Ho Boloka Bokhabane Lefatšeng le Tletseng Bobe
“Le ’ne le etse lintho tsohle le se na ho korotla le likhang, e le hore le ka ba ba sa tšoauoeng phoso le ba hlokang molato, bana ba Molimo ba se nang sekoli har’a moloko o khopameng le o sothehileng.”—BAFILIPPI 2:14, 15.
1, 2. Ke hobane’ng ha Molimo a ne a batla hore Bakanana ba felisoe?
LITAELO tsa Jehova ha li fane ka monyetla oa ho sekisetsa. Baiseraele ba ne ba le haufi le ho kena Naheng e Tšepisitsoeng ha moprofeta Moshe a ba bolella: “Ha e le Bahete le Baamore, Bakanana le Baperise, Bahife le Bajebuse, bona le ba timetse ho hang, joalokaha Morena a le laetse.”—Deuteronoma 7:2; 20:17, BPN.
2 Kaha Jehova ke Molimo ea mohau, ke hobane’ng ha a ne a batla hore baahi ba Kanana ba felisoe ka ho feletseng? (Exoda 34:6) Lebaka le leng e ne e le ‘hore Bakanana ba tle ba se ke ba ruta Baiseraele ho etsa manyala ’ohle ao ba ileng ba a etsetsa melimo ea bona, ka lebaka leo ba siteloa Jehova Molimo.’ (Deuteronoma 20:18) Moshe o ile a boela a re: “Ke ka baka la bokhopo ba lichaba tseo Jehova a tlang ho li falatsa pel’a hao.” (Deuteronoma 9:4) Bakanana e ne e le mohlala o phethahetseng oa bobe. Likamano tsa botona le botšehali tse litšila le borapeli ba litšoantšo e ne e le litšobotsi tse khethollang bolumeli ba bona. (Exoda 23:24; 34:12, 13; Numere 33:52; Deuteronoma 7:5) Likamano tsa botona le botšehali pakeng tsa batho ba amanang haufi-ufi, bosodoma le ho robala le liphoofolo e ne e le “se etsoang naheng ea Kanana.” (Levitike 18:3-25) Bana ba se nang molato ba ne ba etsoa mahlabelo ka sehlōhō ho melimo ea bohata. (Deuteronoma 18:9-12) Ha ho makatse hore ebe Jehova o ile a etsa qeto ea hore boteng ba lichaba tsena feela e ne e le tšokelo boiketlong ba batho ba hae ’meleng, boitšoarong le moeeng!—Exoda 34:14-16.
3. Ho se phethe litaelo tsa Molimo ka ho feletseng ha Baiseraele mabapi le baahi ba Kanana ho ile ha fella ka eng?
3 Kaha litaelo tsa Molimo li ne li sa phethoe ka ho feletseng, baahi ba Kanana ba bangata ba ile ba pholoha ha Baiseraele ba hapa Naha e Tšepisitsoeng. (Baahloli 1:19-21) Ha nako e ntse e feta, tšusumetso e tlang butle-butle ea Bakanana e ile ea utloahala, ’me ho ne ho ka thoe: ‘[Baiseraele] ba ba ba lahla melao ea [Jehova], le selekane see a neng a se hlabile le bo-ntat’a bona, le litemoso tsa hae tsee a ba neileng tsona; ba latela masaoana, ba ipebola, ba etsisa lichaba tse ba teetseng hare, tseo Jehova a neng a ba laetse, a re, ba se ke ba etsa joalo ka tsona.’ (2 Marena 17:15) E, ho theosa le lilemo Baiseraele ba bangata ba ne ba etsa lintho tsona tsena tse mpe tse neng li entse hore Molimo a laele hore Bakanana ba felisoe—borapeli ba litšoantšo, likamano tsa botona le botšehali tse feteletseng, esita le mahlabelo a bana!—Baahloli 10:6; 2 Marena 17:17; Jeremia 13:27.
4, 5. (a) Ke eng se ileng sa etsahalla Iseraele le Juda tse sa tšepahaleng? (b) Ho fanoa ka khothatso efe ho Bafilippi 2:14, 15, ’me ho botsoa lipotso life?
4 Ka lebaka leo moprofeta Hosea o ile a re: “Utloang lentsoe la Jehova, lōna bana ba Iseraele! Hobane Jehova o ea tsekisa baahi ba lefatše, hobane ha ho ’nete le mohau lefatšeng, ’me Molimo ha o tsejoe teng. Hoa hlapanngoa, hoa thetsoa, hoa bolaoa, hoa utsuoa, hoa fejoa, ho tsoheloa batho matla, ’me mali a ntse a tšolloa holim’a mali a mang. Ka baka leo, lefatše lea lla, le batho ba ahileng ho lona ba tepeletse, le tsona liphoofolo tsa naha le linonyana tsa leholimo; esita le lihlapi tsa leoatle lia timela.” (Hosea 4:1-3) Ka 740 B.C.E., ’muso oa Iseraele o senyehileng o ka leboea o ile oa hlōloa ke Assyria. Nako e ka fetang lilemo tse lekholo hamorao, ’muso oa Juda o ka boroa o sa tšepahaleng o ile oa haptjoa ke Babylona.
5 Liketsahalo tsena li bontša kamoo ho ka bang kotsi kateng ho itumella ho tsometsoa ke bobe. Molimo o nyatsa ho se loke ’me a ke ke a ho mamella har’a batho ba hae. (1 Petrose 1:14-16) Ke ’nete hore re phela “tsamaisong ea lintho ea joale e khopo,” lefatšeng le ntseng le eketsa ho senyeha. (Bagalata 1:4; 2 Timothea 3:13) Leha ho le joalo, Lentsoe la Molimo le khothalletsa Bakreste bohle ho tsoela pele ho etsa lintho ka tsela ea hore e be ba “hlokang molato, bana ba Molimo ba se nang sekoli har’a moloko o khopameng le o sothehileng, oo har’a oona [ba] khanyang [e] le maseli lefatšeng.” (Bafilippi 2:14, 15) Empa re ka boloka bokhabane joang lefatšeng le tletseng bobe? Na ka sebele seo se ka khoneha?
Lefatše la Roma le Neng le Tletse Bobe
6. Ke hobane’ng ha Bakreste ba lekholong la pele la lilemo ba ile ba tobana le phephetso tabeng ea ho boloka bokhabane?
6 Bakreste ba lekholong la pele la lilemo ba ile ba talimana le phephetso ea ho lula ba le khabane hobane bobe bo ne bo tletse karolong e ’ngoe le e ’ngoe ea sechaba sa Roma. Rafilosofi oa Moroma Seneca o ile a re ka batho ba mehleng ea hae: “Batho ba ikitlaetsa ka matla tlhōlisanong e khōlōhali ea bokhopo. Letsatsi le leng le le leng takatso ea ho etsa se fosahetseng e khōloanyane, tšabo ea ho se etsa ea fokola.” O ile a bapisa sechaba sa Baroma le “sehlopha sa libatana.” Ha ho makatse, he, hore ebe bakeng sa boithabiso Baroma ba ne ba batla litlhōlisano tse sehlōhō tsa lipapali tsa ntoa lebaleng la boithabiso, le ho bontšoa ha lintho tse litšila liholong tsa boithabiso.
7. Pauluse o ile a hlalosa joang bobe bo neng bo tloaelehile har’a ba bangata lekholong la pele la lilemo C.E.?
7 E ka ’na eaba moapostola Pauluse o ne a nahanne ka boitšoaro bo hlephileng ba batho lekholong la pele la lilemo ha a ne a ngola: “Ke ka lebaka leo Molimo a ileng a ba nehella litakatso tsa botona kapa tsa botšehali tse tlotlollang, kaha ka bobeli ba batšehali ba bona ba ile ba fetola tšebeliso ea bona ea tlhaho hore e be e khahlanong le tlhaho; ’me ka ho tšoanang le bona ba batona ba ile ba tlohela tšebeliso ea tlhaho ea ba batšehali ’me ba fetoha ba chesitsoeng hampe takatsanong ea bona e mong ho e mong, ba batona le ba batona, ba sebetsa se nyonyehang ’me ba amohela ka ho bona puseletso e feletseng, e neng e loketse bakeng sa phoso ea bona.” (Baroma 1:26, 27) Kaha se ne se ikemiselitse ho phehella litakatso tse litšila tsa nama, sechaba sa Baroma se ile sa tšoareha haholo bobeng.
8. Bana ba ne ba atisa ho tlatlaptjoa joang sechabeng sa Bagerike le sa Baroma?
8 Histori ha e hlakise hore na bosodoma bo ne bo atile hakae har’a Baroma. Leha ho le joalo, ha ho pelaelo hore ba ne ba susumetsoa ke bo-pula-maliboho ba bona ba Bagerike, bao har’a bona bo neng bo etsoa hohle. Ho ne ho tloaelehile hore banna ba hōlileng ba silafatse bashanyana, ba iketse ba ikarabellang bakeng sa boitšoaro le khōlo ea bona, e leng seo hangata se neng se lebisa bacha boitšoarong ba likamano tsa botona le botšehali tse tsoileng tseleng. Ha ho na pelaelo hore Satane le bademona ba hae ba ne ba susumelletsa bobe bo joalo le tšoaro e mpe ea bana.—Joele 3:3; Jude 6, 7.
9, 10. (a) Bakorinthe ba Pele 6:9, 10 e ile ea nyatsa bobe ba mefuta e sa tšoaneng ka tsela efe? (b) Semelo sa ba bang phuthehong ea Korinthe e ne e le sefe, ’me ke phetoho efe eo ba ileng ba e finyella?
9 A ngola ka tšusumetso ea Molimo, Pauluse o ile a bolella Bakreste ba Korinthe: “Khele! Na ha le tsebe hore batho ba sa lokang ha ba na ho rua ’muso oa Molimo? Le se ke la khelosoa. Leha e le lihlola, kapa barapeli ba litšoantšo, kapa bafebi, kapa banna ba boloketsoeng merero eo e seng ea tlhaho, kapa banna ba robalang le banna, kapa masholu, kapa batho ba meharo, kapa matahoa, kapa ba litlhapa, kapa bahanyapetsi ha ba na ho rua ’muso oa Molimo. ’Me leha ho le joalo ke seo ba bang ba lōna ba neng ba le sona. Empa le hlatsoitsoe hore le hloeke, empa le halalelitsoe, empa le boletsoe le lokile ka lebitso la Morena oa rōna Jesu Kreste le ka moea oa Molimo oa rōna.”—1 Bakorinthe 6:9-11.
10 Lengolo la Pauluse le bululetsoeng le ile la nyatsa boitšoaro bo bobe ba botona le botšehali ka tsela eo, la bolela hore “lihlola” li ke ke tsa “rua ’muso oa Molimo.” Leha ho le joalo, ka mor’a ho thathamisa lintho tse mpe tse ’maloa, Pauluse o ile a re: “Ke seo ba bang ba lōna ba neng ba le sona. Empa le hlatsoitsoe hore le hloeke.” Ka thuso ea Molimo ho ne ho khoneha hore bafosi ba hloeke mahlong a hae.
11. Bakreste ba lekholong la pele la lilemo ba ile ba tsoella joang tikolohong e khopo ea mehleng ea bona?
11 E, bokhabane ba Bokreste bo ile ba ata esita le lefatšeng le tletseng bobe la lekholong la pele la lilemo. Balumeli ba ile ba ‘fetoha ka ho nchafatsa likelello tsa bona.’ (Baroma 12:2) Ba ile ba tlohela ‘tsela ea bona ea pele ea boitšoaro’ ’me ba ile ba ‘nchafala matleng a susumetsang likelello tsa bona.’ Kahoo ba ile ba baleha lintho tse mpe tsa lefatše ’me ba ‘apara botho bo bocha bo ileng ba bōptjoa ho ea ka thato ea Molimo ho lokeng ha ’nete le botšepehing bo sa sekisetseng.’—Baefese 4:22-24.
Lefatše la Kajeno le Tletseng Bobe
12. Ho bile le phetoho efe lefatšeng ho tloha ka 1914?
12 Ho thoe’ng ka mehla ea rōna? Lefatše leo re phelang ho lona le tletse bobe ho feta leha e le neng. Haholo-holo ho tloha ka 1914 ho bile le ho hlepha ha boitšoaro lefatšeng lohle. (2 Timothea 3:1-5) Ka ho hana maikutlo a ’nileng a amoheloa ke meloko e fetileng a mabapi le bokhabane, boitšoaro, tlhompho le litekanyetso tsa boitšoaro, ba bangata ba fetohile baithati monahanong oa bona ’me ke ba “feletsoeng ke kutlo eohle ea boitšoaro.” (Baefese 4:19) Makasine ea Newsweek e itse: “Re phela mehleng eo ho eona ho nepahala kapa ho fosahala ha boitšoaro ho itšetlehileng ka palo ea batho ba bo tšehetsang,” ea eketsa ka ho re moea oa boitšoaro o atileng “o entse hore maikutlo ’ohle ka se nepahetseng le se fosahetseng e be taba ea boikhethelo ba botho, khetho ea se ipiletsang maikutlong kapa khetho e etsoang ho latela setso sa motho.”
13. (a) Boholo ba boithabiso ba kajeno bo khothalletsa bobe joang? (b) Boithabiso bo sa lokelang bo ka ba le phello efe e mpe ho batho?
13 Joaloka lekholong la pele la lilemo, boithabiso bo silafetseng bo tloaelehile kajeno. Thelevishene, seea-le-moea, libaesekopo le livideo li fana ka letoto la boitsebiso bo sekametseng likamanong tsa botona le botšehali kamehla. Bobe bo bile bo keneletse mecheng e tsamaisang boitsebiso ka lik’homputha. Boitsebiso ba bootsoa bo ntse bo ata haholoanyane mecheng e tsamaisang boitsebiso ka lik’homputha, ’me bo fumanoa ke batho ba lilemo tse sa tšoaneng. Liphello tsa see sohle ke life? Mongoli e mong oa koranta o re: “Ha tšollo ea mali le tšenyo ea ka boomo le likamano tsa botona le botšehali tse nyatsehang li pupetsa setso sa rōna se tloaelehileng, re tloaela ho tšolla mali le ho baka tšenyo ka boomo le ho kopanela likamanong tsa botona le botšehali tse nyatsehang. Rea thotofala. Litšila li amoheleha ka ho eketsehileng hobane lintho tse re tšosang li ntse li fokotseha.”—Bapisa le 1 Timothea 4:1, 2.
14, 15. Ho na le bopaki bofe ba hore boitšoaro ba botona le botšehali bo hlephile lefatšeng ka bophara?
14 Nahana ka tlaleho ena e ho The New York Times: “Se neng se ka talingoa e le mahlabisa-lihlong lilemong tse 25 tse fetileng, hona joale se fetohile tokisetso ea ho phela hammoho e amohelehang. Palo ea balekane ba khethang ho phela hammoho ho e-na le ho nyalana e nyolohetse ho karolo ea 80 lekholong [United States] lipakeng tsa 1980 le 1991.” Taba ena hase ea Amerika Leboea feela. Makasine ea Asiaweek ea tlaleha: “Ho pholletsa le linaha tsa [Asia], batho ba phehisana ka litaba tsa setso. Taba eo ho phehisanoang ka eona ke hore ho lumelloe tokoloho ea likamano tsa botona le botšehali ho lahloe melao-motheo ea meloko e fetileng, ’me khatello ea hore ho etsoe liphetoho e eketseha ka ho tsitsitseng.” Lipalo-palo li bontša ho amohela bofebe le likamano tsa botona le botšehali pele ho lenyalo ho ntseng ho eketseha linaheng tse ngata.
15 Bibele e boletse esale pele hore tšebetso ea bosatane e ne e tla ba matla mehleng ea rōna. (Tšenolo 12:12) Ha hoa lokela ho re makatsa he, hore ebe bobe bo atile ka ho makatsang. Ka mohlala, ho tlatlapa bana ka likamano tsa botona le botšehali e se e le seoa.a United Nations Children’s Fund e tlaleha hore “ho tlatlaptjoa ha bana khoebong ea likamano tsa botona le botšehali ho senya bana hoo e ka bang naheng e ’ngoe le e ’ngoe lefatšeng.” Selemo ka seng “ho tlalehoa hore bana ba ka holimo ho milione lefatšeng ka bophara ba qobelloa ho kenela botekatse ba bana, ba isoa linaheng tse ling ka sekhukhu ’me ba rekisoa ka merero ea likamano tsa botona le botšehali, ’me ba sebelisoa bakeng sa ho etsa litšoantšo tsa bootsoa ba bana.” Bosodoma le bona bo tloaelehile, ho na le bo-ralipolotiki ba bang le baeta-pele ba bolumeli ba bang ba etellang pele ho bo khothalletsa e le “mokhoa o mong oa bophelo.”
Ho Hana Bobe ba Lefatše
16. Lipaki tsa Jehova li boemong bofe mabapi le boitšoaro ba likamano tsa botona le botšehali?
16 Lipaki tsa Jehova ha li lumellane le lipuo tsa ba emelang litekanyetso tsa boitšoaro ba likamano tsa botona le botšehali tse lumellang ntho e ’ngoe le e ’ngoe. Tite 2:11, 12 e re: “Mosa o sa tšoanelang oa Molimo o tlisang poloko ho mefuta eohle ea batho o bonahalitsoe, o re rupella ho hana ho hloka bomolimo le litakatso tsa lefatše le ho phela ka ho hlaphoheloa kelellong le ho loka le boinehelo ba bomolimo har’a tsamaiso ena ea hona joale ea lintho.” E, re hlaolela lehloeo la sebele, ho nyonya bobe bo joaloka likamano tsa botona le botšehali pele ho lenyalo, bofebe le liketso tsa bosodoma.b (Baroma 12:9; Baefese 5:3-5) Pauluse o ile a fana ka khothatso ena: “E mong le e mong ea bitsang lebitso la Jehova a a hlobohe ho se loke.”—2 Timothea 2:19.
17. Bakreste ba ’nete ba talima tšebeliso ea lino tse tahang joang?
17 Bakreste ba ’nete ba hana pono ea lefatše ea seo ho bonahalang eka ke bobe bo sa reng letho. Ka mohlala, kajeno batho ba bangata ba talima tšebeliso e mpe ea tahi e le ntho e qabolang. Empa batho ba Jehova ba ela hloko keletso ea Baefese 5:18: “Le se ke la ba ba tahoang ke veine, eo ho eona ho nang le ho inehella litakatso tsa nama, empa le ’ne le tlale moea.” Haeba Mokreste a khetha ho noa, o etsa joalo ka tekano.—Liproverbia 23:29-32.
18. Melao-motheo ea Bibele e tataisa bahlanka ba Jehova joang tšoarong ea bona ea litho tsa lelapa?
18 Re le bahlanka ba Jehova, le rōna re hana pono ea ba bang lefatšeng ea hore ho tlerohela le ho tlakolohela molekane le bana kapa ho ba hlapaola ke boitšoaro bo amohelehang. Ka boikemisetso ba ho phehella tsela e khabane, banna le basali ba Bakreste ba sebetsa hammoho ho sebelisa keletso ea Pauluse: “Lehloeo le nang le lonya le bohale le khalefo le ho tleroha le puo e nyefolang a li tlosoe tsohle ho lōna hammoho le bobe bohle. Empa le be mosa e mong ho e mong, le e-na le qenehelo e bonolo, le tšoarelana ka bolokolohi feela joalokaha Molimo le eena ka Kreste a ile a le tšoarela ka bolokolohi.”—Baefese 4:31, 32.
19. Bobe bo atile hakae lefatšeng la khoebo?
19 Ho se tšepahale, bolotsana, leshano, maqiti a khoebo e sa bontšeng kutloelo-bohloko, le ho utsoa le tsona li tloaelehile kajeno. Sehlooho se seng makasineng ea khoebo ea CFO sea tlaleha: “Phuputsong e entsoeng ho basebetsi ba 4000 . . . ho ile ha fumanoa hore karolo ea 31 lekholong ea batho bao phuputso e entsoeng ho bona ba ne ba bone ka mahlo ‘boitšoaro bo bobe bo tebileng’ selemong se fetileng.” Boitšoaro bo joalo bo bobe bo ne bo akarelletsa ho qala leshano, ho etsa litlaleho tsa bohata, ho hobosa ka likamano tsa botona le botšehali le bosholu. Hore re lule re hloekile boitšoarong mahlong a Jehova, re tlameha ho qoba boitšoaro bo joalo ’me re tšepahale litšebelisanong tsa rōna tsa lichelete.—Mikea 6:10, 11.
20. Ke hobane’ng ha ho hlokahala hore Bakreste ba lokolohe ‘leratong la chelete’?
20 Nahana ka se ileng sa etsahalla monna e mong ea neng a nahana hore o ne a ka ba le nako e eketsehileng bakeng sa tšebeletso ea Molimo haeba a ne a ka etsa phaello e khōlō khoebong e itseng ea ho leka letsoho. O ile a hohela ba bang hore ba kenelle lenaneong la ho etsa letsete ka hore a feteletse haholo phaello eo ba ka e lebellang. Ha a hlōleha ho fumana phaello ena, o ile a tšoenyeha haholo ka ho etsa puseletso ea chelete e ngata haholo e oetseng hoo a bileng a utsoa chelete e neng e behiloe tlhokomelong ea hae. Ka lebaka la liketso tsa hae le boemo ba hae ba ho se bake, o ile a khaoloa phuthehong ea Bokreste. Ka sebele temoso ena ea Bibele ke ea ’nete: “Ba ikemiselitseng ho rua ba oela molekong le lerabeng le litakatsong tse ngata tse se nang kelello le tse kotsi, tse lihelang batho timetsong le tšenyehong. Etsoe lerato la chelete ke motso oa mefuta eohle ea lintho tse kotsi, ’me ka ho hahamalla lerato lena ba bang ba khelositsoe tumelong ’me ba itlhabile hohle ka bohloko bo boholo.”—1 Timothea 6:9, 10.
21. Ke boitšoaro bofe bo atileng har’a banna ba nang le matla a ho laela lefatšeng, empa ba leng boemong ba boikarabelo liphuthehong tsa Bokreste ba lokela ho itšoara joang?
21 Banna ba lefatše ba nang le matla a ho laela le tšusumetso hangata ha ba na bokhabane ’me ba bontša ’nete ea maele ana, ‘Matla aa senya.’ (Moeklesia 8:9) Linaheng tse ling, tjotjo le mefuta e meng ea bobolu ke tsela ea bophelo har’a baahloli, mapolesa le bo-ralipolotiki. Leha ho le joalo, ba etellang pele phuthehong ea Bokreste ba tlameha ho ba khabane ’me ha baa lokela ho rena ka thata holim’a ba bang. (Luka 22:25, 26) Baholo, esita le bahlanka ba sebeletsang, ha ba sebeletse “ka lebaka la lerato la leruo la ho se tšepahale.” Ba tlameha ho se amehe boitekong bofe kapa bofe ba ho khopamisa kapa ho fetola kahlolo ea bona ka tebello ea ho ithuisa.—1 Petrose 5:2; Exoda 23:8; Liproverbia 17:23; 1 Timothea 5:21.
22. Ho tla hlahlojoa eng sehloohong se latelang?
22 Ha re akaretsa taba, Bakreste ba tobana ka katleho le phephetso ea kajeno ea ho boloka bokhabane lefatšeng la rōna le tletseng bobe. Empa, bokhabane bo akarelletsa ho fetang feela ho qoba bokhopo. Sehlooho se latelang se tla hlahloba seo ho hlaolela bokhabane ho hlileng ho se hlokang.
[Mongolo o botlaaseng ba leqephe]
a Bona letoto la lihlooho tsa “Sireletsa Bana ba Hao!,” le hlahang ho Tsoha! ea October 8, 1993.
b Ba kileng ba kopanela liketsong tsa bosodoma linakong tse fetileng ba ka etsa liphetoho boitšoarong ba bona, hantle feela joalokaha ba bang ba ile ba etsa lekholong la pele la lilemo. (1 Bakorinthe 6:11) Boitsebiso bo molemo bo ile ba hlaha ho Tsoha! ea April 8, 1995, leqepheng la 21-3.
Lintlha Tsa Tlhahlobo
◻ Ke hobane’ng ha Jehova a ile a laela hore Bakanana ba felisoe?
◻ Ke bobe bofe bo neng bo atile lekholong la pele la lilemo, ’me Bakreste ba ile ba tsoella joang tikolohong e joalo?
◻ Ho na le bopaki bofe ba hore ho bile le ho hlepha ha boitšoaro lefatšeng lohle ho tloha ka 1914?
◻ Ke bobe bofe bo atileng boo batho ba Jehova ba tlamehang ho bo hana?
[Setšoantšo se leqepheng la 9]
Bakreste ba lekholong la pele la lilemo ba ne ba le khabane, le hoja ba ne ba phela lefatšeng le tletseng bobe
[Setšoantšo se leqepheng la 10]
Bobe bo se bo bile bo keneletse mecheng e tsamaisang boitsebiso ka lik’homputha, bo fa bacha ba bangata le ba bang monyetla oa ho fumana boitsebiso ba bootsoa
[Setšoantšo se leqepheng la 12]
Bakreste ba tlameha ho boloka bokhabane, ba se ke ba etsisa maqiti a ba bang a bontšang ho se tšepahale