλοκάγαθο άτομο, αλλά ένα άτομο που προστρέχει σε βοήθεια των άλλων όταν αυτοί βρίσκονται σε ανάγκη. Μπορεί επίσης να αποδοθεί ως «υποστηρίκτρια». Η ευκολία με την οποία η Φοίβη μπορούσε να ταξιδεύει και να προσφέρει σημαντικές υπηρεσίες στην εκκλησία ίσως υποδεικνύει ότι ήταν χήρα και πιθανώς αρκετά εύπορη. Μπορεί, λοιπόν, να ήταν σε θέση να ασκεί επιρροή στην κοινότητα για χάρη όσων Χριστιανών κατηγορούνταν άδικα, υπερασπίζοντάς τους με αυτόν τον τρόπο. Ή μπορεί να τους είχε παράσχει καταφύγιο σε καιρό κινδύνου, υπηρετώντας ως προστάτιδα. Το υπόμνημα δεν αναφέρει λεπτομέρειες.

ΦΟΙΝΙΚΑΣ

[εβρ. κείμενο, ταμάρ· τόμερ (Κρ 4:5)· ελλ. κείμενο, φοίνιξ].

Ένα είδος φοίνικα, η χουρμαδιά (φοίνιξ ο δακτυλοφόρος [Phoenix dactylifera]), μολονότι συναντάται τώρα πια μόνο σε ορισμένα μέρη της Παλαιστίνης, κάποτε ήταν διαδεδομένο σε εκείνη την περιοχή και προφανώς αποτελούσε χαρακτηριστικό της γνώρισμα, όπως ήταν και εξακολουθεί να είναι γνώρισμα της Κοιλάδας του Νείλου στην Αίγυπτο. Μετά τη δεύτερη καταστροφή της Ιερουσαλήμ, ο Ρωμαίος Αυτοκράτορας Βεσπασιανός έκοψε πολλά νομίσματα που απεικόνιζαν μια γυναίκα να θρηνεί καθισμένη κάτω από έναν φοίνικα και έφεραν την επιγραφή IVDAEA CAPTA (Η Ιουδαία Κατακτημένη).—ΕΙΚΟΝΑ, Τόμ. 2, σ. 751.

Οι φοίνικες είναι συνυφασμένοι με τις οάσεις και αποτελούν ευπρόσδεκτο θέαμα για τους ταξιδιώτες της ερήμου, όπως αποτελούσαν και οι 70 φοίνικες δίπλα στις 12 πηγές νερού στην Αιλίμ, το δεύτερο σταθμό των Ισραηλιτών κατά την οδοιπορία τους μετά τη διάβαση της Ερυθράς Θάλασσας. (Εξ 15:27· Αρ 33:9) Η βαθιά κύρια ρίζα του φοίνικα του δίνει τη δυνατότητα να φτάνει σε πηγές νερού μη διαθέσιμες σε πολλά φυτά και έτσι να ευημερεί στην έρημο.

Στους Βιβλικούς χρόνους, οι φοίνικες ευδοκιμούσαν στην ακτή της Θάλασσας της Γαλιλαίας (Ο Ιουδαϊκός Πόλεμος, Γ΄, 516, 517 [x, 8]), καθώς και στα κατώτερα τμήματα της θερμής Κοιλάδας του Ιορδάνη, ενώ υπήρχαν σε ιδιαίτερη αφθονία γύρω από την Εν-γαδί (Ιουδαϊκή Αρχαιολογία, Θ΄, 7 [i, 2]) και την Ιεριχώ, η οποία αποκαλούνταν «πόλη των φοινίκων». (Δευ 34:3· Κρ 1:16· 3:13· 2Χρ 28:15) Φύονταν επίσης στα υψίπεδα, όπως για παράδειγμα “ο φοίνικας της Δεββώρας” στην ορεινή περιοχή του Εφραΐμ. (Κρ 4:5) Το ότι υπήρχαν φοίνικες στα περίχωρα της Ιερουσαλήμ είναι φανερό από το γεγονός ότι τα κλαδιά τους χρησιμοποιούνταν στη Γιορτή των Σκηνών (Λευ 23:40· Νε 8:15), αλλά χρησιμοποιήθηκαν και όταν ο Ιησούς εισήλθε στην πόλη. (Ιωα 12:12, 13) Η Θάμαρ (εβρ., ταμάρ), μια από τις πόλεις του Σολομώντα, είχε πάρει το όνομά της από το φοίνικα. (1Βα 9:17, 18) Επίσης, η γη της Τύρου και της Σιδώνας ονομάστηκε μεταγενέστερα Φοινίκη (Πρ 11:19· 15:3), ενώ στην Κρήτη υπήρχε πόλη με το όνομα Φοίνιξ.—Πρ 27:12.

Ο ψηλός, επιβλητικός φοίνικας, με τον ευθυτενή, ομοιόμορφο κορμό του που φτάνει σε ύψος τα 30 μ. και με έναν θύσανο από μακριά φτερωτά κλαδιά στην κορυφή, έχει εξαιρετική ομορφιά και χάρη. Τα κορίτσια πρέπει να χαίρονταν αν είχαν το όνομα Θάμαρ (εβρ., ταμάρ), όπως η νύφη του Ιούδα (Γε 38:6), η αδελφή του Αβεσσαλώμ (2Σα 13:1), αλλά και η κόρη του, η οποία περιγράφεται ως «γυναίκα με πανέμορφη εμφάνιση». (2Σα 14:27) Το ανάστημα της Σουλαμίτισσας κόρης παρομοιάστηκε με του φοίνικα και τα στήθη της με τα τσαμπιά του. (Ασμ 7:7, 8) Η σπειροειδής διάταξη των ινών στο ξύλο του φοίνικα προσδίδει επίσης στο δέντρο ασυνήθιστη ευκαμψία και δύναμη.

Ο φοίνικας φτάνει στην πλήρη καρποφορία του στην ηλικία των 10 ως 15 ετών και συνεχίζει να καρποφορεί σχεδόν επί εκατό χρόνια, μετά τα οποία σταδιακά φθίνει και τελικά πεθαίνει προς το τέλος του δεύτερου αιώνα. Η ετήσια σοδειά των χουρμάδων αναπτύσσεται σε τεράστια κρεμαστά τσαμπιά και συνήθως συλλέγεται το διάστημα Αυγούστου-Σεπτεμβρίου. Οι Άραβες λένε ότι οι χρήσεις του φοίνικα είναι όσες και οι ημέρες του έτους. Εκτός από τις πολλές χρήσεις του καρπού του, τα φύλλα του χρησιμοποιούνται για να καλύπτονται οροφές και πλαϊνά σπιτιών, καθώς και για να κατασκευάζονται φράχτες, ψάθες, καλάθια, ακόμη δε και πιάτα. Από τις ίνες του φτιάχνονται σχοινιά και ξάρτια πλοίων. Οι πυρήνες των χουρμάδων, δηλαδή τα κουκούτσια τους, αλέθονται και χορηγούνται ως τροφή στις καμήλες. Από το δέντρο λαμβάνεται κερί, ζάχαρη, λάδι, τανίνη και ρητίνη, ενώ από το χυμό του παράγεται με απόσταξη ένα δυνατό ποτό που ονομάζεται αράκ.

Τα σκαλιστά λαξεύματα που παρίσταναν φοίνικες—δέντρα ευθυτενή, ωραία και καρποφόρα—αποτελούσαν κατάλληλη διακόσμηση για τους εσωτερικούς τοίχους και τις πόρτες του ναού του Σολομώντα (1Βα 6:29, 32, 35· 2Χρ 3:5), καθώς και για τα πλαϊνά των καροτσιών τα οποία χρησιμοποιούνταν στην υπηρεσία του ναού. (1Βα 7:36, 37) Ο Ιεζεκιήλ είδε απεικονίσεις φοινίκων να διακοσμούν τα πλευρικά υποστυλώματα των πυλών στο ναό του οράματός του, καθώς και τους εσωτερικούς τοίχους και τις πόρτες του ναού. (Ιεζ 40:16-37· 41:15-26) Επειδή είναι ευθυτενής, ψηλός και καρποφόρος, ο φοίνικας αποτέλεσε επίσης κατάλληλο σύμβολο του “δίκαιου ανθρώπου” που “έχει φυτευτεί στις αυλές του Ιεχωβά”.—Ψλ 92:12, 13.

Τα κλαδιά από φοίνικες που κρατούσε το πλήθος το οποίο χαιρέτιζε τον Ιησού ως “τον βασιλιά του Ισραήλ” (Ιωα 12:12, 13) προφανώς συμβόλιζαν τον αίνο αυτών των ανθρώπων καθώς και την υποταγή τους στο βασιλικό του αξίωμα. Παρόμοια, στα εδάφια Αποκάλυψη 7:9, 10, τα μέλη του “μεγάλου πλήθους” παρουσιάζονται να έχουν φοινικόκλαδα στα χέρια τους, καθώς αποδίδουν τη σωτηρία τους στον Θεό και στο Αρνί.

ΦΟΙΝΙΚΗ

(Φοινίκη) [πιθανώς παράγωγο του φοίνιξ (του φοινικόδεντρου)].

Η λωρίδα γης κατά μήκος της ανατολικής ακτής της Μεσογείου ανάμεσα στη Συρία και στο Ισραήλ η οποία είχε ως ανατολικό όριό της τα όρη του Λιβάνου. Σε γενικές γραμμές αντιστοιχούσε με την περιοχή του σημερινού κράτους του Λιβάνου. Επί πολλά χρόνια η κυριότερη πόλη της αρχαίας Φοινίκης ήταν η Σιδώνα, αλλά αργότερα την επισκίασε η Τύρος η οποία ήταν αποικία της Σιδώνας.—Βλέπε ΣΙΔΩΝ(Α), ΣΙΔΩΝΙΟΙ· ΤΥΡΟΣ.

Γεωγραφικά Χαρακτηριστικά. Οι παράκτιες πεδιάδες αυτής της επιμήκους χώρας διακόπτονταν σε μερικά σημεία από τους πρόποδες των βουνών που έφταναν μέχρι τη θάλασσα. Οι πεδιάδες ποτίζονταν καλά χάρη σε αρκετά ποτάμια που πήγαζαν από την οροσειρά η οποία αποτελούσε το φυσικό όριο κατά μήκος του ανατολικού συνόρου. Πολλές από τις κορυφές αυτής της οροσειράς είχαν ύψος πάνω από 3.000 μ.—η ψηλότερη ξεπερνούσε τα 3.350 μ.—και για αρκετούς μήνες του χρόνου ήταν σκεπασμένες με χιόνι. Στο παρελθόν, εκτεταμένα δάση και οπωρώνες διαφόρων ειδών κάλυπταν μεγάλο μέρος της χώρας—κέδροι και πεύκα, καθώς και δρύες, οξιές, μουριές, συκιές, ελιές και φοίνικες.

Προέλευση και Όνομα. Η ιστορία των Φοινίκων αρχίζει μετά τον Κατακλυσμό με τον εγγονό του Νώε τον Χαναάν, ο οποίος ήταν γιος του Χαμ. Ο Χαναάν έγινε ο προγεννήτορας 11 φυλών—μία από αυτές ήταν οι Σιδώνιοι, απόγονοι του πρωτότοκου γιου του Χαναάν, του Σιδώνα. (Γε 10:15-18· 1Χρ 1:13-16) Οι Σιδώνιοι, λοιπόν, ήταν Χαναναίοι. (Ιη 13:4-6· Κρ 10:12) Τόσο οι ίδιοι όσο και άλλοι ονόμαζαν τη γη τους Χαναάν. Σε ένα νόμισμα από την εποχή του Αντίοχου του Επιφανούς η συροφοινικική Λαοδίκεια περιγράφεται ως «μητρόπολη της Χαναάν».

Με τον καιρό, όμως, οι Έλληνες προτίμησαν την ονομασία Φοίνικες για αυτούς τους Σιδώνιους Χαναναίους. Έτσι λοιπόν, τα ονόματα Χαναναίοι, Σιδώνιοι και Φοίνικες χρησιμοποιούνται μερικές φορές εναλλακτικά για να προσδιορίσουν τον ίδιο λαό. Για παράδειγμα, στην προφητεία του Ησαΐα η Φοινίκη αποκαλείται «Χαναάν».—Ησ 23:11· JP· RS· ΜΝΚ, υποσ.· ΒΑΜ· ΛΧ· ΜΠΚ.

Γη Θαλασσοπόρων Εμπόρων. Οι Φοίνικες συγκαταλέγονται στους σημαντικούς θαλασσοπόρους λαούς του αρχαίου κόσμου. Τα πλοία τους ήταν εξαιρετικά αξιόπλοα για το μέγεθός τους. Ήταν ψηλά τόσο στην πλώρη όσο και στην πρύμνη, είχαν μεγάλο πλάτος και κινούνταν και με πανιά και με κουπιά. (Ιεζ 27:3-7) Τα φοινικικά σκάφη έκαναν μεγάλο μέρος των εμπορικών διακινήσεων στη Μεσόγειο. Τον 11ο αιώνα Π.Κ.Χ., ο Σολομών χρησιμοποίησε Φοίνικες «υπηρέτες του Χιράμ» για να συνοδεύσουν τα πλοία του τα οποία πήγαιναν στη Θαρσείς (Ισπανία). (2Χρ 9:21) Φοίνικες ναύτες χρησιμοποιήθηκαν επίσης για την επάνδρωση του στόλου του Σολομώντα ο οποίος πήγαινε από την Εσιών-γεβέρ στο Οφείρ. (1Βα 9:26-28· 10:11) Τον έβδομο αιώνα Π.Κ.Χ., φοινικικά σκάφη εξακολουθούσαν να πηγαίνουν στη Θαρσείς φέρνοντας από εκεί ασήμι, σίδερο, κασσίτερο και μόλυβδο.—Ιεζ 27:12.

Τέχνες και Χειροτεχνία. Οι Φοίνικες μεταλλουργοί ήταν επιδέξιοι στη χύτευση, στη σφυρηλάτηση και στο σκάλισμα χρυσών και ασημένιων αντικειμένων. Άλλοι χειροτέχνες ειδικεύονταν στην ξυλογλυπτική και στην ελεφαντουργία, στην υαλοτεχνία, στην ύφανση μάλλινων και λινών ενδυμάτων και στη βαφή υφασμάτων. Η Φοινίκη ήταν ιδιαίτερα γνωστή για τη βαφική βιοτεχνία πορφύρας που διέθετε. Η βασιλική πορφύρα ή πορφύρα της Τύρου πουλιόταν σε πολύ υψηλές τιμές, διότι για μερικά μέτρα υφάσματος χρειάζονταν πολλές χιλιάδες μύρηκες—όστρακα, καθένα από τα οποία παρείχε μία μόνο σταγόνα βαφής. Η απόχρωση της βαφής ποίκιλλε, ανάλογα με το σημείο των μεσογειακών ακτών στο οποίο έβρισκαν τα όστρακα, και αυτό το γεγονός, σε συνδυασμό με τις ειδικές τεχνικές που χρησιμοποιούσαν οι Φοίνικες βαφείς οι οποίοι συχνά έκαναν διπλές ή και τριπλές βαφές, είχε ως αποτέλεσμα πολλές ποικιλίες ακριβών υφασμάτων τα οποία αγόραζαν αξιωματούχοι και ευγενείς.—Ιεζ 27:2, 7, 24.

Την εποχή του Δαβίδ και του Σολομώντα, οι Φοίνικες ήταν ξακουστοί λιθοτόμοι δομικών λίθων και υλοτόμοι, επιδέξιοι στην κοπή των μεγαλόπρεπων δέντρων που υπήρχαν στα δάση τους.—2Σα 5:11· 1Βα 5:1, 6-10, 18· 9:11· 1Χρ 14:1.

Θρησκεία. Όντας Χαναναίοι, οι Φοίνικες ασκούσαν μια εξαχρειωτική θρησκεία που είχε ως επίκεντρο τον Βάαλ, το θεό της γονιμότητας, και περιλάμβανε σοδομία, κτηνοβασία, τελετουργική πορνεία, καθώς και ειδεχθείς τελετές με θυσίες παιδιών. (Βλέπε ΕΙΚΟΝΑ, Τόμ. 1, σ. 739· ΧΑΝΑΑΝ, ΧΑΝΑΝΑΙΟΙ Αρ. 2 [Η Κατάκτηση της Χαναάν από τον Ισραήλ].) Η φοινικική πόλη Μπααλμπέκ (περ. 65 χλμ. ΒΑ της Βηρυτού) έγινε ένα από τα σημαντικά κέντρα πολυθεϊστικής λατρείας του αρχαίου κόσμου. Κατά τη ρωμαϊκή εποχή είχαν ανεγερθεί εκεί μεγάλοι ναοί για διάφορους θεούς και θεές, τα ερείπια των οποίων βλέπουμε και σήμερα.

Την άνοιξη του 31 Κ.Χ., ορισμένοι κάτοικοι της Φοινίκης επέδειξαν πίστη ταξιδεύοντας προς την ενδοχώρα στη Γαλιλαία για να ακούσουν τον Ιησού και να θεραπευτούν από τις παθήσεις τους. (Μαρ 3:7-10· Λου 6:17) Περίπου έναν χρόνο αργότερα, ο Ιησούς επισκέφτηκε τις παράκτιες πεδιάδες της Φοινίκης και εντυπωσιάστηκε τόσο πολύ από την πίστη μιας Συροφοίνισσας που ζούσε εκεί, ώστε θεράπευσε θαυματουργικά τη δαιμονισμένη κόρη της.—Ματ 15:21-28· Μαρ 7:24-31.

Όταν ξέσπασε διωγμός στην Ιουδαία μετά το μαρτυρικό θάνατο του Στεφάνου, μερικοί Χριστιανοί κατέφυγαν στη Φοινίκη. Εκεί για λίγο καιρό διακήρυτταν τα καλά νέα μόνο στους Ιουδαίους. Αλλά έπειτα από τη μεταστροφή του Κορνήλιου, εκκλησίες που αποτελούνταν από Ιουδαίους και μη Ιουδαίους άρχισαν να ξεφυτρώνουν κατά μήκος της φοινικικής ακτής, καθώς και σε άλλες περιοχές της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Ο απόστολος Παύλος επισκέφτηκε μερικές από αυτές τις εκκλησίες της Φοινίκης στη διάρκεια των ταξιδιών του. Η τελευταία καταγραμμένη επίσκεψή του σε πιστούς εκείνης της περιοχής ήταν στη Σιδώνα, ενώ βρισκόταν καθ’ οδόν προς τη Ρώμη ως φυλακισμένος γύρω στο 58 Κ.Χ.—Πρ 11:19· 15:3· 21:1-7· 27:1-3.

ΦΟΙΝΙΞ

(Φοίνιξ) [Φοινικόδεντρο].

«Λιμάνι της Κρήτης». (Πρ 27:12) Το σιταγωγό πλοίο στο οποίο επέβαινε ο κρατούμενος Παύλος με προορισμό τη Ρώμη έκανε μια απόπειρα να πλεύσει από τους Καλούς Λιμένες στον Φοίνικα για να παραχειμάσει εκεί. Παγιδεύτηκε, όμως, σε μια θύελλα και ακολούθως ναυάγησε στη Μάλτα.—Πρ 27:13–28:1.

Όσον αφορά τη θέση του Φοίνικα, η αφήγηση των Πράξεων δίνει μόνο το στοιχείο ότι βρισκόταν Δ των Καλών Λιμένων, στη νότια πλευρά της Κρήτης, και ότι αποτελούσε ασφαλές αγκυροβόλιο το χειμώνα. Έτσι λοιπόν, υπάρχουν δύο εκδοχές ως προς την τοποθεσία. Η μία είναι το Λουτρό, στην ανατολική πλευρά ενός ακρωτηρίου, περίπου 65 χλμ. Δ των Καλών Λιμένων, και η άλλη είναι ο Φοινικιάς στην αντίθετη πλευρά αυτού του ακρωτηρίου. Το πρωτότυπο ελληνικό κείμενο λέει κατά γράμμα, περιγράφοντας το λιμάνι του Φοίνικα: βλέποντα κατὰ λίβα [νοτιοδυτικός άνεμος] καὶ κατὰ χῶρον [βορειοδυτικός άνεμος]. Οι λόγιοι που είναι υπέρ της εκδοχής του Λουτρού πιστεύουν ότι η φράση σημαίνει πως το λιμάνι βλέπει στην κατεύθυνση (κατά) προς την οποία πνέουν οι νοτιοδυτικοί και οι βορειοδυτικοί άνεμοι. (Πρ 27:12, υποσ.) Με αυτή την κατανόηση, το λιμάνι θεωρείται ανοιχτό “προς τα ΒΑ και τα ΝΑ” (RS· ΜΝΚ)—περιγραφή που θα μπορούσε να ταιριάζει στη μεγάλη ημικυκλική είσοδο που έχει το λιμάνι του Λουτρού. Ο Φοινικιάς, λόγω της μορφολογίας του, δεν χρησιμοποιείται ως λιμάνι σήμερα, παρότι γεωλογικές μεταβολές στην περιοχή μπορεί να έχουν επηρεάσει τη διαμόρφωσή του. Ωστόσο, ο Φοινικιάς έχει όντως δύο κολπίσκους, ο ένας από τους οποίους βλέπει προς τα ΝΔ και ο άλλος προς τα ΒΔ. Λόγω αυτού, εκείνοι που είναι υπέρ της εκδοχής του Φοινικιά προσδίδουν στην έκφραση βλέποντα κατά την έννοια ότι το λιμάνι έβλεπε στην κατεύθυνση από την οποία προέρχονται οι άνεμοι και όχι στην κατεύθυνση προς την οποία πνέουν.

ΦΟΛΙΔΕΣ

Βλέπε ΛΕΠΙΑ.

ΦΟΛΙΔΩΤΟΣ ΘΩΡΑΚΑΣ

Βλέπε ΟΠΛΑ, ΠΑΝΟΠΛΙΑ.

ΦΟΝΟΣ

Οι λέξεις των πρωτότυπων γλωσσών που αποδίδονται κατά περίπτωση «σκοτώνω», «διαπράττω φόνο», «δολοφονώ» και «θανατώνω» αναφέρονται στην αφαίρεση ζωής, τα δε συμφραζόμενα ή άλλα εδάφια καθορίζουν αν πρόκειται για εκούσια και μη εξουσιοδοτημένη ή αθέμιτη αφαίρεση της ζωής κάποιου. Για παράδειγμα, στην εντολή «Δεν πρέπει να διαπράξεις φόνο» (Εξ 20:13), η εβραϊκή λέξη που αποδίδεται εδώ «διαπράττω φόνο» (ρατσάχ) αναφέρεται σαφώς σε εκούσια και αθέμιτη θανάτωση. Αλλά στο εδάφιο Αριθμοί 35:27 η ίδια λέξη υποδηλώνει μια πράξη την οποία ήταν εξουσιοδοτημένος να φέρει σε πέρας ο εκδικητής του αίματος. Επομένως, η εντολή «Δεν πρέπει να διαπράξεις φόνο» πρέπει να κατανοηθεί μέσα στα πλαίσια ολόκληρου του Μωσαϊκού Νόμου, ο οποίος υπό ορισμένες συνθήκες εξουσιοδοτούσε την αφαίρεση της ανθρώπινης ζωής, όπως κατά την εκτέλεση εγκληματιών.

Απαρχή. Ο φόνος έκανε την εμφάνισή του σχεδόν από την αρχή της ανθρώπινης ιστορίας. Μέσω της ανυπακοής του, ο πρώτος άνθρωπος Αδάμ μεταβίβασε στους απογόνους του την αμαρτία και το θάνατο, και έτσι στην ουσία αποδείχτηκε δολοφόνος. (Ρω 5:12· 6:23) Ο Διάβολος ήταν εκείνος που συνέβαλε εκούσια σε αυτή την εξέλιξη με το να παρακινήσει τη σύζυγο του Αδάμ, την Εύα, να αμαρτήσει, πράγμα που είχε ως συνέπεια να γίνει ο ίδιος ανθρωποκτόνος, δολοφόνος, στο ξεκίνημα της πορείας του ως συκοφάντη του Θεού.—Γε 3:13· Ιωα 8:44.

Λιγότερο από 130 χρόνια αργότερα, έλαβε χώρα ο πρώτος βίαιος φόνος, μια αδελφοκτονία. Ο Κάιν, ο πρωτότοκος γιος του Αδάμ, υποκινούμενος από φθονερό μίσος, δολοφόνησε το δίκαιο αδελφό του τον Άβελ. (Γε 4:1-8, 25· 5:3) Για αυτή την πράξη, ο Θεός καταράστηκε τον Κάιν να εκτοπιστεί και να γίνει περιπλανώμενος και φυγάς στη γη. (Γε 4:11, 12) Τελικά, μετά τον Κατακλυσμό των ημερών του Νώε, ο Θεός εξουσιοδότησε τους ανθρώπους να επιβάλλουν τη θανατική ποινή για το φόνο.—Γε 9:6.

Υπό το Νόμο. Αιώνες αργότερα δόθηκε στους Ισραηλίτες ο Μωσαϊκός Νόμος, ο οποίος περιλάμβανε πολλές διατάξεις σχετικά με την αφαίρεση της ανθρώπινης ζωής. Ο Νόμος έκανε διάκριση ανάμεσα στον εκούσιο και στον ακούσιο φόνο. Κάποιοι παράγοντες που θεωρούνταν επιβαρυντικά στοιχεία εναντίον όποιου ισχυριζόταν ότι υπήρξε ακούσιος ανθρωποκτόνος ήταν οι εξής: (1) αν αυτός μισούσε προηγουμένως το φονευμένο άτομο (Δευ 19:11, 12· παράβαλε Ιη 20:5), (2) αν είχε παραμονεύσει το θύμα (Αρ 35:20, 21) ή (3) αν είχε χρησιμοποιήσει αντικείμενο ή όργανο ικανό να προκαλέσει θανατηφόρο χτύπημα (Αρ 35:16-18). Ακόμη και για τους δούλους έπρεπε να υπάρξει εκδίκηση αν θανατώνονταν ενώ ξυλοκοπούνταν από τους κυρίους τους. (Εξ 21:20) Ενώ για τους εκούσιους δολοφόνους προβλεπόταν η θανατική ποινή, και στην περίπτωσή τους αποκλειόταν το λύτρο, οι ακούσιοι ανθρωποκτόνοι μπορούσαν να παραμείνουν ζωντανοί επωφελούμενοι από την ασφάλεια που τους παρείχαν οι πόλεις καταφυγίου.—Εξ 21:12, 13· Αρ 35:30, 31· Ιη 20:2, 3· βλέπε ΠΟΛΕΙΣ ΚΑΤΑΦΥΓΙΟΥ.

Ορισμένες εκούσιες πράξεις που έμμεσα προκαλούσαν ή θα μπορούσαν να έχουν προκαλέσει το θάνατο κάποιου θεωρούνταν ισοδύναμες με εκούσιο φόνο. Για παράδειγμα, αν ο ιδιοκτήτης ενός ταύρου που είχε τη συνήθεια να κερατίζει αγνοούσε προηγούμενες προειδοποιήσεις και δεν φύλαγε το ζώο, θα μπορούσε να θανατωθεί αν ο ταύρος του σκότωνε κάποιον. Σε μερικές περιπτώσεις, ωστόσο, θα μπορούσε να γίνει δεκτό κάποιο λύτρο αντί της ζωής του ιδιοκτήτη. Αναμφίβολα οι κριτές θα λάβαιναν υπόψη τους τις περιστάσεις σε ένα τέτοιο συμβάν. (Εξ 21:29, 30) Επίσης, όποιος προσπαθούσε να επιτύχει τη θανάτωση ενός άλλου ψευδομαρτυρώντας θα έπρεπε να θανατωθεί ο ίδιος.—Δευ 19:18-21.

Ο Νόμος επέτρεπε την αυτοάμυνα αλλά περιόριζε το δικαίωμα που είχε κάποιος να παλέψει για την περιουσία του. Όποιος σκότωνε την ημέρα έναν κλέφτη τον οποίο έπιανε τη στιγμή που έκανε διάρρηξη στο σπίτι του, γινόταν ένοχος αίματος. Αυτό συνέβαινε προφανώς επειδή η κλοπή δεν επέσυρε τη θανατική ποινή, και ο κλέφτης μπορούσε να αναγνωριστεί και να φερθεί στη δικαιοσύνη. Τη νύχτα, όμως, θα ήταν δύσκολο να διακρίνει κανείς τι έκανε ο εισβολέας και να εξακριβώσει τις προθέσεις του. Γι αυτό, το άτομο που σκότωνε έναν εισβολέα στο σκοτάδι θεωρούνταν αθώο.—Εξ 22:2, 3.

Τον πρώτο αιώνα Κ.Χ. εκείνοι που επιδίωκαν να σκοτώσουν τον Ιησού προσδιορίστηκαν ως “παιδιά του Διαβόλου”, του πρώτου ανθρωποκτόνου. (Ιωα 8:44) Οι γραμματείς και οι Φαρισαίοι διακοσμούσαν τα μνήματα των δικαίων, ισχυριζόμενοι ότι αυτοί δεν θα είχαν γίνει συμμέτοχοι στη θανάτωση των προφητών. Ωστόσο, εκδήλωσαν το ίδιο δολοφονικό πνεύμα απέναντι στον Γιο του Θεού.—Ματ 23:29-32· παράβαλε Ματ 21:33-45· 22:2-7· Πρ 3:14, 15· 7:51, 52.

Το Μίσος Εξισώνεται με το Φόνο. Οι φόνοι εξέρχονται από την καρδιά ενός ατόμου. (Ματ 15:19· Μαρ 7:21· παράβαλε Ρω 1:28-32.) Επομένως, όποιος μισούσε τον αδελφό του θα ήταν ανθρωποκτόνος, δολοφόνος. (1Ιω 3:15) Και ο Χριστός Ιησούς επίσης συσχέτισε το φόνο με εσφαλμένες διαθέσεις όπως το να παραμένει κάποιος οργισμένος με τον αδελφό του, να του μιλάει υβριστικά, να τον κρίνει άδικα και να τον καταδικάζει ως “τιποτένιο ανόητο”. (Ματ 5:21, 22) Τέτοιο μίσος θα μπορούσε να οδηγήσει σε πραγματικό φόνο. Φαίνεται πως τα λόγια του Ιακώβου (5:6), «Έχετε καταδικάσει, έχετε δολοφονήσει τον δίκαιο», ίσως μπορούν να γίνουν κατανοητά υπό αυτό το πρίσμα. Κάποιοι πονηροί πλούσιοι που εκδήλωναν μίσος για τους γνήσιους μαθητές του Γιου του Θεού και τους καταδυνάστευαν δολοφόνησαν όντως σε μερικές περιπτώσεις αυτούς τους Χριστιανούς. Εφόσον ο Χριστός Ιησούς θεωρεί ότι η μεταχείριση την οποία υφίστανται οι αδελφοί του είναι σαν να στρέφεται προς τον ίδιο, αυτά τα άτομα είχαν δολοφονήσει μεταφορικά και εκείνον, και ο Ιάκωβος είχε προφανώς αυτό κατά νου.—Παράβαλε Ιακ 2:1-11· Ματ 25:40, 45· Πρ 3:14, 15.

Παρότι οι ακόλουθοι του Χριστού μπορεί να διώκονταν για χάρη της δικαιοσύνης, ακόμη δε και να δολοφονούνταν, δεν θα έπρεπε να υποφέρουν ως τιμωρούμενοι για τη διάπραξη φόνων ή άλλων εγκλημάτων.—Ματ 10:16, 17, 28· 1Πε 4:12-16· Απ 21:8· 22:15.

ΦΟΡΕΜΑ

Βλέπε ΡΟΥΧΑ.

ΦΟΡΗΤΟ ΑΝΑΚΛΙΝΤΡΟ

Φορητό ντιβάνι ή κρεβάτι, το οποίο συνήθως ήταν καλυμμένο με σκέπαστρο και έκλεινε με κουρτίνες στα πλάγια και το οποίο ήταν σχεδιασμένο για τη μεταφορά σημαίνοντος προσώπου, είτε καθιστού είτε σε θέση ανάκλισης, από ανθρώπους ή υποζύγια—σαν τα σκεπαστά φορεία που χρησιμοποιούνταν στην Ανατολή. Το φορητό ανάκλιντρο του Βασιλιά Σολομώντα ήταν κατασκευασμένο από κέδρο του Λιβάνου και είχε ασημένιους στύλους και χρυσά στηρίγματα, ενώ το κάθισμά του, ένα μαξιλάρι δηλαδή, ήταν επενδυμένο με ένα ακριβό και όμορφο μάλλινο ύφασμα, βαμμένο πορφυροκόκκινο. Το εσωτερικό ήταν πλούσια διακοσμημένο, ενδεχομένως με έβενο.—Ασμ 3:7-10, υποσ.

ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ

Η καταβολή (χρημάτων, αγαθών ή εργασίας) που επιβάλλει κάποια αρχή είτε σε φυσικά πρόσωπα είτε σε περιουσιακά στοιχεία. Διάφορες μορφές φορολογίας χρησιμοποιούνταν ανέκαθεν για τη συντήρηση των κυβερνητικών υπηρεσιών, των δημόσιων αξιωματούχων, καθώς και των ιερέων. Οι φόροι που επιβάλλονταν στην αρχαιότητα περιλάμβαναν το δέκατο, το φόρο υποτελείας, τα διόδια και τον κεφαλικό φόρο, καθώς επίσης το φόρο στα καταναλωτικά είδη, στις εξαγωγές, στις εισαγωγές και στα αγαθά που διακινούσαν οι έμποροι μέσω μιας χώρας.

Φόροι για τη Συντήρηση του Αγιαστηρίου του Ιεχωβά. Η υπηρεσία του αγιαστηρίου συντηρούνταν μέσω φορολογίας. Τα υποχρεωτικά δέκατα αποτελούσαν την κύρια πηγή συντήρησης των Ααρωνικών ιερέων και των Λευιτών, οι οποίοι, σε μία τουλάχιστον περίπτωση, έλαβαν μερίδιο από τα λάφυρα πολέμου στα πλαίσια ενός φόρου τον οποίο καθόρισε ο Ιεχωβά. (Αρ 18:26-29· 31:26-47· βλέπε ΔΕΚΑΤΟ.) Ο Ιεχωβά έδωσε επίσης στον Μωυσή οδηγίες, σύμφωνα με τις οποίες, αφού διενεργούσε μια απογραφή, κάθε απογραφόμενος έπρεπε να καταβάλει μισό σίκλο ($1,10) ως «συνεισφορά στον Ιεχωβά» για τη σκηνή της συνάντησης. (Εξ 30:12-16) Φαίνεται ότι μεταξύ των Ιουδαίων επικράτησε η συνήθεια να δίνουν ένα ορισμένο ποσό ετησίως, αν και δεν γινόταν απογραφή κάθε χρόνο. Ο Ιωάς, για παράδειγμα, απαίτησε την καταβολή «του ιερού φόρου που πρόσταξε ο Μωυσής». (2Χρ 24:6, 9) Οι Ιουδαίοι των ημερών του Νεεμία ανέλαβαν μόνοι τους την υποχρέωση να καταβάλλουν ένα τρίτο του σίκλου (περ. 75 σεντς) κάθε χρόνο για την υπηρεσία του ναού.—Νε 10:32.

Τον καιρό της επίγειας διακονίας του Ιησού, οι Ιουδαίοι πλήρωναν δύο δραχμές για το ναό. Όταν κάποιοι ρώτησαν τον Πέτρο αν ο Ιησούς συμμορφωνόταν με αυτή τη φορολογική απαίτηση, εκείνος απάντησε καταφατικά. Αργότερα, όταν ο Ιησούς ανέλυσε το ζήτημα, έδειξε ότι οι βασιλιάδες δεν φορολογούν τους γιους τους, εφόσον οι γιοι αποτελούν μέρος του βασιλικού οίκου για χάρη του οποίου συλλέγεται ο φόρος. Ο Ιησούς, ωστόσο, παρότι μονογενής Γιος Εκείνου που λατρευόταν στο ναό, για να μη δώσει αφορμή να σκανδαλιστούν άλλοι, φρόντισε να καταβληθεί ο φόρος.—Ματ 17:24-27.

Φόροι που Επιβάλλονταν από Άρχοντες. Με την εγκαθίδρυση της βασιλείας στον Ισραήλ επιβλήθηκαν φόροι, όπως το ένα δέκατο από το ποίμνιο και τη γεωργική παραγωγή, για να συντηρείται ο βασιλιάς, το σπιτικό του και οι διάφοροι κυβερνητικοί αξιωματούχοι και υπηρέτες. (1Σα 8:11-17· 1Βα 4:6-19) Στο τέλος της βασιλείας του Σολομώντα, η στρατολόγηση για καταναγκαστική εργασία και η συντήρηση του κυβερνητικού μηχανισμού είχαν γίνει τόσο δυσβάσταχτες ώστε ο λαός ζήτησε από το γιο και διάδοχο του Σολομώντα, τον Ροβοάμ, να ελαφρώσει «τη σκληρή υπηρεσία . . . και το βαρύ ζυγό». Η άρνηση του Ροβοάμ να συμμορφωθεί εξώθησε δέκα φυλές σε ανταρσία.—1Βα 12:3-19· βλέπε ΚΑΤΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ· ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ.

Όταν οι Ισραηλίτες περιέρχονταν υπό την κυριαρχία αλλοεθνών, υποβάλλονταν εκ των πραγμάτων και σε άλλες μορφές φορολογίας. Για παράδειγμα, όταν ο Φαραώ Νεχαώ έκανε τον Ιωακείμ υποτελή βασιλιά και επέβαλε στον Ιούδα βαρύ πρόστιμο, ή αλλιώς φόρο υποτελείας, ο Ιωακείμ συγκέντρωσε τα απαραίτητα κεφάλαια υποχρεώνοντας τους υπηκόους του να πληρώσουν ένα συγκεκριμένο ποσό «ανάλογα με τον καθορισμένο φόρο για το κάθε άτομο».—2Βα 23:31-35.

Κατά τους περσικούς χρόνους, οι Ιουδαίοι (με εξαίρεση τους ιερείς και όσους άλλους υπηρετούσαν στο αγιαστήριο, τους οποίους είχε απαλλάξει από το φόρο ο Αρταξέρξης ο Μακρόχειρας) έπρεπε να πληρώνουν φόρο (στην αραμαϊκή, μιντάχ), τέλη (μπελώ) και διόδια (χαλάχ). (Εσδ 4:13, 20· 7:24) Ο όρος μιντάχ πιστεύεται ότι αναφερόταν στον προσωπικό φόρο που επιβαλλόταν σε άτομα· μπελώ ήταν ο φόρος που επιβαλλόταν στα καταναλωτικά είδη, ο έμμεσος φόρος· και χαλάχ ήταν τα διόδια που πλήρωναν οι ταξιδιώτες σε οδικούς σταθμούς ή σε περάσματα ποταμών. Το μιντάχ (που μεταφράζεται «τέλη» από τις AS, KJ, ΜΝΚ στο εδ. Νε 5:4) πρέπει να ήταν αρκετά υψηλό, δεδομένου ότι πολλοί από τους Ιουδαίους αναγκάζονταν να δανειστούν για να το πληρώσουν. Οι Ιουδαίοι, εκτός του ότι έπρεπε να καταβάλλουν τους φόρους που επέβαλλαν οι Πέρσες, έπρεπε κανονικά να πληρώνουν και για τη συντήρηση του κυβερνήτη.—Νε 5:14, 15.

Τον πρώτο αιώνα Κ.Χ., οι Ιουδαίοι δυσανασχετούσαν πάρα πολύ με την πληρωμή φόρων, όχι μόνο εξαιτίας της διαφθοράς που επικρατούσε ανάμεσα στους εισπράκτορες φόρων, αλλά και επειδή αυτό τους ανάγκαζε να παραδέχονται ότι ήταν υποταγμένοι στη Ρώμη. (Βλέπε ΕΙΣΠΡΑΚΤΟΡΑΣ ΦΟΡΩΝ.) Ωστόσο, τόσο ο Ιησούς Χριστός όσο και ο απόστολος Παύλος έδειξαν ότι ήταν σωστό να καταβάλλονται φόροι στον «Καίσαρα», ή αλλιώς «στις ανώτερες εξουσίες». (Ματ 22:17-21· Ρω 13:1, 7· βλέπε ΚΑΙΣΑΡΑΣ [Θεός και Καίσαρας].) Στα διάφορα είδη φόρων που αναφέρονται στο πρωτότυπο κείμενο των Χριστιανικών Ελληνικών Γραφών συγκαταλέγεται το τέλος (το οποίο ήταν έμμεσος φόρος, δασμός· Ματ 17:25· Ρω 13:7). Επίσης, αναφέρεται ο κῆνσος (κεφαλικός φόρος· Ματ 17:25· 22:17, 19· Μαρ 12:14) και ο φόρος (λέξη που έχει ευρύτερη έννοια και θεωρείται ότι αναφερόταν στο χρηματικό ποσό με το οποίο επιβαρύνονταν κατοικίες, εκτάσεις γης και άτομα· Λου 20:22· 23:2).

ΦΟΡΟΣ ΥΠΟΤΕΛΕΙΑΣ

Συνήθως, χρήματα ή άλλα πολύτιμα αγαθά, όπως ζώα, που κατέβαλλε ένα κράτος ή ένας ηγεμόνας σε ξένη δύναμη, αναγνωρίζοντας την υποταγή του σε αυτήν ή αποσκοπώντας στη διατήρηση της ειρήνης ή στην εξασφάλιση προστασίας. (Για εξέταση των λέξεων των πρωτότυπων γλωσσών, βλέπε ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ.) Τα έθνη που αποσπούσαν φόρο υποτελείας από άλλους λαούς έπαιρναν συχνά χρυσάφι και ασήμι ή προϊόντα που σπάνιζαν στη δική τους χώρα. Κατ’ αυτόν τον τρόπο ενίσχυαν την οικονομική τους θέση, ενώ ταυτόχρονα κρατούσαν αδύναμα τα υπόδουλα έθνη, υποβάλλοντάς τα σε αφαίμαξη των πόρων τους.

Οι βασιλιάδες Δαβίδ (2Σα 8:2, 6), Σολομών (Ψλ 72:10· παράβαλε 1Βα 4:21· 10:23-25), Ιωσαφάτ (2Χρ 17:10, 11) και Οζίας (2Χρ 26:8) του Ιούδα, καθώς και ο Βασιλιάς Αχαάβ του Ισραήλ (2Βα 3:4, 5), εισέπρατταν φόρο υποτελείας από άλλους λαούς. Ωστόσο, οι Ισραηλίτες, λόγω της απιστίας τους, βρίσκονταν συχνά σε μειονεκτική θέση και υποχρεούνταν να πληρώνουν φόρο υποτελείας σε άλλους. Την εποχή των Κριτών ήδη πλήρωναν φόρο υποτελείας, ενόσω βρίσκονταν υπό την κυριαρχία του Μωαβίτη Βασιλιά Εγλών. (Κρ 3:12-17) Στα μετέπειτα χρόνια, τόσο το βασίλειο του Ιούδα όσο και το βόρειο βασίλειο του Ισραήλ κατέβαλλαν φόρο υποτελείας όποτε περιέρχονταν υπό την κυριαρχία ξένων δυνάμεων. (2Βα 17:3· 23:35) Κατά περιόδους κατέβαλλαν ένα είδος φόρου υποτελείας όταν εξαγόραζαν εχθρικά έθνη ή δωροδοκούσαν άλλους με αντάλλαγμα τη στρατιωτική βοήθεια.—2Βα 12:18· 15:19, 20· 18:13-16.

ΦΟΡΤΙΟ

Βλέπε ΒΑΡΟΣ.

ΦΟΡΤΟΥΝΑΤΟΣ

(Φορτουνάτος) [από το λατ. Fortunatus, Τυχερός· Αυτός που Ευημερεί].

Ένας από τους ώριμους αδελφούς της εκκλησίας της Κορίνθου ο οποίος, μαζί με τον Στεφανά και τον Αχαϊκό, επισκέφτηκε τον Παύλο στην Έφεσο. (1Κο 16:8, 17, 18) Ίσως από αυτούς τους άντρες να έμαθε ο Παύλος τις ανησυχητικές καταστάσεις για τις οποίες έγραψε στην επιστολή του, και πιθανώς αυτοί ήταν που μετέφεραν την πρώτη κανονική επιστολή του Παύλου προς τους Κορινθίους.—1Κο 1:11· 5:1· 11:18.

ΦΟΥΑ

(Φουά).

Αυτό το όνομα αποδίδει δύο παρόμοια εβραϊκά ονόματα που διαφέρουν κατά το γένος και τη σημασία, αλλά γράφονται με τον ίδιο τρόπο στις ελληνικές και αγγλικές αποδόσεις τους.

1. [Που’άχ]. Δεύτερος γιος του Ισσάχαρ (Γε 46:13· 1Χρ 7:1) του οποίου οι απόγονοι σχημάτισαν την οικογένεια των Φουνιτών.—Αρ 26:23.

2. [Που‛άχ]. Εβραία μαία η οποία, μαζί με τη μαία Σιφρά, πήρε από τον Φαραώ την εντολή να σκοτώνει όλα τα αρσενικά βρέφη που γεννιούνταν στους Εβραίους. Ωστόσο, επειδή εκείνη φοβόταν τον Θεό, άφηνε τα αγοράκια ζωντανά και ο Ιεχωβά την ευλόγησε χαρίζοντάς της δική της οικογένεια.—Εξ 1:15-21.

3. [Που’άχ]. Πατέρας του Κριτή Θωλά και γιος του Δωδώ, από τη φυλή του Ισσάχαρ.—Κρ 10:1.

ΦΟΥΘ

“Γιος” του Χαμ. (Γε 10:6· 1Χρ 1:8) Μολονότι ο Φουθ αναφέρεται και αλλού στην Αγία Γραφή, κανένα από τα παιδιά του δεν κατονομάζεται συγκεκριμένα. Πολλές φορές οι απόγονοί του παρείχαν στρατιωτική υποστήριξη στην Αίγυπτο. (Ιερ 46:9· Ιεζ 30:4-6· Να 3:9) Υπηρετούσαν ως μισθοφόροι στα στρατεύματα της Τύρου και συνέβαλαν στο μεγαλείο εκείνης της πόλης. (Ιεζ 27:3, 10) Επίσης, προειπώθηκε ότι ο Φουθ θα ήταν μεταξύ των δυνάμεων του Γωγ του Μαγώγ.—Ιεζ 38:5.

Τα διαθέσιμα στοιχεία υποδεικνύουν τη συσχέτιση του Φουθ με τους Λίβυους της βόρειας Αφρικής. Σε τρεις από τις περιπτώσεις όπου εμφανίζεται το όνομα «Φουθ» αποδίδεται «Λίβυες» από τη Μετάφραση των Εβδομήκοντα και τη λατινική Βουλγάτα. (Ιερ 46:9 [26:9 στην Ο΄]· Ιεζ 27:10· 38:5) Επίσης, υπάρχει μεγάλη αντιστοιχία μεταξύ της εβραϊκής λέξης Πουτ (που αποδίδεται «Φουθ» στην ελληνική) και της λέξης πουτ[ί]για (που θεωρείται συνήθως ότι εννοεί τη Λιβύη) η οποία εμφανίζεται σε επιγραφές της αρχαίας περσικής. Εντούτοις, το εδάφιο Ναούμ 3:9 φαίνεται να υπονοεί ότι ο Φουθ και οι Λουβίμ (Λίβυοι) είναι ξεχωριστοί λαοί. Αλλά αυτό από μόνο του δεν αποκλείει την ταύτιση του Φουθ με τους Λίβυους. Ο όρος «Λίβυοι» ήταν ίσως ευρύτερος από την εβραϊκή ονομασία Λουβίμ, όπως μπορούμε να συμπεράνουμε από το σχόλιο που κάνει ο Ηρόδοτος (Β΄, 32) μιλώντας για τους «Λίβυες και πολλές φυλές λιβυκές».

Η ταύτιση του Φουθ με το «Πουντ» των αιγυπτιακών επιγραφών δεν είναι ευρέως αποδεκτή σήμερα για λόγους φωνητικής.

ΦΟΥΘΙΤΕΣ

(Φουθίτες).

Οικογένεια που ζούσε στην Κιριάθ-ιαρίμ. Ήταν απόγονοι του Ιούδα μέσω του Σωβάλ.—1Χρ 2:52, 53.

ΦΟΥΝΙΤΕΣ

(Φουνίτες) [Του (Από τον) Φουά].

Η οικογένεια που σχημάτισαν οι απόγονοι του Φουά, δεύτερου γιου του Ισσάχαρ.—Αρ 26:23.

ΦΟΥΝΩΝ

(Φουνών).

Τόπος στρατοπέδευσης, ανάμεσα στη Ζαλμωνά και στην Ωβώθ, στον οποίο έφτασε ο Ισραήλ λίγο μετά την αναχώρηση από το Όρος Ωρ (Τζέμπελ Μαντούρα [;]). (Αρ 33:41-43) Η θέση της Φουνών δεν έχει εξακριβωθεί, αλλά γενικά ταυτίζεται με τη Φεϊνάν, περίπου 30 χλμ. ΝΑ της Έιν Χουσμπ.

ΦΟΥΡΑ

(Φουρά).

Ο υπηρέτης, πιθανώς ο οπλοφόρος, του Γεδεών που πήγε μαζί του στη διάρκεια της νύχτας για να κατασκοπεύσουν το στρατόπεδο των Μαδιανιτών.—Κρ 7:9-15.

ΦΟΥΡΝΟΣ

Θερμαντικός θάλαμος για το ψήσιμο φαγητών. Οι Εβραίοι και οι άλλοι λαοί χρησιμοποιούσαν διαφόρων ειδών φούρνους.—ΕΙΚΟΝΑ, Τόμ. 2, σ. 952.

Φούρνοι αρκετά μεγάλου μεγέθους, αποτελούμενοι από μια στρογγυλή τρύπα στο έδαφος, χρησιμοποιούνται στη Μέση Ανατολή μέχρι και στη σημερινή εποχή, μερικοί δε από αυτούς φτάνουν σε βάθος το 1,5 ή 1,8 μ. και σε διάμετρο σχεδόν το 1 μ. Σε φούρνο τέτοιου μεγέθους μπορούσαν να ψήσουν ένα ολόκληρο αρνί κρεμώντας το πάνω από τις καυτές πέτρες ή τα κάρβουνα.

Ο φούρνος γάστρας ήταν σε χρήση στους Βιβλικούς χρόνους και κατά πάσα πιθανότητα έμοιαζε με αυτόν που χρησιμοποιούν σήμερα οι Παλαιστίνιοι χωρικοί, οι οποίοι τοποθετούν μια μεγάλη πήλινη γάστρα ανεστραμμένη πάνω σε μικρές πέτρες όπου έχουν βάλει το ψωμί. Η γάστρα θερμαίνεται από την καύση των υλικών που συσσωρεύονται πάνω και γύρω της, και το ψωμί ψήνεται.

Κάθε εβραϊκό σπίτι είχε πιθανότατα έναν φορητό σταμνοειδή φούρνο, τύπος που εξακολουθεί να χρησιμοποιείται στην Παλαιστίνη. Επρόκειτο για μεγάλη πήλινη στάμνα, ύψους περίπου 0,9 μ., η οποία είχε ένα άνοιγμα στο πάνω μέρος, ενώ πλάταινε προς τα κάτω. Για να τη θερμάνουν, έκαιγαν στο εσωτερικό της ξύλα ή χόρτα, και απομάκρυναν τις στάχτες από μια ειδική τρύπα. Έκλειναν το άνοιγμα στο πάνω μέρος της στάμνας, και όταν αυτή θερμαινόταν αρκετά, άπλωναν το ζυμάρι εσωτερικά ή εξωτερικά. Το ψωμί που ψηνόταν με αυτόν τον τρόπο ήταν πολύ λεπτό.

Οι αρχαιολόγοι έχουν ανακαλύψει πολλούς φούρνους σε λάκκους, οι οποίοι αποτελούσαν προφανώς εξέλιξη του σταμνοειδούς φούρνου. Αυτοί οι φούρνοι—εν μέρει υπόγειοι και εν μέρει υπέργειοι—κατασκευάζονταν από πηλό και σοβατίζονταν ολόγυρα. Στο πάνω μέρος στένευαν, τα δε καύσιμα καίγονταν στο εσωτερικό τους. Μνημεία και ζωγραφικές παραστάσεις δείχνουν ότι οι Αιγύπτιοι τοποθετούσαν το ζυμάρι στην εξωτερική πλευρά αυτών των φούρνων. Οι Εβραίοι που είχαν στη διάθεσή τους τέτοιους φούρνους πιθανόν να χρησιμοποιούσαν ως καύσιμα φρύγανα ή χόρτα. (Παράβαλε Ματ 6:30.) Σε τέτοιον φούρνο μπορούσαν επίσης να ψήσουν κρέας.

Είναι ενδιαφέρον ότι οι σημερινοί μαγειρικοί φούρνοι των χωρικών στην Παλαιστίνη διαφέρουν ελάχιστα από αυτούς που ανακαλύφτηκαν σε αρχαία ερείπια ή αυτούς που απεικονίζονται σε ανάγλυφα και ζωγραφικές παραστάσεις των Ασσυρίων και των Αιγυπτίων. Στην αρχαία Χαλδαία οι φούρνοι βρίσκονταν στις αυλές των σπιτιών, ενώ σήμερα μπορεί κανείς να δει φούρνους σε μικρά μαγειρεία στις αυλές ιδιωτικών κατοικιών ή να βρει όλους τους φούρνους συγκεντρωμένους σε κάποιο σημείο του χωριού. Εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται επίσης μεγάλοι δημόσιοι φούρνοι.

Οι οικιακοί φούρνοι ήταν διαδεδομένοι ανάμεσα στους Ισραηλίτες και στους Αιγυπτίους στη γη της Αιγύπτου. Έτσι λοιπόν, στη διάρκεια της δεύτερης πληγής, οι βάτραχοι ανέβηκαν και μπήκαν ακόμη και μέσα στους φούρνους τους και στις σκάφες που είχαν για το ζύμωμα.—Εξ 8:3.

Ο “Πύργος των Φούρνων” στην Ιερουσαλήμ επισκευάστηκε υπό την κατεύθυνση του Νεεμία κατά την αποκατάσταση των τειχών της πόλης. (Νε 3:11· 12:38) Η προέλευση αυτής της ονομασίας είναι αβέβαιη, αλλά έχει διατυπωθεί η άποψη ότι ο πύργος ονομάστηκε έτσι επειδή οι αρτοποιοί είχαν τους φούρνους τους εκεί κοντά.

Μεταφορική Χρήση. Ο φούρνος χρησιμοποιείται σε μια έκφραση που δηλώνει έλλειψη στο εδάφιο Λευιτικό 26:26, όπου διαβάζουμε: «Αφού σας σπάσω [εγώ, ο Ιεχωβά] τα ραβδιά στα οποία κρέμονται κουλούρες ψωμί, τότε δέκα γυναίκες θα ψήνουν το ψωμί σας σε έναν και μόνο φούρνο και θα δίνουν πίσω το ψωμί σας με ζύγι· και θα τρώτε αλλά δεν θα χορταίνετε». Υπό φυσιολογικές συνθήκες, η κάθε γυναίκα θα χρειαζόταν έναν φούρνο για να ψήνει το καθημερινό ψωμί. Εντούτοις, το εδάφιο Λευιτικό 26:26 έστρεφε την προσοχή σε έναν καιρό κατά τον οποίο η διαθέσιμη τροφή θα ήταν τόσο λίγη ώστε ένας φούρνος θα αρκούσε για όλο το ψωμί που είχαν να ψήσουν δέκα γυναίκες. Επίσης, στα εδάφια Ωσηέ 7:4-7 οι μοιχοί Ισραηλίτες παραβάλλονται με το φούρνο του αρτοποιού, προφανώς εξαιτίας των πονηρών επιθυμιών που έκαιγαν μέσα τους.

ΦΟΥΤΙΗΛ

(Φουτιήλ).

Πεθερός του Ελεάζαρ, του γιου του Ααρών, και παππούς του Φινεές.—Εξ 6:25.

ΦΟΧΕΡΕΘ-ΧΑΖΕΒΑΪΜ

(Φοχερέθ-χαζεβαΐμ).

Κεφαλή οικογένειας της οποίας οι απόγονοι συγκαταλέγονταν ανάμεσα στους “γιους των υπηρετών του Σολομώντα” που επέστρεψαν από την εξορία υπό την ηγεσία του Ζοροβάβελ.—Εσδ 2:1, 2, 55, 57· Νε 7:59.

ΦΡΑΧΤΗΣ

Οι δεντρόκηποι και τα αμπέλια περιβάλλονταν συνήθως από φράχτες—πέτρινες μάντρες ή πυκνές σειρές από αγκαθωτά φυτά—ώστε να προστατεύεται ο χώρος από τους κλέφτες και τις επιθέσεις ζώων. (Ησ 5:5· Ματ 21:33· Μαρ 12:1) Οι Γραφές χρησιμοποιούν την έκφραση “στήνω περίφραξη” μεταφορικά για να δηλώσουν την παροχή προστασίας. (Ιωβ 1:10) Από την άλλη πλευρά, οι εκφράσεις “κάνω φράχτη” ή “περιφράζω” χρησιμοποιούνται για να δείξουν ότι κάποιος υψώνει εμπόδια, ή αλλιώς φραγμούς, ότι φέρνει ένα άτομο ή ακόμη και ένα έθνος σε κατάσταση απελπισίας και εγκατάλειψης από την οποία δεν υπάρχει διέξοδος. (Ιωβ 3:23· Ωσ 2:6· παράβαλε Ιωβ 19:8· Θρ 3:7-9.) Ο Μιχαίας, αναφερόμενος στην ηθική διαφθορά που επικρατούσε ανάμεσα στους Ισραηλίτες των ημερών του, έγραψε ότι «ο πιο ευθύς από αυτούς είναι χειρότερος από αγκάθινο φράχτη», δηλαδή οδυνηρός και βλαβερός.—Μιχ 7:4.

ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΣ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ

Πιθανώς ο αξιωματικός που ήταν υπεύθυνος για τη σίτιση και τα εφόδια του στρατεύματος. Μια κυριολεκτική μετάφραση του εβραϊκού όρου σαρ μενουχάχ είναι «άρχοντας του τόπου ανάπαυσης» και μπορεί να αναφέρεται στον υπεύθυνο για τα διαμερίσματα του βασιλιά κατά τη διάρκεια εκστρατείας ή ταξιδιού. Ο Σεραΐας, ως φροντιστής του στρατού του Βασιλιά Σεδεκία του Ιούδα, τον ακολούθησε στο ταξίδι στη Βαβυλώνα το τέταρτο έτος της βασιλείας του Σεδεκία, παίρνοντας μαζί του τη γραπτή προφητεία του Ιερεμία εναντίον της Βαβυλώνας. Αφού διάβασε την προφητεία μεγαλόφωνα σε εκείνη την πόλη, ο Σεραΐας την έριξε στον Ευφράτη δεμένη σε μια πέτρα, ως σύμβολο της μελλοντικής πτώσης της Βαβυλώνας η οποία δεν επρόκειτο να εγερθεί ποτέ ξανά.—Ιερ 51:59-64.

ΦΡΟΥΡΑ

Ο εβραϊκός όρος νετσίβ μπορεί να υποδηλώνει ένα ως επί το πλείστον μόνιμο απόσπασμα οπλιτών που σταθμεύει σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις. Η συγγενική εβραϊκή λέξη ματσάβ (προφυλακή) μεταδίδει παρόμοια έννοια.—1Σα 13:23· 14:1, 4, 6, 11, 12, 15· 2Σα 23:14.

Οι Φιλισταίοι είχαν φρουρές στο ισραηλιτικό έδαφος στη διάρκεια της βασιλείας του Σαούλ και του Δαβίδ. (1Σα 10:5· 13:3, 4· 1Χρ 11:16) Ο Δαβίδ, αφού νίκησε τη Συρία και τον Εδώμ, διατηρούσε φρουρές στα εδάφη τους για την αποτροπή στασιασμού. (2Σα 8:6, 14· 1Χρ 18:13) Ο Ιωσαφάτ, έχοντας ως γνώμονα την ειρήνη και την ασφάλεια της χώρας, εγκατέστησε φρουρές στον Ιούδα και στις πόλεις του Εφραΐμ που είχε καταλάβει ο Ασά. (2Χρ 17:1, 2) Η παρουσία ενός τέτοιου στρατιωτικού σώματος συντελούσε πολύ στην τήρηση της τάξης και στην προστασία των βασιλικών συμφερόντων σε περιοχές όπου ήταν πιθανό να στασιάσουν οι ντόπιοι.

Τον πρώτο αιώνα Κ.Χ. στάθμευε ρωμαϊκή φρουρά στην Ιερουσαλήμ. Ο στρατώνας της βρισκόταν στο ψηλό Φρούριο Αντωνία, παραπλεύρως της περιοχής του ναού. Όταν ένα πλήθος Ιουδαίων έσυρε τον Παύλο έξω από το ναό και ζήτησε να τον σκοτώσει, στρατιώτες από εκείνη τη φρουρά κατάφεραν να κατεβούν έγκαιρα και να τον σώσουν. (Πρ 21:31, 32) Στη διάρκεια των Ιουδαϊκών γιορτών, η συγκεκριμένη φρουρά ενισχυόταν από επιπλέον στρατεύματα που μεταφέρονταν εκεί γι’ αυτόν το σκοπό.—Βλέπε ΑΝΤΩΝΙΑ, ΦΡΟΥΡΙΟ.

ΦΡΟΥΡΟΣ, ΦΥΛΑΚΑΣ

Κάποιος ο οποίος προστατεύει πρόσωπα ή περιουσιακά στοιχεία από πιθανή βλάβη, συνήθως τη νύχτα, και ο οποίος μπορεί να σημάνει συναγερμό ενόψει επαπειλούμενου κινδύνου.—Ιερ 51:12· Πρ 12:6· 28:16.

Στις προχριστιανικές Γραφές, τα ουσιαστικά που αποδίδονται «φρουρός» και «φύλακας» προέρχονται σε πολλές περιπτώσεις από το εβραϊκό ρήμα σαμάρ, που σημαίνει «φυλάω· τηρώ· προσέχω». (Γε 3:24· 17:9· 37:11) Οι εργάτες που ανοικοδομούσαν το τείχος της Ιερουσαλήμ υπό την κατεύθυνση του Νεεμία υπηρετούσαν και ως φρουροί τη νύχτα. (Νε 4:22, 23) Οι βασιλιάδες ανέθεταν σε δρομείς να συνοδεύουν τα άρματά τους ως φρουροί, όπως έκανε ο Αβεσσαλώμ και ο Αδωνίας όταν ο καθένας τους προσπάθησε να σφετεριστεί το θρόνο του Ισραήλ. (2Σα 15:1· 1Βα 1:5) Υπό τον Βασιλιά Ροβοάμ κάποιοι δρομείς υπηρετούσαν ως φρουροί στις πόρτες του ανακτόρου και φύλαγαν τις πολύτιμες χάλκινες ασπίδες. (1Βα 14:27, 28) Ο Αρχιερέας Ιωδαέ χρησιμοποίησε στο ναό δρομείς, μαζί με την Καρική Σωματοφυλακή, για να προστατέψουν τον νεαρό Βασιλιά Ιωάς και να εκτελέσουν τη Γοθολία.—2Βα 11:4-21· βλέπε ΔΡΟΜΕΙΣ· ΚΑΡΙΚΗ ΣΩΜΑΤΟΦΥΛΑΚΗ.

Η εβραϊκή λέξη ταμπάχ, που μεταφράζεται «μάγειρας» στο εδάφιο 1 Σαμουήλ 9:23, σήμαινε κατά βάση «σφαγέας» και κατέληξε να σημαίνει «εκτελεστής». Αλλού χρησιμοποιείται αναφορικά με τη σωματοφυλακή του Φαραώ της Αιγύπτου και του Βασιλιά Ναβουχοδονόσορα της Βαβυλώνας. (Γε 37:36· 2Βα 25:8, 11, 20· Δα 2:14) Η εβραϊκή λέξη μισμά‛αθ, που σημαίνει κατά βάση «ακροατές» και αποδίδεται «υποτελείς» στο εδάφιο Ησαΐας 11:14, χρησιμοποιείται για τη σωματοφυλακή του Δαβίδ (2Σα 23:23· 1Χρ 11:25) και για τη σωματοφυλακή του Σαούλ, αρχηγός της οποίας υπήρξε ο Δαβίδ.—1Σα 22:14.

Για προστασία από κλοπές και βανδαλισμούς, πολλές φορές έβαζαν φύλακες στα αμπέλια όταν ωρίμαζαν τα σταφύλια, ή στα κοπάδια, ίσως εγκαθιστώντας τους σε στέγαστρα ή σε υπερυψωμένες σκοπιές που είχαν χτιστεί γι’ αυτόν το σκοπό. (2Βα 17:9· 2Χρ 20:24· Ιωβ 27:18· Ησ 1:8) Οι πολιορκητικές δυνάμεις που επιτίθεντο σε οχυρωμένα μέρη είχαν φρουρούς οι οποίοι παρείχαν στρατιωτικές πληροφορίες στους διοικητές τους. (Ιερ 51:12) Όταν ο Βασιλιάς Σαούλ βρισκόταν με το στρατό του σε υπαίθριους καταυλισμούς, είχε και προσωπικούς φρουρούς, επιφορτισμένους με την ασφάλεια του βασιλιά τους.—1Σα 14:16· 26:15, 16.

Στα τείχη των πόλεων και στους πύργους τοποθετούνταν συνήθως φρουροί για να παρατηρούν όσους κατευθύνονταν προς τα εκεί προτού προλάβουν να πλησιάσουν. (2Σα 18:24-27· 2Βα 9:17-20) Μερικές φορές οι φρουροί έκαναν τις περιπολίες τους και στους δρόμους της πόλης. (Ασμ 3:3· 5:7) Κάποιοι που γεμάτοι φόβο έμεναν ξύπνιοι τις επικίνδυνες ώρες της νύχτας μπορεί να ρωτούσαν επανειλημμένα τους φρουρούς αν όλα πήγαιναν καλά (Ησ 21:11, 12), ήταν δε φυσικό να λαχταρούν και οι ίδιοι οι φρουροί να φέξει. (Ψλ 130:6) Ευτυχισμένη ήταν η πόλη που, εκτός από τους φύλακες, είχε και τον Ιεχωβά να τη φυλάει.—Ψλ 127:1.

Στις ρωμαϊκές φυλακές συνήθιζαν να αλυσοδένουν τον φυλακισμένο με έναν στρατιώτη της φρουράς ή, για μέγιστη ασφάλεια, με δύο φρουρούς, όπως στην περίπτωση του Πέτρου. (Πρ 12:4, 6) Κατά την πρώτη φυλάκιση του αποστόλου Παύλου στη Ρώμη, τον μεταχειρίστηκαν με σεβασμό επιτρέποντάς του να μένει σε δικό του νοικιασμένο σπίτι φρουρούμενος από έναν στρατιώτη. (Πρ 28:16, 30) Κατά τη δεύτερη φυλάκισή του, αναμφίβολα του επιβλήθηκαν περισσότεροι περιορισμοί.

Για να μην πληροφορηθεί ο λαός την ανάσταση του Ιησού, οι πρωθιερείς δωροδόκησαν τους Ρωμαίους φρουρούς προκειμένου να διαδώσουν το ψέμα ότι οι ακόλουθοί του είχαν κλέψει το σώμα του.—Ματ 27:62-66· 28:11-15· βλέπε ΣΤΡΑΤΙΩΤΗΣ.

Η ρωμαϊκή Πραιτωριανή Φρουρά συστάθηκε από τον Καίσαρα Αύγουστο το 13 Π.Κ.Χ. ως σωματοφυλακή του αυτοκράτορα. (Φλπ 1:12, 13) Ο Αυτοκράτορας Τιβέριος εγκατέστησε μόνιμα αυτή τη φρουρά κοντά στα τείχη της Ρώμης, και μέσω αυτής έθετε υπό έλεγχο κάθε απόπειρα εξέγερσης από μέρους του λαού. Αυτό προσέδωσε μεγάλο κύρος στο διοικητή της φρουράς, η οποία έφτασε να αριθμεί περίπου 10.000 άντρες. Με τον καιρό η Πραιτωριανή Φρουρά απέκτησε τόση δύναμη ώστε μπορούσε να ενθρονίζει και να εκθρονίζει αυτοκράτορες.

Οι ιερείς και οι Λευίτες ήταν οργανωμένοι υπό διάφορους διοικητές για να φρουρούν το ναό στην Ιερουσαλήμ.—Βλέπε ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ ΤΟΥ ΝΑΟΥ.

Μεταφορική Χρήση. Ο Ιεχωβά ήγειρε προφήτες που υπηρετούσαν μεταφορικά ως φρουροί για το έθνος του Ισραήλ (Ιερ 6:17), και μάλιστα οι ίδιοι μίλησαν μερικές φορές για φρουρούς με συμβολικό τρόπο. (Ησ 21:6, 8· 52:8· 62:6· Ωσ 9:8) Αυτοί οι προφήτες-φρουροί είχαν την ευθύνη να προειδοποιούν τους πονηρούς για την επικείμενη καταστροφή, και αν δεν το έκαναν, θεωρούνταν υπόλογοι. Φυσικά, αν ο λαός δεν ανταποκρινόταν και δεν έδινε προσοχή στην προειδοποίηση, το αίμα τους ήταν πάνω στους ίδιους. (Ιεζ 3:17-21· 33:1-9) Ένας άπιστος προφήτης ήταν τόσο άχρηστος όσο και ένας τυφλός φρουρός ή ένας άφωνος σκύλος.—Ησ 56:10.

Για πληροφορίες σχετικά με την Πύλη της Φρουράς, βλέπε ΠΥΛΗ.

ΦΡΥΓΙΑ

(Φρυγία).

Χώρα ή περιοχή της κεντρικής Μικράς Ασίας. Τα γεωγραφικά όρια της Φρυγίας μεταβάλλονταν σημαντικά στο πέρασμα του χρόνου, γι’ αυτό είναι δύσκολο να προσδιορίσουμε την περιοχή που περιέκλειαν, εκτός αν αναφερθούμε σε συγκεκριμένη περίοδο. Τον πρώτο αιώνα «Φρυγία» ονομαζόταν μια ηπειρωτική περιοχή στις ρωμαϊκές επαρχίες της Γαλατίας και της Ασίας, η οποία περιλάμβανε το οροπέδιο Β της οροσειράς του Ταύρου, από τον ποταμό Άλυ στα Α ως τα ανάντη των κοιλάδων των ποταμών Έρμου και Μαιάνδρου στα Δ. Ο απόστολος Παύλος πέρασε από περιοχές της Φρυγίας σε τουλάχιστον δύο από τα ταξίδια του.—Πρ 16:6· 18:23· 19:1.

Κατά κοινή άποψη, οι Φρύγες μετανάστευσαν από τη Θράκη στα τέλη της δεύτερης χιλιετίας Π.Κ.Χ. και πήραν υπό τον έλεγχό τους μεγάλο μέρος της κεντρικής και της δυτικής Μικράς Ασίας Β της οροσειράς του Ταύρου, από τον ποταμό Άλυ ως το Αιγαίο Πέλαγος. Αρχαιολογικά στοιχεία υποδεικνύουν ως πρωτεύουσά τους το Γόρδιο και ως έναν από τους σημαντικούς ηγεμόνες τους τον Βασιλιά Μίδα. Μια αξιοσημείωτη πτυχή της θρησκείας που είχε ο λαός της αρχαίας Φρυγίας είναι η λατρεία της μητέρας-θεάς (Ρέας Κυβέλης).

Το δυτικό τμήμα της Φρυγίας περιήλθε υπό την κυριαρχία των Ατταλιδών βασιλιάδων της Περγάμου. Αυτό το βασίλειο έγινε η ρωμαϊκή επαρχία της Ασίας, αλλά το νοτιοανατολικό τμήμα αναφέρεται συχνά ως Ασιατική Φρυγία. (Βλέπε ΑΣΙΑ.) Ο βασιλιάς της Γαλατίας εξουσίαζε το ανατολικότερο τμήμα της Φρυγίας το οποίο τελικά περιλήφθηκε στη ρωμαϊκή επαρχία της Γαλατίας. Αυτό το ανατολικό τμήμα μερικές φορές αποκαλείται Γαλατική Φρυγία. Βρισκόταν Β της Πισιδίας και ΒΔ της Λυκαονίας. Ανάλογα με την οπτική γωνία του συγγραφέα και την εκάστοτε χρονική περίοδο, η Αντιόχεια και το Ικόνιο μπορούν να χαρακτηριστούν φρυγικές πόλεις, παρότι η Αντιόχεια συνδέεται συνήθως με την Πισιδία ενώ το Ικόνιο με τη Λυκαονία.—Πρ 13:14· βλέπε ΑΝΤΙΟΧΕΙΑ Αρ. 2· ΙΚΟΝΙΟ.

Ο πληθυσμός της Φρυγίας περιλάμβανε πολλούς Ιουδαίους, την παρουσία των οποίων είχαν ενθαρρύνει οι Σελευκίδες ηγεμόνες της Συρίας. Σύμφωνα με τον Ιώσηπο, ο Αντίοχος Γ΄ (223-187 Π.Κ.Χ.) μετέφερε «δύο χιλιάδες Ιουδαϊκές οικογένειες μαζί με τα υπάρχοντά τους από τη Μεσοποταμία και τη Βαβυλωνία» στη Λυδία και στη Φρυγία, ως σταθεροποιητικό παράγοντα ανάμεσα στους στασιαστικούς λαούς που κατοικούσαν εκεί. (Ιουδαϊκή Αρχαιολογία, ΙΒ΄, 149 [iii, 4]) Μάλιστα και υπό τους Ρωμαίους εξακολουθούσαν προφανώς να υπάρχουν πολλοί Ιουδαίοι στη Μικρά Ασία. Την Πεντηκοστή του 33 Κ.Χ. παρευρίσκονταν στην Ιερουσαλήμ Ιουδαίοι από “την περιφέρεια της Ασίας και της Φρυγίας και της Παμφυλίας”.—Πρ 2:9, 10.

Στη δεύτερη ιεραποστολική περιοδεία του ο Παύλος και οι σύντροφοί του, πηγαίνοντας προς τα ΒΔ μέσω της Κιλικίας και της Λυκαονίας, «πέρασαν από τη Φρυγία και τη χώρα της Γαλατίας, επειδή τους απαγόρευσε το άγιο πνεύμα να αναγγείλουν το λόγο στην περιφέρεια της Ασίας». (Πρ 15:41· 16:1-6) Είχαν μπει, λοιπόν, στο ανατολικό τμήμα της αρχαίας Φρυγίας (που στην εποχή του Παύλου αποτελούσε τη Γαλατική Φρυγία), αλλά αντί να συνεχίσουν Δ διασχίζοντας την επαρχία της Ασίας (η οποία περιλάμβανε την Ασιατική Φρυγία), προχώρησαν Β προς την επαρχία της Βιθυνίας και κατόπιν Δ προς την Τρωάδα.

Στη διάρκεια της τρίτης περιοδείας του ο Παύλος διέσχισε τη Γαλατική και την Ασιατική Φρυγία. Φεύγοντας από την Αντιόχεια της Πισιδίας, «πήγαινε από τόπο σε τόπο μέσα στη χώρα της Γαλατίας και της Φρυγίας». (Πρ 18:23) Το υπόμνημα λέει επίσης ότι «πέρασε μέσα από την ενδοχώρα [και] κατέβηκε στην Έφεσο», στα παράλια του Αιγαίου. (Πρ 19:1) Φαίνεται ότι δεν ταξίδεψε μέσω της κύριας οδού που πήγαινε στην Έφεσο κατηφορίζοντας την κοιλάδα του ποταμού Λύκου δίπλα από τις φρυγικές πόλεις της Λαοδίκειας, των Κολοσσών και της Ιεράπολης (Κολ 2:1· 4:13), αλλά απεναντίας ακολούθησε κάπως βορειότερη, πιο ευθεία διαδρομή.—Βλέπε ΚΟΛΟΣΣΕΣ.

ΦΤΕΡΝΑ

Το πίσω μέρος του ποδιού κάτω από τον αστράγαλο. Αυτό το μέρος του ανθρώπινου σώματος μνημονεύεται συχνά στην Αγία Γραφή με μεταφορικό τρόπο. Αν κάποιος κρατούσε ή πλήγωνε τη φτέρνα ενός ατόμου, τότε καθυστερούσε ή εμπόδιζε αυτό το άτομο. Ο Ιακώβ άρπαξε τη φτέρνα του δίδυμου αδελφού του, του Ησαύ, καθώς έβγαιναν από τη μήτρα της μητέρας τους. (Γε 25:26) Γι’ αυτόν το λόγο ονομάστηκε Ιακώβ, που σημαίνει «Αυτός που Πιάνει τη Φτέρνα· Αυτός που Υποσκελίζει», όνομα το οποίο είχε προφητική σημασία. (Γε 27:36· Ωσ 12:2, 3) Ο πατριάρχης Ιακώβ, ευλογώντας τον πέμπτο γιο του, τον Δαν, προέβλεψε για αυτόν ευνοϊκά ότι θα ήταν σαν φίδι που ενεδρεύει στην άκρη του δρόμου και δαγκώνει τις φτέρνες του αλόγου, ρίχνοντας κάτω τον αναβάτη του. (Γε 49:17· βλέπε ΟΧΙΑ, ΚΕΡΑΣΦΟΡΑ.) Η φυλή του Δαν, σχηματίζοντας την οπισθοφυλακή του Ισραήλ κατά την οδοιπορία τους στην έρημο, προκαλούσε φθορές στους εχθρούς τους.—Αρ 10:25.

Η άπιστη Ιερουσαλήμ παρομοιάστηκε προφητικά με ανυπόληπτη γυναίκα, η οποία επρόκειτο να τιμωρηθεί με το να υποστούν οι φτέρνες της «βίαιη μεταχείριση», δηλαδή με το να εξαναγκαστεί να περπατήσει πάνω σε τραχύ έδαφος, επώδυνο για τις φτέρνες της. Αυτό συνέβη όταν η Ιερουσαλήμ εξορίστηκε στη Βαβυλώνα το 607 Π.Κ.Χ.—Ιερ 13:22.

Ο Βασιλιάς Δαβίδ μίλησε μεταφορικά για τον προδότη σύντροφό του, τον Αχιτόφελ, λέγοντας: «Έχει μεγαλώσει τη φτέρνα του εναντίον μου». (Ψλ 41:9) Αυτή η δήλωση εκπληρώθηκε προφητικά στον Ιούδα τον Ισκαριώτη, στον οποίο ο Ιησούς εφάρμοσε αυτό το εδάφιο, λέγοντας: «Αυτός που έτρωγε το ψωμί μου σήκωσε τη φτέρνα του εναντίον μου». (Ιωα 13:18) Η έκφραση αυτή, λοιπόν, υποδηλώνει μια πράξη προδοσίας, κάτι που