να είναι ο Ιεχωβά, που βαστάζει καθημερινά το φορτίο για εμάς, ο αληθινός Θεός της σωτηρίας μας».—Ψλ 68:19.

Με τη λέξη «βάρος» μπορεί να εννοείται το βάρος της ευθύνης που αναθέτει ο Χριστός. (Απ 2:24) Το άγιο πνεύμα και το Χριστιανικό κυβερνών σώμα θεώρησαν καλό να μην προσθέσουν παραπάνω «βάρος» στους Χριστιανούς εκτός από τα αναγκαία, δηλαδή “να απέχουν από πράγματα θυσιασμένα σε είδωλα και από αίμα και από πνιχτά και από πορνεία”.—Πρ 15:28, 29.

Με μια άλλη έννοια, ο Παύλος διαβεβαίωσε τους Κορινθίους ότι δεν θα τους γινόταν βάρος και ότι δεν ζητούσε τα αποκτήματά τους, αλλά “με μεγάλη ευχαρίστηση θα δαπανούσε και θα δαπανούνταν εντελώς” για τις ψυχές τους. (2Κο 12:14-18) Ως απόστολος του Χριστού, ο Παύλος θα μπορούσε δικαιολογημένα να αποτελέσει «δαπανηρή επιβάρυνση» για τους Χριστιανούς στη Θεσσαλονίκη. Εντούτοις, ούτε καν έφαγε τροφή από κανέναν δωρεάν και μπορούσε να τους υπενθυμίσει ότι «με κόπο και μόχθο νύχτα και ημέρα εργαζόμασταν ώστε να μην προκαλέσουμε δαπανηρή επιβάρυνση σε κανέναν από εσάς», όχι επειδή δεν είχαν εξουσία να κάνουν κάτι τέτοιο, αλλά προκειμένου να αποτελέσουν παράδειγμα προς μίμηση.—2Θε 3:7-10.

Ο Ιησούς κατέκρινε τους γραμματείς και τους Φαρισαίους, λέγοντας: «Δένουν βαριά φορτία και τα βάζουν πάνω στους ώμους των ανθρώπων, αλλά οι ίδιοι δεν είναι διατεθειμένοι να τα κουνήσουν στο ελάχιστο με το δάχτυλό τους». (Ματ 23:2, 4) Ο Ιησούς αναφερόταν προφανώς στους λεπτομερείς κανόνες και στις δυσβάσταχτες παραδόσεις που αυτοί επέβαλλαν στον κοινό λαό, χωρίς να είναι διατεθειμένοι να άρουν την παραμικρή διάταξη προκειμένου να τους διευκολύνουν.—Ματ 23:13, 23, 24.

Από την άλλη πλευρά, ο Ιησούς απελευθέρωσε πνευματικά τους ανθρώπους από τέτοιες καταπιεστικές παραδόσεις. (Ιωα 8:31, 32) Κάλεσε εκείνους που μοχθούσαν και ήταν καταφορτωμένοι να έρθουν σε αυτόν, να βάλουν το ζυγό του πάνω τους και να γίνουν μαθητές του, διότι ήταν πράος και ταπεινός στην καρδιά, και έτσι θα έβρισκαν αναζωογόνηση για τις ψυχές τους. Συγκεκριμένα είπε: «Ο ζυγός μου είναι καλός και το φορτίο μου είναι ελαφρύ». (Ματ 11:28-30) Ο Χριστός δεν ήταν σκληρός ή καταπιεστικός αλλά καλός, και όσοι πήγαιναν σε αυτόν θα είχαν κατάλληλη μεταχείριση. Ο ζυγός του Χριστού, σε σύγκριση με το ζυγό που επέβαλλαν στους ανθρώπους οι υποστηρικτές των θρησκευτικών παραδόσεων, θα ήταν σχετικά ελαφρύς. Ο Ιησούς μπορεί επίσης να εννοούσε ότι όσοι ήταν αποκαμωμένοι από το βάρος της αμαρτίας και των σφαλμάτων θα έπρεπε να πάνε σε αυτόν για πνευματική αναζωογόνηση. Το να βαστάζει κάποιος το ελαφρύ «φορτίο» του Ιησού περιλάμβανε προφανώς το να είναι εξοικειωμένος με τις θεϊκές απαιτήσεις και να τις εκπληρώνει, κάτι που ο Ιησούς έκανε ευχαρίστως κατά την επίγεια ζωή και διακονία του. (Ιωα 17:3· 4:34) Μετέπειτα, ο Παύλος παρομοίασε τη Χριστιανική σταδιοδρομία με αγώνα δρόμου και πρότρεψε τους ομοπίστους του να απαλλαχτούν από τα βάρη, λέγοντάς τους: «Ας αποβάλουμε . . . κάθε βάρος και την αμαρτία που μας μπλέκει εύκολα και ας τρέχουμε με υπομονή τον αγώνα που έχει τεθεί μπροστά μας, καθώς προσηλώνουμε το βλέμμα μας στον Πρώτιστο Παράγοντα και Τελειοποιητή της πίστης μας, τον Ιησού».—Εβρ 12:1, 2.

Βαστάζουμε τα Βάρη των Άλλων. Ο Παύλος έγραψε στους Γαλάτες: «Να βαστάζετε ο ένας τα βάρη του άλλου, και έτσι εκπληρώστε το νόμο του Χριστού». (Γα 6:2) Η λέξη βάρος του πρωτότυπου ελληνικού κειμένου, την οποία χρησιμοποίησε εδώ ο απόστολος Παύλος στον πληθυντικό αριθμό, υποδηλώνει πάντα κάτι δυσβάσταχτο ή επαχθές. Ασφαλώς η αμαρτία, και συνεπώς το βάρος που θα κουβαλούσε όποιος έκανε κάποιο «εσφαλμένο βήμα» (όπως αναφέρεται στο προηγούμενο εδάφιο), δεν θα ήταν κάτι ελαφρύ αλλά μεγάλο. Ωστόσο, στο εδάφιο 5 ο Παύλος δηλώνει: «Διότι ο καθένας θα βαστάξει το δικό του φορτίο», δηλαδή το φορτίο ευθύνης που του αναλογεί. Εδώ ο Παύλος χρησιμοποίησε τη λέξη φορτίον στο πρωτότυπο κείμενο, η οποία υποδηλώνει κάτι που πρέπει να βαστάζεται ή να μεταφέρεται, χωρίς να υπονοείται τίποτα για το βάρος του. Με αυτόν τον τρόπο διαχώρισε τα «βάρη» από το «φορτίο» σε αυτά τα εδάφια. Αυτό δείχνει ότι, αν ένας Χριστιανός αντιμετώπιζε κάποια πνευματική δυσκολία που ήταν πολύ δυσβάσταχτη για τον ίδιο, οι ομόπιστοί του θα πρόστρεχαν στο πλευρό του, βοηθώντας τον έτσι να σηκώσει τα βάρη του. Τα άτομα αυτά θα εκδήλωναν αγάπη και συνεπώς θα εκπλήρωναν το νόμο του Χριστού. (Ιωα 13:34, 35) Αυτό εναρμονίζεται με όσα είχε πει ο Παύλος μόλις προηγουμένως, όπως διαβάζουμε στο εδάφιο Γαλάτες 6:1, σχετικά με την προσπάθεια για πνευματική αποκατάσταση ενός ατόμου, η οποία μπορεί να γίνει εφικτή μέσω της αγάπης, της καλοσύνης και της προσευχής. (Παράβαλε Ιακ 5:13-16.) Ωστόσο, όπως έδειξε στη συνέχεια, το να βαστάζουμε ο ένας τα βάρη του άλλου δεν σημαίνει να σηκώνουμε το φορτίο της πνευματικής ευθύνης που έχει το άλλο άτομο ενώπιον του Θεού. Στα ίδια συμφραζόμενα, ο Παύλος διευκρινίζει ότι κάποιος απατάει τον ίδιο του το νου αν νομίζει ότι είναι κάτι ενώ δεν είναι τίποτα, και μάλιστα πρότρεψε κάθε Χριστιανό να «αποδεικνύει τι είναι το δικό του έργο», διότι «τότε θα έχει λόγο για αγαλλίαση σε σχέση με τον εαυτό του μόνο και όχι σε σύγκριση με τον άλλον». (Γα 6:3, 4· παράβαλε 2Κο 10:12.) Σε αυτό ακριβώς το σημείο ο Παύλος κάνει το σχόλιο ότι «ο καθένας θα βαστάξει το δικό του φορτίο» ευθύνης ενώπιον του Υπέρτατου Κριτή, του Ιεχωβά Θεού.

ΒΑΡΟΥΜΙΤΗΣ

(Βαρουμίτης).

Παραλλαγή της επωνυμίας Βαχαρουμίτης. Ο κάτοικος του χωριού Βαχουρίμ.—Παράβαλε 2Σα 23:31 και 1Χρ 11:33· βλέπε ΒΑΧΑΡΟΥΜΙΤΗΣ· ΒΑΧΟΥΡΙΜ.

ΒΑΡΟΥΧ

(Βαρούχ) [Ευλογημένος].

1. Ο γραμματέας του Ιερεμία. Ο Βαρούχ ήταν γιος του Νηρία και αδελφός του Σεραΐα, του φροντιστή του στρατού του Σεδεκία, ο οποίος Σεραΐας διάβασε το ρόλο του Ιερεμία δίπλα στον Ευφράτη.—Ιερ 32:12· 51:59-64.

Το τέταρτο έτος του Βασιλιά Ιωακείμ, το 625 Π.Κ.Χ., ο Βαρούχ άρχισε να γράφει σε έναν ρόλο το προφητικό άγγελμα της καταστροφής της Ιερουσαλήμ όπως του το υπαγόρευε ο Ιερεμίας. Στα τέλη του φθινοπώρου του επόμενου έτους, του 624 Π.Κ.Χ., ο Βαρούχ διάβασε το ρόλο μεγαλόφωνα «ενώπιον όλου του λαού» στην είσοδο του οίκου του Ιεχωβά. Κατόπιν κλήθηκε να τον διαβάσει σε μια σύναξη των αρχόντων, οι οποίοι, υποκινούμενοι από τα όσα άκουσαν και φοβούμενοι τις συνέπειες που θα υπήρχαν όταν θα έφταναν τα λόγια στα αφτιά του βασιλιά, παρότρυναν τον Βαρούχ και τον Ιερεμία να κρυφτούν. Καθώς ο Ιωακείμ άκουγε την κατάκριση, έκαιγε το ρόλο κομμάτι κομμάτι, και έπειτα διέταξε να φέρουν μπροστά του τον Βαρούχ και τον Ιερεμία, «αλλά ο Ιεχωβά τούς κρατούσε κρυμμένους». Κατόπιν ο Ιερεμίας υπαγόρευσε και ο Βαρούχ έγραψε έναν άλλον ρόλο σαν τον πρώτο, ο οποίος όμως περιείχε «και άλλα πολλά . . . λόγια» από το στόμα του Ιεχωβά.—Ιερ 36:1-32.

Έπειτα από δεκαέξι χρόνια, στο δέκατο έτος του Σεδεκία, λίγους μόνο μήνες προτού καταληφθεί και λεηλατηθεί η Ιερουσαλήμ, ο Βαρούχ πήρε τα συμβόλαια του κτήματος που είχε αγοράσει ο Ιερεμίας από κάποιον εξάδελφό του και τα έβαλε σε ένα πήλινο σκεύος για να διατηρηθούν και να διαφυλαχτούν.—Ιερ 32:1, 9-16.

Κάποια στιγμή κατά τη συγγραφή του πρώτου ρόλου, όταν ο Βαρούχ παραπονέθηκε ότι είχε αποκάμει, ο Ιεχωβά τον προειδοποίησε: “Μη ζητάς μεγάλα πράγματα για τον εαυτό σου”. Εντούτοις, επειδή ήταν πιστός τού δόθηκε η υπόσχεση ότι θα διαφυλασσόταν και θα ήταν ασφαλής “σε όλους τους τόπους όπου θα πήγαινε”, όχι μόνο στη διάρκεια της τρομερής πολιορκίας της Ιερουσαλήμ, αλλά και μετά, όταν ο στασιαστικός λαός ανάγκασε τον ίδιο και τον Ιερεμία να κατεβούν στην Αίγυπτο μαζί τους.—Ιερ 45:1-5· 43:4-7.

2. Γιος του Ζαββαΐ. Ο Βαρούχ «εργάστηκε με ζέση» βοηθώντας τον Νεεμία στην ανοικοδόμηση των τειχών της Ιερουσαλήμ. (Νε 3:20) Πιθανώς το ίδιο πρόσωπο με τον Αρ. 3.

3. Ιερέας του οποίου κάποιος απόγονος, αν όχι ο ίδιος, επικύρωσε την «αξιόπιστη συμφωνία» του Νεεμία. (Νε 9:38· 10:1, 6, 8) Αν ο ίδιος ο Βαρούχ ήταν εκείνος που σφράγισε αυτή τη συμφωνία, ίσως να πρόκειται για το ίδιο πρόσωπο με τον Αρ. 2.

4. Πατέρας ή προπάτορας του Μαασία, ο οποίος έζησε στην Ιερουσαλήμ την εποχή του Νεεμία. Απόγονος του Ιούδα.—Νε 11:4-6.

ΒΑΡΣΑ

(Βαρσά).

Βασιλιάς των Γομόρρων τον οποίο νίκησαν ο Χοδολλογομόρ και οι σύμμαχοί του στην Κοιλάδα Σιδδίμ.—Γε 14:1-11.

ΒΑΡΣΑΒΒΑΣ

(Βαρσαββάς).

Ίσως επρόκειτο για επώνυμο ή απλώς για προσωνυμία η οποία δόθηκε σε δύο άτομα: στον Ιωσήφ που επονομαζόταν Ιούστος, τον υποψήφιο ο οποίος δεν πήρε τη θέση του Ιούδα του Ισκαριώτη ως αποστόλου η οποία είχε μείνει κενή, και στον Ιούδα που συνόδευσε τον Παύλο, τον Βαρνάβα και τον Σίλα από την Ιερουσαλήμ στην Αντιόχεια γύρω στο 49 Κ.Χ. Δεν υπάρχουν αποδεικτικά στοιχεία που να υποστηρίζουν ότι αυτοί οι δύο άντρες ήταν αδέλφια.—Πρ 1:23· 15:22· βλέπε ΙΟΥΔΑΣ Αρ. 16· ΙΩΣΗΦ Αρ. 11.

ΒΑΡΤΙΜΑΙΟΣ

(Βαρτίμαιος) [Γιος του Τιμαίου (Τιμημένου)].

Τυφλός ζητιάνος του οποίου την όραση αποκατέστησε ο Ιησούς. Ο Βαρτίμαιος και ένας σύντροφός του που δεν κατονομάζεται κάθονταν έξω από την Ιεριχώ, όταν πέρασε από εκεί ο Ιησούς μαζί με πλήθος ανθρώπων. Ο Βαρτίμαιος ζήτησε να μάθει το λόγο όλης εκείνης της αναστάτωσης και, όταν τον πληροφορήθηκε, άρχισε να φωνάζει: «Γιε του Δαβίδ, Ιησού, ελέησέ με!» Κάποιοι του έλεγαν αυστηρά να σωπάσει, αλλά εκείνος επέμενε ακόμη περισσότερο. Όταν τον φώναξε ο Ιησούς, πέταξε το εξωτερικό του ένδυμα, πλησίασε γρήγορα τον Κύριο και τον ικέτευσε να του δώσει την όρασή του. Ο Ιησούς, διακρίνοντας την πίστη του και νιώθοντας ευσπλαχνία, θεράπευσε τον Βαρτίμαιο, ο οποίος στη συνέχεια τον ακολούθησε δοξάζοντας τον Θεό.—Μαρ 10:46-52· Ματ 20:29-34· Λου 18:35-43.

Αφηγούμενοι αυτό το γεγονός, ο Μάρκος και ο Ματθαίος λένε ότι συνέβη όταν ο Ιησούς “έβγαινε από την Ιεριχώ”, αλλά ο Λουκάς λέει ότι αυτό συνέβη «καθώς [ο Ιησούς] πλησίαζε στην Ιεριχώ». (Ματ 20:29· Μαρ 10:46· Λου 18:35) Μερικοί έχουν υποστηρίξει ότι πρόκειται για δύο ξεχωριστά περιστατικά. Σχετικά με αυτό, ο Τζόζεφ Π. Φρι γράφει: «Εντούτοις, η αρχαιολογία έχει ρίξει επιπρόσθετο φως σε αυτή τη φαινομενική αντίφαση. Στις αρχές του εικοστού αιώνα μ.Χ., διενήργησε ανασκαφές στην Ιεριχώ ο Ερνστ Σελίν της Γερμανικής Εταιρίας Ανατολικών Σπουδών (1907-1909). Οι ανασκαφές αποκάλυψαν ότι η Ιεριχώ της εποχής του Ιησού ήταν μια διπλή πόλη . . . Η παλιά Ιουδαϊκή πόλη απείχε περίπου ένα μίλι [1,5 χλμ.] από τη ρωμαϊκή πόλη. Υπό το φως αυτών των αποδείξεων, είναι πιθανό να μιλάει ο Ματθαίος για την Ιουδαϊκή πόλη, την οποία ο Χριστός είχε αφήσει πίσω του, ενώ ο Λουκάς να μιλάει για τη ρωμαϊκή, στην οποία ο Χριστός δεν είχε φτάσει ακόμη. Συνεπώς, οδεύοντας από την παλιά προς την καινούρια πόλη, ο Χριστός συνάντησε και γιάτρεψε τον τυφλό Βαρτίμαιο».—Αρχαιολογία και Ιστορία της Αγίας Γραφής (Archaeology and Bible History), 1964, σ. 295.

ΒΑΣΑΝ

(Βασάν) [πιθανώς, Εύφορη (Χωρίς Πέτρες) Πεδιάδα].

Μεγάλη περιοχή Α της Θάλασσας της Γαλιλαίας. Σε γενικές γραμμές, τα όρια της Βασάν ήταν το Όρος Αερμών στα Β, η ορεινή περιοχή του όρους Χαουράν (Τζέμπελ εντ Ντρουζ) στα Α, η Γαλαάδ στα Ν και οι λόφοι που περιβάλλουν την ανατολική πλευρά της Θάλασσας της Γαλιλαίας στα Δ.—Δευ 3:3-14· Ιη 12:4, 5.

Η Βασάν βρισκόταν κατά κύριο λόγο σε ένα ψηλό οροπέδιο μέσου ύψους περίπου 600 μ. Η περιοχή αυτή είναι γενικά επίπεδη, παρότι υπάρχουν κάποιες οροσειρές, και το έδαφός της ηφαιστειογενές—περιέχει δε μεγάλες ποσότητες σκληρού πετρώματος μαύρου βασάλτη, ο οποίος κατακρατεί αποτελεσματικά την υγρασία. Το χώμα είναι ένα μείγμα από τόφφο και κοκκινόχωμα. Τα νερά και τα λιωμένα χιόνια που ρέουν από το Όρος Αερμών συνέβαλαν στο να μετατραπεί ολόκληρη η περιοχή σε άριστη γεωργική ζώνη. Η μεγάλη γονιμότητα αυτής της πεδιάδας κατέστησε την περιοχή πλούσιο σιτοβολώνα με εξαιρετικά λιβάδια. Αυτό με τη σειρά του συντέλεσε στο να αναπτυχθούν εκλεκτές ράτσες βοοειδών και προβάτων. Οι ταύροι της Βασάν και τα αρσενικά της πρόβατα εξυμνούνταν σε τραγούδια και ποιήματα και ήταν σύμβολα πλούτου, δύναμης και ευημερίας.—Δευ 32:14· Ιεζ 39:18· Ψλ 22:12.

Οι πεδιάδες της Βασάν φαίνεται ότι ως επί το πλείστον ήταν άδεντρες, αλλά οι οροσειρές ήταν δασοσκεπείς με πελώρια δέντρα, πιθανότατα βελανιδιές (οι οποίες εξακολουθούν και σήμερα να φύονται στην περιοχή). Στις προφητείες, αυτά τα δέντρα χρησιμοποιούνται ως σύμβολα μεγάλης έπαρσης. (Ησ 2:13· Ζαχ 11:1, 2) Τα εδάφια Ιεζεκιήλ 27:5, 6 υποδηλώνουν ότι οι Φοίνικες ναυπηγοί της Τύρου χρησιμοποιούσαν τις αρκεύθους του Σενίρ για να φτιάχνουν τις σανίδες τους και τους ψηλούς κέδρους του Λιβάνου για να φτιάχνουν τα κατάρτια τους, ενώ τα δυνατά κουπιά τους τα έφτιαχναν από τα στιβαρά δέντρα της Βασάν.

Η γονιμότητα και η παραγωγικότητα της Βασάν είναι αναμφίβολα ο λόγος για τον οποίο συσχετίζεται με άλλες παραγωγικές περιοχές όπως ο Κάρμηλος και ο Λίβανος. (Ιερ 50:19· Ησ 33:9) Ο Ιερεμίας συνδέει τα υψώματα της Βασάν με τον Λίβανο ως ένα πλεονεκτικό σημείο από όπου θα έβλεπε κανείς τη συμφορά που επρόκειτο να επέλθει στη γη των Ισραηλιτών λόγω του ότι εγκατέλειψαν τον Ιεχωβά. (Ιερ 22:20) Το «βουνό του Θεού» και το «βουνό κορυφών» της Βασάν, που αναφέρονται στα εδάφια Ψαλμός 68:15, 16, ίσως υποδηλώνουν την ορεινή περιοχή του όρους Χαουράν (Τζέμπελ εντ Ντρουζ). Το Ζαλμών (το οποίο μνημονεύεται στο εδ. Ψλ 68:14) ίσως ήταν η ψηλότερη κορυφή του.

Όπως φαίνεται, η περιοχή της Βασάν παρουσιάζεται πρώτη φορά στο Βιβλικό υπόμνημα στο εδάφιο Γένεση 14:5, στη σχετική αναφορά για τους Ρεφαΐμ (τους γίγαντες) της Αστερώθ-καρναΐμ, οι οποίοι νικήθηκαν από τους βασιλιάδες που εισέβαλαν εκεί την εποχή του Αβραάμ (πριν από το 1933 Π.Κ.Χ.). Όταν έλαβε χώρα η εισβολή των Ισραηλιτών (περ. 1473 Π.Κ.Χ.), ο Ωγ, ο βασιλιάς της Βασάν και τελευταίος εναπομείνας από τους γιγαντόσωμους άντρες εκείνης της περιοχής, ηττήθηκε και θανατώθηκε, και η γη καταλήφθηκε από τον Ισραήλ. (Αρ 21:33-35· Δευ 3:1-3, 11· Ιη 13:12) Η φυλή του Μανασσή έλαβε τη Βασάν ως κληρονομιά, παρ’ όλο που φαίνεται ότι ένα νότιο τμήμα της είχε παραχωρηθεί στη φυλή του Γαδ.—Ιη 13:29-31· 17:1, 5· 1Χρ 5:11, 16, 23.

Οι κύριες πόλεις της Βασάν ήταν η Ασταρώθ (πόλη του Ωγ και μεταγενέστερα Λευιτική πόλη), η Εδρεΐ (η μεθόρια πόλη όπου ο Ισραήλ νίκησε τον Ωγ), η Γκολάν (που επίσης έγινε Λευιτική πόλη και μία από τις τρεις πόλεις καταφυγίου Α του Ιορδάνη) και η Σαλχά. (Δευ 4:41-43· Ιη 9:10· 12:4, 5· 20:8, 9· 1Χρ 6:64, 71) Στην περιοχή Αργόβ και μόνο υπήρχαν 60 περιτειχισμένες πόλεις, και μάλιστα ακόμη και σήμερα ολόκληρη η περιοχή είναι γεμάτη από ερείπια αρχαίων πόλεων.—Δευ 3:3-5· βλέπε ΑΡΓΟΒ Αρ. 2.

Στη διάρκεια της βασιλείας του Σολομώντα μία από τις 12 περιφέρειες που υπάγονταν σε διαχειριστές και οι οποίες είχαν διοριστεί να προμηθεύουν τροφή για τα βασιλικά τραπέζια περιλάμβανε τη Βασάν.—1Βα 4:7, 13.

Στην περιοχή που βρισκόταν Α του Ιορδάνη, η κύρια οδός που συνέδεε Β και Ν, ο αποκαλούμενος «δρόμος του βασιλιά», διερχόταν από τη Βασάν στο ύψος της πόλης Ασταρώθ, και αυτό το γεγονός, σε συνδυασμό με το εξαιρετικά εύφορο έδαφος της Βασάν και τη γειτνίασή της με τη Δαμασκό, την καθιστούσε στόχο στρατιωτικής κατάκτησης. Ο Βασιλιάς Αζαήλ της Δαμασκού κατέλαβε τη Βασάν στη διάρκεια της βασιλείας του Ιηού (περ. 904-877 Π.Κ.Χ.), αλλά προφανώς η Βασάν επανακτήθηκε κατά τη βασιλεία του Ιωάς (2Βα 10:32, 33· 13:25), ή τουλάχιστον είχε επανακτηθεί μέχρι την εποχή του Ιεροβοάμ Β΄ (περ. 844-804 Π.Κ.Χ.). (2Βα 14:25) Ο Θεγλάθ-φελασάρ Γ΄ της Ασσυρίας κατέλαβε ολόκληρη την περιοχή στη διάρκεια της βασιλείας του Φεκά (περ. 778-759 Π.Κ.Χ.).—2Βα 15:29· 1Χρ 5:26.

Κατά τη μεταιχμαλωσιακή περίοδο η Βασάν περιήλθε υπό ελληνική κυριαρχία και αργότερα έγινε ένας από τους κυριότερους σιτοβολώνες της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Διαιρέθηκε σε τέσσερις περιφέρειες και, με εξαίρεση τη βορειοανατολική περιφέρεια που λεγόταν Τραχωνίτιδα, στα ονόματα αυτών των περιφερειών διασώζονταν σε κάποιον βαθμό τα αρχικά τοπωνύμια της περιοχής: το όνομα της Γαυλανίτιδας στα Δ προήλθε από την Γκολάν, το όνομα της Αυρανίτιδας στα Ν από την Αυράν και το όνομα της Βαταναίας στο κέντρο από τη Βασάν. Πέρα από μια αναφορά που γίνεται στην Τραχωνίτιδα (Λου 3:1), η Βασάν δεν μνημονεύεται στις Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές.—Βλέπε ΑΥΡΑΝ.

ΒΑΣΑΝΙΖΩ, ΒΑΣΑΝΙΣΜΟΣ

Η λέξη βασανίζω του πρωτότυπου ελληνικού κειμένου (μαζί με τους συγγενικούς της όρους) εμφανίζεται πάνω από 20 φορές στις Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές. Βασικά σήμαινε «ελέγχω με τη δοκιμαστική λίθο [τη βάσανο]» και κατ’ επέκταση «εξετάζω ή ανακρίνω εφαρμόζοντας βασανιστήρια». Οι λεξικογράφοι επισημαίνουν ότι στις Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές χρησιμοποιείται με την έννοια «προκαλώ οδυνηρούς πόνους» (Ματ 8:29· Λου 8:28) και, στην παθητική φωνή, με την έννοια «ταλαιπωρούμαι, τυραννιέμαι».—Απ 12:2.

Στην Αγία Γραφή η λέξη βασανίζω χρησιμοποιείται σε αρκετές περιπτώσεις. Για παράδειγμα, κάποιος υπηρέτης που είχε προσβληθεί από παράλυση “βασανιζόταν τρομερά” (ΜΝΚ) ή «υπέφερε φρικτά από τους πόνους» (NE). (Ματ 8:6· παράβαλε 4:24.) Επίσης, ο Λωτ «βασάνιζε την ψυχή του» (Ro) ή «ταλαιπωρούνταν» (Mo, RS) εξαιτίας των άνομων πράξεων των κατοίκων των Σοδόμων. (2Πε 2:8) Η λέξη αυτή χρησιμοποιείται ακόμη και σε σχέση με τη δύσκολη πορεία ενός πλοιαρίου.—Ματ 14:24· Μαρ 6:48.

Το ουσιαστικό βασανισταί του ελληνικού κειμένου, που εμφανίζεται στο εδάφιο Ματθαίος 18:34, αποδίδεται «δεσμοφύλακες» σε μερικές μεταφράσεις (AT, Fn, ΜΝΚ· παράβαλε Ματ 18:30) ή διατηρείται αυτούσιο σε άλλες. (AS, KJ, ΒΑΜ, ΚΔΤΚ) Μερικές φορές χρησιμοποιούσαν στις φυλακές βασανιστήρια για να αποσπάσουν πληροφορίες (παράβαλε Πρ 22:24, 29, εδάφια που δείχνουν ότι κάτι τέτοιο πράγματι συνέβαινε, αν και εδώ δεν χρησιμοποιείται η λέξη βασανίζω), εξού και η εφαρμογή της λέξης βασανιστής στους δεσμοφύλακες. Αναφορικά με τη χρήση αυτής της λέξης στο εδάφιο Ματθαίος 18:34, Η Διεθνής Στερεότυπη Εγκυκλοπαίδεια της Βίβλου (The International Standard Bible Encyclopaedia) επισημαίνει: «Κατά πάσα πιθανότητα η ίδια η φυλάκιση θεωρούνταν “βασανισμός” (όπως και ήταν αναμφισβήτητα), και η λέξη “βασανιστές” δεν σημαίνει κατ’ ανάγκην τίποτα περισσότερο από δεσμοφύλακες». (Επιμέλεια Τζ. Ορ, 1960, Τόμ. 5, σ. 2999) Επομένως, η μνεία που γίνεται στο εδάφιο Αποκάλυψη 20:10 για εκείνους που «θα βασανίζονται ημέρα και νύχτα στους αιώνες των αιώνων» υποδηλώνει προφανώς ότι αυτοί θα βρίσκονται σε κατάσταση περιορισμού. Το ότι μια κατάσταση περιορισμού θα μπορούσε να χαρακτηριστεί “βασανισμός” υποδηλώνεται από τις παράλληλες αφηγήσεις των εδαφίων Ματθαίος 8:29 και Λουκάς 8:31.—Βλέπε ΛΙΜΝΗ ΤΗΣ ΦΩΤΙΑΣ.

Κάποιοι σχολιαστές έχουν χρησιμοποιήσει Βιβλικά χωρία στα οποία αναφέρεται η λέξη «βασανίζω» για να υποστηρίξουν τη διδασκαλία των αιώνιων πύρινων βασάνων. Ωστόσο, όπως καταδείχτηκε μόλις προηγουμένως, υπάρχουν Γραφικοί λόγοι για να πιστεύουμε ότι το εδάφιο Αποκάλυψη 20:10 δεν έχει αυτή την έννοια. Μάλιστα, το εδάφιο 14 δείχνει ότι η «λίμνη της φωτιάς» στην οποία λαβαίνει χώρα ο βασανισμός είναι στην πραγματικότητα «ο δεύτερος θάνατος». Και μολονότι ο Ιησούς είπε ότι κάποιος πλούσιος «ήταν στα βάσανα» (Λου 16:23, 28), όπως δείχνει το λήμμα ΛΑΖΑΡΟΣ (Αρ. 2), ο Ιησούς δεν περιέγραφε την κυριολεκτική εμπειρία ενός πραγματικού ανθρώπου, αλλά ανέπτυσσε μια παραβολή. Η Αποκάλυψη παρέχει και κάποια άλλα παραδείγματα όπου η λέξη «βασανίζω» ή «βασανισμός» έχει σαφώς μεταφορική ή συμβολική έννοια, όπως φαίνεται από τα συμφραζόμενα.—Απ 9:5· 11:10· 18:7, 10.

ΒΑΣΕΜΑΘ

(Βασεμάθ) [Αρωματισμένη· Βάλσαμο· Μυρωδάτη].

1. Μια από τις συζύγους του Ησαύ. Ήταν κόρη του Αιλών του Χετταίου, επομένως είναι είτε το ίδιο πρόσωπο με την Αδά είτε αδελφή της. Η Βασεμάθ “έφερνε πίκρα” στον Ισαάκ και στη Ρεβέκκα.—Γε 26:34, 35· 27:46· 28:8· 36:2.

2. Άλλη σύζυγος του Ησαύ, πιθανώς το ίδιο πρόσωπο με τη Μαχαλάθ. Ήταν κόρη του Ισμαήλ, γιου του Αβραάμ, αδελφή του Νεβαϊώθ, και επομένως πρώτη εξαδέλφη του Ησαύ. Ο Ησαύ την πήρε ως σύζυγο όταν είδε τη μεγάλη δυσαρέσκεια που προκαλούσαν στον πατέρα του οι Χαναναίες σύζυγοί του. Γέννησε το γιο του τον Ραγουήλ.—Γε 28:8, 9· 36:3, 4, 10.

3. Κόρη του Σολομώντα και σύζυγος του Αχιμάας, ενός από τους διαχειριστές τροφής του Σολομώντα.—1Βα 4:7, 15.

ΒΑΣΙΛΕΙΑ, ΒΑΣΙΛΕΙΟ

Η λέξη «βασιλεία» σημαίνει βασικά τη βασιλική διακυβέρνηση, ενώ η λέξη «βασίλειο» αναφέρεται στη γεωγραφική έκταση και στους λαούς που τελούν υπό τη διακυβέρνηση ενός βασιλιά ή, λιγότερο συχνά, μιας βασίλισσας. Το βασιλικό αξίωμα ήταν συνήθως κληρονομικό. Ο ανώτατος άρχοντας μπορεί να έφερε και άλλους τίτλους όπως Φαραώ ή Καίσαρας.

Τα βασίλεια των αρχαίων καιρών χρησιμοποιούσαν όπως και σήμερα διάφορα σύμβολα βασιλικής εξουσίας. Κατά κανόνα, είχαν μια πρωτεύουσα ή έναν τόπο διαμονής του βασιλιά, βασιλική αυλή και μόνιμο στρατό (του οποίου όμως το μέγεθος ίσως μειωνόταν αρκετά σε καιρό ειρήνης). Οι λέξεις «βασιλεία» και «βασίλειο», σύμφωνα με τη Βιβλική τους χρήση, δεν αποκαλύπτουν από μόνες τους τίποτα συγκεκριμένο για την κυβερνητική δομή, την έκταση της επικράτειας ή την εξουσία του μονάρχη. Τα βασίλεια διέφεραν σε μέγεθος και επιρροή, αρχίζοντας από τις κραταιές παγκόσμιες δυνάμεις, όπως η Αίγυπτος, η Ασσυρία, η Βαβυλώνα, η Μηδοπερσία, η Ελλάδα και η Ρώμη, και φτάνοντας ως τις μικρές πόλεις-βασίλεια, όπως αυτές που υπήρχαν στη Χαναάν όταν την κατέκτησαν οι Ισραηλίτες. (Ιη 12:7-24) Η κυβερνητική δομή μπορεί επίσης να παρουσίαζε σημαντικές διαφορές από βασίλειο σε βασίλειο.

Το πρώτο βασίλειο της ανθρώπινης ιστορίας, το βασίλειο του Νεβρώδ, φαίνεται ότι ξεκίνησε ως πόλη-βασίλειο, επεκτείνοντας αργότερα την επικράτειά του έτσι ώστε να περιλάβει και άλλες πόλεις, ενώ έδρα του παρέμεινε η Βαβέλ. (Γε 10:9-11) Η Σαλήμ, η οποία υπό τον Βασιλιά-Ιερέα Μελχισεδέκ αποτέλεσε το πρώτο βασίλειο που είχε θεϊκή επιδοκιμασία, ήταν προφανώς και αυτή μια πόλη-βασίλειο. (Γε 14:18-20· παράβαλε Εβρ 7:1-17.) Τα μεγαλύτερα βασίλεια, όπως τα βασίλεια του Εδώμ, του Μωάβ και του Αμμών, περιλάμβαναν μια ολόκληρη περιφέρεια. Οι μεγάλες αυτοκρατορίες, οι οποίες κυβερνούσαν αχανείς εκτάσεις και είχαν άλλα βασίλεια σε υποτέλεια, γενικά φαίνεται ότι προέκυψαν ή αναπτύχθηκαν από μικρές πόλεις-κράτη ή φυλετικές ομάδες που τελικά ενώθηκαν υπό έναν ισχυρό ηγέτη. Τέτοιου είδους συνασπισμοί ήταν μερικές φορές προσωρινοί, εφόσον σκοπός της συγκρότησής τους ήταν συχνά ο πόλεμος ενάντια σε έναν κοινό εχθρό. (Γε 14:1-5· Ιη 9:1, 2· 10:5) Τα υποτελή βασίλεια απολάμβαναν συνήθως αρκετή αυτονομία, μολονότι εξακολουθούσαν να υπόκεινται στο θέλημα και στις απαιτήσεις της επικυρίαρχης δύναμης.—2Βα 17:3, 4· 2Χρ 36:4, 10.

Ευρεία Χρήση των Όρων. Σύμφωνα με τη Βιβλική της χρήση, η λέξη «βασίλειο» αναφέρεται στην επικράτεια ή στη γεωγραφική έκταση στην οποία ασκεί κυριαρχία η βασιλεία. Άρα, η βασιλική επικράτεια περιλάμβανε, όχι μόνο την πρωτεύουσα, αλλά ολόκληρη την περιοχή της οποίας την κυριότητα είχε η βασιλεία, περιλαμβανομένων και οποιωνδήποτε εξαρτημένων ή υποτελών βασιλείων.—1Βα 4:21· Εσθ 3:6, 8.

Ο όρος «βασίλειο» μπορεί να αναφέρεται γενικά σε οποιαδήποτε ή σε όλες τις ανθρώπινες κυβερνήσεις, είτε είναι επικεφαλής τους κάποιος βασιλιάς είτε όχι.—Εσδ 1:2· Ματ 4:8.

Ο όρος «βασιλεία» μπορεί να σημαίνει το βασιλικό αξίωμα ή τη θέση του βασιλιά (Λου 17:21), με τη μεγαλοπρέπεια, την ισχύ και την εξουσία που περιβάλλουν αυτό το αξίωμα. (1Χρ 11:10· 14:2· Λου 19:12, 15· Απ 11:15· 17:12, 13, 17) Τα παιδιά του βασιλιά μπορεί να αποκαλούνται “απόγονοι της βασιλείας”.—2Βα 11:1.

Το Ισραηλιτικό Βασίλειο. Στη διαθήκη του Νόμου που δόθηκε στο έθνος του Ισραήλ μέσω του Μωυσή γινόταν πρόβλεψη για βασιλική διακυβέρνηση. (Δευ 17:14, 15) Στον επικεφαλής του βασιλείου δινόταν η εξουσία και το βασιλικό αξίωμα, όχι για την προσωπική του εξύψωση, αλλά για να υπηρετεί προς τιμήν του Θεού και για το καλό των Ισραηλιτών αδελφών του. (Δευ 17:19, 20· παράβαλε 1Σα 15:17.) Παρ’ όλα αυτά, όταν μεταγενέστερα οι Ισραηλίτες ζήτησαν ανθρώπινο βασιλιά, ο προφήτης Σαμουήλ τούς προειδοποίησε σχετικά με τις απαιτήσεις που θα είχε από το λαό ένας τέτοιος άρχοντας. (1Σα 8) Οι βασιλιάδες του Ισραήλ φαίνεται ότι ήταν πιο προσηνείς και πιο προσιτοί στους υπηκόους τους από τους μονάρχες των περισσότερων αρχαίων βασιλείων της Ανατολής.—2Σα 19:8· 1Βα 20:39· 1Χρ 15:25-29.

Αν και το βασίλειο του Ισραήλ είχε στην αρχή βασιλιά από τη γραμμή του Βενιαμίν, στη συνέχεια βασιλική φυλή έγινε ο Ιούδας, σε αρμονία με την προφητεία που εξήγγειλε ο Ιακώβ στην επιθανάτια κλίνη του. (1Σα 10:20-25· Γε 49:10) Στη γραμμή του Δαβίδ ιδρύθηκε μια βασιλική δυναστεία. (2Σα 2:4· 5:3, 4· 7:12, 13) Όταν η βασιλεία “αποσχίστηκε” από το γιο του Σολομώντα, τον Ροβοάμ, οι δέκα φυλές συγκρότησαν το βόρειο βασίλειο, ενώ ο Ιεχωβά Θεός κράτησε μια φυλή, τον Βενιαμίν, για να παραμείνει με τον Ιούδα, «προκειμένου», όπως ο ίδιος είπε, «ο Δαβίδ ο υπηρέτης μου να έχει πάντοτε λυχνάρι ενώπιόν μου στην Ιερουσαλήμ, την πόλη την οποία έχω εκλέξει για τον εαυτό μου ώστε να θέσω το όνομά μου εκεί». (1Βα 11:31, 35, 36· 12:18-24) Αν και το βασίλειο του Ιούδα έπεσε στα χέρια των Βαβυλωνίων το 607 Π.Κ.Χ., το νόμιμο δικαίωμα της διακυβέρνησης μεταβιβάστηκε τελικά στο δικαιωματικό κληρονόμο, τον “γιο του Δαβίδ”, τον Ιησού Χριστό (Ματ 1:1-16· Λου 1:31, 32· παράβαλε Ιεζ 21:26, 27), του οποίου η Βασιλεία επρόκειτο να είναι ατέρμονη.—Ησ 9:6, 7· Λου 1:33.

Στον Ισραήλ δημιουργήθηκε ένας βασιλικός οργανισμός για τη διαχείριση των συμφερόντων του βασιλείου. Ο οργανισμός αυτός αποτελούνταν από έναν στενό κύκλο συμβούλων και κρατικών λειτουργών (1Βα 4:1-6· 1Χρ 27:32-34), καθώς επίσης από διάφορες κυβερνητικές υπηρεσίες με τους αντίστοιχους υπευθύνους οι οποίοι διαχειρίζονταν τα εδάφη του στέμματος, επέβλεπαν την οικονομία και φρόντιζαν να καλύπτονται οι ανάγκες της βασιλικής αυλής.—1Βα 4:7· 1Χρ 27:25-31.

Μολονότι οι βασιλιάδες του Ισραήλ από τη γραμμή του Δαβίδ μπορούσαν να εκδίδουν συγκεκριμένες διαταγές, η νομοθετική εξουσία βρισκόταν στην ουσία στα χέρια του Θεού. (Δευ 4:1, 2· Ησ 33:22) Ο βασιλιάς ήταν υπόλογος για όλα στον πραγματικό Κυρίαρχο, τον Ιεχωβά. Η αδικοπραγία και η αχαλίνωτη πορεία ενός βασιλιά επέφεραν κυρώσεις από τον Θεό. (1Σα 13:13, 14· 15:20-24) Ο Ιεχωβά επικοινωνούσε ενίοτε με τον ίδιο το βασιλιά (1Βα 3:5· 11:11), ενώ άλλοτε του έδινε οδηγίες και συμβουλή ή έλεγχο μέσω διορισμένων προφητών. (2Σα 7:4, 5· 12:1-14) Ο βασιλιάς μπορούσε επίσης να πάρει σοφές συμβουλές από το σώμα των πρεσβυτέρων. (1Βα 12:6, 7) Εντούτοις, η επιβολή των οδηγιών ή του ελέγχου δεν ήταν αρμοδιότητα των προφητών ή των πρεσβυτέρων, αλλά του Ιεχωβά.

Όταν ο βασιλιάς και ο λαός προσκολλούνταν πιστά στη διαθήκη του Νόμου που τους είχε δώσει ο Θεός, το έθνος του Ισραήλ απολάμβανε προσωπική ελευθερία, υλική ευημερία και εθνική αρμονία σε βαθμό αδιανόητο για άλλα βασίλεια. (1Βα 4:20, 25) Στα χρόνια κατά τα οποία ο Σολομών ήταν υπάκουος στον Ιεχωβά, το ισραηλιτικό βασίλειο έχαιρε μεγάλης φήμης και σεβασμού, έχοντας σε υποτέλεια πολλά βασίλεια και επωφελούμενο από τους πόρους πολλών χωρών.—1Βα 4:21, 30, 34.

Αν και για κάποιο διάστημα η βασιλεία του Ιεχωβά Θεού εκφραζόταν ορατά μέσα από το ισραηλιτικό βασίλειο, η κυριαρχία αυτής της βασιλείας είναι παγκόσμια. (1Χρ 29:11, 12) Είτε την αναγνωρίζουν οι λαοί και τα βασίλεια της ανθρωπότητας είτε όχι, η βασιλεία του Ιεχωβά είναι απόλυτη και αναλλοίωτη, και όλη η γη αποτελεί μέρος της δικαιωματικής του επικράτειας. (Ψλ 103:19· 145:11-13· Ησ 14:26, 27) Λόγω του ότι είναι ο Δημιουργός, ο Ιεχωβά ασκεί το υπέρτατο θέλημά του στον ουρανό και στη γη σύμφωνα με τους δικούς του σκοπούς, χωρίς να είναι υπόλογος σε κανέναν (Ιερ 18:3-10· Δα 4:25, 34, 35), ενεργώντας όμως πάντα σε αρμονία με τους δικούς του δίκαιους κανόνες.—Μαλ 3:6· Εβρ 6:17, 18· Ιακ 1:17.

ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

Η έκφραση και άσκηση της παγκόσμιας κυριαρχίας του Θεού προς τα πλάσματά του, ή το μέσο ή όργανο που χρησιμοποιεί γι’ αυτόν το σκοπό. (Ψλ 103:19) Αυτός ο όρος χρησιμοποιείται ιδιαίτερα για την έκφραση της κυριαρχίας του Θεού μέσω μιας βασιλικής κυβέρνησης, επικεφαλής της οποίας είναι ο Γιος του, ο Χριστός Ιησούς.

Η λέξη βασιλεία του πρωτότυπου κειμένου των Χριστιανικών Ελληνικών Γραφών σημαίνει «βασίλειο, επικράτεια, περιοχή ή χώρα που κυβερνιέται από βασιλιά· βασιλική εξουσία, κυριαρχία, κράτος· το βασιλικό αξίωμα, ο τίτλος και η τιμή του βασιλιά». (Το Αναλυτικό Ελληνικό Λεξικό [The Analytical Greek Lexicon], 1908, σ. 67) Η φράση “η βασιλεία του Θεού” χρησιμοποιείται συχνά από τον Μάρκο και τον Λουκά, και στην αφήγηση του Ματθαίου η παράλληλη φράση “η βασιλεία των ουρανών” εμφανίζεται περίπου 30 φορές.—Παράβαλε Μαρ 10:23 και Λου 18:24 με Ματ 19:23, 24· βλέπε ΒΑΣΙΛΕΙΑ, ΒΑΣΙΛΕΙΟ· ΟΥΡΑΝΟΣ (Πνευματικοί Ουρανοί).

Όσον αφορά τη δομή και τη λειτουργία της, η κυβέρνηση του Θεού είναι αμιγώς θεοκρατία (από τις λέξεις Θεός και κράτος), δηλαδή διακυβέρνηση από τον Θεό. Ο όρος «θεοκρατία» αποδίδεται στον Ιουδαίο ιστορικό Ιώσηπο του πρώτου αιώνα Κ.Χ., ο οποίος προφανώς τον επινόησε στο έργο του Κατ’ Απίωνος (Β΄, 164, 165 [16]). Αναφορικά με την κυβέρνηση που εγκαθιδρύθηκε επί του Ισραήλ στο Σινά, ο Ιώσηπος έγραψε: «Ορισμένοι λαοί έχουν εμπιστευτεί την ανώτατη πολιτική εξουσία στις μοναρχίες, άλλοι στις ολιγαρχίες και άλλοι στο λαό. Το δικό μας νομοθέτη, όμως, δεν προσέλκυσε καμιά από αυτές τις μορφές πολιτεύματος, αλλά, όπως θα μπορούσε να το πει κανείς παραβιάζοντας τη γλώσσα, το πολίτευμα που έδωσε ήταν η “θεοκρατία”, αναθέτοντας όλη την εξουσία και τη δύναμη στα χέρια του Θεού». Ασφαλώς, για να είναι αυτή η κυβέρνηση αμιγώς θεοκρατία, δεν ήταν δυνατόν να διοριστεί από κάποιον ανθρώπινο νομοθέτη, όπως ο Μωυσής, αλλά έπρεπε να διοριστεί και να εγκαθιδρυθεί από τον Θεό. Το Βιβλικό υπόμνημα δείχνει ότι αυτό ακριβώς έγινε.

Προέλευση του Όρου. Οι άνθρωποι άρχισαν προφανώς να χρησιμοποιούν τον όρο «βασιλιάς» (εβρ., μέλεχ) μετά τον παγγήινο Κατακλυσμό. Ο Νεβρώδ, «κραταιός κυνηγός εναντίον του Ιεχωβά», ίδρυσε το πρώτο επίγειο βασίλειο. (Γε 10:8-12) Κατόπιν, στο διάστημα που μεσολάβησε μέχρι την εποχή του Αβραάμ, δημιουργήθηκαν πόλεις-κράτη και έθνη, και πολλαπλασιάστηκαν οι ανθρώπινοι βασιλιάδες. Με εξαίρεση το βασίλειο του Μελχισεδέκ, του βασιλιά-ιερέα της Σαλήμ (ο οποίος αποτέλεσε προφητικό τύπο του Μεσσία [Γε 14:17-20· Εβρ 7:1-17]), κανένα από αυτά τα επίγεια βασίλεια δεν εκπροσωπούσε τη διακυβέρνηση του Θεού ούτε εγκαθιδρύθηκε από εκείνον. Οι άνθρωποι θεωρούσαν επίσης βασιλιάδες τους ψεύτικους θεούς που λάτρευαν, αποδίδοντας σε αυτούς την ικανότητα να χορηγούν εξουσία διακυβέρνησης σε ανθρώπους. Επομένως, προσδίδοντας ο Ιεχωβά τον τίτλο «Βασιλιάς [Μέλεχ]» στον εαυτό του, όπως φαίνεται στα μετακατακλυσμιαία συγγράμματα των Εβραϊκών Γραφών, χρησιμοποιούσε τον τίτλο που είχαν επινοήσει και εφαρμόσει οι άνθρωποι. Η χρήση του όρου αυτού από τον Θεό έδειχνε ότι οι άνθρωποι έπρεπε να αποβλέπουν και να υπακούν σε εκείνον ως “Βασιλιά”, όχι στους αυθάδεις ανθρώπινους άρχοντες ή στους ανθρωποποίητους θεούς.—Ιερ 10:10-12.

Φυσικά, ο Ιεχωβά ήταν Υπέρτατος Κυρίαρχος πολύ προτού εμφανιστούν τα ανθρώπινα βασίλεια, στην πραγματικότητα προτού υπάρξουν οι άνθρωποι. Εκατομμύρια αγγελικοί γιοι τον σέβονταν και τον υπάκουαν ως τον αληθινό Θεό και Δημιουργό τους. (Ιωβ 38:4-7· 2Χρ 18:18· Ψλ 103:20-22· Δα 7:10) Άσχετα, λοιπόν, με τον τίτλο που έφερε, από την αρχή της δημιουργίας αναγνωριζόταν ως Εκείνος του οποίου το θέλημα ήταν δικαιωματικά υπέρτατο.

Η Διακυβέρνηση του Θεού στο Ξεκίνημα της Ανθρώπινης Ιστορίας. Τα πρώτα ανθρώπινα πλάσματα, ο Αδάμ και η Εύα, γνώριζαν και αυτά ότι ο Ιεχωβά ήταν ο Θεός, ο Δημιουργός του ουρανού και της γης. Αναγνώριζαν ότι είχε την εξουσία και το δικαίωμα να δίνει εντολές, να αναθέτει στους ανθρώπους κάποια καθήκοντα ή να τους απαγορεύει κάποιες πράξεις, να ορίζει εδάφη για κατοίκηση και καλλιέργεια, όπως επίσης να παραχωρεί εξουσία την οποία αυτοί θα ασκούσαν πάνω σε άλλα πλάσματά του. (Γε 1:26-30· 2:15-17) Μολονότι ο Αδάμ είχε την ικανότητα να επινοεί λέξεις (Γε 2:19, 20), δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι αυτός επινόησε τον τίτλο «βασιλιάς [μέλεχ]» με σκοπό να τον εφαρμόσει στον Θεό και Δημιουργό του, αν και αναγνώριζε την υπέρτατη εξουσία του Ιεχωβά.

Όπως αποκαλύπτεται στα πρώτα κεφάλαια της Γένεσης, ο τρόπος με τον οποίο ο Θεός ασκούσε την κυριαρχία του στον άνθρωπο, στην Εδέμ, ήταν καλοκάγαθος και όχι υπέρμετρα περιοριστικός. Η σχέση του Θεού με τον άνθρωπο απαιτούσε υπακοή σαν την υπακοή ενός γιου προς τον πατέρα του. (Παράβαλε Λου 3:38.) Ο άνθρωπος δεν ήταν υποχρεωμένος να τηρεί κάποιον μακροσκελή κώδικα νόμων. (Παράβαλε 1Τι 1:8-11.) Οι απαιτήσεις του Θεού ήταν απλές και ουσιαστικές. Ούτε υπάρχει κάτι που να δείχνει ότι κάθε ενέργεια του Αδάμ τελούσε υπό συνεχή επιτήρηση και κριτική, πράγμα που θα τον έκανε να αισθάνεται περιορισμένος. Αντίθετα, η επικοινωνία του Θεού με τον τέλειο άνθρωπο φαίνεται ότι ήταν περιοδική, ανάλογα με τις ανάγκες.—Γε κεφ. 1-3.

Γίνεται πρόβλεψη για μια νέα έκφραση της διακυβέρνησης του Θεού. Όταν το πρώτο ανθρώπινο ζευγάρι παραβίασε απροκάλυπτα την εντολή του Θεού, υποκινούμενο από έναν πνευματικό γιο του Θεού, στην πραγματικότητα στασίασε ενάντια στη θεϊκή εξουσία. (Γε 3:17-19· βλέπε ΔΕΝΤΡΟ [Μεταφορική Χρήση].) Η θέση που έλαβε ο πνευματικός Αντίδικος (εβρ., σατάν) του Θεού συνιστούσε πρόκληση που απαιτούσε δοκιμή, εφόσον το προκείμενο ζήτημα ήταν το κατά πόσον ο Ιεχωβά είχε το δικαίωμα να είναι ο παγκόσμιος κυρίαρχος. (Βλέπε ΙΕΧΩΒΑ [Το υπέρτατο ζήτημα ήταν ηθικό].) Η γη, όπου εγέρθηκε αυτό το ζήτημα, είναι δικαιολογημένα και ο τόπος στον οποίο θα διευθετηθεί.—Απ 12:7-12.

Όταν εξέφερε κρίση κατά των πρώτων στασιαστών, ο Ιεχωβά Θεός εξήγγειλε μια προφητεία, διατυπωμένη με συμβολική γλώσσα, εκθέτοντας το σκοπό που είχε να χρησιμοποιήσει κάποιο όργανο, ένα «σπέρμα», για την οριστική συντριβή των στασιαστικών δυνάμεων. (Γε 3:15) Έτσι λοιπόν, η διακυβέρνηση του Ιεχωβά, η έκφραση της κυριαρχίας του, θα προσλάμβανε μια νέα πτυχή ή έκφραση για την αντιμετώπιση της ανταρσίας που είχε εκδηλωθεί. Η προοδευτική αποκάλυψη των “ιερών μυστικών της βασιλείας” (Ματ 13:11) έδειξε ότι η νέα αυτή πτυχή θα περιλάμβανε τη συγκρότηση μιας επικουρικής κυβέρνησης—ενός κυβερνητικού σώματος, επικεφαλής του οποίου θα ήταν ένας υποκυβερνήτης. Η βασιλεία του Χριστού Ιησού σε ενότητα με τους εκλεγμένους συντρόφους του αποτελεί την πραγμάτωση της υπόσχεσης που δόθηκε σχετικά με το «σπέρμα». (Απ 17:14· βλέπε ΙΗΣΟΥΣ ΧΡΙΣΤΟΣ [Η Ζωτική του Θέση στο Σκοπό του Θεού].) Αφότου δόθηκε η εδεμική υπόσχεση, η προοδευτική εξέλιξη του σκοπού του Θεού για την παραγωγή αυτού του Βασιλικού “σπέρματος” γίνεται βασικό θέμα της Αγίας Γραφής, καθώς και το κλειδί για την κατανόηση των πράξεων του Ιεχωβά αναφορικά με τους υπηρέτες του και την ανθρωπότητα γενικά.

Η εκχώρηση τεράστιας εξουσίας και δύναμης από τον Θεό σε κάποια πλάσματα (Ματ 28:18· Απ 2:26, 27· 3:21) με αυτόν τον τρόπο είναι κάτι που αξίζει να επισημανθεί, εφόσον το ζήτημα της ακεραιότητας όλων των πλασμάτων του Θεού, δηλαδή της ολόκαρδης αφοσίωσής τους σε αυτόν και της οσιότητάς τους στην ηγεσία του, αποτέλεσε βασικό μέρος του ζητήματος που ήγειρε ο Αντίδικος του Θεού. (Βλέπε ΑΚΕΡΑΙΟΤΗΤΑ [Περιλαμβάνεται στο υπέρτατο ζήτημα].) Το γεγονός ότι ο Θεός μπορούσε να εμπιστευτεί με πεποίθηση τόσο αξιοσημείωτη εξουσία και δύναμη σε κάποια πλάσματά του θα αποτελούσε από μόνο του έξοχη μαρτυρία για το ηθικό σθένος της διακυβέρνησής του, συμβάλλοντας στη δικαίωση της κυριαρχίας του Ιεχωβά και εκθέτοντας ως ψευδείς τους ισχυρισμούς του αντιδίκου του.

Καταδεικνύεται η αναγκαιότητα της θεϊκής κυβέρνησης. Οι συνθήκες που διαμορφώθηκαν από τον καιρό που ξεκίνησε ο στασιασμός του ανθρώπου μέχρι τον Κατακλυσμό έδειξαν ξεκάθαρα ότι η ανθρωπότητα είχε ανάγκη τη θεϊκή ηγεσία. Μέσα σε σύντομο διάστημα, η ανθρώπινη κοινωνία ήρθε αντιμέτωπη με τη διχόνοια, τις σωματικές επιθέσεις και τους φόνους. (Γε 4:2-9, 23, 24) Ο βαθμός στον οποίο ο αμαρτωλός Αδάμ, στα 930 χρόνια της ζωής του, άσκησε πατριαρχική εξουσία στους αυξανόμενους απογόνους του δεν αποκαλύπτεται. Πάντως, είναι προφανές ότι ήδη στην έβδομη γενιά υπήρχε συγκλονιστική ασέβεια (Ιου 14, 15), την εποχή δε του Νώε (ο οποίος γεννήθηκε περίπου 120 χρόνια μετά το θάνατο του Αδάμ) οι συνθήκες είχαν χειροτερέψει μέχρι του σημείου “να έχει γεμίσει η γη βία”. (Γε 6:1-13) Κάτι που συνέτεινε σε αυτή την κατάσταση ήταν η αυθαίρετη παρέμβαση πνευματικών πλασμάτων στην ανθρώπινη κοινωνία, πράγμα αντίθετο προς το θέλημα και το σκοπό του Θεού.—Γε 6:1-4· Ιου 6· 2Πε 2:4, 5· βλέπε ΝΕΦΙΛΕΙΜ.

Μολονότι η γη είχε γίνει εστία στασιασμού, ο Ιεχωβά δεν παραιτήθηκε από την εξουσία του σε αυτήν. Ο παγγήινος Κατακλυσμός απέδειξε ότι ο Θεός διατηρούσε τη δύναμη και την ικανότητα να επιβάλλει το θέλημά του στη γη, όπως και σε κάθε μέρος του σύμπαντος. Παρόμοια, κατά την προκατακλυσμιαία περίοδο, εκείνος κατέδειξε ότι είχε τη θέληση να κατευθύνει και να καθοδηγεί τις ενέργειες όποιων ατόμων τον αναζητούσαν, όπως ο Άβελ, ο Ενώχ και ο Νώε. Ιδιαίτερα η περίπτωση του Νώε κάνει φανερό το πώς άσκησε ο Θεός την εξουσία του για διακυβέρνηση προς έναν πρόθυμο επίγειο υπήκοο—του έδωσε εντολές και κατεύθυνση, προστάτεψε και ευλόγησε τον ίδιο και την οικογένειά του, καθώς επίσης απέδειξε ότι Αυτός είχε τον έλεγχο και της υπόλοιπης επίγειας δημιουργίας, των ζώων και των πουλιών. (Γε 6:9–7:16) Ο Ιεχωβά κατέστησε παρόμοια σαφές ότι δεν ήταν διατεθειμένος να επιτρέψει στην αποξενωμένη ανθρώπινη κοινωνία να διαφθείρει τη γη για πάντα και ότι δεν είχε θέσει περιορισμούς στον εαυτό του ως προς την εκτέλεση δίκαιης κρίσης ενάντια σε παραβάτες, όταν και όπως εκείνος το έκρινε κατάλληλο. Επιπρόσθετα, κατέδειξε ότι διαθέτει την απόλυτη ικανότητα να ελέγχει τα διάφορα στοιχεία της γης, περιλαμβανομένης και της ατμόσφαιράς της.—Γε 6:3, 5-7· 7:17–8:22.

Η πρώτη μετακατακλυσμιαία κοινωνία και τα προβλήματά της. Μετά τον Κατακλυσμό, το πατριαρχικό σύστημα αποτέλεσε προφανώς τη βασική δομή της ανθρώπινης κοινωνίας, παρέχοντας κάποια σταθερότητα και τάξη. Το ανθρώπινο γένος έπρεπε να “γεμίσει τη γη”, πράγμα που απαιτούσε, όχι απλώς την αναπαραγωγή του είδους, αλλά και τη σταθερή επέκταση των ορίων της ανθρώπινης κατοίκησης σε όλο τον πλανήτη. (Γε 9:1, 7) Λογικά, αυτοί οι παράγοντες από μόνοι τους θα άμβλυναν οποιαδήποτε κοινωνικά προβλήματα, περιορίζοντάς τα γενικά μέσα στον οικογενειακό κύκλο και μειώνοντας τις πιθανότητες να προκληθούν οι τριβές που εμφανίζονται συνήθως εκεί όπου υπάρχει πυκνοκατοίκηση ή συνωστισμός. Ωστόσο, το αυθαίρετο έργο στη Βαβέλ οδηγούσε στην αντίθετη κατεύθυνση, στη συγκέντρωση των ανθρώπων, αποτρέποντας το “διασκορπισμό σε όλη την επιφάνεια της γης”. (Γε 11:1-4· βλέπε ΓΛΩΣΣΑ, 2.) Τότε, επίσης, ο Νεβρώδ εγκατέλειψε την πατριαρχική διακυβέρνηση και ίδρυσε το πρώτο “βασίλειο” (εβρ., μαμλαχάχ). Παρότι Χουσίτης από την οικογενειακή γραμμή του Χαμ, εισέβαλε σε σημιτική περιοχή, στη γη του Ασσούρ (Ασσυρία), και έχτισε εκεί πόλεις ως μέρος της επικράτειάς του.—Γε 10:8-12.

Η σύγχυση της γλώσσας των ανθρώπων από τον Θεό διέλυσε τη συγκέντρωσή τους στις Πεδιάδες της Σεναάρ, αλλά οι διάφορες οικογένειες του ανθρωπίνου γένους, στις χώρες όπου μετανάστευσαν, ακολούθησαν κατά κανόνα το πρότυπο διακυβέρνησης που εγκαινίασε ο Νεβρώδ. Στις ημέρες του Αβραάμ (2018-1843 Π.Κ.Χ.), υπήρχαν βασίλεια από τη Μεσοποταμία της Ασίας ως την Αίγυπτο, όπου ο βασιλιάς είχε τον τίτλο «Φαραώ» αντί Μέλεχ. Αλλά αυτές οι βασιλείες δεν έφεραν ασφάλεια. Σύντομα, οι βασιλιάδες άρχισαν να συγκροτούν στρατιωτικές συμμαχίες και να κάνουν μακρινές εκστρατείες για να κατακτήσουν, να λεηλατήσουν και να απαγάγουν. (Γε 14:1-12) Σε κάποιες πόλεις, οι ξένοι δέχονταν επιθέσεις από ομοφυλόφιλους.—Γε 19:4-9.

Έτσι λοιπόν, ενώ οι άνθρωποι προφανώς συγκεντρώθηκαν σε πυκνοκατοικημένες κοινότητες για να βρουν ασφάλεια (παράβαλε Γε 4:14-17), σύντομα αναγκάστηκαν να περιτειχίσουν τις πόλεις τους και τελικά να τις οχυρώσουν για να αποκρούουν τις ένοπλες επιθέσεις. Οι αρχαιότερες μη Βιβλικές πηγές που γνωρίζουμε, πολλές από τις οποίες προέρχονται από την περιοχή της Μεσοποταμίας όπου είχε ιδρυθεί το βασίλειο του Νεβρώδ, βρίθουν από αναφορές σε ανθρώπινες διαμάχες, απληστία, δολοπλοκίες και αιματοχυσία. Οι αρχαιότεροι μη Βιβλικοί κώδικες νόμων που έχουν βρεθεί, όπως οι κώδικες του Λιπίτ-Ιστάρ, της Εσνούννα και του Χαμουραμπί, δείχνουν ότι η ζωή των ανθρώπων είχε γίνει πολύ περίπλοκη, καθώς οι κοινωνικές τριβές δημιουργούσαν προβλήματα όπως κλοπές, απάτες, εμπορικές δυσχέρειες, διαμάχες γύρω από την περιουσία και την πληρωμή ενοικίων, ζητήματα σχετικά με τα δάνεια και τους τόκους, γαμήλιες απιστίες, ιατρικές δαπάνες και παραλείψεις, επιθέσεις και βιαιοπραγίες, καθώς και πολλά άλλα ζητήματα. Μολονότι ο Χαμουραμπί αυτοχαρακτηρίστηκε ως «ο αποτελεσματικός βασιλιάς» και «ο τέλειος βασιλιάς», η διακυβέρνηση και η νομοθεσία του, όπως και των άλλων αρχαίων πολιτικών βασιλείων, δεν στάθηκαν ικανές να λύσουν τα προβλήματα των αμαρτωλών ανθρώπων. (Αρχαία Κείμενα από την Εγγύς Ανατολή [Ancient Near Eastern Texts], επιμέλεια Τζ. Μπ. Πρίτσαρντ, 1974, σ. 159-180· παράβαλε Παρ 28:5.) Σε όλα αυτά τα βασίλεια, η θρησκεία έπαιζε πρωταγωνιστικό ρόλο, αλλά δεν επρόκειτο για τη λατρεία του αληθινού Θεού. Αν και το ιερατείο συνεργαζόταν στενά με την άρχουσα τάξη και απολάμβανε την εύνοια των βασιλιάδων, αυτό δεν επέφερε την ηθική βελτίωση του λαού. Οι σφηνοειδείς επιγραφές των αρχαίων θρησκευτικών συγγραμμάτων δεν περιέχουν στοιχεία πνευματικής ανύψωσης ή ηθικής καθοδήγησης. Αποκαλύπτουν ότι οι θεοί που λάτρευαν οι άνθρωποι ήταν εριστικοί, βίαιοι, λάγνοι και δεν κατευθύνονταν από δίκαιους κανόνες ή από καλό σκοπό. Οι άνθρωποι χρειάζονταν τη βασιλεία του Ιεχωβά Θεού προκειμένου να απολαύσουν ζωή με ειρήνη και ευτυχία.

Ως Προς τον Αβραάμ και τους Απογόνους Του. Είναι αλήθεια ότι και όσοι απέβλεπαν στον Ιεχωβά Θεό ως Κεφαλή τους δεν ήταν απαλλαγμένοι από προσωπικά προβλήματα και προστριβές. Εντούτοις, βοηθούνταν να τα λύσουν ή να τα υπομείνουν με τρόπο εναρμονισμένο με τους δίκαιους κανόνες του Θεού, χωρίς να εξαχρειώνονται. Τους χορηγούνταν θεϊκή προστασία και δύναμη. (Γε 13:5-11· 14:18-24· 19:15-24· 21:9-13, 22-33) Έτσι λοιπόν, αφού ο ψαλμωδός επισημαίνει ότι “οι δικαστικές αποφάσεις” του Ιεχωβά «υπάρχουν σε όλη τη γη», λέει σχετικά με τον Αβραάμ, τον Ισαάκ και τον Ιακώβ: «Ήταν λιγοστοί σε αριθμό, ναι, πολύ λίγοι, και πάροικοι [στη Χαναάν]. Και περιφέρονταν από έθνος σε έθνος, από το ένα βασίλειο σε άλλον λαό. [Ο Ιεχωβά] δεν επέτρεψε σε κανέναν άνθρωπο να διαπράξει απάτη σε βάρος τους, αλλά για χάρη τους έλεγξε βασιλιάδες, λέγοντας: “Μην αγγίζετε τους χρισμένους μου, και στους προφήτες μου μην κάνετε τίποτα κακό”». (Ψλ 105:7-15· παράβαλε Γε 12:10-20· 20:1-18· 31:22-24, 36-55.) Και αυτό επίσης αποδείκνυε ότι η κυριαρχία του Θεού στη γη ήταν ακόμη σε ισχύ, και εκείνος την εφάρμοζε σε αρμονία με την εξέλιξη του σκοπού του.

Οι πιστοί πατριάρχες δεν προσκολλήθηκαν σε καμιά από τις πόλεις-κράτη ή τα βασίλεια της Χαναάν ή άλλων περιοχών. Αντί να αναζητήσουν ασφάλεια σε κάποια πόλη υπό την πολιτική διακυβέρνηση ενός ανθρώπινου βασιλιά, έζησαν σε σκηνές ως πάροικοι, «ξένοι και προσωρινοί κάτοικοι στη χώρα», “περιμένοντας [με πίστη] την πόλη που έχει πραγματικά θεμέλια, της οποίας οικοδόμος και κατασκευαστής είναι ο Θεός”. Δέχτηκαν τον Θεό ως Άρχοντά τους και περίμεναν τη δική του ουράνια διευθέτηση, ή αλλιώς το όργανο, που θα χρησιμοποιούσε εκείνος μελλοντικά για τη διακυβέρνηση της γης—μια διευθέτηση σταθερά θεμελιωμένη στην κυρίαρχη εξουσία και στο υπέρτατο θέλημά του—αν και η πραγματοποίηση αυτής της ελπίδας ήταν τότε «μακριά». (Εβρ 11:8-10, 13-16) Γι’ αυτό, ο Ιησούς, ως χρισμένος ήδη από τον Θεό για να γίνει βασιλιάς, μπορούσε να πει μεταγενέστερα: «Ο Αβραάμ . . . ευφράνθηκε με την προοπτική να δει την ημέρα μου, και την είδε και χάρηκε».—Ιωα 8:56.

Ο Ιεχωβά προχώρησε την εξέλιξη της υπόσχεσής του για το «σπέρμα» της Βασιλείας (Γε 3:15) ένα βήμα πιο πέρα θεσπίζοντας διαθήκη με τον Αβραάμ. (Γε 12:1-3· 22:15-18) Σε συνάρτηση με αυτό, προείπε ότι “θα έβγαιναν βασιλιάδες” από τον Αβραάμ (Άβραμ) και τη σύζυγό του. (Γε 17:1-6, 15, 16) Παρότι οι απόγονοι του Ησαύ, εγγονού του Αβραάμ, σχημάτισαν σεϊχάτα και βασίλεια, η προφητική υπόσχεση του Θεού για βασιλικούς απογόνους επαναλήφθηκε στον άλλον εγγονό του Αβραάμ, τον Ιακώβ.—Γε 35:11, 12· 36:9, 15-43.

Ο σχηματισμός του ισραηλιτικού έθνους. Αιώνες αργότερα, στον κατάλληλο καιρό (Γε 15:13-16), ο Ιεχωβά Θεός ενήργησε για χάρη των απογόνων του Ιακώβ, οι οποίοι αριθμούσαν πλέον εκατομμύρια (βλέπε ΕΞΟΔΟΣ [Ο Αριθμός Εκείνων που Πήραν Μέρος στην Έξοδο]), προστατεύοντάς τους κατά τη διάρκεια μιας εκστρατείας γενοκτονίας που εξαπέλυσε η αιγυπτιακή κυβέρνηση (Εξ 1:15-22) και τελικά απελευθερώνοντάς τους από τη σκληρή δουλεία στο καθεστώς της Αιγύπτου. (Εξ 2:23-25) Η εντολή του Θεού προς τον Φαραώ, η οποία δόθηκε μέσω των εκπροσώπων του, του Μωυσή και του Ααρών, απορρίφθηκε από τον Αιγύπτιο άρχοντα ως προερχόμενη από μια πηγή που δεν είχε καμιά δικαιοδοσία στις αιγυπτιακές υποθέσεις. Η επανειλημμένη άρνηση του Φαραώ να αναγνωρίσει την κυριαρχία του Ιεχωβά επέφερε εκδηλώσεις της θεϊκής δύναμης υπό μορφή πληγών. (Εξ 7 ως 12) Με αυτόν τον τρόπο, ο Θεός απέδειξε ότι η εξουσία που ασκούσε στα στοιχεία και στα πλάσματα της γης ήταν ανώτερη από οποιουδήποτε βασιλιά σε όλη τη γη. (Εξ 9:13-16) Ο ίδιος οδήγησε αυτή την επίδειξη κυριαρχικής δύναμης στο αποκορύφωμά της καταστρέφοντας τις δυνάμεις του Φαραώ με τρόπο που δεν θα μπορούσε ποτέ να μιμηθεί κανένας από τους καυχησιολόγους πολεμιστές βασιλιάδες των εθνών. (Εξ 14:26-31) Ο Μωυσής και οι Ισραηλίτες είχαν κάθε λόγο να ψάλλουν: «Ο Ιεχωβά θα βασιλεύει στον αιώνα, και μάλιστα για πάντα».—Εξ 15:1-19.

Στη συνέχεια, ο Ιεχωβά έδωσε επιπρόσθετες αποδείξεις της εξουσίας που ασκούσε στη γη, στα ζωτικά αποθέματά της σε νερό και στα πουλιά της, κατέδειξε δε την ικανότητα που είχε να προφυλάσσει και να συντηρεί το έθνος του ακόμη και σε άνυδρο και εχθρικό περιβάλλον. (Εξ 15:22–17:15) Αφού τα έκανε όλα αυτά, απευθύνθηκε στον απελευθερωμένο λαό, λέγοντάς τους ότι, μέσω υπακοής στην εξουσία και στη διαθήκη του, θα μπορούσαν να γίνουν ειδική ιδιοκτησία του ανάμεσα από όλους τους άλλους λαούς, «επειδή», όπως είπε ο ίδιος, «ολόκληρη η γη ανήκει σε εμένα». Θα μπορούσαν να γίνουν «βασιλεία ιερέων και άγιο έθνος». (Εξ 19:3-6) Όταν αυτοί διακήρυξαν ότι θα υποτάσσονταν πρόθυμα στην κυριαρχία του, ο Ιεχωβά ενήργησε ως Βασιλικός Νομοθέτης δίνοντάς τους βασιλικά διατάγματα σε έναν μακροσκελή κώδικα νόμων, ενώ παράλληλα επιδείκνυε δυναμικά την ισχύ και τη δόξα του με τρόπο που προκαλούσε δέος. (Εξ 19:7–24:18) Η σκηνή της μαρτυρίας ή της συνάντησης, και ιδιαίτερα η κιβωτός της διαθήκης, αποτελούσε ένδειξη της παρουσίας της αόρατης ουράνιας Κεφαλής του Κράτους. (Εξ 25:8, 21, 22· 33:7-11· παράβαλε Απ 21:3.) Αν και ο Μωυσής και άλλοι διορισμένοι άντρες εκδίκαζαν την πλειονότητα των υποθέσεων, κατευθυνόμενοι από το νόμο του Θεού, ο Ιεχωβά παρενέβαινε ενίοτε προσωπικά για να εκφέρει κρίσεις και να επιβάλει κυρώσεις κατά των παραβατών. (Εξ 18:13-16, 24-26· 32:25-35) Το διορισμένο ιερατείο φρόντιζε να διατηρούνται οι καλές σχέσεις ανάμεσα στο έθνος και στον ουράνιο Άρχοντά του, στηρίζοντας το λαό στις προσπάθειες που κατέβαλλε να συμμορφωθεί με τους υψηλούς κανόνες της διαθήκης του Νόμου. (Βλέπε ΙΕΡΕΑΣ.) Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η κυβέρνηση του Ισραήλ ήταν γνήσια θεοκρατία.—Δευ 33:2, 5.

Ως Θεός και Δημιουργός, ο οποίος κατέχει το «δικαίωμα απαλλοτρίωσης» όσον αφορά όλη τη γη, και ως «ο Κριτής όλης της γης» (Γε 18:25), ο Ιεχωβά είχε ορίσει τη γη Χαναάν για το σπέρμα του Αβραάμ. (Γε 12:5-7· 15:17-21) Ως η Κεφαλή της Εκτελεστικής Εξουσίας, διέταξε τότε τους Ισραηλίτες να προβούν στη διά της βίας απαλλοτρίωση των εδαφών που κατείχαν οι καταδικασμένοι Χαναναίοι, καθώς επίσης να εκτελέσουν τη θανατική ποινή που είχε εκείνος επιβάλει σε αυτούς.—Δευ 9:1-5· βλέπε ΧΑΝΑΑΝ, ΧΑΝΑΝΑΙΟΙ Αρ. 2 (Η Κατάκτηση της Χαναάν από τον Ισραήλ).

Η περίοδος των Κριτών. Επί τρεισήμισι αιώνες μετά την κατάκτηση των πολλών βασιλείων της Χαναάν από τον Ισραήλ, ο Ιεχωβά Θεός ήταν ο μόνος βασιλιάς του έθνους. Κατά τη διάρκεια διαφόρων περιόδων, Κριτές που είχε εκλέξει ο Θεός αναλάμβαναν την ηγεσία του έθνους ή τμημάτων του σε καιρό πολέμου και ειρήνης. Η νίκη του Κριτή Γεδεών επί του Μαδιάμ στάθηκε η αφορμή να ζητήσει από αυτόν ο λαός να γίνει ο άρχοντας του έθνους, αλλά εκείνος αρνήθηκε, αναγνωρίζοντας τον Ιεχωβά ως τον αληθινό άρχοντα. (Κρ 8:22, 23) Ο Αβιμέλεχ, ένας φιλόδοξος γιος του, έγινε για λίγο καιρό βασιλιάς ενός μικρού τμήματος του έθνους, αλλά αυτό κατέληξε σε προσωπική πανωλεθρία.—Κρ 9:1, 6, 22, 53-56.

Σχετικά με αυτή τη γενικότερη περίοδο των Κριτών, γίνεται το εξής σχόλιο: «Εκείνες τις ημέρες δεν υπήρχε βασιλιάς στον Ισραήλ. Ο καθένας έκανε ό,τι φαινόταν σωστό στα μάτια του». (Κρ 17:6· 21:25) Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπήρχε κανενός είδους δικαστικός περιορισμός. Κάθε πόλη είχε κριτές, πρεσβυτέρους, οι οποίοι χειρίζονταν τα νομικά ζητήματα και προβλήματα και απένεμαν δικαιοσύνη. (Δευ 16:18-20· βλέπε ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ.) Το Λευιτικό ιερατείο λειτουργούσε ως ανώτερο καθοδηγητικό σώμα, καθώς εκπαίδευε το λαό στο νόμο του Θεού, ενώ ο αρχιερέας είχε το Ουρίμ και το Θουμμίμ μέσω των οποίων συμβουλευόταν τον Θεό για δύσκολα ζητήματα. (Βλέπε ΑΡΧΙΕΡΕΑΣ· ΙΕΡΕΑΣ· ΟΥΡΙΜ ΚΑΙ ΘΟΥΜΜΙΜ.) Άρα, όποιος επωφελούνταν από αυτές τις προμήθειες, αποκτούσε γνώση του νόμου του Θεού και την εφάρμοζε, είχε έναν ασφαλή οδηγό για τη συνείδησή του. Το ότι ένα τέτοιο άτομο «έκανε ό,τι φαινόταν σωστό στα μάτια του» δεν είχε κακό αποτέλεσμα. Ο Ιεχωβά επέτρεψε στο λαό να δείξει αν είχε πρόθυμη ή απρόθυμη στάση και πορεία. Το έθνος δεν είχε ανθρώπινο μονάρχη που να επιβλέπει το έργο των κριτών στις πόλεις ή να στρατολογεί τους πολίτες για συγκεκριμένα έργα ή να τους οδηγεί στον πόλεμο για την υπεράσπιση του έθνους. (Παράβαλε Κρ 5:1-18.) Επομένως, οι κακές συνθήκες που επικράτησαν οφείλονταν στην απροθυμία της πλειονότητας να δώσει προσοχή στο λόγο και στο νόμο του ουράνιου Βασιλιά τους και να επωφεληθεί από τις προμήθειές του.—Κρ 2:11-23.

Αίτημα για Ανθρώπινο Βασιλιά. Σχεδόν 400 χρόνια μετά την Έξοδο και πάνω από 800 χρόνια μετά τη θέσπιση της διαθήκης του Θεού με τον Αβραάμ, οι Ισραηλίτες ζήτησαν έναν ανθρώπινο βασιλιά για να τους οδηγεί, όπως τα άλλα έθνη που είχαν ανθρώπινους μονάρχες. Με το αίτημά τους απέρριψαν ως βασιλιά τους τον ίδιο τον Ιεχωβά. (1Σα 8:4-8) Είναι αλήθεια ότι ο λαός ανέμενε ορθά να εγκαθιδρυθεί μια βασιλεία από τον Θεό σε αρμονία με την υπόσχεση που εκείνος είχε δώσει στον Αβραάμ και στον Ιακώβ, όπως αναφέρθηκε ήδη. Επιπρόσθετη βάση για αυτή την ελπίδα τούς έδινε η προφητεία που εξήγγειλε ο Ιακώβ στην επιθανάτια κλίνη του σχετικά με τον Ιούδα (Γε 49:8-10), τα λόγια του Ιεχωβά προς τον Ισραήλ μετά την Έξοδο (Εξ 19:3-6), οι όροι της διαθήκης του Νόμου (Δευ 17:14, 15), ακόμη και μέρος του αγγέλματος που έβαλε ο Θεός τον προφήτη Βαλαάμ να πει (Αρ 24:2-7, 17). Η πιστή μητέρα του Σαμουήλ, η Άννα, εξέφρασε αυτή την ελπίδα στην προσευχή της. (1Σα 2:7-10) Ωστόσο, ο Ιεχωβά δεν είχε αποκαλύψει πλήρως το «ιερό μυστικό» του σχετικά με τη Βασιλεία και δεν είχε υποδείξει πότε θα έφτανε ο δικός του ορισμένος καιρός για την ίδρυσή της ούτε ποια θα ήταν η δομή και η σύνθεση αυτής της κυβέρνησης—αν θα ήταν επίγεια ή ουράνια. Επομένως, εκείνη τη στιγμή αποτελούσε αυθάδεια εκ μέρους του λαού το να απαιτήσει ανθρώπινο βασιλιά.

Η απειλή επίθεσης από τους Φιλισταίους και τους Αμμωνίτες προφανώς συνέβαλε στην επιθυμία που εξέφρασαν οι Ισραηλίτες να έχουν ορατό βασιλιά ως στρατάρχη. Συνεπώς, εκδήλωσαν έλλειψη πίστης στην ικανότητα που είχε ο Θεός να τους προφυλάσσει, να τους καθοδηγεί και να προμηθεύει για αυτούς, ως έθνος και ως άτομα. (1Σα 8:4-8) Το κίνητρο του λαού ήταν εσφαλμένο, αλλά ο Ιεχωβά Θεός ικανοποίησε το αίτημά τους, όχι πρωτίστως για χάρη τους, αλλά για να επιτελέσει το δικό του καλό σκοπό ως προς την προοδευτική αποκάλυψη του “ιερού μυστικού” σχετικά με τη μελλοντική Βασιλεία του μέσω του “σπέρματος”. Η ανθρώπινη βασιλεία, όμως, θα επέφερε τα δικά της προβλήματα και θα είχε κάποιο τίμημα για τον Ισραήλ, ο δε Ιεχωβά εξέθεσε αυτά τα γεγονότα ενώπιον του λαού.—1Σα 8:9-22.

Έκτοτε, οι βασιλιάδες που διόριζε ο Ιεχωβά έπρεπε να υπηρετούν ως επίγειοι εκπρόσωποι του Θεού, χωρίς αυτό να μειώνει στο ελάχιστο την κυριαρχία του ίδιου του Ιεχωβά στο έθνος. Ο θρόνος ήταν στην πραγματικότητα του Ιεχωβά, και εκείνοι κάθονταν σε αυτόν ως βασιλιάδες που τον υποκαθιστούσαν. (1Χρ 29:23) Ο Ιεχωβά έδωσε εντολή να χριστεί ο πρώτος βασιλιάς, ο Σαούλ (1Σα 9:15-17), εκθέτοντας ταυτόχρονα την απιστία που είχε εκδηλώσει το έθνος.—1Σα 10:17-25.

Για να είναι επωφελής η βασιλεία, θα έπρεπε τώρα τόσο ο βασιλιάς όσο και το έθνος να σέβονται την εξουσία του Θεού. Αν απέβλεπαν ανεδαφικά σε άλλες πηγές για κατεύθυνση και προστασία, αυτοί και ο βασιλιάς τους θα σαρώνονταν. (Δευ 28:36· 1Σα 12:13-15, 20-25) Ο βασιλιάς δεν έπρεπε να στηρίζεται στη στρατιωτική ισχύ, να παίρνει πολλές συζύγους και να κυριαρχείται από το πάθος για πλούτη. Η βασιλεία του έπρεπε να λειτουργεί αποκλειστικά μέσα στα πλαίσια της διαθήκης του Νόμου. Έλαβε τη θεϊκή εντολή να γράψει το δικό του αντίγραφο εκείνου του Νόμου και να το διαβάζει καθημερινά, έτσι ώστε να διατηρεί κατάλληλο φόβο για την Κυρίαρχη Εξουσία, να παραμένει ταπεινός και να εμμένει σε δίκαιη πορεία. (Δευ 17:16-20) Στο βαθμό στον οποίο θα το έκανε αυτό, αγαπώντας τον Θεό ολόκαρδα και τον πλησίον του όπως τον εαυτό του, η διακυβέρνησή του θα έφερνε ευλογίες, και δεν θα υπήρχε ουσιαστική αιτία για παράπονα λόγω καταδυνάστευσης ή άλλης ταλαιπωρίας. Αλλά όπως είχε κάνει με το λαό, έτσι τώρα και με τους βασιλιάδες τους, ο Ιεχωβά επέτρεψε στους άρχοντες να δείξουν τι υπήρχε στην καρδιά τους, το αν ήταν πρόθυμοι ή όχι να αναγνωρίσουν την εξουσία και το θέλημα του Θεού.

Η Υποδειγματική Διακυβέρνηση του Δαβίδ. Η ασέβεια που εκδήλωσε ο Βενιαμίτης Σαούλ προς την ανώτερη εξουσία και τις διευθετήσεις της “Εξοχότητας του Ισραήλ” επέσυρε τη θεϊκή αποδοκιμασία και στοίχισε στην οικογενειακή του γραμμή το θρόνο. (1Σα 13:10-14· 15:17-29· 1Χρ 10:13, 14) Με τη διακυβέρνηση του διαδόχου του Σαούλ, του Δαβίδ από τον Ιούδα, η προφητεία που εξήγγειλε ο Ιακώβ στην επιθανάτια κλίνη του εκπληρώθηκε περαιτέρω. (Γε 49:8-10) Αν και ο Δαβίδ έκανε σφάλματα που οφείλονταν στην ανθρώπινη αδυναμία, η διακυβέρνησή του ήταν υποδειγματική λόγω της ολόκαρδης αφοσίωσής του στον Ιεχωβά Θεό και της ταπεινής υποταγής του στη θεϊκή εξουσία. (Ψλ 51:1-4· 1Σα 24:10-14· παράβαλε 1Βα 11:4· 15:11, 14.) Όταν έλαβε τις συνεισφορές για την οικοδόμηση του ναού, ο Δαβίδ προσευχήθηκε στον Θεό ενώπιον του συγκεντρωμένου λαού, λέγοντας: «Δική σου είναι, Ιεχωβά, η μεγαλοσύνη και η κραταιότητα και η ωραιότητα και η εξοχότητα και η αξιοπρέπεια· διότι τα πάντα στους ουρανούς και στη γη είναι δικά σου. Δική σου είναι η βασιλεία, Ιεχωβά, που μάλιστα υψώνεις τον εαυτό σου ως κεφαλή πάνω από όλους. Τα πλούτη και η δόξα οφείλονται σε εσένα, και εσύ εξουσιάζεις τα πάντα· στο χέρι σου βρίσκεται δύναμη και κραταιότητα, και στο χέρι σου είναι να μεγαλύνεις και να δίνεις ισχύ σε όλους. Τώρα λοιπόν, Θεέ μας, σε ευχαριστούμε και αινούμε το θεσπέσιο όνομά σου». (1Χρ 29:10-13) Οι τελευταίες συμβουλές που έδωσε στο γιο του τον Σολομώντα δείχνουν επίσης τη θαυμάσια άποψη που είχε ο Δαβίδ για τη σχέση της επίγειας βασιλείας με τη θεϊκή Πηγή της.—1Βα 2:1-4.

Όταν έφεραν την κιβωτό της διαθήκης, η οποία σχετιζόταν με την παρουσία του Ιεχωβά, στην πρωτεύουσα, την Ιερουσαλήμ, ο Δαβίδ έψαλε: «Ας χαίρονται οι ουρανοί και ας ευφραίνεται η γη. Και ας πουν ανάμεσα στα έθνη: “Ο Ιεχωβά έχει γίνει βασιλιάς!”» (1Χρ 16:1, 7, 23-31) Αυτό καταδεικνύει το γεγονός ότι, μολονότι ο Ιεχωβά κυβερνάει από την αρχή της δημιουργίας, μπορεί να φέρνει σε ύπαρξη συγκεκριμένες εκφράσεις της διακυβέρνησής του ή να καθορίζει κάποια όργανα που θα τον εκπροσωπούν, πράγμα που επιτρέπει να λέγεται για αυτόν ότι “έγινε βασιλιάς” σε δεδομένη στιγμή ή περίσταση.

Η διαθήκη για μια βασιλεία. Ο Ιεχωβά έκανε διαθήκη με τον Δαβίδ για μια βασιλεία που θα παρέμενε αιώνια στην οικογενειακή του γραμμή, λέγοντας: «Θα εγείρω το σπέρμα σου έπειτα από εσένα, . . . και θα εδραιώσω τη βασιλεία του. . . . Και ο οίκος σου και η βασιλεία σου θα είναι σταθερά στον αιώνα ενώπιόν σου· ο θρόνος σου θα εδραιωθεί στον αιώνα». (2Σα 7:12-16· 1Χρ 17:11-14) Αυτή η διαθήκη που θα ίσχυε για τη Δαβιδική δυναστεία αποδείκνυε περαιτέρω την επεξεργασία της εδεμικής υπόσχεσης του Θεού για τη Βασιλεία του μέσω του προειπωμένου “σπέρματος” (Γε 3:15) και παρείχε επιπρόσθετα μέσα για τον προσδιορισμό αυτού του “σπέρματος” όταν θα ερχόταν. (Παράβαλε Ησ 9:6, 7· 1Πε 1:11.) Οι βασιλιάδες που διόριζε ο Θεός χρίονταν για να αναλάβουν το αξίωμά τους, γι’ αυτό και εφαρμοζόταν σε αυτούς ο όρος «μεσσίας», δηλαδή «χρισμένος». (1Σα 16:1· Ψλ 132:13, 17) Είναι σαφές, λοιπόν, ότι η επίγεια βασιλεία που εγκαθίδρυσε ο Ιεχωβά στον Ισραήλ αποτέλεσε εξεικονιστικό τύπο ή μικρογραφία της ερχόμενης Βασιλείας μέσω του Μεσσία, του Ιησού Χριστού, «γιου του Δαβίδ».—Ματ 1:1.

Παρακμή και Πτώση των Ισραηλιτικών Βασιλείων. Επειδή δεν υπήρξε προσκόλληση στις δίκαιες οδούς του Ιεχωβά, οι επικρατούσες συνθήκες στο τέλος τριών και μόνο βασιλειών και στην αρχή της τέταρτης προκάλεσαν μεγάλη δυσαρέσκεια που οδήγησε σε ανταρσία και σε διάσπαση του έθνους (997 Π.Κ.Χ.). Ως αποτέλεσμα, σχηματίστηκαν δύο βασίλεια, το βόρειο και το νότιο. Εντούτοις, η διαθήκη του Ιεχωβά με τον Δαβίδ συνέχισε να ισχύει για τους βασιλιάδες του νότιου βασιλείου του Ιούδα. Στους αιώνες που πέρασαν, οι πιστοί βασιλιάδες σπάνιζαν στον Ιούδα και έλειπαν παντελώς από το βόρειο βασίλειο του Ισραήλ. Η ιστορία του βόρειου βασιλείου είναι ιστορία ειδωλολατρίας, ραδιουργιών και δολοφονιών, με τους βασιλιάδες να διαδέχονται συνήθως ταχύτατα ο ένας τον άλλον. Ο λαός υπέφερε από την αδικία και την καταδυνάστευση. Περίπου 250 χρόνια μετά τη δημιουργία του βόρειου βασιλείου, ο Ιεχωβά επέτρεψε στο βασιλιά της Ασσυρίας να το συντρίψει (740 Π.Κ.Χ.) επειδή είχε ακολουθήσει πορεία στασιασμού εναντίον του Θεού.—Ωσ 4:1, 2· Αμ 2:6-8.

Αν και το βασίλειο του Ιούδα απολάμβανε μεγαλύτερη σταθερότητα λόγω της Δαβιδικής δυναστείας, αυτό το νότιο βασίλειο ξεπέρασε τελικά το βόρειο σε ηθική διαφθορά, παρά τις προσπάθειες που κατέβαλαν θεοφοβούμενοι βασιλιάδες, όπως ο Εζεκίας και ο Ιωσίας, να αντιστρέψουν τον ξεπεσμό προς την ειδωλολατρία και προς την απόρριψη του λόγου και της εξουσίας του Ιεχωβά. (Ησ 1:1-4· Ιεζ 23:1-4, 11) Οι προφήτες του Ιεχωβά, στα προειδοποιητικά αγγέλματα που μετέδωσαν στους άρχοντες και στο λαό, κατήγγειλαν την κοινωνική αδικία, την τυραννία, την απληστία, την ανεντιμότητα, τις δωροδοκίες, τις σεξουαλικές διαστροφές, τις εγκληματικές επιθέσεις και την αιματοχυσία, καθώς επίσης τη θρησκευτική υποκρισία που είχε μετατρέψει το ναό του Θεού σε «σπηλιά ληστών». (Ησ 1:15-17, 21-23· 3:14, 15· Ιερ 5:1, 2, 7, 8, 26-28, 31· 6:6, 7· 7:8-11) Ούτε η υποστήριξη των αποστατών ιερέων ούτε κάποια πολιτική συμμαχία με άλλα έθνη μπόρεσε να αποτρέψει την επερχόμενη συντριβή εκείνου του άπιστου βασιλείου. (Ιερ 6:13-15· 37:7-10) Η πρωτεύουσα, η Ιερουσαλήμ, καταστράφηκε και ο Ιούδας ερημώθηκε από τους Βαβυλωνίους το 607 Π.Κ.Χ.—2Βα 25:1-26.

Η βασιλική θέση του Ιεχωβά παραμένει ακηλίδωτη. Η καταστροφή των βασιλείων του Ισραήλ και του Ιούδα δεν αμαύρωνε με κανέναν τρόπο την ποιότητα της διακυβέρνησης του Ιεχωβά Θεού. Δεν φανέρωνε με κανέναν τρόπο αδυναμία από τη δική του πλευρά. Σε όλη την ιστορία του ισραηλιτικού έθνους, ο Ιεχωβά κατέστησε σαφές ότι τον ενδιέφερε η πρόθυμη υπηρεσία και υπακοή. (Δευ 10:12-21· 30:6, 15-20· Ησ 1:18-20· Ιεζ 18:25-32) Παρείχε εκπαίδευση, έλεγχο, διαπαιδαγώγηση, προειδοποιήσεις και τιμωρία. Αλλά δεν χρησιμοποίησε τη δύναμή του για να αναγκάσει είτε το βασιλιά είτε το λαό να ακολουθήσει μια δίκαιη πορεία. Οι ίδιοι ευθύνονταν για την άσχημη κατάσταση που δημιουργήθηκε, τα δεινά που υπέστησαν και τη συμφορά που τους βρήκε, διότι σκλήρυναν πεισματικά τις καρδιές τους και επέμεναν να ακολουθούν ανεξάρτητη πορεία, με την οποία έβλαπταν ανόητα τα καλύτερα συμφέροντά τους.—Θρ 1:8, 9· Νε 9:26-31, 34-37· Ησ 1:2-7· Ιερ 8:5-9· Ωσ 7:10, 11.

Ο Ιεχωβά εκδήλωνε την Κυρίαρχη δύναμή του συγκρατώντας τις επιθετικές και άπληστες δυνάμεις της Ασσυρίας και της Βαβυλώνας μέχρι το δικό του ορισμένο καιρό, και μάλιστα χειραγωγώντας τες έτσι ώστε να ενεργήσουν σε εκπλήρωση των προφητειών του. (Ιεζ 21:18-23· Ησ 10:5-7) Όταν τελικά ο Ιεχωβά αφαίρεσε τον προστατευτικό κλοιό με τον οποίο περιέβαλλε το έθνος, αυτή η ενέργεια συνιστούσε έκφραση της δίκαιης κρίσης του ως Υπέρτατου Κυρίαρχου. (Ιερ 35:17) Η ερήμωση του Ισραήλ και του Ιούδα δεν αποτέλεσε συνταρακτική έκπληξη για τους υπάκουους υπηρέτες του Θεού οι οποίοι είχαν προειδοποιηθεί από τις προφητείες του. Ο υποβιβασμός των υπεροπτικών αρχόντων εξύψωσε τη “λαμπρή ανωτερότητα” του Ιεχωβά. (Ησ 2:1, 10-17) Πέρα από όλα αυτά, όμως, εκείνος είχε καταδείξει ότι ήταν ικανός να προστατεύει και να διαφυλάττει τα άτομα που απέβλεπαν σε αυτόν ως Βασιλιά τους, ακόμη και όταν αυτά αντιμετώπιζαν καταστάσεις πείνας, αρρώστιας και μαζικής σφαγής, όπως επίσης και όταν γίνονταν αντικείμενα διωγμού από όσους μισούσαν τη δικαιοσύνη.—Ιερ 34:17-21· 20:10, 11· 35:18, 19· 36:26· 37:18-21· 38:7-13· 39:11–40:5.

Ο τελευταίος βασιλιάς του Ισραήλ προειδοποιήθηκε ότι επρόκειτο να του αφαιρεθεί το στέμμα, το οποίο συμβόλιζε τη χρισμένη βασιλεία του ως βασιλικού εκπροσώπου του Ιεχωβά. Αυτή η χρισμένη Δαβιδική βασιλεία θα έπαυε να ασκείται «ώσπου να έρθει εκείνος που έχει το νόμιμο δικαίωμα», και ο Ιεχωβά θα την έδινε «σε αυτόν». (Ιεζ 21:25-27) Έτσι λοιπόν, το τυπικό βασίλειο, ερειπωμένο πλέον, έπαψε να υφίσταται, και η προσοχή στράφηκε πάλι προς το μέλλον, προς το «σπέρμα» που θα ερχόταν, τον Μεσσία.

Πολιτικά έθνη, όπως η Ασσυρία και η Βαβυλώνα, ερήμωσαν τα αποστατικά βασίλεια του Ισραήλ και του Ιούδα. Αν και ο Θεός λέει ότι εκείνος τα “ήγειρε” ή τα “έφερε” εναντίον αυτών των καταδικασμένων βασιλείων (Δευ 28:49· Ιερ 5:15· 25:8, 9· Ιεζ 7:24· Αμ 6:14), εδώ προφανώς εννοείται κάτι παρόμοιο με το ότι ο Θεός “σκλήρυνε” την καρδιά του Φαραώ. (Βλέπε ΠΡΟΓΝΩΣΗ, ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ [Αναφορικά με μεμονωμένα άτομα].) Δηλαδή ο Θεός “έφερε” αυτές τις επιτιθέμενες δυνάμεις με το να τους επιτρέψει να εκπληρώσουν την επιθυμία που βρισκόταν ήδη στην καρδιά τους (Ησ 10:7· Θρ 2:16· Μιχ 4:11), απομακρύνοντας το προστατευτικό του «χέρι» από τα αντικείμενα της φιλόδοξης απληστίας τους. (Δευ 31:17, 18· παράβαλε Εσδ 8:31 με Εσδ 5:12· Νε 9:28-31· Ιερ 34:2.) Οι αποστάτες Ισραηλίτες, λοιπόν, οι οποίοι αρνήθηκαν πεισματικά να υποταχθούν στο νόμο και στο θέλημα του Ιεχωβά, έλαβαν “ελευθερία στο σπαθί, στην επιδημία και στην πείνα”. (Ιερ 34:17) Ωστόσο, τα επιτιθέμενα ειδωλολατρικά έθνη δεν απέκτησαν έτσι την επιδοκιμασία του Θεού ούτε είχαν “καθαρά χέρια” ενώπιόν του όταν κατέστρεφαν αμείλικτα το βόρειο και το νότιο βασίλειο, την πρωτεύουσα Ιερουσαλήμ και τον ιερό ναό της. Γι’ αυτό, ο Ιεχωβά, ο Κριτής όλης της γης, μπορούσε δίκαια να τα κατακρίνει για τη “λεηλασία της κληρονομιάς του” και να τα καταδικάσει να υποστούν την ίδια ερήμωση με αυτήν που επέφεραν στο λαό με τον οποίο είχε συνάψει διαθήκη.—Ησ 10:12-14· 13:1, 17-22· 14:4-6, 12-14, 26, 27· 47:5-11· Ιερ 50:11, 14, 17-19, 23-29.

Οράματα της Βασιλείας του Θεού στις Ημέρες του Δανιήλ. Ολόκληρη η προφητεία του Δανιήλ τονίζει με έμφαση το θέμα της Παγκόσμιας Κυριαρχίας του Θεού, διευκρινίζοντας περαιτέρω το σκοπό του Ιεχωβά. Εξόριστος στην πρωτεύουσα της παγκόσμιας δύναμης η οποία ανέτρεψε τον Ιούδα, ο Δανιήλ χρησιμοποιήθηκε από τον Θεό για να αποκαλύψει τη σημασία ενός οράματος που είδε ο Βαβυλώνιος μονάρχης, ενός οράματος που προέλεγε την προέλαση των παγκόσμιων δυνάμεων και τον τελικό τους αφανισμό από την αιώνια Βασιλεία την οποία εγκαθιδρύει ο ίδιος ο Ιεχωβά. Προς έκπληξη, αναμφίβολα, της βασιλικής του αυλής, ο Ναβουχοδονόσορ, ο κατακτητής της Ιερουσαλήμ, υποκινήθηκε τώρα να προσπέσει και να αποδώσει τιμή στον εξόριστο Δανιήλ και να αναγνωρίσει ότι ο Θεός του Δανιήλ είναι «Κύριος βασιλιάδων». (Δα 2:36-47) Επιπρόσθετα, μέσω του οράματος που είδε σε όνειρο ο Ναβουχοδονόσορ σχετικά με το “κομμένο δέντρο”, ο Ιεχωβά γνωστοποίησε με δυναμικό τρόπο ότι «ο Ύψιστος είναι Άρχοντας στη βασιλεία των ανθρώπων και ότι σε όποιον θέλει τη δίνει και εγκαθιστά σε αυτήν ακόμη και τον πιο ασήμαντο των ανθρώπων». (Δα 4· βλέπε την ανάλυση αυτού του οράματος στο λήμμα ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΕΝΟΙ ΚΑΙΡΟΙ ΤΩΝ ΕΘΝΩΝ.) Μέσω της εκπλήρωσης του ονείρου όσον αφορά τον ίδιο, ο αυτοκρατορικός άρχοντας Ναβουχοδονόσορ αναγκάστηκε και πάλι να αναγνωρίσει τον Θεό του Δανιήλ ως «τον Βασιλιά των ουρανών», Εκείνον που «ενεργεί σύμφωνα με το δικό του θέλημα ανάμεσα στο στράτευμα των ουρανών και στους κατοίκους της γης. Και δεν υπάρχει κανείς που να μπορεί να εμποδίσει το χέρι του ή που να μπορεί να του πει: “Τι έκανες;”»—Δα 4:34-37.

Προς το τέλος της περιόδου κατά την οποία η Βαβυλώνα κυριάρχησε στα έθνη, ο Δανιήλ είδε προφητικά οράματα διαδοχικών αυτοκρατοριών, οι οποίες είχαν θηριώδη χαρακτηριστικά. Είδε επίσης το μεγαλοπρεπές ουράνιο Δικαστήριο του Ιεχωβά να συνεδριάζει και να εκφέρει κρίση για τις παγκόσμιες δυνάμεις, αποφαινόμενο ότι είναι ανάξιες να κυβερνούν. Και είδε “κάποιον που ήταν σαν γιος ανθρώπου . . . [στον οποίο] δόθηκε εξουσία διακυβέρνησης και αξιοπρέπεια και βασιλεία, ώστε όλοι οι λαοί, οι εθνότητες και οι γλώσσες να υπηρετούν αυτόν” καθώς θα ασκούσε την «εξουσία του για διακυβέρνηση . . . που θα διαρκέσει στον αιώνα και δεν θα παρέλθει». Επίσης, παρέστη μάρτυρας του πολέμου που διεξάγει η τελευταία παγκόσμια δύναμη εναντίον “των αγίων”, γεγονός που επιτάσσει τον αφανισμό της, καθώς και μάρτυρας της παράδοσης “της βασιλείας και της εξουσίας για διακυβέρνηση και του μεγαλείου των βασιλειών κάτω από όλους τους ουρανούς . . . στο λαό που είναι οι άγιοι του Υπέρτατου”, του Ιεχωβά Θεού. (Δα 7, 8) Έτσι λοιπόν, έγινε φανερό ότι το υποσχεμένο «σπέρμα» θα περιλάμβανε ένα κυβερνητικό σώμα το οποίο δεν θα είχε μόνο μια βασιλική κεφαλή, το “γιο του ανθρώπου”, αλλά και συνάρχοντες, “τους αγίους του Υπέρτατου”.

Ως Προς τη Βαβυλώνα και τη Μηδοπερσία. Το αμετάκλητο διάταγμα του Θεού εναντίον της κραταιάς Βαβυλώνας εκτελέστηκε ξαφνικά και απροσδόκητα, καθώς οι ημέρες της αριθμήθηκαν και τερματίστηκαν. (Δα 5:17-30) Στη διάρκεια της μηδοπερσικής διακυβέρνησης που ακολούθησε, ο Ιεχωβά προχώρησε σε περαιτέρω αποκαλύψεις σχετικά με τη Μεσσιανική Βασιλεία, υποδεικνύοντας το χρόνο εμφάνισης του Μεσσία, προλέγοντας την “εκκοπή” του, καθώς και μια δεύτερη καταστροφή της πόλης της Ιερουσαλήμ και του αγίου τόπου της. (Δα 9:1, 24-27· βλέπε ΕΒΔΟΜΗΝΤΑ ΕΒΔΟΜΑΔΕΣ.) Επίσης, όπως και στη διάρκεια της βαβυλωνιακής διακυβέρνησης, ο Ιεχωβά Θεός κατέδειξε και πάλι την ικανότητα που είχε να προστατεύει εκείνους που αναγνώριζαν την κυριαρχία του όταν αυτοί αντιμετώπισαν το θυμό των αξιωματούχων και την απειλή του θανάτου, κάνοντας φανερή τη δύναμη που είχε να ελέγχει τόσο τα επίγεια στοιχεία όσο και τα θηρία. (Δα 3:13-29· 6:12-27) Έκανε να ανοίξουν διάπλατα οι πύλες της Βαβυλώνας τη στιγμή που όριζε το χρονοδιάγραμμά του, παρέχοντας στο λαό με τον οποίο είχε συνάψει διαθήκη την ελευθερία να επιστρέψει στη γη του και να ανοικοδομήσει εκεί τον οίκο του Ιεχωβά. (2Χρ 36:20-23) Επειδή με αυτή την πράξη του απελευθέρωσε το λαό του, ήταν δικαιολογημένη η εξής αναγγελία προς τη Σιών: «Ο Θεός σου έχει γίνει βασιλιάς!» (Ησ 52:7-11) Έκτοτε, ανατράπηκαν συνωμοσίες εναντίον του λαού του και ανασκευάστηκαν τόσο η κακοπαράσταση από κατώτερους αξιωματούχους όσο και κάποια δυσμενή κυβερνητικά διατάγματα, καθώς ο Ιεχωβά υποκίνησε διάφορους Πέρσες βασιλιάδες να συνεργαστούν με το έργο της επιτέλεσης του δικού του υπέρτατου θελήματος.—Εσδ 4-7· Νε 2, 4, 6· Εσθ 3-9.

Έτσι λοιπόν, επί χιλιετίες ο αμετάβλητος, ακαταμάχητος σκοπός του Ιεχωβά Θεού προχωρούσε ακάθεκτα. Άσχετα με την τροπή των γεγονότων στη γη, Εκείνος αποδείκνυε ότι είχε πάντα τον έλεγχο της κατάστασης, ότι προπορευόταν πάντα σε σχέση με τους εναντιουμένους, είτε επρόκειτο για ανθρώπους είτε για τον Διάβολο. Δεν επέτρεψε να παρέμβει τίποτα στην τέλεια επεξεργασία του σκοπού του, του θελήματός του. Το έθνος του Ισραήλ και η ιστορία του, εκτός από το ότι αποτέλεσαν προφητικούς τύπους και προαναλαμπές της μελλοντικής πολιτείας του Θεού με τους ανθρώπους, κατέδειξαν επίσης ότι δεν μπορεί να υπάρξει διαρκής αρμονία, ειρήνη και ευτυχία χωρίς ολόκαρδη αναγνώριση της θεϊκής ηγεσίας και υποταγή σε αυτήν. Οι Ισραηλίτες είχαν το πλεονέκτημα της κοινής καταγωγής, γλώσσας και χώρας. Αντιμετώπιζαν επίσης κοινούς εχθρούς. Αλλά μόνο όταν λάτρευαν και υπηρετούσαν με οσιότητα και πίστη τον Ιεχωβά Θεό είχαν ενότητα, δύναμη και δικαιοσύνη και απολάμβαναν πραγματικά τη ζωή. Όταν εξασθενούσαν οι δεσμοί της σχέσης με τον Ιεχωβά Θεό, το έθνος εκφυλιζόταν ραγδαία.

Η Βασιλεία του Θεού “Πλησιάζει”. Εφόσον ο Μεσσίας επρόκειτο να είναι απόγονος του Αβραάμ, του Ισαάκ και του Ιακώβ, μέλος της φυλής του Ιούδα και “γιος του Δαβίδ”, έπρεπε να γεννηθεί ως άνθρωπος. Σύμφωνα με την προφητεία του Δανιήλ, έπρεπε να είναι «γιος ανθρώπου». Όταν «έφτασε το πλήρωμα του χρόνου», ο Ιεχωβά Θεός απέστειλε τον Γιο του, ο οποίος γεννήθηκε από γυναίκα και πληρούσε όλες τις νομικές προϋποθέσεις για να κληρονομήσει «το θρόνο του Δαβίδ του πατέρα του». (Γα 4:4· Λου 1:26-33· βλέπε ΓΕΝΕΑΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ.) Έξι μήνες πριν από τη γέννησή του, είχε γεννηθεί ο Ιωάννης, ο οποίος έγινε ο Βαφτιστής και ο οποίος επρόκειτο να είναι ο πρόδρομος του Ιησού. (Λου 1:13-17, 36) Οι εκφράσεις των γονέων αυτών των γιων έδειχναν ότι ζούσαν προσμένοντας με λαχτάρα θεϊκές πράξεις διακυβέρνησης. (Λου 1:41-55, 68-79) Όταν γεννήθηκε ο Ιησούς, τα λόγια της αγγελικής αντιπροσωπείας που στάλθηκε για να αναγγείλει τη σημασία του γεγονότος έστρεψαν επίσης την προσοχή σε ένδοξες πράξεις του Θεού. (Λου 2:9-14) Παρόμοια, τα λόγια του Συμεών και της Άννας στο ναό εξέφραζαν ελπίδα για πράξεις σωτηρίας και για απελευθέρωση. (Λου 2:25-38) Τόσο το Βιβλικό υπόμνημα όσο και οι κοσμικές πηγές αποκαλύπτουν ότι ανάμεσα στους Ιουδαίους επικρατούσε ένα γενικό αίσθημα προσμονής σχετικά με το ότι πλησίαζε η έλευση του Μεσσία. Πολλοί, όμως, ενδιαφέρονταν κυρίως να απελευθερωθούν από το βαρύ ζυγό της ρωμαϊκής κυριαρχίας.—Βλέπε ΜΕΣΣΙΑΣ.

Η αποστολή του Ιωάννη ήταν να «επιστρέψει τις καρδιές» των ατόμων στον Ιεχωβά, στις διαθήκες του, στο “προνόμιο να αποδίδουν άφοβα ιερή υπηρεσία σε αυτόν με οσιότητα και δικαιοσύνη”, ετοιμάζοντας έτσι για τον Ιεχωβά «λαό προπαρασκευασμένο». (Λου 1:16, 17, 72-75) Είπε στο λαό ξεκάθαρα ότι αντιμετώπιζαν έναν καιρό κρίσης από τον Θεό, ότι “η βασιλεία των ουρανών είχε πλησιάσει”, και επομένως ήταν επείγον να μετανοήσουν και να εγκαταλείψουν την πορεία ανυπακοής στο θέλημα και στο νόμο του Θεού την οποία ακολουθούσαν. Αυτό έδινε και πάλι έμφαση στον κανόνα που έχει θέσει ο Ιεχωβά να έχει μόνο πρόθυμους υπηκόους, άτομα που αναγνωρίζουν και εκτιμούν την ορθότητα των οδών και των νόμων του.—Ματ 3:1, 2, 7-12.

Ο Μεσσίας ήρθε όταν ο Ιησούς παρουσιάστηκε στον Ιωάννη για βάφτισμα και κατόπιν χρίστηκε με το άγιο πνεύμα του Θεού. (Ματ 3:13-17) Έγινε έτσι ο Προσδιορισμένος Βασιλιάς, Εκείνος σχετικά με τον οποίο το Δικαστήριο του Ιεχωβά αναγνώριζε ότι έχει το νόμιμο δικαίωμα στο Δαβιδικό θρόνο, ένα δικαίωμα που δεν είχε ασκηθεί τους προηγούμενους έξι αιώνες. (Βλέπε ΙΗΣΟΥΣ ΧΡΙΣΤΟΣ [Το Βάφτισμά Του].) Επιπρόσθετα, όμως, ο Ιεχωβά εισήγαγε αυτόν τον επιδοκιμασμένο Γιο σε μια διαθήκη για ουράνια Βασιλεία, στην οποία ο Ιησούς θα ήταν συγχρόνως Βασιλιάς και Ιερέας, όπως ο Μελχισεδέκ της αρχαίας Σαλήμ. (Ψλ 110:1-4· Λου 22:29· Εβρ 5:4-6· 7:1-3· 8:1· βλέπε ΔΙΑΘΗΚΗ.) Ως το υποσχεμένο “σπέρμα του Αβραάμ”, αυτός ο ουράνιος Βασιλιάς-Ιερέας θα ήταν ο Πρώτιστος Παράγοντας που θα χρησιμοποιούσε ο Θεός για την ευλογία ανθρώπων από όλα τα έθνη.—Γε 22:15-18· Γα 3:14· Πρ 3:15.

Από την αρχή της επίγειας ζωής του Γιου του, ο Ιεχωβά έκανε φανερή τη βασιλική του εξουσία για χάρη του Ιησού. Ο Θεός οδήγησε αλλού τους αστρολόγους από την Ανατολή οι οποίοι επρόκειτο να αποκαλύψουν στον τυραννικό Βασιλιά Ηρώδη πού βρισκόταν το παιδάκι, και υπέδειξε στους γονείς του Ιησού να φύγουν κρυφά για την Αίγυπτο προτού οι άνθρωποι του Ηρώδη διαπράξουν τις βρεφοκτονίες στη Βηθλεέμ. (Ματ 2:1-16) Εφόσον η αρχική προφητεία στην Εδέμ είχε προείπει ότι θα υπήρχε έχθρα ανάμεσα στο υποσχεμένο «σπέρμα» και στο “σπέρμα του φιδιού”, αυτή η απόπειρα εναντίον της ζωής του Ιησού δεν μπορούσε παρά να σημαίνει ότι ο Αντίδικος του Θεού, ο Σατανάς ο Διάβολος, προσπαθούσε, αν και μάταια, να ανατρέψει το σκοπό του Ιεχωβά.—Γε 3:15.

Ύστερα από περίπου 40 ημέρες στην έρημο της Ιουδαίας, ο βαφτισμένος Ιησούς ήρθε αντιμέτωπος με αυτόν τον πρώτιστο εναντιούμενο στην κυριαρχία του Ιεχωβά. Με κάποια μέσα, ο πνευματικός Αντίδικος έκανε στον Ιησού ορισμένες πανούργες εισηγήσεις, οι οποίες αποσκοπούσαν στο να τον υποκινήσουν να προβεί σε ενέργειες που παραβίαζαν το ρητό θέλημα και λόγο του Ιεχωβά. Μάλιστα ο Σατανάς προσφέρθηκε να δώσει στον χρισμένο Ιησού εξουσία πάνω σε όλα τα επίγεια βασίλεια χωρίς να κάνει ο Ιησούς κάποιον αγώνα και χωρίς να χρειαστεί να υποφέρει—σε αντάλλαγμα για μια πράξη λατρείας προς αυτόν. Όταν ο Ιησούς αρνήθηκε, αναγνωρίζοντας τον Ιεχωβά ως τον μόνο αληθινό Κυρίαρχο από τον οποίο πηγάζει δικαιωματικά η εξουσία και στον οποίο αποδίδεται η λατρεία, ο Αντίδικος του Θεού άρχισε να καταστρώνει άλλα σχέδια πολεμικής στρατηγικής εναντίον του Εκπροσώπου του Ιεχωβά, χρησιμοποιώντας με ποικίλους τρόπους ως όργανά του κάποιους ανθρώπους, όπως είχε κάνει πολύ πρωτύτερα στην περίπτωση του Ιώβ.—Ιωβ 1:8-18· Ματ 4:1-11· Λου 4:1-13· παράβαλε Απ 13:1, 2.

Με ποιον τρόπο ήταν η Βασιλεία του Θεού «ανάμεσα» σε εκείνους στους οποίους κήρυττε ο Ιησούς;

Εμπιστευόμενος στη δύναμη που είχε ο Ιεχωβά να τον προστατεύει και να του χαρίζει επιτυχία, ο Ιησούς ξεκίνησε τη δημόσια διακονία του, αναγγέλλοντας στο λαό με τον οποίο είχε συνάψει διαθήκη ο Ιεχωβά ότι «ο προσδιορισμένος καιρός έχει συμπληρωθεί», πράγμα που σήμαινε ότι πλησίαζε η Βασιλεία του Θεού. (Μαρ 1:14, 15) Για να καθορίσουμε με ποια έννοια “πλησίαζε” η Βασιλεία, μπορούμε να σημειώσουμε τα λόγια που είπε σε κάποιους Φαρισαίους, συγκεκριμένα ότι «η βασιλεία του Θεού είναι ανάμεσά σας». (Λου 17:21) Σχολιάζοντας αυτή την περικοπή, Το Βιβλικό Λεξικό του Ερμηνευτή ([The Interpreter’s Dictionary of the Bible] επιμέλεια Τζ. Ά. Μπάτρικ, 1962, Τόμ. 2, σ. 883) παρατηρεί ότι, αν και η συγκεκριμένη περικοπή χρησιμοποιείται συχνά «ως παράδειγμα του “μυστικισμού” ή της “εσωτερικότητας” του Ιησού, . . . η θεωρία σύμφωνα με την οποία η βασιλεία του Θεού είναι μια εσωτερική κατάσταση της διάνοιας ή της προσωπικής σωτηρίας έρχεται σε αντίθεση με τα συμφραζόμενα αυτού του εδαφίου, καθώς και με όλη την παρουσίαση αυτής της ιδέας στην ΚΔ». Εφόσον η λέξη βασιλεία του πρωτότυπου ελληνικού κειμένου μπορεί να αναφέρεται στο «βασιλικό αξίωμα», προφανώς ο Ιησούς εννοούσε ότι εκείνος, ως ο βασιλικός εκπρόσωπος του Θεού, αυτός που είχε χριστεί από τον Θεό για τη βασιλεία, ήταν ανάμεσά τους. Όχι μόνο ήταν παρών με αυτή την ιδιότητα αλλά είχε επίσης εξουσιοδοτηθεί να εκτελεί έργα που φανέρωναν τη βασιλική εξουσία του Θεού και να προετοιμάζει υποψηφίους για θέσεις στη διακυβέρνηση της ερχόμενης Βασιλείας του. Με αυτόν τον τρόπο “πλησίαζε” η Βασιλεία. Ήταν καιρός θαυμάσιων ευκαιριών.

Κυβέρνηση με δύναμη και εξουσία. Οι μαθητές του Ιησού κατανοούσαν ότι η Βασιλεία ήταν μια πραγματική κυβέρνηση του Θεού, αν και δεν αντιλαμβάνονταν την έκταση της επικράτειάς της. Ο Ναθαναήλ είπε στον Ιησού: «Ραββί, εσύ είσαι ο Γιος του Θεού, εσύ είσαι Βασιλιάς του Ισραήλ». (Ιωα 1:49) Οι μαθητές γνώριζαν τα όσα είχαν προλεχθεί σχετικά με τους “αγίους” στην προφητεία του Δανιήλ. (Δα 7:18, 27) Ο Ιησούς υποσχέθηκε ευθέως στους αποστολικούς ακολούθους του ότι θα κάθονταν σε «θρόνους». (Ματ 19:28) Ο Ιάκωβος και ο Ιωάννης επιζήτησαν συγκεκριμένες προνομιακές θέσεις στη Μεσσιανική κυβέρνηση, και ο Ιησούς παραδέχτηκε ότι θα υπήρχαν τέτοιες θέσεις, αλλά δήλωσε ότι η χορήγησή τους εξαρτόταν από τον Πατέρα του, τον Υπέρτατο Κυρίαρχο. (Ματ 20:20-23· Μαρ 10:35-40) Άρα, ενώ οι μαθητές του περιόριζαν λανθασμένα τη Μεσσιανική βασιλική διακυβέρνηση στη γη και ειδικά στον σαρκικό Ισραήλ—έχοντας αυτή την άποψη ακόμη και την ημέρα της ανάληψης του αναστημένου Ιησού (Πρ 1:6)—κατανοούσαν σωστά ότι επρόκειτο για μια κυβερνητική διευθέτηση.—Παράβαλε Ματ 21:5· Μαρ 11:7-10.

Η βασιλική δύναμη του Ιεχωβά όσον αφορά την επίγεια δημιουργία του έγινε ορατά φανερή από τον βασιλικό του Εκπρόσωπο με πολλούς τρόπους. Μέσω του πνεύματος, δηλαδή της ενεργού δύναμης, του Θεού, ο Γιος άσκησε έλεγχο πάνω στον άνεμο και στη θάλασσα, στη βλάστηση, στα ψάρια, ακόμη και στα οργανικά στοιχεία της τροφής, κάνοντας την τροφή να πολλαπλασιαστεί. Αυτά τα δυναμικά έργα έκαναν τους μαθητές του να αναπτύξουν βαθύ σεβασμό για την εξουσία που είχε. (Ματ 14:23-33· Μαρ 4:36-41· 11:12-14, 20-23· Λου 5:4-11· Ιωα 6:5-15) Ακόμη πιο βαθιά εντύπωση προκάλεσε ο τρόπος με τον οποίο άσκησε τη δύναμη του Θεού στα ανθρώπινα σώματα, θεραπεύοντας διάφορες παθήσεις, από τύφλωση μέχρι λέπρα, και επαναφέροντας νεκρούς στη ζωή. (Ματ 9:35· 20:30-34· Λου 5:12, 13· 7:11-17· Ιωα 11:39-47) Τους θεραπευμένους λεπρούς τούς έστελνε να παρουσιαστούν στο θεϊκά εξουσιοδοτημένο, αλλά σε γενικές γραμμές άπιστο, ιερατείο, ως «μαρτυρία σε αυτούς». (Λου 5:14· 17:14) Τέλος, κατέδειξε τη δύναμη που είχε ο Θεός να καταβάλλει τα υπερανθρώπινα πνεύματα. Οι δαίμονες αναγνώριζαν την εξουσία με την οποία ήταν περιβεβλημένος ο Ιησούς και, προκειμένου να διακινδυνεύσουν μια καθοριστική δοκιμή της δύναμης που τον στήριζε, συμμορφώνονταν με τις διαταγές που τους έδινε να ελευθερώσουν τα άτομα που κατείχαν. (Ματ 8:28-32· 9:32, 33· παράβαλε Ιακ 2:19.) Εφόσον αυτή η δυναμική εκβολή των δαιμόνων γινόταν μέσω του πνεύματος του Θεού, αυτό σήμαινε ότι η Βασιλεία του Θεού είχε πράγματι «καταφθάσει» τους ακροατές του.—Ματ 12:25-29· παράβαλε Λου 9:42, 43.

Όλα αυτά ήταν αδιάσειστες αποδείξεις για το ότι ο Ιησούς είχε βασιλική εξουσία και για το ότι η εξουσία αυτή δεν προερχόταν από κάποια επίγεια, ανθρώπινη, πολιτική πηγή. (Παράβαλε Ιωα 18:36· Ησ 9:6, 7.) Οι αγγελιοφόροι του φυλακισμένου Ιωάννη του Βαφτιστή, όντας μάρτυρες αυτών των δυναμικών έργων, έλαβαν από τον Ιησού την οδηγία να επιστρέψουν στον Ιωάννη και να του αναφέρουν αυτά που είχαν δει και ακούσει, ως επιβεβαίωση του ότι ο Ιησούς ήταν πράγματι «ο Ερχόμενος». (Ματ 11:2-6· Λου 7:18-23· παράβαλε Ιωα 5:36.) Οι μαθητές του Ιησού έβλεπαν και άκουγαν τα στοιχεία που αποδείκνυαν την εξουσία της Βασιλείας, τα οποία είχαν επιθυμήσει να δουν οι προφήτες. (Ματ 13:16, 17) Επιπλέον, ο Ιησούς μπορούσε να παραχωρήσει εξουσία στους μαθητές του ώστε αυτοί να ασκούν παρόμοιες δυνάμεις ως διορισμένοι εκπρόσωποί του, προσδίδοντας έτσι ισχύ και βαρύτητα στη διακήρυξή τους: «Η βασιλεία των ουρανών έχει πλησιάσει».—Ματ 10:1, 7, 8· Λου 4:36· 10:8-12, 17.

Είσοδος στη Βασιλεία. Ο Ιησούς επέστησε την προσοχή στην ειδική περίοδο ευκαιριών που ως εκ τούτου είχε φτάσει. Σχετικά με τον πρόδρομό του, τον Ιωάννη τον Βαφτιστή, ο Ιησούς είπε: «Μεταξύ αυτών που γεννήθηκαν από γυναίκες δεν έχει εγερθεί μεγαλύτερος από τον Ιωάννη τον Βαφτιστή· αλλά ένας μικρότερος στη βασιλεία των ουρανών είναι μεγαλύτερος από αυτόν. Από τις ημέρες δε του Ιωάννη του Βαφτιστή μέχρι τώρα η βασιλεία των ουρανών είναι ο στόχος προς τον οποίο άνθρωποι προχωρούν επίμονα [βιάζεται, Κείμενο], και εκείνοι που προχωρούν επίμονα [βιασταί, Κείμενο] την αρπάζουν. [Παράβαλε AT· ΔΕΛ· ΜΠΚ.] Διότι όλοι, οι Προφήτες και ο Νόμος, προφήτευσαν μέχρι τον Ιωάννη». (Ματ 11:10-13) Έτσι λοιπόν, οι ημέρες της διακονίας του Ιωάννη, οι οποίες σύντομα θα τερματίζονταν με την εκτέλεσή του, σήμαναν το τέλος μιας περιόδου και την αρχή μιας άλλης. Σχετικά με το ρήμα βιάζομαι που χρησιμοποιεί σε αυτό το εδάφιο το πρωτότυπο ελληνικό κείμενο, Το Ερμηνευτικό Λεξικό των Λέξεων της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης, του Βάιν, λέει: «Το ρήμα υποδηλώνει έντονη προσπάθεια». ([Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words] 1981, Τόμ. 3, σ. 208) Αναφορικά με το εδάφιο Ματθαίος 11:12, ο Γερμανός λόγιος Χάινριχ Μάγιερ δηλώνει: «Με αυτά τα λόγια περιγράφεται αυτός ο μεγάλος, ανυποχώρητος αγώνας και ο μόχθος για την απόκτηση της επικείμενης Μεσσιανικής βασιλείας . . . Τόσο έντονο και ενεργό (όχι πια παθητικό και καρτερικό) είναι το ενδιαφέρον για τη βασιλεία. Οι [βιασταί] είναι, λοιπόν, πιστοί [όχι επιτιθέμενοι εχθροί] που αγωνίζονται σκληρά για την απόκτησή της».—Κριτικό και Ερμηνευτικό Εγχειρίδιο του Ευαγγελίου του Ματθαίου (Kritisch exegetisches Handbuch über das Evangelium des Matthäus), του Μάγιερ, 1864, σ. 272, 273.

Επομένως, το να γίνει κάποιος μέλος της Βασιλείας του Θεού δεν θα ήταν εύκολο, σαν να πλησίαζε σε ανοχύρωτη πόλη, η είσοδος στην οποία θα απαιτούσε ελάχιστη ή καθόλου προσπάθεια. Απεναντίας, ο Κυρίαρχος, ο Ιεχωβά Θεός, είχε θέσει φραγμούς για να αποκλείσει τους ανάξιους. (Παράβαλε Ιωα 6:44· 1Κο 6:9-11· Γα 5:19-21· Εφ 5:5.) Εκείνοι που ήθελαν να μπουν έπρεπε να ακολουθήσουν έναν στενό δρόμο, να βρουν τη στενή πύλη, να εξακολουθήσουν να ζητούν, να εξακολουθήσουν να ψάχνουν, να εξακολουθήσουν να χτυπούν, και ο δρόμος θα ανοιγόταν. Θα διαπίστωναν ότι ο δρόμος είναι «στενός» επειδή θέτει περιορισμούς σε εκείνους που τον ακολουθούν ώστε να μην κάνουν πράγματα επιβλαβή για τον εαυτό τους ή για τους άλλους. (Ματ 7:7, 8, 13, 14· παράβαλε 2Πε 1:10, 11.) Ίσως χρειαζόταν να χάσουν μεταφορικά ένα μάτι ή ένα χέρι για να μπορέσουν να μπουν. (Μαρ 9:43-47) Στη Βασιλεία δεν θα ίσχυε το σύστημα της πλουτοκρατίας ώστε να μπορεί κάποιος να αγοράσει την εύνοια του Βασιλιά. Θα ήταν δύσκολο για κάποιον πλούσιο να μπει. (Λου 18:24, 25) Στη Βασιλεία δεν θα ίσχυε το σύστημα της κοσμικής αριστοκρατίας. Οι εξέχουσες θέσεις ανάμεσα στους ανθρώπους δεν θα είχαν σημασία. (Ματ 23:1, 2, 6-12, 33· Λου 16:14-16) Οι φαινομενικά «πρώτοι», οι οποίοι διέθεταν εντυπωσιακό θρησκευτικό παρελθόν και υπόμνημα, θα ήταν «τελευταίοι», και οι “τελευταίοι θα ήταν οι πρώτοι” που θα λάβαιναν τα εξαιρετικά προνόμια τα οποία συνδέονταν με αυτή τη Βασιλεία. (Ματ 19:30–20:16) Οι εξέχοντες αλλά υποκριτές Φαρισαίοι, οι οποίοι ήταν σίγουροι για την πλεονεκτική τους θέση, θα έβλεπαν αναμορφωμένες πόρνες και εισπράκτορες φόρων να μπαίνουν στη Βασιλεία πριν από αυτούς. (Ματ 21:31, 32· 23:13) Μολονότι θα επικαλούνταν τον Ιησού λέγοντας «Κύριε, Κύριε», όλοι οι υποκριτές που δεν σέβονταν το λόγο και το θέλημα του Θεού όπως αποκαλύφτηκε μέσω του Ιησού θα αποπέμπονταν με τα εξής λόγια: «Ποτέ δεν σας γνώρισα! Φύγετε από εμένα, εργάτες της ανομίας».—Ματ 7:15-23.

Αυτοί που θα έμπαιναν θα ήταν όσοι έθεταν τα υλικά ενδιαφέροντα σε δευτερεύουσα θέση και επιζητούσαν πρώτα τη Βασιλεία και τη δικαιοσύνη του Θεού. (Ματ 6:31-34) Όπως ο χρισμένος Βασιλιάς του Θεού, ο Χριστός Ιησούς, έτσι και αυτοί θα αγαπούσαν τη δικαιοσύνη και θα μισούσαν την πονηρία. (Εβρ 1:8, 9) Άνθρωποι με πνευματικό φρόνημα, ελεήμονες, που είχαν αγνή καρδιά και ήταν ειρηνοποιοί—αν και θα ήταν αντικείμενα μίσους και διωγμού—θα γίνονταν υποψήφια μέλη της Βασιλείας. (Ματ 5:3-10· Λου 6:23) Ο «ζυγός» τον οποίο ο Ιησούς κάλεσε να βάλουν πάνω τους τέτοια άτομα σήμαινε υποταγή στη βασιλική του εξουσία. Επρόκειτο, όμως, για έναν καλό ζυγό με ελαφρύ φορτίο για όσους ήταν “πράοι και ταπεινοί στην καρδιά” σαν τον Βασιλιά. (Ματ 11:28-30· παράβαλε 1Βα 12:12-14· Ιερ 27:1-7.) Αυτό το γεγονός πρέπει να εμψύχωσε τους ακροατές του επειδή τους παρείχε τη διαβεβαίωση ότι η διακυβέρνησή του δεν θα αντανακλούσε καμιά από τις ανεπιθύμητες ιδιότητες πολλών προγενέστερων κυβερνητών—Ισραηλιτών και μη. Τους έδωσε λόγους να πιστεύουν ότι υπό τη διακυβέρνησή του δεν θα υπήρχε βαριά φορολογία, καταναγκαστική δουλεία ή διάφορες μορφές εκμετάλλευσης. (Παράβαλε 1Σα 8:10-18· Δευ 17:15-17, 20· Εφ 5:5.) Σύμφωνα με κάποια μεταγενέστερα λόγια του Ιησού, δεν θα αποδείκνυε μόνο αυτός ως η Κεφαλή της ερχόμενης Βασιλικής κυβέρνησης την ανιδιοτέλειά του μέχρι του σημείου να δώσει τη ζωή του για το λαό του, αλλά και όλοι οι συγκυβερνήτες του θα ήταν επίσης άτομα που θα επιζητούσαν να υπηρετούν παρά να υπηρετούνται.—Ματ 20:25-28· βλέπε ΙΗΣΟΥΣ ΧΡΙΣΤΟΣ (Τα Έργα και οι Ιδιότητές Του).

Η πρόθυμη υποταγή είναι ζωτική. Ο ίδιος ο Ιησούς έτρεφε βαθύτατο σεβασμό για το Υπέρτατο θέλημα και την εξουσία του Πατέρα του. (Ιωα 5:30· 6:38· Ματ 26:39) Για όσο διάστημα ίσχυε η διαθήκη του Νόμου, οι Ιουδαίοι ακόλουθοί του έπρεπε να ασκούν και να υποστηρίζουν την υπακοή σε αυτήν. Όποιος ακολουθούσε αντίθετη πορεία δεν γινόταν δεκτός στη Βασιλεία του. Αυτός ο σεβασμός και η υπακοή, όμως, έπρεπε να προέρχονται από την καρδιά, να μην είναι απλώς τυπική ή μονόπλευρη τήρηση του Νόμου με έμφαση σε συγκεκριμένες απαιτούμενες πράξεις, αλλά τήρηση των βασικών αρχών που ενυπήρχαν σε αυτόν, όπως ήταν η δικαιοσύνη, το έλεος και η πιστότητα. (Ματ 5:17-20· 23:23, 24) Στο γραμματέα που αναγνώριζε τη μοναδική θέση του Ιεχωβά και αντιλαμβανόταν ότι «το να αγαπάει κανείς αυτόν με όλη του την καρδιά και με όλη του την κατανόηση και με όλη του τη δύναμη, και το να αγαπάει κανείς τον πλησίον του όπως τον εαυτό του, αξίζει πολύ περισσότερο από όλα τα ολοκαυτώματα και τις θυσίες», ο Ιησούς είπε: «Δεν είσαι μακριά από τη βασιλεία του Θεού». (Μαρ 12:28-34) Έτσι λοιπόν, ο Ιησούς έκανε σαφές από κάθε άποψη ότι ο Ιεχωβά Θεός αναζητάει μόνο πρόθυμους υπηκόους, εκείνους που προτιμούν τις δίκαιες οδούς του και επιθυμούν διακαώς να ζήσουν υπό την Κυρίαρχη εξουσία του.

Σχέση διαθήκης. Την τελευταία νύχτα που πέρασε με τους μαθητές του, ο Ιησούς τούς μίλησε για μια «νέα διαθήκη» η οποία θα άρχιζε να ισχύει όσον αφορά τους ακολούθους του ως αποτέλεσμα της λυτρωτικής του θυσίας. (Λου 22:19, 20· παράβαλε 12:32.) Ο ίδιος θα υπηρετούσε ως ο Μεσίτης αυτής της διαθήκης μεταξύ του Ιεχωβά, του Κυρίαρχου, και εκείνων. (1Τι 2:5· Εβρ 12:24) Επιπρόσθετα, ο Ιησούς έκανε μια προσωπική διαθήκη με τους ακολούθους του «για μια βασιλεία», ώστε να συμμετάσχουν και αυτοί στα βασιλικά του προνόμια.—Λου 22:28-30· βλέπε ΔΙΑΘΗΚΗ.

Νίκη επί του κόσμου. Αν και η επακόλουθη σύλληψη του Ιησού, οι δοκιμασίες και η εκτέλεσή του έκαναν να φαίνεται ανίσχυρη η βασιλική του θέση, στην πραγματικότητα αποτέλεσαν δυναμική εκπλήρωση των προφητειών του Θεού και επιτράπηκαν από τον Θεό γι’ αυτόν το λόγο. (Ιωα 19:10, 11· Λου 24:19-27, 44) Με την οσιότητά του και την ακεραιότητα που διακράτησε μέχρι το θάνατό του, ο Ιησούς απέδειξε ότι «ο άρχοντας του κόσμου», ο Αντίδικος του Θεού, ο Σατανάς, δεν είχε «καμιά επιρροή» πάνω του και ότι ο ίδιος είχε όντως «νικήσει τον κόσμο». (Ιωα 14:29-31· 16:33) Επιπρόσθετα, ακόμη και την ώρα που ο Γιος του βρισκόταν κρεμασμένος στο ξύλο, ο Ιεχωβά παρείχε αποδείξεις της ανώτερης δύναμής του: το φως του ήλιου σκοτείνιασε για κάποιο διάστημα, ενώ έγινε επίσης ένας δυνατός σεισμός και σκίστηκε στα δύο η μεγάλη κουρτίνα που υπήρχε μέσα στο ναό. (Ματ 27:51-54· Λου 23:44, 45) Κατόπιν, την τρίτη ημέρα, έδωσε πολύ μεγαλύτερη απόδειξη της Κυριαρχίας του όταν ανέστησε τον Γιο του σε πνευματική ζωή, παρά τις αδύναμες προσπάθειες που κατέβαλαν κάποιοι άνθρωποι για να αποτρέψουν την ανάσταση, τοποθετώντας φρουρούς μπροστά από το σφραγισμένο μνήμα του Ιησού.—Ματ 28:1-7.

“Η Βασιλεία του Γιου της Αγάπης Του”. Δέκα ημέρες μετά την ανάληψη του Ιησού στον ουρανό, την Πεντηκοστή του 33 Κ.Χ., οι μαθητές του έλαβαν την απόδειξη του ότι εκείνος είχε “εξυψωθεί στα δεξιά του Θεού” όταν ο Ιησούς εξέχυσε άγιο πνεύμα πάνω τους. (Πρ 1:8, 9· 2:1-4, 29-33) Με αυτόν τον τρόπο, άρχισε να ισχύει η “νέα διαθήκη” όσον αφορά εκείνους, και αυτοί έγιναν ο πυρήνας ενός νέου “αγίου έθνους”, του πνευματικού Ισραήλ.—Εβρ 12:22-24· 1Πε 2:9, 10· Γα 6:16.

Ο Χριστός καθόταν πλέον στα δεξιά του Πατέρα του και ήταν η Κεφαλή αυτής της εκκλησίας. (Εφ 5:23· Εβρ 1:3· Φλπ 2:9-11) Οι Γραφές δείχνουν ότι, από την Πεντηκοστή του 33 Κ.Χ. και έπειτα, εγκαθιδρύθηκε επί των μαθητών του μια πνευματική βασιλεία. Όταν έγραψε στους Χριστιανούς του πρώτου αιώνα στις Κολοσσές, ο απόστολος Παύλος ανέφερε ότι ο Ιησούς Χριστός είχε ήδη μια βασιλεία: «[Ο Θεός] μάς ελευθέρωσε από την εξουσία του σκοταδιού και μας μετέφερε στη βασιλεία του Γιου της αγάπης του».—Κολ 1:13· παράβαλε Πρ 17:6, 7.

Η βασιλεία του Χριστού από την Πεντηκοστή του 33 Κ.Χ. και έπειτα είναι μια πνευματική βασιλεία που κυβερνάει τον πνευματικό Ισραήλ, τους Χριστιανούς που έχουν γεννηθεί από το πνεύμα του Θεού και έχουν γίνει τα πνευματικά παιδιά του Θεού. (Ιωα 3:3, 5, 6) Όταν αυτοί οι γεννημένοι από το πνεύμα Χριστιανοί λάβουν την ουράνια αμοιβή τους, δεν θα είναι πια επίγειοι υπήκοοι της πνευματικής βασιλείας του Χριστού, αλλά βασιλιάδες με τον Χριστό στον ουρανό.—Απ 5:9, 10.

“Η Βασιλεία του Κυρίου μας και του Χριστού Του”. Ο απόστολος Ιωάννης, γράφοντας προς το τέλος του πρώτου αιώνα Κ.Χ., προείδε μέσω θεϊκής αποκάλυψης το μελλοντικό καιρό κατά τον οποίο ο Ιεχωβά Θεός, μέσω του Γιου του, θα έφερνε σε ύπαρξη μια νέα έκφραση της θεϊκής διακυβέρνησης. Όπως είχε συμβεί όταν ο Δαβίδ ανέβασε την Κιβωτό στην Ιερουσαλήμ, έτσι και εκείνον τον καιρό θα λεγόταν ότι ο Ιεχωβά “πήρε τη μεγάλη του δύναμη και άρχισε να βασιλεύει”. Αυτός θα ήταν ο καιρός κατά τον οποίο δυνατές φωνές στον ουρανό θα διακήρυτταν: «Η βασιλεία του κόσμου έγινε βασιλεία του Κυρίου μας και του Χριστού του, και αυτός θα βασιλέψει στους αιώνες των αιώνων».—Απ 11:15, 17· 1Χρ 16:1, 31.

“Ο Κύριός μας”, ο Υπέρτατος Κύριος Ιεχωβά, είναι αυτός που επιβάλλει την εξουσία του στη «βασιλεία του κόσμου», εγκαθιδρύοντας μια νέα έκφραση της κυριαρχίας του ως προς τη γη μας. Δίνει στον Γιο του, τον Ιησού Χριστό, δευτερεύουσα συμμετοχή σε αυτή τη Βασιλεία, η οποία ως αποτέλεσμα αποκαλείται «βασιλεία του Κυρίου μας και του Χριστού του». Αυτή η Βασιλεία είναι σπουδαιότερων αναλογιών και μεγαλύτερων διαστάσεων από τη «βασιλεία του Γιου της αγάπης του», που αναφέρεται στο εδάφιο Κολοσσαείς 1:13. Η «βασιλεία του Γιου της αγάπης του» άρχισε την Πεντηκοστή του 33 Κ.Χ. και κυβερνάει τους χρισμένους μαθητές του Χριστού, ενώ η «βασιλεία του Κυρίου μας και του Χριστού του» έρχεται σε ύπαρξη στο τέλος των “προσδιορισμένων καιρών των εθνών” και κυβερνάει όλους τους ανθρώπους στη γη.—Λου 21:24.

Μόλις αρχίζει η συμμετοχή του στη «βασιλεία του κόσμου», ο Ιησούς Χριστός παίρνει τα απαραίτητα μέτρα για να εξαλείψει την εναντίωση στην κυριαρχία του Θεού. Η πρώτη ενέργεια συντελείται στην ουράνια επικράτεια, όπου ο Σατανάς και οι δαίμονές του ηττώνται και ρίχνονται στην επίγεια επικράτεια. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την εξής διακήρυξη: «Τώρα πραγματοποιήθηκε η σωτηρία και η δύναμη και η βασιλεία του Θεού μας και η εξουσία του Χριστού του». (Απ 12:1-10) Στο σύντομο χρονικό διάστημα που του απομένει, αυτός ο κυριότερος Αντίδικος, ο Σατανάς, συνεχίζει να εκπληρώνει την προφητεία του εδαφίου Γένεση 3:15, πολεμώντας ενάντια στους «υπόλοιπους από το σπέρμα» της γυναίκας, «τους αγίους» που πρόκειται να κυβερνήσουν με τον Χριστό. (Απ 12:13-17· παράβαλε Απ 13:4-7· Δα 7:21-27.) Παρ’ όλα αυτά, τα «δίκαια διατάγματα» του Ιεχωβά φανερώνονται, και οι εκφράσεις της κρίσης του επέρχονται ως πληγές στους εναντιουμένους του, με αποτέλεσμα την καταστροφή της μυστηριακής Βαβυλώνας της Μεγάλης, του κυριότερου επίγειου διώκτη των υπηρετών του Θεού.—Απ 15:4· 16:1–19:6.

Κατόπιν, η «βασιλεία του Κυρίου μας και του Χριστού του» αποστέλλει τα ουράνια στρατεύματά της ενάντια στους άρχοντες όλων των επίγειων βασιλείων και των στρατευμάτων τους στη μάχη του Αρμαγεδδώνα, εξολοθρεύοντάς τους. (Απ 16:14-16· 19:11-21) Αυτό αποτελεί την απάντηση στην προσευχή που απευθύνεται στον Θεό: «Ας έρθει η βασιλεία σου. Ας γίνει το θέλημά σου, όπως στον ουρανό, έτσι και πάνω στη γη». (Ματ 6:10) Στη συνέχεια, ο Σατανάς ρίχνεται στην άβυσσο και αρχίζει μια χιλιετής περίοδος στη διάρκεια της οποίας ο Χριστός Ιησούς και οι σύντροφοί του κυβερνούν ως βασιλιάδες και ιερείς τους κατοίκους της γης.—Απ 20:1, 6.

Ο Χριστός “παραδίδει τη βασιλεία”. Ο απόστολος Παύλος επίσης περιγράφει τη διακυβέρνηση του Χριστού στη διάρκεια της παρουσίας του. Αφού ο Χριστός ανασταίνει τους ακολούθους του από το θάνατο, “εκμηδενίζει κάθε κυβέρνηση και κάθε εξουσία και δύναμη” (αυτό αναφέρεται λογικά σε κάθε κυβέρνηση, εξουσία και δύναμη που εναντιώνεται στο υπέρτατο θέλημα του Θεού). Κατόπιν, στο τέλος της Χιλιετούς Βασιλείας του, “παραδίδει τη βασιλεία στον Θεό και Πατέρα του”, υποτασσόμενος σε «Εκείνον που υπέταξε τα πάντα σε αυτόν, ώστε να είναι ο Θεός τα πάντα για όλους».—1Κο 15:21-28.

Εφόσον ο Χριστός “παραδίδει τη βασιλεία στον Θεό και Πατέρα του”, με ποια έννοια είναι «αιώνια» η Βασιλεία του, όπως αναφέρεται επανειλημμένα στις Γραφές; (2Πε 1:11· Ησ 9:7· Δα 7:14· Λου 1:33· Απ 11:15) Η Βασιλεία του «ποτέ δεν θα καταστραφεί» και τα επιτεύγματά της θα διαρκέσουν για πάντα. Θα του αποδίδεται αιωνίως τιμή για το ρόλο του ως Μεσσιανικού Βασιλιά.—Δα 2:44.

Στη διάρκεια της Χιλιετούς Βασιλείας, η διακυβέρνηση του Χριστού όσον αφορά τη γη θα περιλαμβάνει ιερατική δράση προς την υπάκουη ανθρωπότητα. (Απ 5:9, 10· 20:6· 21:1-3) Με αυτό το μέσο τερματίζεται η εξουσία που ασκούσαν ως βασιλιάδες η αμαρτία και ο θάνατος πάνω στην υπάκουη ανθρωπότητα, η οποία ήταν υποταγμένη στο «νόμο» τους. Η παρ’ αξία καλοσύνη και η δικαιοσύνη παίζουν σημαντικότατο ρόλο για να προκύψει αυτό το αποτέλεσμα. (Ρω 5:14, 17, 21) Εφόσον η αμαρτία και ο θάνατος αφαιρούνται ολοκληρωτικά από τους κατοίκους της γης, εκλείπει και η ανάγκη να ενεργεί ο Ιησούς ως “βοηθός που είναι μαζί με τον Πατέρα”, παρέχοντας εξιλασμό για τις αμαρτίες των ατελών ανθρώπων. (1Ιω 2:1, 2) Αυτό επαναφέρει την ανθρωπότητα στην αρχική κατάσταση που απολάμβανε ο τέλειος άνθρωπος Αδάμ στην Εδέμ. Όσο ο Αδάμ ήταν τέλειος, δεν χρειαζόταν κανέναν μεσολαβητή ανάμεσα στον ίδιο και στον Θεό, ο οποίος να παρέχει εξιλασμό. Ανάλογα, όταν τερματιστεί η Χιλιετής Διακυβέρνηση του Ιησού, οι κάτοικοι της γης θα είναι σε θέση αλλά θα έχουν και την ευθύνη να δίνουν λογαριασμό για την πορεία ενέργειάς τους ενώπιον του Ιεχωβά Θεού ως του Υπέρτατου Κριτή, χωρίς να προσφεύγουν σε κάποιον νομικό μεσάζοντα ή βοηθό. Ο Ιεχωβά, η Κυρίαρχη Δύναμη, γίνεται έτσι «τα πάντα για όλους». Αυτό σημαίνει ότι ο σκοπός του Θεού να «ξανασυγκεντρώσει όλα τα πράγματα στον Χριστό, τα πράγματα που είναι στους ουρανούς και τα πράγματα που είναι στη γη», θα έχει πραγματοποιηθεί πλήρως.—1Κο 15:28· Εφ 1:9, 10.

Η Χιλιετής Διακυβέρνηση του Ιησού θα έχει εκπληρώσει το σκοπό της στο πλήρες. Η γη, η οποία υπήρξε κάποτε εστία στασιασμού, θα έχει αποκτήσει και πάλι πλήρη, άσπιλη και αδιαμφισβήτητη θέση στο βασίλειο, δηλαδή στην επικράτεια, του Παγκόσμιου Κυρίαρχου. Καμιά επικουρική βασιλεία δεν θα παραμείνει ανάμεσα στον Ιεχωβά και στην υπάκουη ανθρωπότητα.

Αμέσως μετά, όμως, λαβαίνει χώρα μια τελική δοκιμή της ακεραιότητας και της αφοσίωσης όλων αυτών των επίγειων υπηκόων. Ο Σατανάς απελευθερώνεται από τα δεσμά του στην άβυσσο. Όσοι υποκύπτουν στην παραπλάνησή του το κάνουν αυτό αναφορικά με το ίδιο ζήτημα που εγέρθηκε στην Εδέμ: το κατά πόσον είναι δικαιωματική η κυριαρχία του Θεού. Αυτό φαίνεται από το ότι επιτίθενται “στο στρατόπεδο των αγίων και στην αγαπημένη πόλη”. Εφόσον αυτό το ζήτημα έχει εκδικαστεί και θεωρείται λήξαν από το ουράνιο Δικαστήριο, δεν επιτρέπεται παρατεταμένος στασιασμός σε αυτή την περίπτωση. Όσοι δεν παραμείνουν όσια στο πλευρό του Θεού δεν θα μπορούν να προσφύγουν στον Χριστό Ιησού ως “εξιλαστήριο βοηθό”, αλλά ο Ιεχωβά Θεός θα είναι «τα πάντα» για αυτούς, χωρίς να είναι δυνατή οποιαδήποτε προσφυγή ή μεσολάβηση. Όλοι οι στασιαστές—πνεύματα και άνθρωποι—λαβαίνουν τη θεϊκή καταδίκη της καταστροφής στο “δεύτερο θάνατο”.—Απ 20:7-15.

ΒΑΣΙΛΕΩΝ (ΒΙΒΛΙΑ)

Βιβλία των Αγίων Γραφών που αφηγούνται την ιστορία του Ισραήλ από τις τελευταίες ημέρες του Βασιλιά Δαβίδ μέχρι την απελευθέρωση του Βασιλιά Ιωαχίν από τη φυλακή στη Βαβυλώνα.

Αρχικά τα δύο βιβλία των Βασιλέων αποτελούσαν έναν μόνο ρόλο που λεγόταν Βασιλέων (εβρ., Μελαχίμ) και στην εβραϊκή Αγία Γραφή εξακολουθούν να υπολογίζονται ως ένα βιβλίο, το τέταρτο της ενότητας που είναι γνωστή ως οι Προγενέστεροι Προφήτες. Στη Μετάφραση των Εβδομήκοντα τα Βιβλία των Βασιλέων ονομάζονταν Γ΄ και Δ΄ Βασιλειών, ενώ τα Βιβλία του Σαμουήλ Α΄ και Β΄ Βασιλειών. Στη λατινική Βουλγάτα αυτά τα βιβλία ήταν γνωστά όλα μαζί ως τα τέσσερα βιβλία των Βασιλέων επειδή ο Ιερώνυμος προτιμούσε το όνομα Ρέγκουμ (Βασιλέων), το οποίο εναρμονίζεται με τον εβραϊκό τίτλο, από το όνομα Ρεγκνόρουμ (Βασιλειών), που ήταν η κατά λέξη απόδοση του τίτλου της Μετάφρασης των Εβδομήκοντα. Η διαίρεση σε δύο βιβλία στη Μετάφραση των Εβδομήκοντα κρίθηκε σκόπιμη επειδή η ελληνική μετάφραση, που περιείχε τα φωνήεντα, απαιτούσε σχεδόν διπλάσιο χώρο από το εβραϊκό κείμενο, στο οποίο δεν χρησιμοποιούνταν φωνήεντα μέχρι το δεύτερο ήμισυ της πρώτης χιλιετίας της Κοινής μας Χρονολογίας. Οι ελληνικές μεταφράσεις δεν χώριζαν ανέκαθεν στο ίδιο σημείο το Δεύτερο Σαμουήλ και το Πρώτο Βασιλέων. Ο Λουκιανός της Αντιοχείας, για παράδειγμα, όταν αναθεώρησε τη Μετάφραση των Εβδομήκοντα, χώρισε τα βιβλία με τέτοιον τρόπο ώστε το Πρώτο Βασιλέων άρχιζε από το εδάφιο 1 Βασιλέων 2:12 των σύγχρονων Αγίων Γραφών.

Συγγραφή των Βιβλίων. Αν και το όνομα του συγγραφέα των βιβλίων των Βασιλέων δεν εμφανίζεται στις δύο αφηγήσεις, τα στοιχεία που παρέχει η Γραφή και η Ιουδαϊκή παράδοση υποδεικνύουν τον Ιερεμία. Πολλές εβραϊκές λέξεις και εκφράσεις που βρίσκονται σε αυτά τα δύο βιβλία δεν εμφανίζονται πουθενά αλλού στη Γραφή εκτός από το προφητικό βιβλίο του Ιερεμία. Τα βιβλία των Βασιλέων και το βιβλίο του Ιερεμία αλληλοσυμπληρώνονται. Κατά κανόνα, τα γεγονότα που αναφέρονται εν συντομία στο ένα βιβλίο περιγράφονται εκτενώς στο άλλο. Η απουσία οποιασδήποτε μνείας του Ιερεμία στα βιβλία των Βασιλέων, παρότι επρόκειτο για έναν πολύ σημαντικό προφήτη, είναι αναμενόμενη αν συγγραφέας ήταν ο Ιερεμίας, δεδομένου ότι η δράση του περιγράφεται λεπτομερώς στο ομώνυμο βιβλίο. Τα βιβλία των Βασιλέων περιγράφουν τις συνθήκες στην Ιερουσαλήμ μετά την έναρξη της εξορίας, γεγονός που δείχνει ότι ο συγγραφέας δεν είχε οδηγηθεί στη Βαβυλώνα, όπως αληθεύει για τον Ιερεμία.—Ιερ 40:5, 6.

Μερικοί λόγιοι διακρίνουν στα βιβλία των Βασιλέων κάποια στοιχεία που κατ’ αυτούς δείχνουν ότι η συγγραφή ή η σύνταξη των βιβλίων δεν έγινε από ένα μόνο άτομο. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι, εκτός από κάποιες παραλλαγές που είναι αποτέλεσμα διαφορετικών πηγών ύλης, όλο το κείμενο χαρακτηρίζεται από ομοιομορφία στη γλώσσα, στο ύφος, στο λεξιλόγιο και στη γραμματική.

Το Πρώτο Βασιλέων καλύπτει μια περίοδο 129 ετών περίπου, αρχίζοντας από τις τελευταίες ημέρες του Βασιλιά Δαβίδ, γύρω στο 1040 Π.Κ.Χ., και φτάνοντας μέχρι το θάνατο του βασιλιά του Ιούδα Ιωσαφάτ, γύρω στο 911 Π.Κ.Χ. (1Βα 22:50) Το Δεύτερο Βασιλέων αρχίζει με τη βασιλεία του Οχοζία (περ. 920 Π.Κ.Χ.) και φτάνει ως το τέλος του 37ου έτους της εξορίας του Ιωαχίν, το 580 Π.Κ.Χ., καλύπτοντας μια περίοδο περίπου 340 ετών. (2Βα 1:1, 2· 25:27-30) Επομένως, συνολικά οι αφηγήσεις των βιβλίων των Βασιλέων καλύπτουν περίπου τεσσερισήμισι αιώνες της εβραϊκής ιστορίας. Εφόσον τα εξιστορούμενα γεγονότα περιλαμβάνουν το 580 Π.Κ.Χ., τα βιβλία δεν θα μπορούσαν να είχαν ολοκληρωθεί πριν από εκείνη τη χρονολογία, ενώ το ότι δεν γίνεται λόγος για τον τερματισμό της βαβυλωνιακής εξορίας αναμφίβολα δείχνει ότι είχαν ολοκληρωθεί, ως ένας ρόλος, νωρίτερα.

Ο τόπος συγγραφής του μεγαλύτερου τμήματος των δύο βιβλίων φαίνεται να είναι ο Ιούδας, διότι εκεί ήταν διαθέσιμες οι περισσότερες πηγές ύλης. Ωστόσο, το Δεύτερο Βασιλέων λογικά ολοκληρώθηκε στην Αίγυπτο, όπου οδηγήθηκε ο Ιερεμίας μετά τη δολοφονία του Γεδαλία στη Μισπά.—Ιερ 41:1-3· 43:5-8.

Τα βιβλία των Βασιλέων ήταν ανέκαθεν μέρος του Ιουδαϊκού κανόνα και είναι αποδεκτά ως κανονικά. Υπάρχουν βάσιμοι λόγοι για αυτό, εφόσον συνεχίζουν την ανάπτυξη του κυρίαρχου θέματος της Αγίας Γραφής, το οποίο είναι η δικαίωση της κυριαρχίας του Ιεχωβά και η τελική εκπλήρωση του σκοπού του για τη γη, μέσω της Βασιλείας του υπό τον Χριστό, το υποσχεμένο Σπέρμα. Επιπλέον, προβάλλουν τρεις εξέχοντες προφήτες, τον Ηλία, τον Ελισαιέ και τον Ησαΐα, και δείχνουν ότι οι προφητείες τους εκπληρώθηκαν αλάνθαστα. Γεγονότα καταγραμμένα στα βιβλία των Βασιλέων αναφέρονται και διευκρινίζονται σε άλλα σημεία των Γραφών. Ο Ιησούς αναφέρθηκε τρεις φορές σε πράγματα που περιέχονται σε αυτά τα βιβλία—μίλησε για τον Σολομώντα (Ματ 6:29), τη βασίλισσα του νότου (Ματ 12:42· παράβαλε 1Βα 10:1-9), τη χήρα στα Σαρεπτά και τον Νεεμάν (Λου 4:25-27· παράβαλε 1Βα 17:8-10· 2Βα 5:8-14). Ο Παύλος κάνει λόγο για την αφήγηση σχετικά με τον Ηλία και τους 7.000 άντρες που δεν λύγισαν το γόνατο στον Βάαλ. (Ρω 11:2-4· παράβαλε 1Βα 19:14, 18.) Ο Ιάκωβος αναφέρεται στις προσευχές που έκανε ο Ηλίας ζητώντας ξηρασία και βροχή. (Ιακ 5:17, 18· παράβαλε 1Βα 17:1· 18:45.) Τέτοιες αναφορές σε ενέργειες ατόμων που περιγράφονται στα βιβλία των Βασιλέων επιβεβαιώνουν την κανονικότητα αυτών των συγγραμμάτων.

Η σύνταξη των βιβλίων των Βασιλέων βασίστηκε κατά μεγάλο μέρος σε γραπτές πηγές, και ο συγγραφέας δείχνει ξεκάθαρα ότι ανέτρεξε σε αυτές τις εξωτερικές πηγές για κάποιες από τις πληροφορίες του. Αναφέρει το «βιβλίο των υποθέσεων του Σολομώντα» (1Βα 11:41), το «βιβλίο των υποθέσεων των ημερών των βασιλιάδων του Ιούδα» (1Βα 15:7, 23) και το «βιβλίο των υποθέσεων των ημερών των βασιλιάδων του Ισραήλ» (1Βα 14:19· 16:14).

Ένα από τα αρχαιότερα σωζόμενα εβραϊκά χειρόγραφα που περιέχει ολόκληρα τα βιβλία των Βασιλέων χρονολογείται από το 1008 Κ.Χ. Το Βατικανό Χειρόγραφο Αρ. 1209 και το Αλεξανδρινό Χειρόγραφο περιέχουν τα βιβλία των Βασιλέων (στην ελληνική), ενώ δεν τα περιέχει το Σιναϊτικό Χειρόγραφο. Σπαράγματα αυτών των βιβλίων, χρονολογούμενα προφανώς από την προχριστιανική περίοδο, έχουν βρεθεί στα σπήλαια του Κουμράν.

Η δομή των βιβλίων δείχνει ότι αυτός που τα συνέγραψε ή τα συνέταξε κατέγραφε γεγονότα γύρω από τον εκάστοτε βασιλιά τα οποία θα βοηθούσαν στη χρονολόγηση και θα αποκάλυπταν την αξιολόγηση του Θεού για κάθε βασιλιά, είτε αυτή ήταν ευμενής είτε δυσμενής. Η σχέση της εκάστοτε βασιλείας με τη λατρεία του Ιεχωβά ξεχωρίζει ως ο σημαντικότερος παράγοντας. Μετά την περιγραφή της βασιλείας του Σολομώντα ακολουθείται, με κάποιες εξαιρέσεις, μια συγκεκριμένη σειρά για την περιγραφή κάθε βασιλείας, καθώς συνυφαίνονται δύο παράλληλες γραμμές ιστορίας. Για τον κάθε βασιλιά του Ιούδα, συνήθως δίνεται πρώτα ένας εισαγωγικός χρονικός συσχετισμός με τον σύγχρονό του βασιλιά του Ισραήλ, κατόπιν η ηλικία του, η διάρκεια της βασιλείας του, η έδρα της κυβέρνησής του, καθώς και το όνομα και ο οίκος της μητέρας του, πράγμα που ήταν χρήσιμο και σημαντικό επειδή τουλάχιστον κάποιοι από τους βασιλιάδες του Ιούδα ήταν πολύγαμοι. Στο τέλος της αφήγησης για τον κάθε βασιλιά, αναφέρεται η πηγή των πληροφοριών, η ταφή του βασιλιά και το όνομα του διαδόχου του. Περίπου οι ίδιες λεπτομέρειες δίνονται και για κάθε βασιλιά του Ισραήλ, παραλείπεται όμως η ηλικία του βασιλιά τον καιρό της ενθρόνισής του, καθώς και το όνομα και ο οίκος της μητέρας του. Οι πληροφορίες που υπάρχουν στο Πρώτο και στο Δεύτερο Βασιλέων είναι πολύ χρήσιμες στη μελέτη της Βιβλικής χρονολόγησης.—Βλέπε ΧΡΟΝΟΛΟΓΗΣΗ.

Τα βιβλία των Βασιλέων δεν αποτελούν απλώς ένα αρχείο ή μια απλή παράθεση γεγονότων, όπως γίνεται σε ένα χρονικό. Αναφέρουν τα ιστορικά γεγονότα εξηγώντας παράλληλα τη σημασία τους. Από την αφήγηση φαίνεται ότι παραλείπεται οτιδήποτε δεν επηρεάζει άμεσα τον εξελισσόμενο σκοπό του Θεού και δεν αναδεικνύει τις αρχές βάσει των οποίων πολιτεύεται ο Ιεχωβά με το λαό του. Τα σφάλματα του Σολομώντα και των άλλων βασιλιάδων του Ιούδα και του Ισραήλ δεν αποκρύπτονται, αλλά εκτίθενται με απόλυτη ειλικρίνεια.

Αρχαιολογικές Αποδείξεις. Η ανακάλυψη πολυάριθμων τεχνουργημάτων έχει επιβεβαιώσει σε κάποιον βαθμό την ιστορική και γεωγραφική ακρίβεια των βιβλίων των Βασιλέων. Τόσο η αρχαιολογία όσο και σύγχρονες «ζωντανές» αποδείξεις επιβεβαιώνουν την ύπαρξη δασών από κέδρους στον Λίβανο, από τα οποία προερχόταν η ξυλεία που χρησιμοποίησε ο Σολομών για τα οικοδομικά του έργα στην Ιερουσαλήμ. (1Βα 5:6· 7:2) Αποδείξεις βιοτεχνικής δραστηριότητας έχουν βρεθεί στη λεκάνη του Ιορδάνη, όπου βρισκόταν κάποτε η Σοκχώθ και η Ζαρετάν.—1Βα 7:45, 46.

Η εισβολή του Σισάκ στον Ιούδα, στις ημέρες του Ροβοάμ (1Βα 14:25, 26), επιβεβαιώνεται από το ίδιο το υπόμνημα του Φαραώ στους τοίχους του ναού του Καρνάκ στην Αίγυπτο. Ένας μαύρος ασβεστολιθικός οβελίσκος του Ασσύριου Βασιλιά Σαλμανασάρ Γ΄ που βρέθηκε στη Νιμρούντ το 1846 απεικονίζει πιθανώς έναν απεσταλμένο του Ιηού ο οποίος υποκλίνεται στον Σαλμανασάρ—περιστατικό που, αν και δεν αναφέρεται στα βιβλία των Βασιλέων, πιστοποιεί την ιστορικότητα του Βασιλιά Ιηού του Ισραήλ. Τα εκτεταμένα οικοδομικά έργα του Αχαάβ, στα οποία περιλαμβάνεται και η «κατοικία από ελεφαντόδοντο την οποία έχτισε» αυτός (1Βα 22:39), τεκμηριώνονται επαρκώς από τα ερείπια που βρέθηκαν στη Σαμάρεια.

Η Μωαβιτική Λίθος αναφέρει μερικά από τα γεγονότα που σχετίζονται με την ανταρσία του Βασιλιά Μησά εναντίον του Ισραήλ, δίνοντας την εκδοχή του Μωαβίτη μονάρχη για το τι συνέβη. (2Βα 3:4, 5) Αυτή η αλφαβητική επιγραφή περιέχει επίσης το Τετραγράμματο.

Το όνομα Φεκά αναφέρεται σε ένα χρονικό που αποδίδεται στον Θεγλάθ-φελασάρ Γ΄. (2Βα 15:27) Η εκστρατεία του Θεγλάθ-φελασάρ Γ΄ εναντίον του Ισραήλ μνημονεύεται στα βασιλικά χρονικά του και σε μια ασσυριακή κτιριακή επιγραφή. (2Βα 15:29) Το όνομα Ωσιέ, επίσης, έχει αποκρυπτογραφηθεί από επιγραφές που κάνουν λόγο για την εκστρατεία του Θεγλάθ-φελασάρ.—2Βα 15:30· Αρχαία Κείμενα από την Εγγύς Ανατολή (Ancient Near Eastern Texts), επιμέλεια Τζ. Πρίτσαρντ, 1974, σ. 282-284.

Μολονότι κάποιες από τις πολεμικές αναμετρήσεις του Ασσύριου Βασιλιά Σενναχειρείμ είναι καταγραμμένες στα χρονικά του, δεν γίνεται καμιά μνεία για την καταστροφή που υπέστη από έναν άγγελο το στράτευμα των 185.000 αντρών του, όταν απείλησε την Ιερουσαλήμ (2Βα 19:35), και φυσικά δεν θα αναμέναμε να βρούμε στα κομπαστικά αρχεία του εξιστόρηση αυτής της παταγώδους αποτυχίας. Μια αξιοσημείωτη αρχαιολογική επιβεβαίωση της δήλωσης με την οποία κλείνουν τα βιβλία των Βασιλέων έχει βρεθεί σε πινακίδες σφηνοειδούς γραφής που ανασκάφηκαν στη Βαβυλώνα. Αυτές δείχνουν ότι ο Ιαουκίνου (Ιωαχίν) φυλακίστηκε στη Βαβυλώνα και αναφέρουν ότι του παρέχονταν καθορισμένες ποσότητες τροφίμων από το βασιλικό θησαυροφυλάκιο.—2Βα 25:30· Αρχαία Κείμενα από την Εγγύς Ανατολή, σ. 308.

Εκπλήρωση Προφητειών. Τα βιβλία των Βασιλέων περιέχουν διάφορες προφητείες και επισημαίνουν την εντυπωσιακή εκπλήρωση τέτοιων προφητειών. Για παράδειγμα, το εδάφιο 1 Βασιλέων 2:27 δείχνει πώς εκπληρώθηκε ο λόγος του Ιεχωβά εναντίον του οίκου του Ηλεί. (1Σα 2:31-36· 3:11-14) Οι προφητείες που αφορούσαν τον Αχαάβ και τον οίκο του εκπληρώθηκαν. (Παράβαλε 1Βα 21:19-21 με 1Βα 22:38 και 2Βα 10:17.) Επαληθεύτηκαν όσα προλέχθηκαν για την Ιεζάβελ και το πτώμα της. (Παράβαλε 1Βα 21:23 με 2Βα 9:30-36.) Επίσης τα ιστορικά γεγονότα επιβεβαιώνουν πόσο αληθινή ήταν η προφητεία για την καταστροφή της Ιερουσαλήμ.—2Βα 21:13.

Ανάμεσα στα πολλά σημεία που τονίζονται στα βιβλία των Βασιλέων είναι η σπουδαιότητα της προσκόλλησης στις απαιτήσεις του Ιεχωβά και οι ολέθριες συνέπειες της αγνόησης των δίκαιων νόμων του. Τα δύο βιβλία των Βασιλέων αποτελούν δυναμική επαλήθευση του γεγονότος ότι οι συνέπειες τόσο της υπακοής όσο και της ανυπακοής στον Ιεχωβά Θεό είναι αυτές που έχουν προβλεφθεί.

[Πλαίσιο στη σελίδα 472]

ΚΥΡΙΑ ΣΗΜΕΙΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΠΡΩΤΟ ΒΑΣΙΛΕΩΝ

Συνοπτική περίληψη της ιστορίας του βασιλείου του Ιούδα και του βασιλείου του Ισραήλ από τις τελευταίες ημέρες του Δαβίδ μέχρι το θάνατο του Ιωσαφάτ

Αρχικά το Πρώτο Βασιλέων ανήκε στον ίδιο ρόλο με το Δεύτερο Βασιλέων

Ο Σολομών γίνεται γνωστός για την αξιοσημείωτη σοφία του στην αρχή της βασιλείας του, αλλά τελικά αποστατεί

Ο Νάθαν, με αποφασιστικές ενέργειες, ματαιώνει την απόπειρα του Αδωνία να γίνει βασιλιάς στον Ισραήλ· ενθρονίζεται ο Σολομών (1:5–2:12)

Όταν ο Ιεχωβά ρωτάει τον Σολομώντα τι επιθυμεί, αυτός ζητάει σοφία αλλά του δίνονται και πλούτη και δόξα (3:5-15)

Η θεόδοτη σοφία του Σολομώντα γίνεται έκδηλη στον τρόπο με τον οποίο χειρίζεται την υπόθεση με τις δύο πόρνες, καθεμιά από τις οποίες ισχυρίζεται ότι είναι η μητέρα του ίδιου αγοριού (3:16-28)

Τόσο ο Βασιλιάς Σολομών όσο και ο Ισραήλ, υπό τη διακυβέρνησή του, ευημερούν· η απαράμιλλη σοφία του βασιλιά είναι ξακουστή σε όλο τον κόσμο (4:1-34· 10:14-29)

Ο Σολομών οικοδομεί το ναό του Ιεχωβά και αργότερα το κτιριακό συγκρότημα του ανακτόρου· κατόπιν όλοι οι πρεσβύτεροι του Ισραήλ συγκεντρώνονται για την εγκαινίαση (5:1–8:66)

Ο Ιεχωβά αγιάζει το ναό, διαβεβαιώνει τον Σολομώντα για τη μονιμότητα της βασιλικής του γραμμής, αλλά προειδοποιεί για τις συνέπειες της απιστίας (9:1-9)

Η βασίλισσα της Σεβά επισκέπτεται τον Σολομώντα για να δει με τα ίδια της τα μάτια τη σοφία και την ευημερία του (10:1-13)

Στα γηρατειά του ο Σολομών επηρεάζεται από τις πολλές αλλοεθνείς συζύγους του και ακολουθεί θεούς αλλοεθνών (11:1-8)

Το έθνος διχοτομείται· καθιερώνεται η μοσχολατρία προκειμένου να μην πηγαίνουν στην Ιερουσαλήμ οι κάτοικοι του βόρειου βασιλείου

Λόγω της αποστασίας του Σολομώντα ο Ιεχωβά προλέγει τη διαίρεση του έθνους (11:11-13)

Μετά το θάνατο του Σολομώντα ο γιος του ο Ροβοάμ απειλεί ότι θα επιβάλει βαρύτερο ζυγό στο λαό· οι δέκα φυλές κάνουν ανταρσία και ανακηρύσσουν βασιλιά τον Ιεροβοάμ (12:1-20)

Ο Ιεροβοάμ καθιερώνει τη λατρεία χρυσών μοσχαριών στο βόρειο βασίλειο προκειμένου να αποτρέψει τους υπηκόους του από το να πηγαίνουν στην Ιερουσαλήμ για λόγους λατρείας, ώστε να μην υπάρξει ενδεχόμενο να θελήσουν επανένωση του βασιλείου (12:26-33)

Το νότιο βασίλειο, ο Ιούδας, έχει και καλούς και κακούς βασιλιάδες

Ο Ροβοάμ και ο διάδοχός του, ο Αβιάμ, επιτρέπουν την απεχθή ψεύτικη λατρεία (14:21-24· 15:1-3)

Ο γιος του Αβιάμ, ο Ασά, και ο γιος του Ασά, ο Ιωσαφάτ, προωθούν ενεργά την αληθινή λατρεία (15:9-15· 22:41-43)

Το βόρειο βασίλειο, ο Ισραήλ, φθείρεται από την πάλη για εξουσία, από τις δολοφονίες και την ειδωλολατρία

Ο γιος του Ιεροβοάμ, ο Ναδάβ, γίνεται βασιλιάς· ο Βαασά τον δολοφονεί και καταλαμβάνει το θρόνο (15:25-30)

Ο γιος του Βαασά, ο Ηλά, τον διαδέχεται στο θρόνο και δολοφονείται από τον Ζιμβρί· ο Ζιμβρί αυτοκτονεί όταν νικιέται από τον Αμρί (16:6-20)

Η νίκη του Αμρί οδηγεί σε εμφύλιο πόλεμο· ο Αμρί αναδεικνύεται τελικά θριαμβευτής, γίνεται βασιλιάς και αργότερα χτίζει τη Σαμάρεια· οι αμαρτίες του είναι ακόμη χειρότερες από τις αμαρτίες των προηγούμενων βασιλιάδων (16:21-28)

Ο Αχαάβ γίνεται βασιλιάς και παντρεύεται την κόρη του Εθβάαλ, του βασιλιά των Σιδωνίων· καθιερώνει τη λατρεία του Βάαλ στον Ισραήλ (16:29-33)

Οι πόλεμοι ανάμεσα στον Ιούδα και στον Ισραήλ τερματίζονται με τη σύναψη συμμαχίας

Ο Ιεροβοάμ πολεμάει τον Ροβοάμ και τον Αβιάμ· ο Βαασά κάνει πόλεμο εναντίον του Ασά (15:6, 7, 16-22)

Ο Ιωσαφάτ συμμαχεί με τον Αχαάβ (22:1-4, 44)

Ο Ιωσαφάτ και ο Αχαάβ πολεμούν μαζί εναντίον της Ραμώθ-γαλαάδ· ο Αχαάβ σκοτώνεται (22:29-40)

Η δράση των προφητών στον Ισραήλ και στον Ιούδα

Ο Αχιά προλέγει ότι οι δέκα φυλές θα αποσχιστούν από τον οίκο του Δαβίδ· αργότερα εξαγγέλλει την κρίση του Ιεχωβά εναντίον του Ιεροβοάμ (11:29-39· 14:7-16)

Ο Σεμαΐας διαβιβάζει το λόγο του Ιεχωβά ότι ο Ροβοάμ και οι υπήκοοί του δεν πρέπει να πολεμήσουν εναντίον των στασιαστικών δέκα φυλών (12:22-24)

Κάποιος άνθρωπος του Θεού γνωστοποιεί την κρίση του Ιεχωβά ενάντια στο θυσιαστήριο της μοσχολατρίας το οποίο υπάρχει στη Βαιθήλ (13:1-3)

Ο Ιηού, ο γιος του Ανανί, εξαγγέλλει την κρίση του Ιεχωβά εναντίον του Βαασά (16:1-4)

Ο Ηλίας προλέγει παρατεταμένη ξηρασία στον Ισραήλ· στη διάρκεια της ξηρασίας πολλαπλασιάζει θαυματουργικά το απόθεμα τροφίμων μιας χήρας και ανασταίνει το γιο της (17:1-24)

Ο Ηλίας προτείνει να γίνει μια δοκιμή στο Όρος Κάρμηλος για να διαπιστωθεί ποιος είναι ο αληθινός Θεός· όταν ο Ιεχωβά αποδεικνύεται αληθινός, οι προφήτες του Βάαλ φονεύονται· ο Ηλίας τρέπεται σε φυγή για να γλιτώσει από τα χέρια της συζύγου του Αχαάβ, της Ιεζάβελ, αλλά ο Ιεχωβά τον στέλνει να χρίσει τον Αζαήλ, τον Ιηού και τον Ελισαιέ (18:17–19:21)

Ο Μιχαΐας προλέγει ότι ο Αχαάβ θα ηττηθεί στη μάχη (22:13-28)

[Πλαίσιο στη σελίδα 473]

ΚΥΡΙΑ ΣΗΜΕΙΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΔΕΥΤΕΡΟ ΒΑΣΙΛΕΩΝ

Η συνέχεια της ιστορίας του Ιούδα και του Ισραήλ από το Πρώτο Βασιλέων· η εξιστόρηση φτάνει μέχρι την καταστροφή της Σαμάρειας και κατόπιν της Ιερουσαλήμ, λόγω της απιστίας τους

Η συγγραφή του βιβλίου ολοκληρώθηκε κατά πάσα πιθανότητα στην Αίγυπτο, περίπου 27 χρόνια μετά την καταστροφή της Ιερουσαλήμ από τη Βαβυλώνα

Μετά τον Ηλία, ο Ελισαιέ υπηρετεί ως προφήτης του Ιεχωβά

Ο Ηλίας προλέγει το θάνατο του Οχοζία· επίσης ζητάει να πέσει φωτιά πάνω σε δύο ασεβείς στρατιωτικούς αρχηγούς και στα 50μελή αποσπάσματά τους που αποστέλλονται να συλλάβουν τον προφήτη (1:2-17)

Ο Ηλίας παραλαμβάνεται μέσα σε ανεμοθύελλα· ο Ελισαιέ παίρνει το επίσημο ένδυμά του (2:1-13)

Ο Ελισαιέ χωρίζει τον Ιορδάνη και εξυγιαίνει το νερό της Ιεριχώς· η θεόπνευστη συμβουλή του σώζει τα συμμαχικά στρατεύματα του Ισραήλ, του Ιούδα και του Εδώμ από αφανισμό λόγω έλλειψης νερού και αποβαίνει σε ήττα των Μωαβιτών. Κατόπιν ο Ελισαιέ αυξάνει το απόθεμα λαδιού μιας χήρας, ανασταίνει το γιο μιας Σουναμίτισσας, καθιστά αβλαβές ένα δηλητηριώδες φαγητό, πολλαπλασιάζει μια προσφορά ψωμιού και σιτηρών, θεραπεύει τον Νεεμάν από τη λέπρα, εξαγγέλλει ότι η λέπρα του Νεεμάν θα πλήξει τον άπληστο Γιεζί και τους απογόνους του και κάνει την κεφαλή ενός δανεικού τσεκουριού να επιπλεύσει (2:14–6:7)

Ο Ελισαιέ προειδοποιεί το βασιλιά του Ισραήλ για τις αιφνιδιαστικές επιθέσεις των Συρίων· μια στρατιωτική δύναμη Συρίων πηγαίνει να τον συλλάβει αλλά πατάσσεται με πρόσκαιρη διανοητική τύφλωση· οι Σύριοι πολιορκούν τη Σαμάρεια, και κατηγορείται ο Ελισαιέ για την επακόλουθη πείνα· ο Ελισαιέ προλέγει ότι θα δοθεί τέλος στην πείνα (6:8–7:2)

Η αποστολή που είχε ανατεθεί στον Ηλία ολοκληρώνεται όταν ο Ελισαιέ λέει στον Αζαήλ ότι θα γίνει βασιλιάς της Συρίας και στέλνει έναν αγγελιοφόρο για να χρίσει τον Ιηού βασιλιά του Ισραήλ (8:7-13· 9:1-13)

Ο Ιηού αναλαμβάνει δράση εναντίον του οίκου του Αχαάβ, εκριζώνοντας τη λατρεία του Βάαλ από τον Ισραήλ (9:14–10:28)

Ο Ελισαιέ δέχεται στην επιθανάτια κλίνη του την επίσκεψη του εγγονού του Ιηού, του Βασιλιά Ιωάς· προλέγει τρεις νίκες επί της Συρίας (13:14-19)

Η ασέβεια του Ισραήλ απέναντι στον Ιεχωβά έχει ως επακόλουθο την εξορία στην Ασσυρία

Η μοσχολατρία που καθιερώθηκε από τον Ιεροβοάμ συνεχίζεται κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Ιηού και των απογόνων του—του Ιωάχαζ, του Ιωάς, του Ιεροβοάμ Β΄ και του Ζαχαρία (10:29, 31· 13:6, 10, 11· 14:23, 24· 15:8, 9)

Τις τελευταίες ημέρες του Ισραήλ, ο Βασιλιάς Ζαχαρίας δολοφονείται από τον Σαλλούμ, ο Σαλλούμ από τον Μεναήμ, ο γιος του Μεναήμ ο Φεκαΐας από τον Φεκά και ο Φεκά από τον Ωσιέ (15:8-30)

Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Φεκά, ο Θεγλάθ-φελασάρ Γ΄, βασιλιάς της Ασσυρίας, εξορίζει πολλούς Ισραηλίτες· το ένατο έτος του Ωσιέ, η Σαμάρεια καταστρέφεται και ο Ισραήλ οδηγείται σε εξορία λόγω της ασέβειάς του προς τον Ιεχωβά· στα εδάφη του Ισραήλ εγκαθίστανται άλλοι λαοί (15:29· 17:1-41)

Οι θρησκευτικές μεταρρυθμίσεις στον Ιούδα δεν φέρνουν μόνιμη αλλαγή· η Βαβυλώνα καταστρέφει την Ιερουσαλήμ και οδηγεί το λαό του Θεού σε εξορία

Ο Ιωράμ του Ιούδα παντρεύεται τη Γοθολία, κόρη του Αχαάβ και της Ιεζάβελ· ο Ιωράμ αποστατεί και το ίδιο κάνει στη συνέχεια και ο γιος του ο Οχοζίας (8:16-27)

Όταν ο Οχοζίας πεθαίνει, η Γοθολία προσπαθεί να σκοτώσει το σπέρμα του Δαβίδ για να κυβερνήσει η ίδια· ο Ιωάς, γιος του Οχοζία, διασώζεται από τη θεία του και τελικά γίνεται βασιλιάς· η Γοθολία φονεύεται (11:1-16)

Όσο ζει ο Αρχιερέας Ιωδαέ και συμβουλεύει τον Ιωάς, εκείνος αποκαθιστά την αληθινή λατρεία, αλλά οι “θυσίες στους υψηλούς τόπους” συνεχίζονται κατά τη διάρκεια τόσο της δικής του βασιλείας όσο και των διαδόχων του—του Αμαζία, του Αζαρία (Οζία) και του Ιωθάμ (12:1-16· 14:1-4· 15:1-4, 32-35)

Ο γιος του Ιωθάμ, ο Άχαζ, επιδίδεται στην ειδωλολατρία· ο γιος του Άχαζ, ο Εζεκίας, προβαίνει σε καλές μεταρρυθμίσεις, αλλά αυτές ανατρέπονται από τη μετέπειτα κακή διακυβέρνηση του Μανασσή και του Αμών (16:1-4· 18:1-6· 21:1-22)

Ο γιος του Αμών, ο Ιωσίας, λαβαίνει αποφασιστικά μέτρα για να απαλλάξει τον τόπο από την ειδωλολατρία· σκοτώνεται πολεμώντας τον Φαραώ Νεχαώ (22:1–23:30)

Οι τέσσερις τελευταίοι βασιλιάδες του Ιούδα είναι άπιστοι: ο γιος του Ιωσία, ο Ιωάχαζ, πεθαίνει στην Αίγυπτο, όπου βρίσκεται αιχμάλωτος· έπειτα από τον Ιωάχαζ, βασιλεύει ο αδελφός του ο Ιωακείμ· ο γιος του Ιωακείμ και διάδοχός του, ο Ιωαχίν, οδηγείται εξόριστος στη Βαβυλώνα· ο αδελφός του Ιωακείμ, ο Σεδεκίας, βασιλεύει μέχρι την κατάκτηση της Ιερουσαλήμ από τους Βαβυλωνίους, και οι περισσότεροι που επιζούν από την κατάκτηση οδηγούνται σε εξορία (23:31–25:21)

ΒΑΣΙΛΙΑΣ

Κυρίαρχος ηγεμόνας με εξουσία διακυβέρνησης. Ο Ιεχωβά είναι ο υπέρτατος Βασιλιάς και κατέχει απεριόριστη ισχύ και εξουσία. Οι βασιλιάδες του Ιούδα ήταν υφιστάμενοι βασιλιάδες οι οποίοι εκπροσωπούσαν την κυριαρχία Του πάνω στη γη. Παρόμοια, ο Ιησούς Χριστός είναι υφιστάμενος Βασιλιάς, αλλά με πολύ μεγαλύτερη εξουσία από εκείνους τους επίγειους βασιλιάδες, επειδή ο Ιεχωβά τον έχει καταστήσει κυβερνήτη του σύμπαντος. (Φλπ 2:9-11) Συνεπώς, ο Ιησούς Χριστός έχει γίνει «Βασιλιάς βασιλιάδων και Κύριος κυρίων».—Απ 19:16· βλέπε ΒΑΣΙΛΕΙΑ, ΒΑΣΙΛΕΙΟ· ΙΗΣΟΥΣ ΧΡΙΣΤΟΣ.

Οι Πρώτοι Βασιλιάδες. Όσον αφορά τους επίγειους άρχοντες, βασιλιάς καλείται ο άρρενας κυρίαρχος ηγεμόνας ο οποίος διαθέτει απόλυτη εξουσία σε μια πόλη, φυλή, έθνος ή αυτοκρατορία, και συνήθως κυβερνάει διά βίου. Ο Νεβρώδ, ένας απόγονος του Χαμ, ήταν ο πρώτος ανθρώπινος βασιλιάς που αναφέρεται στην Αγία Γραφή. Κυβέρνησε ένα βασίλειο αποτελούμενο από αρκετές πόλεις στη Μεσοποταμία. Επρόκειτο για έναν στασιαστή ενάντια στην κυριαρχία του Ιεχωβά.—Γε 10:6, 8-10.

Η Χαναάν και οι γύρω χώρες είχαν βασιλιάδες την εποχή του Αβραάμ, πολύ προτού αποκτήσουν βασιλιά οι Ισραηλίτες. (Γε 14:1-9) Βασιλιάδες είχαν επίσης από αρχαιοτάτων χρόνων οι Φιλισταίοι, οι Εδωμίτες, οι Μωαβίτες, οι Μαδιανίτες, οι Αμμωνίτες, οι Σύριοι, οι Χετταίοι, οι Αιγύπτιοι, οι Ασσύριοι, οι Βαβυλώνιοι, οι Πέρσες, οι Έλληνες και οι Ρωμαίοι. Πολλοί από αυτούς τους βασιλιάδες κυβερνούσαν περιορισμένες επικράτειες όπως πόλεις-κράτη. Ο Αδωνί-βεζέκ, για παράδειγμα, καυχήθηκε ότι είχε νικήσει 70 τέτοιους βασιλιάδες.—Κρ 1:7.

Ο πρώτος ανθρώπινος βασιλιάς που αναφέρεται στην Αγία Γραφή ως δίκαιος ήταν ο Μελχισεδέκ, ο βασιλιάς-ιερέας της Σαλήμ. (Γε 14:18) Εκτός από τον Ιησού Χριστό, ο οποίος είναι ταυτόχρονα Βασιλιάς και Αρχιερέας, ο Μελχισεδέκ είναι ο μόνος άρχοντας ο οποίος κατείχε και τα δύο αυτά αξιώματα με την επιδοκιμασία του Θεού. Ο απόστολος Παύλος τονίζει ότι ο Θεός χρησιμοποίησε τον Μελχισεδέκ ως εξεικονιστικό τύπο του Χριστού. (Εβρ 7:1-3· 8:1, 6) Κανένας άλλος πιστός υπηρέτης του Θεού, ούτε καν ο Νώε, δεν επιχείρησε να γίνει βασιλιάς, και ο Θεός δεν διόρισε κανέναν τους βασιλιά μέχρις ότου χρίστηκε ο Σαούλ με δική Του υπόδειξη.

Οι Βασιλιάδες του Ισραήλ. Αρχικά ο Ιεχωβά κυβερνούσε τον Ισραήλ ως αόρατος Βασιλιάς μέσω διαφόρων εκπροσώπων, πρώτα μέσω του Μωυσή και αργότερα μέσω ανθρώπινων Κριτών, από τον Γοθονιήλ μέχρι τον Σαμψών. (Κρ 8:23· 1Σα 12:12) Τελικά οι Ισραηλίτες απαίτησαν να έχουν βασιλιά για να είναι όπως τα γύρω έθνη. (1Σα 8:5-8, 19) Σύμφωνα με τη νομική διάταξη της διαθήκης του Νόμου η οποία έκανε πρόβλεψη για έναν θεϊκά διορισμένο ανθρώπινο βασιλιά, ο Ιεχωβά διόρισε τον Σαούλ από τη φυλή του Βενιαμίν μέσω του προφήτη Σαμουήλ. (Δευ 17:14-20· 1Σα 9:15, 16· 10:21, 24) Εξαιτίας της ανυπακοής και της αυθάδειάς του, ο Σαούλ έχασε την εύνοια του Ιεχωβά και την ευκαιρία να δημιουργήσει μια βασιλική δυναστεία. (1Σα 13:1-14· 15:22-28) Στρεφόμενος κατόπιν στη φυλή του Ιούδα, ο Ιεχωβά επέλεξε τον Δαβίδ, το γιο του Ιεσσαί, για να γίνει ο επόμενος βασιλιάς του Ισραήλ. (1Σα 16:13· 17:12) Επειδή υποστήριξε πιστά τη λατρεία και τους νόμους του Ιεχωβά, ο Δαβίδ είχε το προνόμιο να εγκαθιδρύσει μια βασιλική δυναστεία. (2Σα 7:15, 16) Οι Ισραηλίτες γνώρισαν τη μέγιστη ευημερία κατά τη βασιλεία του Σολομώντα, γιου του Δαβίδ.—1Βα 4:25· 2Χρ 1:15.

Στη διάρκεια της βασιλείας του Ροβοάμ, γιου του Σολομώντα, το έθνος διαιρέθηκε σε δύο βασίλεια. Ο πρώτος βασιλιάς του βόρειου, δεκάφυλου βασιλείου—του αποκαλούμενου γενικά Ισραήλ—ήταν ο Ιεροβοάμ, ο γιος του Ναβάτ, από τη φυλή του Εφραΐμ. (1Βα 11:26· 12:20) Ενεργώντας ανυπάκουα, αυτός έστρεψε το λαό του στη λατρεία χρυσών μοσχαριών. Για την αμαρτία του αυτή έπεσε στη δυσμένεια του Ιεχωβά. (1Βα 14:10, 16) Συνολικά 20 βασιλιάδες κυβέρνησαν στο βόρειο βασίλειο από το 997 ως το 740 Π.Κ.Χ., με πρώτο τον Ιεροβοάμ και τελευταίο τον Ωσιέ, το γιο του Ηλά. Στο νότιο βασίλειο, τον Ιούδα, βασίλεψαν 19 βασιλιάδες από το 997 ως το 607 Π.Κ.Χ., με πρώτο τον Ροβοάμ και τελευταίο τον Σεδεκία. (Η Γοθολία, η οποία σφετερίστηκε το θρόνο, δεν υπολογίζεται.)—Βλέπε ΤΑΦΗ, ΤΑΦΟΣ· ΧΡΟΝΟΛΟΓΗΣΗ.

Εκπρόσωποι διορισμένοι από τον Θεό. Ο Ιεχωβά διόριζε τους βασιλιάδες του λαού του, και αυτοί έπρεπε να ενεργούν ως βασιλικοί εκπρόσωποί του, εφόσον κάθονταν, όχι στο δικό τους θρόνο, αλλά «στο θρόνο της βασιλείας του Ιεχωβά», δηλαδή ήταν εκπρόσωποι της θεοκρατικής του διακυβέρνησης. (1Χρ 28:5· 29:23) Αντίθετα από ό,τι συνήθιζαν τότε κάποιοι λαοί της Ανατολής, το έθνος του Ισραήλ δεν θεοποιούσε τους βασιλιάδες του. Όλοι οι βασιλιάδες του Ιούδα θεωρούνταν χρισμένοι του Ιεχωβά, μολονότι το υπόμνημα δεν δηλώνει συγκεκριμένα ότι κάθε βασιλιάς χριόταν κατά γράμμα με λάδι όταν ανέβαινε στο θρόνο. Χριστήριο λάδι αναφέρεται ότι χρησιμοποιήθηκε κατά γράμμα όταν εγκαθιδρύθηκε μια νέα δυναστεία, όταν ο θρόνος αμφισβητήθηκε στα γηρατειά του Δαβίδ—αλλά και στις ημέρες του Ιωάς—καθώς επίσης την εποχή που ενθρονίστηκε ο Ιωάχαζ, οπότε ο μεγαλύτερος γιος παρακάμφθηκε για χάρη του νεότερου. (1Σα 10:1· 16:13· 1Βα 1:39· 2Βα 11:12· 23:30, 31, 34, 36) Παρ’ όλα αυτά, η χρίση του βασιλιά πιθανόν να αποτελούσε παγιωμένη τακτική.

Ο βασιλιάς του Ιούδα ήταν ο κύριος διαχειριστής των υποθέσεων του έθνους, ως ποιμένας του λαού. (Ψλ 78:70-72) Κατά κανόνα εκείνος ηγούνταν στη μάχη. (1Σα 8:20· 2Σα 21:17· 1Βα 22:29-33) Υπηρετούσε επίσης ως ο ανώτατος δικαστής του δικαστικού συστήματος, εκτός από τις περιπτώσεις στις οποίες ο αρχιερέας συμβουλευόταν τον Ιεχωβά για αποφάσεις σχετικές με ορισμένα κρατικά ζητήματα και ζητήματα στα οποία η απόφαση ήταν πολύ δύσκολη ή τα στοιχεία που έδιναν οι μάρτυρες ανεπαρκή.—1Βα 3:16-28.

Οι περιορισμοί του βασιλιά. Η εξουσία που ασκούσε ο βασιλιάς περιοριζόταν από το φόβο που έτρεφε ο ίδιος για τον Θεό, από το νόμο του Θεού—στον οποίο ήταν υποχρεωμένος να υπακούει—και από την πειστική επιρροή των προφητών και των ιερέων, καθώς και από τις παραινέσεις των πρεσβυτέρων. Ο βασιλιάς έπρεπε να γράψει για τον εαυτό του ένα αντίγραφο του Νόμου και να το διαβάζει όλες τις ημέρες της ζωής του. (Δευ 17:18, 19) Ως ειδικός υπηρέτης και εκπρόσωπος του Ιεχωβά, ήταν υπόλογος ενώπιόν Του. Δυστυχώς, πολλοί βασιλιάδες του Ιούδα παραβίασαν αυτούς τους περιορισμούς και κυβέρνησαν δεσποτικά και πονηρά.—1Σα 22:12, 13, 17-19· 1Βα 12:12-16· 2Χρ 33:9.

Θρησκευτικός ηγέτης. Αν και ο νόμος απαγόρευε στο βασιλιά να είναι ιερέας, αναμενόταν από αυτόν να είναι ο κυριότερος υποστηρικτής της λατρείας του Ιεχωβά εκτός ιερατικής τάξης. Ενίοτε ο βασιλιάς ευλογούσε το έθνος στο όνομα του Ιεχωβά και εκπροσωπούσε το λαό στην προσευχή. (2Σα 6:18· 1Βα 8:14, 22, 54, 55) Εκτός του ότι ήταν υπεύθυνος για την προστασία της θρησκευτικής ζωής του λαού από την εισβολή ειδωλολατρικών στοιχείων, είχε την εξουσία να απομακρύνει έναν άπιστο αρχιερέα, όπως έκανε ο Βασιλιάς Σολομών όταν ο Αρχιερέας Αβιάθαρ υποστήριξε τη στασιαστική απόπειρα του Αδωνία να καταλάβει το θρόνο.—1Βα 1:7· 2:27.

Σύζυγοι και περιουσία. Σύμφωνα με τα γαμήλια και οικογενειακά τους έθιμα, οι βασιλιάδες του Ιούδα είχαν πολλές συζύγους και παλλακίδες, μολονότι ο Νόμος όριζε ότι ο βασιλιάς δεν έπρεπε να αποκτήσει πολλές συζύγους. (Δευ 17:17) Οι παλλακίδες θεωρούνταν περιουσία του στέμματος και μεταβιβάζονταν στο διάδοχο του θρόνου μαζί με τα δικαιώματα και την περιουσία του βασιλιά. Ο γάμος με μια από τις παλλακίδες του εκλιπόντος βασιλιά ή η απόκτησή της ισοδυναμούσε με διεκδίκηση του θρόνου. Επομένως, το ότι ο Αβεσσαλώμ είχε σχέσεις με τις παλλακίδες του πατέρα του, του Βασιλιά Δαβίδ, και το ότι ο Αδωνίας ζήτησε ως σύζυγο την Αβισάγ, τη νοσοκόμα και σύντροφο του Δαβίδ στα γηρατειά του, σήμαινε στην ουσία ότι ο καθένας τους διεκδικούσε το θρόνο. (2Σα 16:21, 22· 1Βα 2:15-17, 22) Επρόκειτο για πράξεις προδοσίας.

Εκτός από την ακίνητη περιουσία του βασιλιά, τα λάφυρα από τους πολέμους και τα δώρα (1Χρ 18:10), δημιουργήθηκαν και άλλες πηγές εσόδων. Μεταξύ αυτών ήταν η ειδική φορολογία της γεωργικής παραγωγής για το βασιλικό τραπέζι, ο φόρος υποτελείας από τα κατακτημένα βασίλεια, τα διόδια από τους περιοδεύοντες εμπόρους που διέσχιζαν τη χώρα και οι επιχειρήσεις, όπως οι εμπορικοί στόλοι του Σολομώντα.—1Βα 4:7, 27, 28· 9:26-28· 10:14, 15.

Η Αστάθεια του Βόρειου Βασιλείου. Στο βόρειο βασίλειο του Ισραήλ τηρούνταν η αρχή της κληρονομικής διαδοχής, εκτός από τις περιπτώσεις στις οποίες αυτή παραβιαζόταν με κάποια δολοφονία ή εξέγερση. Η άσκηση της ψεύτικης θρησκείας κρατούσε το βόρειο βασίλειο σε κατάσταση διαρκούς αναβρασμού η οποία συνέτεινε στις συχνές βασιλοκτονίες και στο σφετερισμό του θρόνου. Μόνο δύο δυναστείες διήρκεσαν περισσότερο από δύο γενιές—η δυναστεία του Αμρί και η δυναστεία του Ιηού. Εφόσον δεν υπάγονταν στη Δαβιδική διαθήκη για βασιλεία, κανένας από τους βασιλιάδες του βόρειου βασιλείου δεν καθόταν «στο θρόνο της βασιλείας του Ιεχωβά» ως ο χρισμένος του Ιεχωβά.—1Χρ 28:5.

Οι Εθνικοί Βασιλιάδες και οι Υφιστάμενοι Βασιλιάδες. Οι Βαβυλώνιοι βασιλιάδες χρίονταν επίσημα μονάρχες ολόκληρης της Βαβυλωνιακής Αυτοκρατορίας σφίγγοντας το χέρι του χρυσού ομοιώματος του Μαρντούκ. Αυτό έκανε και ο Κύρος ο Μέγας ώστε να θέσει υπό τον έλεγχό του τη Βαβυλωνιακή Αυτοκρατορία χωρίς να χρειαστεί να την κατακτήσει ολόκληρη με στρατιωτική δράση.

Άλλοι βασιλιάδες ανέβαιναν στο θρόνο μέσω διορισμού από έναν ανώτερο βασιλιά, όπως κάποιον που κατακτούσε εκείνη την περιοχή. Οι βασιλιάδες συχνά κυβερνούσαν τα κατακτημένα εδάφη μέσω υποτελών ντόπιων βασιλιάδων χαμηλότερης ιεραρχικά θέσης. Με αυτή τη διαδικασία, ο Ηρώδης ο Μέγας έγινε βασιλιάς της Ιουδαίας, ενώ ταυτόχρονα ήταν υποτελής στη Ρώμη (Ματ 2:1), και ο Αρέτας αναγνωρίστηκε από τη Ρώμη ως βασιλιάς των Ναβαταίων στο υποτελές βασίλειό του.—2Κο 11:32.

Οι μη Ισραηλίτες βασιλιάδες ήταν λιγότερο προσιτοί στους υπηκόους τους από αυτούς που κυβερνούσαν το λαό του Θεού. Οι Ισραηλίτες βασιλιάδες προφανώς συναναστρέφονταν ελεύθερα με το λαό τους. Οι Εθνικοί βασιλιάδες ήταν συχνά πολύ απόμακροι. Αν κάποιος έμπαινε στην εσωτερική αυλή του Πέρση βασιλιά χωρίς ρητή άδεια κινδύνευε αυτομάτως να θανατωθεί, εκτός αν ο βασιλιάς έδινε την ειδική έγκρισή του απλώνοντας το σκήπτρο του, όπως συνέβη με την Εσθήρ. (Εσθ 4:11, 16) Ωστόσο, ο Ρωμαίος αυτοκράτορας δεχόταν σε ακρόαση όποιον Ρωμαίο πολίτη τον επικαλούνταν ασκώντας έφεση κατά της απόφασης ενός κατώτερου δικαστή, αλλά αφού πρώτα αυτός είχε περάσει από πολλούς κατώτερους αξιωματούχους.—Πρ 25:11, 12.

ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ

Στη σημερινή εποχή, αυτή η λέξη χρησιμοποιείται ως τίτλος είτε για τη σύζυγο ενός βασιλιά είτε για μια γυναίκα που βασιλεύει. Στην Αγία Γραφή, τις περισσότερες φορές αυτός ο τίτλος αναφέρεται σε γυναίκες εκτός των βασιλείων του Ισραήλ και του Ιούδα. Η εβραϊκή λέξη που πλησιάζει περισσότερο στη σημερινή έννοια της βασίλισσας είναι η λέξη μαλκάχ. Σπάνια όμως είχε κάποια γυναίκα κυβερνητική εξουσία στην Ανατολή. Η βασίλισσα της Σεβά ίσως είχε τέτοια εξουσία. (1Βα 10:1· Ματ 12:42) Στο πρωτότυπο κείμενο των Χριστιανικών Ελληνικών Γραφών χρησιμοποιείται η λέξη βασίλισσα. Ο τίτλος αυτός αποδίδεται στην Κανδάκη, τη βασίλισσα της Αιθιοπίας.—Πρ 8:27.

Στις Εβραϊκές Γραφές, η λέξη μαλκάχ αναφέρεται τις περισσότερες φορές στη βασιλική σύζυγο ή στην κύρια σύζυγο του βασιλιά κάποιας ξένης δύναμης. Η Αστίν, ως η κύρια σύζυγος του Βασιλιά Ασσουήρη της Περσίας, ήταν βασιλική σύζυγος και όχι άρχουσα βασίλισσα. Την αντικατέστησε η Ιουδαία Εσθήρ, πράγμα που σημαίνει ότι η Εσθήρ έγινε η βασιλική σύζυγος, η οποία, όμως, μολονότι κατείχε βασιλικό αξίωμα, δεν συγκυβερνούσε. (Εσθ 1:9, 12, 19· 2:17, 22· 4:11) Οποιαδήποτε εξουσία μπορεί να είχε, της είχε παραχωρηθεί από το βασιλιά.—Παράβαλε Εσθ 8:1-8, 10· 9:29-32.

Ισραήλ. Η εβραϊκή λέξη γκεβιράχ, που σε ορισμένες μεταφράσεις αποδίδεται «βασίλισσα», σημαίνει ορθότερα «κυρία» ή «δέσποινα». Όταν χρησιμοποιείται αυτός ο τίτλος, φαίνεται πως αποδίδεται κυρίως στη μητέρα ή στη γιαγιά του βασιλιά—γυναίκες οι οποίες έχαιραν σεβασμού ως βασιλικά πρόσωπα—όπως για παράδειγμα στην Ιεζάβελ, τη μητέρα του Βασιλιά Ιωράμ του Ισραήλ. (2Βα 10:13) Όταν η μητέρα του Σολομώντα πήγε σε αυτόν για να υποβάλει ένα αίτημα, εκείνος την προσκύνησε και φρόντισε να βάλουν έναν θρόνο για αυτήν στα δεξιά του. (1Βα 2:19) Ο βασιλιάς μπορούσε να καθαιρέσει την «κυρία», όπως συνέβη με τη Μααχά, τη γιαγιά του Βασιλιά Ασά του Ιούδα, την οποία αυτός απομάκρυνε από τη θέση που κατείχε ως «κυρία» επειδή είχε φτιάξει ένα φρικτό είδωλο για τον ιερό στύλο.—1Βα 15:13.

Γυναίκα δεν μπορούσε να γίνει νόμιμα αρχηγός του κράτους στα βασίλεια του Ισραήλ και του Ιούδα. (Δευ 17:14, 15) Εντούτοις, μετά το θάνατο του γιου της του Οχοζία, βασιλιά του Ιούδα, η Γοθολία, η κόρη του πονηρού Βασιλιά Αχαάβ του Ισραήλ και της συζύγου του της Ιεζάβελ, θανάτωσε όλους τους κληρονόμους του θρόνου εκτός από τον Ιωάς, γιο του Οχοζία, τον οποίο είχε κρύψει η Ιωσαβεέ, αδελφή του Οχοζία. Κατόπιν η Γοθολία βασίλεψε παράνομα έξι χρόνια, μέχρις ότου εκτελέστηκε με διαταγή του Αρχιερέα Ιωδαέ.—2Βα 11:1-3, 13-16.

Βαβυλώνα. Στο θρόνο της Βαβυλώνας ανέβαιναν μόνο άντρες. Στο εδάφιο Δανιήλ 5:10, η «βασίλισσα» (στην αραμαϊκή, μαλκάχ) ήταν προφανώς, όχι η σύζυγος, αλλά η μητέρα του Βαλτάσαρ, όπως υποδηλώνεται από το ότι ήταν εξοικειωμένη με γεγονότα που αφορούσαν τον παππού του, τον Ναβουχοδονόσορα. Ως βασιλομήτωρ, κατείχε σε κάποιον βαθμό το βασιλικό αξίωμα και έχαιρε μεγάλου σεβασμού από όλους, περιλαμβανομένου και του Βαλτάσαρ.

Αίγυπτος. Αρχικά, οι αρχηγοί του κράτους στην Αίγυπτο ήταν άντρες. Οι «βασίλισσες» ήταν στην πραγματικότητα βασιλικές σύζυγοι. Η Ταχπενές, η σύζυγος του Φαραώ, αποκαλείται «κυρία» στο εδάφιο 1 Βασιλέων 11:19. Η Χατσεψούτ κυβέρνησε ως βασίλισσα μόνο και μόνο επειδή αρνήθηκε να παραδώσει την αντιβασιλεία όταν ενηλικιώθηκε ο κληρονόμος, ο Τούθμωσις Γ΄. Μετά το θάνατό της, ο Τούθμωσις Γ΄ εξαφάνισε ή κατέστρεψε κάθε μνημείο της. Μεταγενέστερα όμως, όταν βασίλευαν στην Αίγυπτο οι Πτολεμαίοι (Μακεδόνες), υπήρξαν βασίλισσες που κυβερνούσαν.

Στην Ψεύτικη Λατρεία. Οι αποστάτες Ισραηλίτες των ημερών του Ιερεμία εγκατέλειψαν τον Ιεχωβά, τον πραγματικό Βασιλιά τους, και ενεργώντας ως ειδωλολάτρες πρόσφεραν πίτες, σπονδές και καπνό θυσίας στη «βασίλισσα [εβρ., μελέχεθ] των ουρανών».—Ιερ 7:18· 44:17, 18· βλέπε ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΤΩΝ ΟΥΡΑΝΩΝ.

Στο εδάφιο Αποκάλυψη 18:7, η Βαβυλώνα η Μεγάλη παρουσιάζεται να λέει κομπαστικά: «Κάθομαι βασίλισσα», όντας καθισμένη πάνω σε «λαούς και πλήθη και έθνη και γλώσσες». (Απ 17:15) Τον έλεγχο που ασκεί τον διατηρεί χάρη στις ανήθικες σχέσεις που έχει με επίγειους άρχοντες, όπως ακριβώς έκαναν πολλές βασίλισσες του παρελθόντος.—Απ 17:1-5· 18:3, 9· βλέπε ΒΑΒΥΛΩΝΑ Η ΜΕΓΑΛΗ.

«Βασιλική Σύζυγος» στον Ουρανό. Εφόσον τα εδάφια Εβραίους 1:8, 9 εφαρμόζουν τα εδάφια Ψαλμός 45:6, 7 στον Χριστό Ιησού, φαίνεται πιθανό ότι «η κόρη του βασιλιά» που αναφέρεται στο εδάφιο Ψαλμός 45:13 εξεικονίζει προφητικά την τάξη της νύφης του. Άρα, η «βασιλική σύζυγος» (εβρ., σεγάλ) του εδαφίου Ψαλμός 45:9 πρέπει να είναι η σύζυγος του Μεγάλου Βασιλιά, του Ιεχωβά. Ο Ιεχωβά παραχωρεί βασιλική εξουσία, όχι σε αυτή τη “βασιλική σύζυγο”, αλλά στον Ιησού Χριστό και στους 144.000 συντρόφους του που απολυτρώνονται από τη γη.—Απ 20:4, 6· Δα 7:13, 14, 27.

ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΤΩΝ ΟΥΡΑΝΩΝ

Ο τίτλος μιας θεάς την οποία λάτρευαν οι αποστάτες Ισραηλίτες στις ημέρες του Ιερεμία.—Ιερ 44:17-19.

Παρότι στη λατρεία της “βασίλισσας των ουρανών” πρωτοστατούσαν οι γυναίκες, προφανώς ολόκληρη η οικογένεια συμμετείχε με κάποιον τρόπο. Οι γυναίκες έψηναν πίτες για θυσία, οι γιοι μάζευαν τα ξύλα και οι πατέρες άναβαν τη φωτιά. (Ιερ 7:18) Το ότι η λατρεία αυτής της θεάς ασκούσε ισχυρή επιρροή στους Ιουδαίους αντικατοπτρίζεται στο γεγονός ότι αυτοί που κατέφυγαν στην Αίγυπτο μετά τη δολοφονία του Κυβερνήτη Γεδαλία απέδωσαν τη συμφορά που τους έπληξε στο ότι είχαν αμελήσει να υψώνουν καπνό θυσίας και να κάνουν σπονδές στη «βασίλισσα των ουρανών». Ωστόσο, ο προφήτης Ιερεμίας εξέθεσε δυναμικά την εσφαλμένη αυτή άποψη.—Ιερ 44:15-30.

Οι Γραφές δεν διευκρινίζουν ποια ήταν η «βασίλισσα των ουρανών». Σύμφωνα με μια εκδοχή, αυτή η θεά ταυτίζεται με τη σουμεριακή θεά της γονιμότητας Ινανά, τη βαβυλωνιακή Ιστάρ. Το όνομα Ινανά σημαίνει κατά κυριολεξία «Βασίλισσα των Ουρανών». Η αντίστοιχη βαβυλωνιακή θεά Ιστάρ χαρακτηρίζεται στα ακκαδικά κείμενα με τους επιθετικούς προσδιορισμούς «βασίλισσα των ουρανών» και «βασίλισσα των ουρανών και των άστρων».

Φαίνεται ότι η λατρεία της Ιστάρ εξαπλώθηκε και σε άλλες χώρες. Σε μια από τις Πινακίδες της Αμάρνα, ο Τουσράτα γράφει στον Αμένωφι Γ΄, μνημονεύοντας την «Ιστάρ, τη δέσποινα του ουρανού». Στην Αίγυπτο, μια επιγραφή του Βασιλιά Χορεμχέμπ, ο οποίος πιστεύεται ότι κυβέρνησε το 14ο αιώνα Π.Κ.Χ., μνημονεύει την «Αστάρτη [Ιστάρ], την κυρία του ουρανού». Ένα σπάραγμα στήλης που ανακαλύφτηκε στη Μέμφιδα, χρονολογούμενο από τη διακυβέρνηση του Μερνεπτά, Αιγύπτιου βασιλιά που πιστεύεται ότι κυβέρνησε το 13ο αιώνα Π.Κ.Χ., φέρει αναπαράσταση της Αστάρτης με την επιγραφή: «Αστάρτη, κυρία του ουρανού». Κατά τους περσικούς χρόνους, στη Συήνη (το σημερινό Ασουάν), η Αστάρτη επονομαζόταν «βασίλισσα των ουρανών».

Η λατρεία της “βασίλισσας των ουρανών” εξακολουθούσε να ασκείται ακόμη και τον τέταρτο αιώνα Κ.Χ. Γύρω στο 375 Κ.Χ., ο Επιφάνιος ανέφερε τα εξής στην πραγματεία του Πανάριον (79, 1, 7): «Μερικές γυναίκες στολίζουν ένα είδος άρματος ή έναν τετράγωνο πάγκο και, αφού απλώσουν πάνω του ένα λινό ύφασμα, μια συγκεκριμένη ημέρα του έτους που είναι γιορτή βάζουν μπροστά από αυτό ένα ψωμί για μερικές ημέρες και το προσφέρουν στο όνομα της Μαρίας. Κατόπιν όλες οι γυναίκες τρώνε από αυτό το ψωμί». Ο Επιφάνιος (79, 8, 1, 2) συσχέτισε αυτές τις συνήθειες με τη λατρεία της “βασίλισσας των ουρανών”, για την οποία κάνει λόγο ο Ιερεμίας, παραθέτοντας τα εδάφια Ιερεμίας 7:18 και 44:25.—Επιφάνιος (Epiphanius), επιμέλεια Καρλ Χολ, Λειψία, 1933, Τόμ. 3, σ. 476, 482, 483.

ΒΑΣΛΟΥΘ

(Βασλούθ), ΒΑΣΛΙΘ (Βασλίθ).

Κεφαλή κάποιας οικογένειας. Οι απόγονοί του ήταν ανάμεσα στους Νεθινίμ που επέστρεψαν στην Ιερουσαλήμ μαζί με τον Ζοροβάβελ το 537 Π.Κ.Χ.—Εσδ 2:1, 2, 52· Νε 7:54.

ΒΑΤΟΜΟΥΡΙΑ, ΒΑΤΟΣ

[εβρ. κείμενο, ’ατάδ, μπαρκανίμ, χέδεκ, σενέχ· ελλ. κείμενο, βάτος].

Η βατομουριά, ή βάτος, είναι φυτό με ξυλώδη, αγκαθωτό βλαστό. Αυτές οι ονομασίες μπορεί να εφαρμόζονται σε διάφορα παρόμοια φυτά.

Η εβραϊκή λέξη ’ατάδ εξηγείται ως βατομουριά ή ράμνος (Rhamnus) στο Εβραϊκό και Αγγλικό Λεξικό της Παλαιάς Διαθήκης ([A Hebrew and English Lexicon of the Old Testament] 1980, σ. 31), των Μπράουν, Ντράιβερ και Μπριγκς. Ο ράμνος της Παλαιστίνης (Rhamnus palaestina) είναι ένας αραιός θάμνος, ύψους περίπου 1 ως 2 μ., με κλαδάκια γεμάτα αιχμηρά, δυνατά αγκάθια. Μολονότι συναντάται κυρίως στις χαμηλότερες, θερμότερες περιοχές της χώρας, φύεται και στις ορεινές περιοχές, όπως στην Ιερουσαλήμ. Ο Βάλτερ Μπαουμγκάρτνερ ταυτίζει το φυτό ’ατάδ με την αραμιά, ή αλλιώς λύκιο το ευρωπαϊκό (Lycium europaeum), έναν αγκαθωτό θάμνο που φτάνει σε ύψος γύρω στο 1 ως 2 μ., βγάζει μικρά βιολετί λουλούδια και οι καρποί του είναι μικρές, στρογγυλές, κόκκινες εδώδιμες ράγες.—Εβραϊκό και Αραμαϊκό Λεξικό της Παλαιάς Διαθήκης (Hebräisches und Aramäisches Lexikon zum Alten Testament), Λέιντεν, 1967, σ. 36· βλέπε ΑΓΚΑΘΙ.

Η βατομουριά μνημονεύεται ιδιαίτερα στην αφήγηση των εδαφίων Κριτές 9:8-15, στην οποία το ελαιόδεντρο, η συκιά και το κλήμα αντιπαραβάλλονται με το εν λόγω ταπεινό φυτό. Όπως διασαφηνίζεται στο υπόλοιπο κεφάλαιο, τα πολύτιμα αυτά φυτά συμβολίζουν άξια άτομα, όπως ήταν οι 70 γιοι του Γεδεών οι οποίοι δεν επιζήτησαν να γίνουν βασιλιάδες των υπόλοιπων Ισραηλιτών, ενώ η βατομουριά, που χρησιμεύει μόνο ως καύσιμη ύλη, αντιπροσωπεύει τη βασιλεία του Αβιμέλεχ, του δολοφόνου όλων των άλλων γιων του Γεδεών, των αδελφών του, πλην ενός. (Κρ 9:1-6, 16-20) Η υπόδειξη που περιλαμβάνεται στα λόγια του Ιωθάμ, σύμφωνα με την οποία τα άλλα συμβολικά δέντρα καλούνται να ζητήσουν καταφύγιο στη σκιά της βατομουριάς, ήταν οπωσδήποτε ειρωνική, διότι η χαμηλή βατομουριά προφανώς δεν μπορούσε να κάνει ίσκιο για δέντρα, ιδίως για τους επιβλητικούς κέδρους που αναφέρονται.

Ο Ιωθάμ προειδοποίησε ότι μπορεί να έβγαινε φωτιά από τη βατομουριά “και να κατέτρωγε τους κέδρους του Λιβάνου”, υπονοώντας ίσως την ευκολία με την οποία μπορεί να πιάσει φωτιά αυτό το ξερό και άφυλλο φυτό τους ζεστούς καλοκαιρινούς μήνες. Το εδάφιο Ψαλμός 58:9 αναφέρει επίσης ότι τα βάτα χρησιμοποιούνταν ως καύσιμη ύλη.

Η εβραϊκή λέξη ’ατάδ εμφανίζεται επίσης ως τοπωνύμιο στο εδάφιο Γένεση 50:10.

Ορισμένοι μελετητές ταυτίζουν τον εβραϊκό όρο μπαρκανίμ (βάτοι) με ένα φυτό που προσδιορίζεται από κάποιο συγγενικό αραβικό ουσιαστικό, με το είδος Centaurea scoparia, ένα συνηθισμένο αγκαθωτό φυτό με αιχμηρές κορυφές. Ο Γεδεών χρησιμοποίησε μπαρκανίμ όταν τιμώρησε τους άντρες της Σοκχώθ επειδή είχαν αρνηθεί να δώσουν ψωμί στους πεινασμένους στρατιώτες του κατά τη μάχη του εναντίον των Μαδιανιτών.—Κρ 8:6, 7, 16.

Η εβραϊκή λέξη χέδεκ (βάτος) έχει θεωρηθεί ότι προσδιορίζει το φυτό Solanum coagulans, έναν αγκαθωτό θάμνο. (Θησαυρός της Γλώσσας της Αγίας Γραφής [Thesaurus of the Language of the Bible], μερική επιμέλεια Μ. Ζ. Καντάρι, Ιερουσαλήμ, 1968, Τόμ. 3, σ. 88) Χρησιμοποιώντας τη λέξη χέδεκ, το εδάφιο Παροιμίες 15:19 παρομοιάζει το δρόμο του τεμπέλη με φράχτη από βάτους, προφανώς με την έννοια ότι ο τεμπέλης οραματίζεται ή φαντάζεται δυσκολίες και ακανθώδη προβλήματα σε οποιοδήποτε εγχείρημα, και με αυτή την πρόφαση δεν προχωρεί καθόλου. Η ηθική παρακμή του έθνους του Ισραήλ έκανε τον προφήτη Μιχαία να πει για το λαό ότι «ο καλύτερος από αυτούς είναι σαν βάτος [εβρ., κεχέδεκ], ο πιο ευθύς από αυτούς είναι χειρότερος από αγκάθινο φράχτη», εννοώντας προφανώς ότι ακόμη και ο καλύτερος των Ισραηλιτών ήταν τόσο επιβλαβής για εκείνους που είχαν δοσοληψίες μαζί του όσο είναι μια αγκαθωτή βάτος ή ένας αγκάθινος φράχτης για όποιον πλησιάζει πολύ κοντά.—Μιχ 7:4.

Η καιόμενη βάτος με την οποία ο άγγελος του Ιεχωβά τράβηξε την προσοχή του Μωυσή και μέσα από την οποία μίλησε μαζί του θεωρείται ότι ήταν κάποιο είδος αγκαθωτού θάμνου (εβρ., σενέχ). (Εξ 3:2-5· Δευ 33:16) Αναφερόμενοι σε αυτό το περιστατικό, οι Χριστιανοί συγγραφείς των Ελληνικών Γραφών χρησιμοποίησαν στο πρωτότυπο κείμενο τη λέξη βάτος. (Μαρ 12:26· Λου 20:37· Πρ 7:30, 35) Μερικοί λεξικογράφοι συνδέουν αυτόν τον αγκαθωτό θάμνο (σενέχ) με τη βάτο την ιερά (Rubus sanctus), η οποία είναι διαδεδομένη σε όλη τη Συρία και σε μεγάλο μέρος της Παλαιστίνης. Ωστόσο, στη σημερινή εποχή αυτή δεν συναντάται αυτοφυής στη Χερσόνησο του Σινά. Γι’ αυτό, άλλοι υποστηρίζουν ότι πρόκειται για κάποιο είδος ακακίας, επειδή αυτά τα αγκαθωτά, πολλές φορές θαμνώδη δέντρα είναι ευρέως διαδεδομένα σε ολόκληρη την περιοχή του Σινά. Εντούτοις, δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε με βεβαιότητα για ποιο φυτό πρόκειται.

ΒΑΤΡΑΧΟΣ

[εβρ. κείμενο, τσεφαρντέα‛· ελλ. κείμενο, βάτραχος].

Άνουρο αμφίβιο με λείο δέρμα και μακριά, μυώδη πίσω πόδια ιδανικά για άλματα. Στις Εβραϊκές Γραφές οι βάτραχοι αναφέρονται μόνο σε συσχετισμό με το δεύτερο πλήγμα του Ιεχωβά εναντίον της Αιγύπτου (Εξ 8:1-14· Ψλ 78:45· 105:30) το οποίο, όπως και οι άλλες πληγές, αποτέλεσε κρίση για τις θεότητες που λατρεύονταν σε εκείνη τη γη. (Εξ 12:12) Ο βάτραχος ήταν το ιερό ζώο της Χεκτ, θεάς των Αιγυπτίων που απεικονιζόταν με κεφάλι βατράχου.

Στο εδάφιο Αποκάλυψη 16:13 οι «ακάθαρτες εμπνευσμένες εκφράσεις» παρομοιάζονται με βατράχους. Αυτό είναι κατάλληλο, εφόσον οι βάτραχοι ήταν ακάθαρτοι για τροφή σύμφωνα με το Μωσαϊκό Νόμο.—Λευ 11:12.

ΒΑΥΣΙ

(Βαυσί).

Νεφθαλίτης του οποίου ο γιος, ο Νααβί, ήταν ένας από τους 12 Ισραηλίτες που στάλθηκαν να κατασκοπεύσουν τη Χαναάν.—Αρ 13:2, 14.

ΒΑΦΕΣ, ΒΑΦΙΚΗ

Η τέχνη της δημιουργίας συγκεκριμένων αποχρώσεων σε κλωστές, υφάσματα και άλλα υλικά μέσω χρωστικών ουσιών ήταν γνωστή και εξασκούνταν πριν από την εποχή του Αβραάμ, είναι δε πιθανότατα τόσο αρχαία όσο και η τέχνη της υφαντικής. Οι Ισραηλίτες χρησιμοποίησαν υλικά όπως μπλε και κόκκινη κλωστή και μαλλί βαμμένο πορφυροκόκκινο για τη σκηνή της μαρτυρίας και για τα ιερατικά ενδύματα. (Εξ κεφ. 25-28, 35, 38, 39) Η βαφική, μια κατά κανόνα οικιακή δραστηριότητα στους αρχαίους χρόνους, εξελίχθηκε με τον καιρό σε επιχειρηματική δραστηριότητα σε διάφορα μέρη. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι φημίζονταν για τα είδη που έβαφαν τα οποία ήταν ιδιαίτερα λαμπερόχρωμα (Ιεζ 27:7), και ύστερα από την παρακμή της Αιγύπτου, η Τύρος και άλλες φοινικικές πόλεις έγιναν σημαντικά κέντρα βαφικής.

Αρχαίες Μέθοδοι. Οι μέθοδοι βαφής ποίκιλλαν από τόπο σε τόπο. Μερικές φορές έβαφαν την κλωστή, ενώ σε άλλες περιπτώσεις έβαφαν το ύφασμα τελειωμένο. Φαίνεται πως την κλωστή τη βύθιζαν στη βαφή δύο φορές και την έστυβαν τη δεύτερη φορά που την έβγαζαν από τη λεκάνη για να μπορέσει να απορροφήσει την πολύτιμη βαφή. Κατόπιν, άπλωναν την κλωστή για να στεγνώσει.

Κάθε υλικό υφίστατο διαφορετική κατεργασία. Μερικές φορές, αν και σπάνια, η χρωστική ουσία είχε φυσική συγγένεια με την ίνα που προοριζόταν για βαφή. Αλλά όταν δεν ίσχυε αυτό, ήταν αναγκαίο να προηγηθεί κατεργασία του υλικού με κάποιο πρόστυμμα, μια ουσία που έχει συγγένεια τόσο με τις ίνες του υφάσματος όσο και με τη βαφή. Προκειμένου να δράσει μια ουσία ως πρόστυμμα, θα πρέπει να έχει τουλάχιστον κάποια συγγένεια με τη χρωστική ύλη έτσι ώστε να συνδυαστεί με αυτήν σχηματίζοντας μια αδιάλυτη χρωστική ένωση. Ανακαλύψεις έδειξαν ότι οι Αιγύπτιοι χρησιμοποιούσαν προστύμματα στις μεθόδους βαφής που εφάρμοζαν. Παραδείγματος χάρη, το κόκκινο, το κίτρινο και το μπλε ήταν τρία από τα χρώματα που χρησιμοποιούσαν, και λέγεται πως οι εν λόγω βαφές δεν ήταν δυνατόν να σταθεροποιηθούν χωρίς τη χρήση προστυμμάτων, όπως ήταν τα οξείδια αρσενικού, σιδήρου και κασσίτερου.

Τα δέρματα των ζώων προφανώς τα υπέβαλλαν πρώτα σε δέψη και έπειτα τα έβαφαν. Ακόμη και μέχρι πρόσφατα, στη Συρία, τα δέρματα κριαριών τα υπέβαλλαν σε δέψη με σουμάκι και έπειτα τα έβαφαν. Αφού στέγνωνε η βαφή, τα άλειβαν με λάδι και τα γυάλιζαν. Τα παπούτσια και άλλα δερμάτινα είδη που χρησιμοποιούν οι Βεδουίνοι βάφονται κόκκινα με αυτή τη μέθοδο, κάτι που μας θυμίζει τα “βαμμένα κόκκινα δέρματα κριαριών” που χρησιμοποιήθηκαν για τη σκηνή της μαρτυρίας.—Εξ 25:5.

Σε σχέση με τα υλικά που υποβάλλονταν σε βαφή έχει ενδιαφέρον μια κτιριακή επιγραφή του Ασσύριου Βασιλιά Θεγλάθ-φελασάρ Γ΄. Αφού πρώτα αναφέρεται στις στρατιωτικές του εκστρατείες εναντίον της Παλαιστίνης και της Συρίας, δηλώνει ότι έλαβε φόρο υποτελείας από κάποιον Χιράμ της Τύρου και από άλλους κυβερνήτες. Στα είδη για τα οποία κάνει λόγο συγκαταλέγονται «λινά ενδύματα με πολύχρωμα στολίδια, μαλλί βαμμένο μπλε, μαλλί βαμμένο πορφυρό, . . . καθώς και αρνιά των οποίων οι ανοιγμένες δορές ήταν βαμμένες πορφυρές, (και) άγρια πουλιά των οποίων τα ανοιχτά φτερά ήταν βαμμένα μπλε».—Αρχαία Κείμενα από την Εγγύς Ανατολή (Ancient Near Eastern Texts), επιμέλεια Τζ. Πρίτσαρντ, 1974, σ. 282, 283.

Πηγές Προέλευσης των Βαφών. Οι βαφές προέρχονταν από διάφορες πηγές. Στην Παλαιστίνη, εξήγαν κίτρινες βαφές από φύλλα αμυγδαλιάς και αλεσμένη φλούδα ροδιού, ενώ οι Φοίνικες χρησιμοποιούσαν επίσης κουρκουμίνη και καρθαμίνη. Οι Εβραίοι εξήγαν μαύρη βαφή από το φλοιό της ροδιάς και κόκκινη από τις ρίζες του ερυθρόδανου (ρουβία η βαφική [Rubia tinctorum]). Τα ινδικοφόρα φυτά (ινδικοφόρος η βαφική [Indigofera tinctoria]), τα οποία πιθανότατα εισάγονταν στην Παλαιστίνη από την Αίγυπτο ή τη Συρία, μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για μπλε βαφή. Μια μέθοδος που χρησιμοποιούνταν για τη βαφή μαλλιού σε πορφυρή απόχρωση περιλάμβανε την εμβάπτιση του μαλλιού σε χυμό σταφυλιών για μια νύχτα και το πασπάλισμά του με κονιορτοποιημένο ερυθρόδανο.

Οι βαφές που έδιναν το κόκκινο και το βυσσινί χρώμα προέρχονταν από την παλαιότερη γνωστή χρωστική ουσία, ένα παρασιτικό ομόπτερο έντομο της οικογένειας Κοκκοειδή (κόκκος ο βαφικός [Coccus ilicis]). Επειδή το ζωντανό θηλυκό μοιάζει με κουκούτσι—είναι σε μέγεθος περίπου όσο το κουκούτσι του κερασιού—οι αρχαίοι Έλληνες του έδωσαν το όνομα κόκκος, που σημαίνει «κουκούτσι». Η αραβική ονομασία του εντόμου είναι κιρμίζ ή κερμέζ, εξού και η ονομασία «κρεμεζί» για το συγκεκριμένο χρώμα. Το έντομο αυτό συναντάται σε όλη τη Μέση Ανατολή. Η πορφυροκόκκινη χρωστική ουσία που είναι πλούσια σε κερμεζικό οξύ περιέχεται μόνο στα αβγά του. Προς τα τέλη Απριλίου, το άπτερο θηλυκό, που είναι γεμάτο αβγά, κολλάει μέσω της προβοσκίδας του στα κλαδάκια και, μερικές φορές, στα φύλλα του πουρναριού (δρυς η κοκκοφόρος [Quercus coccifera]). Οι προνύμφες των εντόμων συλλέγονται και αποξηραίνονται, και η πολύτιμη βαφή λαμβάνεται αφού τις βράσουν σε νερό. Αυτή είναι η κόκκινη βαφή που χρησιμοποιήθηκε εκτενώς για τον εξοπλισμό της σκηνής της μαρτυρίας και για τα ενδύματα που φορούσε ο αρχιερέας του Ισραήλ.

Η πορφυρή βαφή εξαγόταν από οστρακοειδή ή μαλάκια, όπως ο μύρηξ ο κολοβός (Murex trunculus) και ο μύρηξ ο χονδράκανθος (Murex brandaris). Στο σίφωνα αυτών των πλασμάτων υπάρχει ένας μικρός αδένας που περιέχει μία και μοναδική σταγόνα ενός υγρού, το λεγόμενο άνθος. Αρχικά το υγρό αυτό έχει κρεμοειδή εμφάνιση και υφή, αλλά όταν εκτεθεί στον αέρα και στο φως, μεταβάλλεται σταδιακά σε βαθύ ιώδες ή σε πορφυροκόκκινο. Τα εν λόγω οστρακοειδή μπορούν να βρεθούν κατά μήκος των μεσογειακών ακτών και ο τόνος της χρωστικής ουσίας που εξάγεται από αυτά ποικίλλει ανάλογα με την περιοχή. Τα μεγαλύτερα όστρακα τα έσπαζαν ένα ένα και αφαιρούσαν προσεκτικά το πολύτιμο υγρό, ενώ τα μικρότερα τα συνέθλιβαν σε γουδιά. Εφόσον η ποσότητα του υγρού που εξήγαν από κάθε οστρακοειδές ήταν πολύ μικρή, η συγκέντρωση μιας αξιόλογης ποσότητας ήταν δαπανηρή διαδικασία. Ως εκ τούτου, η βαφή ήταν ακριβή, γι’ αυτό και τα ενδύματα που ήταν βαμμένα πορφυρά έγιναν διακριτικό γνώρισμα των πλουσίων ή όσων κατείχαν υψηλό αξίωμα. (Εσθ 8:15· Λου 16:19) Ένα άλλο οστρακοειδές θεωρείται η πηγή προέλευσης μιας μπλε βαφής.

Η αρχαία Τύρος έγινε ξακουστή για την πορφυρή ή τη σκούρα βυσσινί βαφή που ήταν γνωστή ως πορφύρα της Τύρου ή Αυτοκρατορική πορφύρα. Μολονότι λέγεται πως οι κάτοικοι της Τύρου χρησιμοποιούσαν μια μέθοδο διπλής βαφής, η ακριβής μέθοδος δημιουργίας αυτού του χρώματος είναι άγνωστη. Η χρωστική ουσία προφανώς εξαγόταν από τα μαλάκια μύρηξ (Murex) και πορφύρα (Purpura), καθώς έχουν βρεθεί σωροί άδειων οστράκων του είδους μύρηξ ο κολοβός κατά μήκος της ακτής της Τύρου και στα περίχωρα της Σιδώνας. Ο Ιεχωβά παρουσιάζει τη φοινικική πόλη της Τύρου να έχει μαλλί βαμμένο πορφυροκόκκινο και άλλα πολύχρωμα υφάσματα, καθώς και να εμπορεύεται τέτοια είδη.—Ιεζ 27:2, 7, 24· βλέπε ΧΡΩΜΑΤΑ.

[Εικόνες στη σελίδα 480]

Όστρακα μύρηκα· το ζώο που ζει στο εσωτερικό τους ήταν η πηγή μιας πανάκριβης πορφυρής βαφής

ΒΑΦΤΙΣΜΑ

Η λέξη βάπτισμα του πρωτότυπου ελληνικού κειμένου αναφέρεται στη διαδικασία της βύθισης, που περιλαμβάνει κατάδυση και ανάδυση. Προέρχεται από το ρήμα βάπτω, που σημαίνει «βουτώ». (Ιωα 13:26) Στην Αγία Γραφή, η λέξη «βαφτίζω» ταυτίζεται με τη λέξη «βυθίζω». Η Αγία Γραφή, μια Βελτιωμένη Έκδοση (The Holy Bible, An Improved Edition), το καταδεικνύει αυτό, αποδίδοντας τα εδάφια Ρωμαίους 6:3, 4 ως εξής: «Ή αγνοείτε ότι όλοι εμείς, που βαφτιστήκαμε (βυθιστήκαμε) στον Χριστό Ιησού, βαφτιστήκαμε (βυθιστήκαμε) στο θάνατό του; Θαφτήκαμε επομένως μαζί του μέσω του βαφτίσματός μας (βυθίσματος) στο θάνατό του». (Βλέπε επίσης Ro· ED.) Η Μετάφραση των Εβδομήκοντα χρησιμοποιεί στα εδάφια Έξοδος 12:22 και Λευιτικό 4:6 τύπους του ρήματος βάπτω για να αποδώσει την έννοια «βουτώ». (Βλέπε ΜΝΚ, υποσημειώσεις.) Όταν κάποιος βυθίζεται στο νερό, αυτός προσωρινά «θάβεται» κάτω από την επιφάνεια και κατόπιν αναδύεται.

Θα εξετάσουμε τέσσερις διαφορετικές πλευρές του βαφτίσματος, και συναφή με αυτές ζητήματα: (1) το βάφτισμα του Ιωάννη, (2) το βάφτισμα του Ιησού και των ακολούθων του στο νερό, (3) το βάφτισμα στον Χριστό Ιησού και στο θάνατό του, (4) το βάφτισμα με φωτιά.

Το Βάφτισμα του Ιωάννη. Ο πρώτος άνθρωπος που εξουσιοδοτήθηκε από τον Θεό να βαφτίζει στο νερό ήταν ο Ιωάννης, ο γιος του Ζαχαρία και της Ελισάβετ. (Λου 1:5-7, 57) Το γεγονός ότι έγινε γνωστός ως «ο Ιωάννης ο Βαφτιστής» (Ματ 3:1· Μαρ 1:4) υποδηλώνει ότι το βάφτισμα ή η βύθιση στο νερό φέρθηκε στην προσοχή των ανθρώπων ιδιαίτερα μέσω του Ιωάννη, και οι Γραφές αποδεικνύουν ότι η διακονία του και το βάφτισμα που έκανε προέρχονταν από τον Θεό—δεν ήταν έργο δικής του επινόησης. Ο άγγελος Γαβριήλ προείπε ότι τα έργα του θα ήταν από τον Θεό (Λου 1:13-17), ενώ ο Ζαχαρίας προφήτευσε μέσω του αγίου πνεύματος ότι ο Ιωάννης θα ήταν προφήτης του Υψίστου για να ετοιμάσει τις οδούς του Ιεχωβά. (Λου 1:68-79) Ο Ιησούς επιβεβαίωσε ότι η διακονία και το βάφτισμα του Ιωάννη ήταν από τον Θεό. (Λου 7:26-28) Ο μαθητής Λουκάς αναφέρει ότι «δόθηκε η διακήρυξη του Θεού στον Ιωάννη, το γιο του Ζαχαρία, στην έρημο. Αυτός, λοιπόν, ήρθε . . . κηρύττοντας βάφτισμα». (Λου 3:2, 3) Ο απόστολος Ιωάννης λέει σχετικά με αυτόν: «Εγέρθηκε ένας άνθρωπος ο οποίος στάλθηκε ως εκπρόσωπος του Θεού: το όνομά του ήταν Ιωάννης».—Ιωα 1:6.

Μπορούμε να κατανοήσουμε περαιτέρω τη σημασία του βαφτίσματος του Ιωάννη συγκρίνοντας διάφορες αποδόσεις του εδαφίου Λουκάς 3:3. Ο Ιωάννης ήρθε «κηρύττοντας βάφτισμα που συμβόλιζε μετάνοια για συγχώρηση αμαρτιών» (ΜΝΚ)· «βάφτισμα υπό τον όρο της μετάνοιας» (CB)· «βάφτισμα διά του οποίου μετανοούσαν οι άνθρωποι, για να συγχωρηθούν οι αμαρτίες τους» (Kx)· «βάφτισμα σε ένδειξη μετάνοιας για τη συγχώρηση των αμαρτιών» (NE)· «Μεταστραφείτε από τις αμαρτίες σας και βαφτιστείτε, και ο Θεός θα συγχωρήσει τις αμαρτίες σας» (TEV). Αυτές οι αποδόσεις διασαφηνίζουν ότι δεν ήταν το βάφτισμα αυτό που ξέπλενε τις αμαρτίες τους, αλλά η μετάνοια και η αλλαγή πορείας από μέρους τους, σύμβολο των οποίων ήταν το βάφτισμα.

Άρα, το βάφτισμα που έκανε ο Ιωάννης δεν ήταν ειδική κάθαρση που επιτελούσε ο Θεός μέσω του υπηρέτη του, του Ιωάννη, αλλά δημόσια εκδήλωση και σύμβολο της μετάνοιας του εκάστοτε ατόμου για τις αμαρτίες που είχε διαπράξει ως προς το Νόμο, ο οποίος επρόκειτο να τους οδηγήσει στον Χριστό. (Γα 3:24) Με αυτόν τον τρόπο, ο Ιωάννης προετοίμασε έναν λαό να «δει το μέσο που παρέχει ο Θεός για διάσωση». (Λου 3:6) Με το έργο του “ετοίμασε για τον Ιεχωβά λαό προπαρασκευασμένο”. (Λου 1:16, 17) Αυτό το έργο είχε προφητευτεί από τον Ησαΐα και τον Μαλαχία.—Ησ 40:3-5· Μαλ 4:5, 6.

Μερικοί λόγιοι προσπαθούν να βρουν προεικονίσεις του βαφτίσματος του Ιωάννη, καθώς και του Χριστιανικού βαφτίσματος, στις αρχαίες τελετουργίες καθαρισμού που προέβλεπε ο Νόμος (Εξ 29:4· Λευ 8:6· 14:8, 31, 32· Εβρ 9:10, υποσ.) ή σε μεμονωμένα περιστατικά. (Γε 35:2· Εξ 19:10) Αλλά αυτές οι περιπτώσεις δεν έχουν καμιά αντιστοιχία με την πραγματική σημασία του βαφτίσματος. Ήταν πλυσίματα για τελετουργική καθαρότητα. Μόνο σε μία περίπτωση έλαβε χώρα κάτι που προσέγγιζε στην πλήρη βύθιση του σώματος στο νερό. Πρόκειται για την περίπτωση του Νεεμάν του λεπρού, ο οποίος βυθίστηκε στο νερό εφτά φορές. (2Βα 5:14) Αυτό δεν τον έφερε σε κάποια ιδιαίτερη σχέση με τον Θεό, απλώς τον θεράπευσε από τη λέπρα. Επιπλέον, σύμφωνα με τη Γραφή οι προσήλυτοι περιτέμνονταν, δεν βαφτίζονταν. Για να συμμετάσχει κάποιος στο Πάσχα ή να λάβει μέρος στη λατρεία στο αγιαστήριο έπρεπε να είναι περιτμημένος.—Εξ 12:43-49.

Ούτε είναι βάσιμος ο ισχυρισμός μερικών ότι το βάφτισμα που έκανε ο Ιωάννης πιθανότατα το δανείστηκε από την Ιουδαϊκή αίρεση των Εσσαίων ή από τους Φαρισαίους. Και οι δύο αυτές αιρέσεις είχαν πολλές διατάξεις που απαιτούσαν συχνά τελετουργικά πλυσίματα. Αλλά ο Ιησούς έδειξε ότι αυτά δεν ήταν παρά εντολές ανθρώπων, οι οποίοι παραβίαζαν τις εντολές του Θεού μέσω της παράδοσής τους. (Μαρ 7:1-9· Λου 11:38-42) Ο Ιωάννης βάφτιζε σε νερό επειδή, όπως είπε, είχε σταλεί από τον Θεό για να βαφτίζει σε νερό. (Ιωα 1:33) Δεν είχε σταλεί από τους Εσσαίους ή από τους Φαρισαίους. Η αποστολή του δεν ήταν να κάνει προσήλυτους στον Ιουδαϊσμό αλλά να βαφτίζει άτομα που ήταν ήδη μέλη της Ιουδαϊκής εκκλησίας.—Λου 1:16.

Ο Ιωάννης γνώριζε ότι τα έργα του προετοίμαζαν απλώς την οδό μπροστά από τον Γιο του Θεού και Μεσσία και ότι θα έδιναν τη θέση τους στη μεγαλύτερη διακονία Εκείνου. Ο λόγος για τον οποίο βάφτιζε ο Ιωάννης ήταν για να φανερωθεί ο Μεσσίας στον Ισραήλ. (Ιωα 1:31) Σύμφωνα με τα εδάφια Ιωάννης 3:26-30, η διακονία του Μεσσία θα αυξανόταν, ενώ η διακονία του Ιωάννη θα ελαττωνόταν. Εκείνοι οι οποίοι βαφτίστηκαν από τους μαθητές του Ιησού στη διάρκεια της επίγειας διακονίας του Ιησού και οι οποίοι έγιναν ως εκ τούτου μαθητές του βαφτίστηκαν, συμβολίζοντας τη μετάνοιά τους, με τον τρόπο του βαφτίσματος του Ιωάννη.—Ιωα 3:25, 26· 4:1, 2.

Το Βάφτισμα του Ιησού στο Νερό. Το βάφτισμα του ίδιου του Ιησού από τον Ιωάννη πρέπει κατ’ ανάγκην να είχε διαφορετική σημασία και σκοπό από το βάφτισμα του Ιωάννη, δεδομένου ότι ο Ιησούς «δεν διέπραξε αμαρτία ούτε βρέθηκε απάτη στο στόμα του». (1Πε 2:22) Επομένως, δεν μπορούσε να προβεί σε μια ενέργεια που συμβόλιζε μετάνοια. Χωρίς αμφιβολία, αυτός ήταν ο λόγος για τον οποίο ο Ιωάννης δεν ήθελε να βαφτίσει τον Ιησού. Αλλά ο Ιησούς είπε: «Άφησέ το, τώρα, γιατί με αυτόν τον τρόπο είναι κατάλληλο να εκτελέσουμε καθετί που είναι δίκαιο».—Ματ 3:13-15.

Ο Λουκάς αναφέρει ότι ο Ιησούς προσευχόταν κατά το βάφτισμά του. (Λου 3:21) Επιπρόσθετα, ο συγγραφέας της επιστολής προς τους Εβραίους λέει πως όταν ο Ιησούς Χριστός ήρθε «στον κόσμο» (που σημαίνει, όχι όταν γεννήθηκε και δεν μπορούσε να διαβάσει και να πει αυτά τα λόγια, αλλά όταν παρουσιάστηκε για βάφτισμα και άρχισε τη διακονία του) είπε, σε αρμονία με τα εδάφια Ψαλμός 40:6-8 (Ο΄· παράβαλε υποσ. στο εδ. 6), τα εξής λόγια: «Θυσία και προσφορά δεν θέλησες, αλλά μου ετοίμασες σώμα . . . Ορίστε! Έχω έρθει (στο ρόλο του βιβλίου είναι γραμμένο για εμένα) να κάνω, Θεέ, το θέλημά σου». (Εβρ 10:5-9) Ο Ιησούς ήταν εκ γενετής μέλος του Ιουδαϊκού έθνους, το οποίο είχε συνάψει εθνική διαθήκη με τον Θεό, τη διαθήκη του Νόμου. (Εξ 19:5-8· Γα 4:4) Επομένως, λόγω αυτού του γεγονότος, ο Ιησούς βρισκόταν ήδη σε σχέση διαθήκης με τον Ιεχωβά Θεό όταν παρουσιάστηκε στον Ιωάννη για να βαφτιστεί. Εκείνη τη στιγμή, ο Ιησούς έκανε κάτι που ξεπερνούσε τα όσα απαιτούνταν από αυτόν υπό το Νόμο. Παρουσίασε τον εαυτό του στον Πατέρα του, τον Ιεχωβά, για να κάνει το «θέλημα» του Πατέρα του, όσον αφορά την προσφορά του δικού του “ετοιμασμένου” σώματος και την κατάργηση των θυσιών ζώων που προσφέρονταν υπό το Νόμο. Ο απόστολος Παύλος σχολιάζει: «Με το προαναφερμένο “θέλημα” έχουμε αγιαστεί μέσω της προσφοράς του σώματος του Ιησού Χριστού μία φορά για πάντα». (Εβρ 10:10) Το θέλημα του Πατέρα για τον Ιησού περιλάμβανε επίσης δράση σε σχέση με τη Βασιλεία, και ο Ιησούς παρουσίασε τον εαυτό του και για αυτή την υπηρεσία. (Λου 4:43· 17:20, 21) Ο Ιεχωβά δέχτηκε και αναγνώρισε αυτή την παρουσίαση του Γιου του, χρίοντάς τον με άγιο πνεύμα και λέγοντας: «Εσύ είσαι ο Γιος μου ο αγαπητός· σε έχω επιδοκιμάσει».—Μαρ 1:9-11· Λου 3:21-23· Ματ 3:13-17.

Το Βάφτισμα των Ακολούθων του Ιησού στο Νερό. Το βάφτισμα του Ιωάννη επρόκειτο να αντικατασταθεί από το βάφτισμα για το οποίο έδωσε εντολή ο Ιησούς: «Κάντε μαθητές από όλα τα έθνη, βαφτίζοντάς τους στο όνομα του Πατέρα και του Γιου και του αγίου πνεύματος». (Ματ 28:19) Αυτό ήταν το μόνο βάφτισμα στο νερό που είχε την επιδοκιμασία του Θεού από την Πεντηκοστή του 33 Κ.Χ. και έπειτα. Μερικά χρόνια μετά το 33 Κ.Χ., ο Απολλώς, ένας άνθρωπος με πολύ ζήλο, δίδασκε με ορθότητα τα σχετικά με τον Ιησού αλλά ήξερε μόνο το βάφτισμα του Ιωάννη. Σε αυτό το ζήτημα έπρεπε να λάβει διόρθωση, όπως και οι μαθητές τους οποίους συνάντησε ο Παύλος στην Έφεσο. Εκείνοι οι άντρες στην Έφεσο είχαν υποβληθεί στο βάφτισμα του Ιωάννη, αλλά προφανώς σε κάποια περίοδο κατά την οποία αυτό δεν ήταν πλέον σε ισχύ, δεδομένου ότι ο Παύλος επισκέφτηκε την Έφεσο περίπου 20 χρόνια μετά τον τερματισμό της διαθήκης του Νόμου. Αυτοί βαφτίστηκαν τότε σωστά στο όνομα του Ιησού και έλαβαν άγιο πνεύμα.—Πρ 18:24-26· 19:1-7.

Το ότι το Χριστιανικό βάφτισμα προϋπέθετε κατανόηση του Λόγου του Θεού και συνειδητή απόφαση από μέρους κάποιου να παρουσιάσει τον εαυτό του για να εκτελεί το αποκαλυμμένο θέλημα του Θεού έγινε φανερό την Πεντηκοστή του 33 Κ.Χ., όταν οι Ιουδαίοι και οι προσήλυτοι που ήταν συγκεντρωμένοι εκεί και οι οποίοι είχαν ήδη κάποια γνώση των Εβραϊκών Γραφών άκουσαν τον Πέτρο να μιλάει για τον Ιησού τον Μεσσία, και ως αποτέλεσμα 3.000 άτομα «ασπάστηκαν εγκάρδια τα λόγια του» και «βαφτίστηκαν». (Πρ 2:41· 3:19–4:4· 10:34-38) Στη Σαμάρεια, πρώτα πίστεψαν στα καλά νέα που τους κήρυξε ο Φίλιππος και μετά βαφτίστηκαν. (Πρ 8:12) Ο Αιθίοπας ευνούχος, ευλαβής προσήλυτος στον Ιουδαϊσμό, ο οποίος ως προσήλυτος είχε επίσης γνώση για τον Ιεχωβά και τις Εβραϊκές Γραφές, άκουσε πρώτα την εξήγηση σχετικά με την εκπλήρωση αυτών των γραφών στο πρόσωπο του Χριστού, τη δέχτηκε, και κατόπιν θέλησε να βαφτιστεί. (Πρ 8:34-36) Ο Πέτρος εξήγησε στον Κορνήλιο ότι «όποιος . . . φοβάται [τον Θεό] και εργάζεται δικαιοσύνη είναι ευπρόσδεκτος» (Πρ 10:35) και ότι όποιος θέτει πίστη στον Ιησού Χριστό λαβαίνει συγχώρηση αμαρτιών μέσω του ονόματός του. (Πρ 10:43· 11:18) Όλα αυτά είναι σε αρμονία με την εντολή του Ιησού: «Κάντε μαθητές . . . διδάσκοντάς τους να τηρούν όλα όσα σας έχω παραγγείλει». Εκείνοι που δέχονται τη διδασκαλία και γίνονται μαθητές μπορούν ορθά να βαφτιστούν.—Ματ 28:19, 20· Πρ 1:8.

Την Πεντηκοστή, κάποιοι Ιουδαίοι, οι οποίοι έφεραν κοινοτική ευθύνη για το θάνατο του Ιησού και οι οποίοι χωρίς αμφιβολία γνώριζαν για το βάφτισμα του Ιωάννη, «ένιωσαν μαχαιριές στην καρδιά» με το κήρυγμα του Πέτρου και ρώτησαν: «Αδελφοί, τι πρέπει να κάνουμε;» Ο Πέτρος απάντησε: «Μετανοήστε, και ας βαφτιστεί ο καθένας σας στο όνομα του Ιησού Χριστού για συγχώρηση των αμαρτιών σας και θα λάβετε τη δωρεά του αγίου πνεύματος». (Πρ 2:37, 38) Ας σημειωθεί ότι ο Πέτρος τούς υπέδειξε κάτι καινούριο—ότι για τη συγχώρηση των αμαρτιών δεν απαιτούνταν μετάνοια και βάφτισμα με το βάφτισμα του Ιωάννη, αλλά μετάνοια και βάφτισμα στο όνομα του Ιησού Χριστού. Δεν είπε ότι το βάφτισμα από μόνο του καθάριζε αμαρτίες. Ο Πέτρος γνώριζε ότι «το αίμα του Ιησού, του Γιου του [Θεού], μας καθαρίζει από κάθε αμαρτία». (1Ιω 1:7) Αργότερα, αφού αναφέρθηκε στον Ιησού ως «τον Πρώτιστο Παράγοντα της ζωής», ο Πέτρος είπε στους Ιουδαίους στο ναό: «Μετανοήστε, λοιπόν, και μεταστραφείτε για να εξαλειφθούν οι αμαρτίες σας, ώστε να έρθουν καιροί αναζωογόνησης από το πρόσωπο του Ιεχωβά». (Πρ 3:15, 19) Εν προκειμένω, τους δίδαξε ότι η μετάνοια για τα κακά έργα που είχαν διαπράξει εναντίον του Χριστού και η “μεταστροφή”, το να αναγνωρίσουν τον Χριστό, ήταν αυτό που έφερνε συγχώρηση αμαρτιών. Σε αυτό το σημείο δεν μίλησε για το βάφτισμα.

Όσον αφορά τους Ιουδαίους, η διαθήκη του Νόμου καταργήθηκε με βάση το θάνατο του Χριστού πάνω στο ξύλο του βασανισμού (Κολ 2:14), και η νέα διαθήκη άρχισε να ισχύει την Πεντηκοστή του 33 Κ.Χ. (Παράβαλε Πρ 2:4· Εβρ 2:3, 4.) Παρ’ όλα αυτά, ο Θεός έδειξε ειδική εύνοια στους Ιουδαίους για μια επιπρόσθετη περίοδο τρεισήμισι χρόνων περίπου. Στη διάρκεια αυτής της περιόδου οι μαθητές του Ιησού περιόρισαν το κήρυγμά τους στους Ιουδαίους, στους προσήλυτους στον Ιουδαϊσμό και στους Σαμαρείτες. Αλλά το 36 Κ.Χ. περίπου, ο Θεός κατηύθυνε τον Πέτρο να πάει στο σπίτι του Εθνικού Κορνήλιου, ενός Ρωμαίου αξιωματικού του στρατού, και εκχέοντας το άγιο πνεύμα Του πάνω στον Κορνήλιο και στο σπιτικό του, έδειξε στον Πέτρο ότι οι Εθνικοί θα μπορούσαν στο εξής να γίνονται δεκτοί για βάφτισμα στο νερό. (Πρ 10:34, 35, 44-48) Εφόσον ο Θεός δεν αναγνώριζε πλέον τη διαθήκη του Νόμου με τους περιτμημένους Ιουδαίους αλλά τώρα πια αναγνώριζε μόνο τη νέα του διαθήκη με μεσίτη τον Ιησού Χριστό, δεν θεωρούσε ότι οι φυσικοί Ιουδαίοι, περιτμημένοι ή απερίτμητοι, είχαν κάποια ειδική σχέση μαζί του. Αυτοί δεν μπορούσαν να αποκτήσουν καλή υπόσταση ενώπιον του Θεού με το να τηρούν το Νόμο ο οποίος δεν ίσχυε πλέον, ούτε με το βάφτισμα του Ιωάννη το οποίο σχετιζόταν με το Νόμο, αλλά ήταν υποχρεωμένοι να πλησιάσουν τον Θεό μέσω πίστης στον Γιο του και να βαφτιστούν στο νερό στο όνομα του Ιησού Χριστού για να έχουν την αναγνώριση και την εύνοια του Ιεχωβά.—Βλέπε ΕΒΔΟΜΗΝΤΑ ΕΒΔΟΜΑΔΕΣ (Διαθήκη σε ισχύ «επί μία εβδομάδα»).

Συνεπώς, μετά το 36 Κ.Χ. όλοι, Ιουδαίοι και Εθνικοί, είχαν την ίδια υπόσταση ενώπιον του Θεού. (Ρω 11:30-32· 14:12) Οι άνθρωποι από τα έθνη, με εξαίρεση εκείνους που ήταν περιτμημένοι προσήλυτοι στον Ιουδαϊσμό, δεν περιλαμβάνονταν στη διαθήκη του Νόμου και δεν υπήρξαν ποτέ λαός που είχε ειδική σχέση με τον Θεό τον Πατέρα. Τώρα τους δινόταν ατομικά η ευκαιρία να γίνουν λαός του Θεού. Προτού λοιπόν αυτοί μπορέσουν να βαφτιστούν στο νερό, έπρεπε να πλησιάσουν τον Θεό ασκώντας πίστη στον Γιο του, τον Ιησού Χριστό. Κατόπιν, σε αρμονία με το παράδειγμα και την εντολή του Χριστού, θα μπορούσαν ορθά να υποβληθούν σε βάφτισμα στο νερό.—Ματ 3:13-15· 28:18-20.

Το Χριστιανικό αυτό βάφτισμα θα είχε ζωτική επίδραση στην υπόστασή τους ενώπιον του Θεού. Ο απόστολος Πέτρος μιλώντας για την κατασκευή της κιβωτού από τον Νώε, μέσω της οποίας αυτός και η οικογένειά του σώθηκαν από τον Κατακλυσμό, έγραψε στη συνέχεια: «Εκείνο που αντιστοιχεί με αυτό σώζει και εσάς τώρα, δηλαδή το βάφτισμα (όχι η αποβολή της ακαθαρσίας της σάρκας, αλλά το αίτημα που υποβάλλεται στον Θεό για αγαθή συνείδηση), μέσω της ανάστασης του Ιησού Χριστού». (1Πε 3:20, 21) Η κιβωτός αποτελούσε απτή απόδειξη του ότι ο Νώε είχε αφιερώσει τον εαυτό του στο να κάνει το θέλημα του Θεού και ακολούθως είχε επιτελέσει πιστά το έργο που του είχε αναθέσει ο Θεός. Αυτό οδήγησε στη διάσωσή του. Αντίστοιχα θα σωθούν από τον παρόντα πονηρό κόσμο εκείνοι οι οποίοι αφιερώνουν τον εαυτό τους στον Ιεχωβά με βάση την πίστη στον αναστημένο Χριστό, βαφτίζονται για να συμβολίσουν αυτή τους την αφιέρωση και κάνουν το θέλημα του Θεού για τους υπηρέτες του. (Γα 1:3, 4) Αυτοί δεν οδεύουν πλέον στην καταστροφή μαζί με τον υπόλοιπο κόσμο. Θα σωθούν από αυτή την καταστροφή και θα τους δοθεί αγαθή συνείδηση από τον Θεό.

Όχι Νηπιοβαπτισμός. Εφόσον προτού βαφτιστεί κάποιος πρέπει να “ακούσει το λόγο”, να “ασπαστεί εγκάρδια το λόγο” και να “μετανοήσει” (Πρ 2:14, 22, 38, 41), και δεδομένου ότι το βάφτισμα προϋποθέτει μια σοβαρή απόφαση από μέρους του ατόμου, είναι προφανές ότι το άτομο πρέπει τουλάχιστον να είναι σε μια ηλικία που να μπορεί να ακούσει, να πιστέψει και να πάρει τη συγκεκριμένη απόφαση. Μερικοί επικαλούνται ως επιχείρημα υπέρ του νηπιοβαπτισμού τις περιπτώσεις όπου ολόκληρα “σπιτικά” βαφτίστηκαν, όπως το σπιτικό του Κορνήλιου, της Λυδίας, του δεσμοφύλακα στους Φιλίππους, του Κρίσπου και του Στεφανά. (Πρ 10:48· 11:14· 16:15, 32-34· 18:8· 1Κο 1:16) Κατά την άποψή τους, αυτό αφήνει να εννοηθεί πως βαφτίστηκαν και τα βρέφη αυτών των οικογενειών. Αλλά στην περίπτωση του Κορνήλιου, εκείνοι που βαφτίστηκαν ήταν άτομα που είχαν ακούσει το λόγο και είχαν λάβει το άγιο πνεύμα, και μιλούσαν σε γλώσσες και δόξαζαν τον Θεό. Αυτά τα πράγματα δεν θα μπορούσαν να ισχύουν για νήπια. (Πρ 10:44-46) Η Λυδία «λάτρευε τον Θεό . . . και ο Ιεχωβά άνοιξε διάπλατα την καρδιά της για να προσέχει τα όσα έλεγε ο Παύλος». (Πρ 16:14) Ο δεσμοφύλακας στους Φιλίππους έπρεπε να “πιστέψει στον Κύριο Ιησού”, πράγμα που υποδηλώνει ότι και τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειάς του έπρεπε να πιστέψουν για να βαφτιστούν. (Πρ 16:31-34) «Ο Κρίσπος . . . , ο αρχισυνάγωγος, πίστεψε στον Κύριο, αυτός και όλο το σπιτικό του». (Πρ 18:8) Όλα αυτά δείχνουν ότι με το βάφτισμα συνδέονται πράγματα όπως η ακρόαση, η πίστη και η απόδοση δόξας στον Θεό, πράγματα που δεν μπορούν να κάνουν τα νήπια. Στη Σαμάρεια, όταν άκουσαν και πίστεψαν «τα καλά νέα της βασιλείας του Θεού και του ονόματος του Ιησού Χριστού, άρχισαν να βαφτίζονται». Εδώ το Γραφικό υπόμνημα αναφέρει συγκεκριμένα ότι εκείνοι που βαφτίστηκαν ήταν, όχι νήπια, αλλά «άντρες και γυναίκες».—Πρ 8:12.

Η δήλωση που έκανε ο απόστολος Παύλος στους Κορινθίους ότι τα παιδιά ήταν «άγια» λόγω του πιστού γονέα τους δεν αποτελεί απόδειξη ότι τα νήπια βαφτίζονταν—απεναντίας, υποδηλώνει το αντίθετο. Τα ανήλικα παιδιά που ήταν πολύ μικρά ώστε να είναι σε θέση να πάρουν μια τέτοια απόφαση θα απολάμβαναν ένα είδος εύνοιας λόγω του πιστού γονέα τους, όχι λόγω κάποιου υποτιθέμενου μυστηριακού βαφτίσματος το οποίο θα τους προσέδιδε εύνοια σε ανεξάρτητη βάση. Αν ήταν κατάλληλο να βαφτίζονται τα νήπια, τότε δεν θα χρειαζόταν να επεκτείνεται και στα παιδιά η εύνοια που απολάμβανε ο πιστός γονέας.—1Κο 7:14.

Είναι αλήθεια ότι ο Ιησούς είπε: «Μην . . . εμποδίζετε [τα παιδάκια] να έρθουν σε εμένα, γιατί σε τέτοιου είδους άτομα ανήκει η βασιλεία των ουρανών». (Ματ 19:13-15· Μαρ 10:13-16) Τα παιδιά αυτά, όμως, δεν βαφτίστηκαν. Ο Ιησούς τα ευλόγησε, και δεν υπάρχει τίποτα που να δείχνει ότι το γεγονός πως έθεσε τα χέρια του πάνω τους αποτελούσε θρησκευτική τελετή. Επιπρόσθετα έδειξε ότι “η βασιλεία του Θεού ανήκει σε τέτοιου είδους άτομα”, όχι επειδή τα παιδιά βαφτίστηκαν, αλλά επειδή ήταν ευδίδακτα και πρόθυμα να εμπιστεύονται τους άλλους. Στους Χριστιανούς δίνεται η εντολή να είναι «νήπια ως προς την κακία», αλλά «πλήρως αναπτυγμένοι όσον αφορά τις δυνάμεις κατανόησης».—Ματ 18:4· Λου 18:16, 17· 1Κο 14:20.

Ο θρησκευτικός ιστορικός Αύγουστος Νέανδρος έγραψε για τους Χριστιανούς του πρώτου αιώνα: «Ο νηπιοβαπτισμός ήταν άγνωστος εκείνη την περίοδο. . . . Το ότι τα πρώτα ίχνη του νηπιοβαπτισμού εμφανίζονται πολύ μεταγενέστερα, στην εποχή του Ειρηναίου [περ. 120/140–περ. 200/203 Κ.Χ.] (οπωσδήποτε δε όχι νωρίτερα από τότε), καθώς και το γεγονός ότι ο νηπιοβαπτισμός αναγνωρίστηκε για πρώτη φορά ως αποστολική παράδοση στη διάρκεια του τρίτου αιώνα, είναι περισσότερο απόδειξη εναντίον παρά υπέρ της παραδοχής της αποστολικής προέλευσής του».—Ιστορία της Ίδρυσης και της Καθοδήγησης της Χριστιανικής Εκκλησίας από τους Αποστόλους (Geschichte der Pflanzung und Leitung der christlichen Kirche durch die Apostel), Τόμ. 1, σ. 213.

Πλήρης Βύθιση. Από τον ορισμό του βαφτίσματος που αναφέρεται παραπάνω είναι σαφές ότι το βάφτισμα απαιτεί να βυθιστεί πλήρως το άτομο ή να καταδυθεί στο νερό, όχι απλώς να χυθεί νερό πάνω του ή να ραντιστεί. Τα Βιβλικά παραδείγματα βαφτίσματος επιβεβαιώνουν αυτό το γεγονός. Ο Ιησούς βαφτίστηκε σε έναν αρκετά μεγάλο ποταμό, τον Ιορδάνη, και αφού βαφτίστηκε “ανέβηκε από το νερό”. (Μαρ 1:10· Ματ 3:13, 16) Ο Ιωάννης επέλεξε μια τοποθεσία στην Κοιλάδα του Ιορδάνη κοντά στο Σαλείμ για να βαφτίζει, «επειδή υπήρχε μεγάλη ποσότητα νερού εκεί». (Ιωα 3:23) Ο Αιθίοπας ευνούχος ζήτησε να βαφτιστεί όταν έφτασαν «σε ένα μέρος με νερό». «Κατέβηκαν και οι δύο στο νερό». Κατόπιν «ανέβηκαν από το νερό». (Πρ 8:36-40) Όλα αυτά τα περιστατικά υποδεικνύουν όχι μια μικρή, ρηχή δεξαμενή, με νερό στο ύψος των αστραγάλων, αλλά μια μεγάλη υδάτινη μάζα στην οποία έπρεπε να μπουν και από την οποία έπρεπε να βγουν. Εκτός αυτού, το γεγονός ότι το βάφτισμα χρησιμοποιήθηκε και ως σύμβολο ταφής υποδηλώνει πλήρη κατάδυση.—Ρω 6:4-6· Κολ 2:12.

Οι ιστορικές πηγές δείχνουν ότι οι πρώτοι Χριστιανοί βάφτιζαν με βύθιση στο νερό. Σε σχέση με αυτό η Νέα Καθολική Εγκυκλοπαίδεια ([New Catholic Encyclopedia] 1967, Τόμ. 2, σ. 56) αναφέρει: «Είναι προφανές ότι το Βάφτισμα στην πρώτη Εκκλησία γινόταν με βύθιση». Η εγκυκλοπαίδεια Λαρούς του 20ού Αιώνα (Larousse du XX^e Siècle), Παρίσι, 1928, λέει: «Οι πρώτοι Χριστιανοί βαφτίζονταν με βύθιση οπουδήποτε υπήρχε νερό».

Βάφτισμα στον Χριστό Ιησού, στο Θάνατό Του. Όταν ο Ιησούς βαφτίστηκε στον Ιορδάνη Ποταμό, γνώριζε ότι αποδυόταν σε μια θυσιαστική πορεία. Γνώριζε ότι το “ετοιμασμένο σώμα” του έπρεπε να θανατωθεί, ότι έπρεπε να πεθάνει αθώος, ως τέλεια ανθρώπινη θυσία με απολυτρωτική αξία για το ανθρώπινο γένος. (Ματ 20:28) Ο Ιησούς κατανοούσε ότι έπρεπε να «καταδυθεί» στο θάνατο, από τον οποίο, όμως, θα εγειρόταν την τρίτη ημέρα. (Ματ 16:21) Γι’ αυτό και παρομοίασε αυτό που θα του συνέβαινε με βάφτισμα στο θάνατο. (Λου 12:50) Εξήγησε στους μαθητές του ότι υποβαλλόταν ήδη σε αυτό το βάφτισμα, στη διάρκεια της διακονίας του. (Μαρ 10:38, 39) Βαφτίστηκε πλήρως στο θάνατο όταν «καταδύθηκε» στο θάνατο με το να κρεμαστεί στο ξύλο του βασανισμού στις 14 Νισάν του 33 Κ.Χ. Με την ανάστασή του από τον Πατέρα του, τον Ιεχωβά Θεό, την τρίτη ημέρα, ολοκληρώθηκε αυτό το βάφτισμα, το οποίο περιλαμβάνει και έγερση. Το βάφτισμα του Ιησού στο θάνατο διαφέρει και διαχωρίζεται σαφώς από το βάφτισμά του στο νερό, διότι το βάφτισμα του Ιησού στο νερό ολοκληρώθηκε στην αρχή της διακονίας του, ενώ το βάφτισμά του στο θάνατο άρχιζε μόλις τότε.

Οι πιστοί απόστολοι του Ιησού Χριστού είχαν βαφτιστεί στο νερό με το βάφτισμα του Ιωάννη. (Ιωα 1:35-37· 4:1) Αλλά δεν είχαν ακόμη βαφτιστεί με άγιο πνεύμα, όταν ο Ιησούς έδειξε ότι και αυτοί έπρεπε να υποβληθούν σε συμβολικό βάφτισμα σαν το δικό του, δηλαδή βάφτισμα στο θάνατο. (Μαρ 10:39) Άρα λοιπόν, το βάφτισμα στο θάνατό του είναι κάτι διαφορετικό από το βάφτισμα στο νερό. Ο Παύλος είπε τα εξής στην επιστολή του προς τη Χριστιανική εκκλησία της Ρώμης: «Δεν ξέρετε ότι όλοι εμείς, που βαφτιστήκαμε στον Χριστό Ιησού, βαφτιστήκαμε στο θάνατό του;»—Ρω 6:3.

Ο Ιεχωβά Θεός είναι υπεύθυνος για τη διενέργεια αυτού του βαφτίσματος στον Χριστό Ιησού καθώς και για το βάφτισμα στο θάνατό του. Αυτός έχρισε τον Ιησού, καθιστώντας τον Χριστό ή Χρισμένο. (Πρ 10:38) Έτσι λοιπόν, ο Θεός βάφτισε τον Ιησού με το άγιο πνεύμα προκειμένου να μπορούν και οι ακόλουθοί του στη συνέχεια να βαφτίζονται με άγιο πνεύμα, μέσω του Ιησού. Κατά συνέπεια, όσοι καθίστανται συγκληρονόμοι του, έχοντας ουράνια ελπίδα, πρέπει να “βαφτιστούν στον Χριστό Ιησού”, δηλαδή στον Χρισμένο Ιησού, ο οποίος όταν χρίστηκε γεννήθηκε και ο ίδιος ως πνευματικός γιος του Θεού. Κατ’ αυτόν τον τρόπο ενώνονται μαζί με εκείνον, με την Κεφαλή τους, και γίνονται μέλη της εκκλησίας που είναι το σώμα του Χριστού.—1Κο 12:12, 13, 27· Κολ 1:18.

Η πορεία αυτών των Χριστιανών ακολούθων που βαφτίζονται στον Χριστό Ιησού είναι μια πορεία διακράτησης ακεραιότητας υπό δοκιμασία η οποία ξεκινάει από τη στιγμή που βαφτίζονται στον Χριστό, μια πορεία που τους φέρνει καθημερινά αντιμέτωπους με το θάνατο, και τελικά ένας θάνατος ακεραιότητας, σύμφωνα με τα όσα ανέφερε ο απόστολος Παύλος όταν εξηγούσε αυτό το θέμα στους Χριστιανούς της Ρώμης: «Άρα λοιπόν, θαφτήκαμε μαζί του μέσω του βαφτίσματός μας στο θάνατό του, ώστε, όπως ο Χριστός εγέρθηκε από τους νεκρούς μέσω της δόξας του Πατέρα, παρόμοια και εμείς να περπατήσουμε σε μια νέα κατάσταση ζωής. Διότι αν έχουμε ενωθεί μαζί του κατά την ομοιότητα του θανάτου του, σίγουρα θα ενωθούμε επίσης μαζί του κατά την ομοιότητα της ανάστασής του».—Ρω 6:4, 5· 1Κο 15:31-49.

Διευκρινίζοντας περαιτέρω το ζήτημα στην επιστολή του προς την εκκλησία των Φιλίππων, ο Παύλος περιέγραψε τη δική του πορεία με τα εξής λόγια: «Μια συμμετοχή στα παθήματά του [του Χριστού], παραδίδοντας τον εαυτό μου σε θάνατο όμοιο με το δικό του, για να δω μήπως μπορέσω να φτάσω στην πρωτύτερη ανάσταση από τους νεκρούς». (Φλπ 3:10, 11) Μόνο ο Παντοδύναμος Θεός, ο ουράνιος Πατέρας, ο οποίος είναι ο Βαφτιστής όσων βαφτίζονται σε ενότητα με τον Ιησού Χριστό καθώς και στο θάνατό του, μπορεί να ολοκληρώσει το βάφτισμα. Αυτό το κάνει μέσω του Χριστού, εγείροντάς τους από το θάνατο για να ενωθούν με τον Ιησού Χριστό κατά την ομοιότητα της ανάστασής του, δηλαδή σε ουράνια, αθάνατη ζωή.—1Κο 15:53, 54.

Το ότι μια εκκλησία ανθρώπων μπορεί, τρόπον τινά, να βαφτιστεί ή να βυθιστεί σε έναν απελευθερωτή και ηγέτη καταδεικνύεται παραστατικά από τα λόγια του αποστόλου Παύλου, δηλαδή ότι η εκκλησία του Ισραήλ “βαφτίστηκε στον Μωυσή μέσω του σύννεφου και της θάλασσας”. Σε εκείνη την περίπτωση, οι Ισραηλίτες, καθώς ήταν καλυμμένοι από ένα προστατευτικό σύννεφο και πλαισιωμένοι από τα υδάτινα τείχη, βυθίστηκαν συμβολικά. Ο Μωυσής προείπε ότι ο Θεός επρόκειτο να εγείρει προφήτη σαν και αυτόν. Ο Πέτρος εφάρμοσε αυτή την προφητεία στον Ιησού Χριστό.—1Κο 10:1, 2· Δευ 18:15-19· Πρ 3:19-23.

Τι είναι το βάφτισμα «με σκοπό να γίνουν νεκροί»;

Οι μεταφραστές αποδίδουν το εδάφιο 1 Κορινθίους 15:29 με διάφορους τρόπους: «Τι θα κάνουν εκείνοι οι οποίοι βαφτίζονται για τους νεκρούς;» (KJ· ΜΠΚ· ΚΔΤΚ)· «αντί των νεκρών τους;» (AT)· «αντί των νεκρών;» (NE)· «με σκοπό να γίνουν νεκροί;» (ΜΝΚ)

Πολλές και διάφορες ερμηνείες έχουν δοθεί σε αυτό το εδάφιο. Η πιο κοινή ερμηνεία είναι ότι ο Παύλος αναφερόταν στη συνήθεια του βαφτίσματος στο νερό δι’ αντιπροσώπου, δηλαδή στο να βαφτίζονται ζωντανοί αντί των νεκρών, υποκαθιστώντας τους, προκειμένου να ωφεληθούν αυτοί οι νεκροί. Η ύπαρξη μιας τέτοιας συνήθειας στις ημέρες του Παύλου δεν μπορεί να αποδειχτεί, ούτε συμβαδίζει με τα εδάφια που δηλώνουν σαφώς ότι εκείνοι οι οποίοι βαφτίζονταν ήταν «μαθητές», άτομα που τα ίδια «ασπάστηκαν εγκάρδια τα λόγια», που «πίστεψαν» προσωπικά.—Ματ 28:19· Πρ 2:41· 8:12.

Το Μέγα Λεξικόν της Ελληνικής Γλώσσης, των Λίντελ και Σκοτ (Εκδόσεις «Ι. Σιδέρης», 1921, Τόμ. 4, σ. 432), περιλαμβάνει τις εκφράσεις «αντί τινός» και «χάριν» μεταξύ των ορισμών για την πρόθεση ὑπέρ, η οποία χρησιμοποιείται με τη γενική πτώση στο εδάφιο 1 Κορινθίους 15:29. Σε κάποιες περιπτώσεις, η έκφραση «χάριν» ισοδυναμεί με την έκφραση «με σκοπό να». Από το 1728 κιόλας ο Τζέικομπ Έλσνερ επισήμανε περιπτώσεις σε κείμενα διαφόρων Ελλήνων συγγραφέων όπου το ὑπέρ με γενική έχει τελική σημασία, δηλαδή εκφράζει σκοπό, και έδειξε ότι στο εδάφιο 1 Κορινθίους 15:29 αυτή η σύνταξη έχει τέτοια έννοια. (Ιερές Παρατηρήσεις στα Βιβλία της Καινής Διαθήκης [Observationes Sacrae in Novi Foederis Libros], Ουτρέχτη, Τόμ. 2, σ. 127-131) Σε συμφωνία με αυτό, η Μετάφραση Νέου Κόσμου αποδίδει στο ὑπέρ αυτού του εδαφίου την έννοια «με σκοπό να».

Σε περιπτώσεις όπου μια έκφραση μπορεί να μεταφραστεί γραμματικά με περισσότερους από έναν τρόπους, η σωστή απόδοση είναι αυτή που συμφωνεί με τα συμφραζόμενα. Στην προκειμένη περίπτωση, τα συμφραζόμενα στα εδάφια 1 Κορινθίους 15:3, 4 δείχνουν ότι το υπό εξέταση θέμα είναι κατά κύριο λόγο η πίστη στο θάνατο και στην ανάσταση του Ιησού Χριστού. Ακολούθως, τα επόμενα εδάφια αποδεικνύουν τη βασιμότητα αυτής της πίστης (εδ. 5-11) και εξετάζουν τις σοβαρές επιπτώσεις της άρνησης κάποιου να πιστέψει στην ανάσταση (εδ. 12-19), το γεγονός ότι η ανάσταση του Χριστού αποτελεί διαβεβαίωση ότι και άλλοι θα αναστηθούν από τους νεκρούς (εδ. 20-23) και, τέλος, το πώς όλα αυτά συντελούν στην ενοποίηση όλης της νοήμονος δημιουργίας με τον Θεό (εδ. 24-28). Το εδάφιο 29 είναι προφανώς αναπόσπαστο μέρος αυτής της εξέτασης. Αλλά για την ανάσταση τίνων μιλάει το εδάφιο 29; Μήπως για την ανάσταση εκείνων των οποίων το βάφτισμα αναφέρεται εκεί; Ή για την ανάσταση κάποιου ο οποίος πέθανε προτού λάβει χώρα αυτό το βάφτισμα; Τι υποδηλώνουν τα επόμενα εδάφια; Τα εδάφια 30 ως 34 δείχνουν καθαρά ότι αυτό που εξετάζεται εδώ είναι οι προοπτικές μελλοντικής ζωής ζωντανών Χριστιανών, τα δε εδάφια 35 ως 58 δηλώνουν ότι αυτοί ήταν πιστοί Χριστιανοί οι οποίοι είχαν την ελπίδα της ουράνιας ζωής.

Αυτό συμφωνεί με το εδάφιο Ρωμαίους 6:3 το οποίο λέει: «Δεν ξέρετε ότι όλοι εμείς, που βαφτιστήκαμε στον Χριστό Ιησού, βαφτιστήκαμε στο θάνατό του;» Όπως διασαφηνίζει αυτό το εδάφιο, δεν πρόκειται για βάφτισμα που κάνει ο Χριστιανός αντί κάποιου που είναι ήδη νεκρός αλλά, απεναντίας, είναι κάτι που επηρεάζει το δικό του μέλλον.

Με ποια έννοια, λοιπόν, αυτοί οι Χριστιανοί «βαφτίζονται με σκοπό να γίνουν νεκροί», ή “βαφτίζονται στο θάνατό του”; Αυτοί «βυθίστηκαν» σε μια πορεία ζωής που επρόκειτο να τους οδηγήσει ως τηρητές ακεραιότητας στο θάνατο, όπως συνέβη στην περίπτωση του Χριστού, και η οποία συνοδευόταν από την ελπίδα μιας ανάστασης σαν τη δική του σε αθάνατη πνευματική ζωή. (Ρω 6:4, 5· Φλπ 3:10, 11) Δεν επρόκειτο για βάφτισμα που έγινε γρήγορα, όπως η βύθιση στο νερό. Τρία και πλέον χρόνια μετά τη βύθισή του στο νερό, ο Ιησούς αναφέρθηκε σε ένα βάφτισμα που δεν είχε ακόμη ολοκληρωθεί στην περίπτωσή του και το οποίο ήταν ακόμη μελλοντικό για τους μαθητές του. (Μαρ 10:35-40) Εφόσον αυτό το βάφτισμα οδηγεί σε ανάσταση σε ουράνια ζωή, πρέπει να αρχίζει όταν το πνεύμα του Θεού επενεργεί στο άτομο με τρόπο που να γεννάει αυτή την ελπίδα και πρέπει να τελειώνει, όχι με το θάνατο, αλλά με την υλοποίηση της προοπτικής για αθάνατη πνευματική ζωή μέσω της ανάστασης.—2Κο 1:21, 22· 1Κο 6:14.

Η Θέση Κάποιου στο Σκοπό του Θεού. Πρέπει να σημειωθεί ότι αυτός που βαφτίζεται στο νερό συνάπτει ειδική σχέση με τον Ιεχωβά ως υπηρέτης του, με σκοπό να κάνει το θέλημά Του. Δεν καθορίζει μόνος του ποιο είναι το θέλημα του Θεού για αυτόν, αλλά ο Θεός είναι εκείνος που αποφασίζει πώς θα τον χρησιμοποιήσει και πού θα τον εντάξει στα πλαίσια των σκοπών Του. Για παράδειγμα, στο παρελθόν ολόκληρο το έθνος του Ισραήλ είχε ειδική σχέση με τον Θεό, ήταν ιδιοκτησία του Ιεχωβά. (Εξ 19:5) Αλλά μόνο η φυλή του Λευί επιλέχθηκε για την εκτέλεση των υπηρεσιών στο αγιαστήριο, και από αυτή τη φυλή μόνο η οικογένεια του Ααρών αποτελούσε το ιερατείο. (Αρ 1:48-51· Εξ 28:1· 40:13-15) Η δε βασιλεία εδραιώθηκε από τον Ιεχωβά Θεό αποκλειστικά στη γενεαλογική γραμμή της οικογένειας του Δαβίδ.—2Σα 7:15, 16.

Αντίστοιχα, εκείνοι που υποβάλλονται στο Χριστιανικό βάφτισμα γίνονται ιδιοκτησία του Θεού, δούλοι του, για να τους χρησιμοποιεί εκείνος όπως κρίνει κατάλληλο. (1Κο 6:20) Ένα παράδειγμα του πώς κατευθύνει ο Θεός αυτά τα ζητήματα βρίσκεται στην Αποκάλυψη, όπου αναφέρεται ένας ορισμένος αριθμός ατόμων που «σφραγίζονται» τελικά, συγκεκριμένα 144.000. (Απ 7:4-8) Ακόμη και πριν από την τελική επιδοκιμασία αυτών των ατόμων, το άγιο πνεύμα του Θεού λειτουργεί ως σφραγίδα η οποία δίνει στα άτομα που σφραγίζονται μια προκαταβολική εγγύηση της κληρονομιάς τους, μιας ουράνιας κληρονομιάς. (Εφ 1:13, 14· 2Κο 5:1-5) Επιπλέον, σε όσους έχουν αυτή την ελπίδα λέγονται τα εξής: «Ο Θεός έχει θέσει τα μέλη στο σώμα [του Χριστού], το καθένα από αυτά, όπως ευαρεστήθηκε».—1Κο 12:18, 27.

Ο Ιησούς έστρεψε την προσοχή και σε μια άλλη ομάδα όταν είπε: «Και άλλα πρόβατα έχω, που δεν είναι από αυτή τη μάντρα· και εκείνα πρέπει να τα φέρω, και θα ακούσουν τη φωνή μου και θα γίνουν ένα ποίμνιο, ένας ποιμένας». (Ιωα 10:16) Τα άτομα για τα οποία γίνεται λόγος εδώ δεν είναι από το «μικρό ποίμνιο» (Λου 12:32), αλλά και αυτά τα άτομα πρέπει να πλησιάσουν τον Ιεχωβά μέσω του Ιησού Χριστού και να βαφτιστούν στο νερό.

Το όραμα που δόθηκε στον απόστολο Ιωάννη, το οποίο είναι καταγραμμένο στην Αποκάλυψη, εναρμονίζεται με αυτό το στοιχείο δεδομένου ότι, αφού παρουσιάζει στον Ιωάννη τους 144.000 “σφραγισμένους”, στη συνέχεια στρέφει την προσοχή του σε «ένα μεγάλο πλήθος, το οποίο κανένας άνθρωπος δεν μπορούσε να αριθμήσει». Για αυτούς αναφέρεται ότι «έπλυναν τις στολές τους και τις έκαναν λευκές με το αίμα του Αρνιού», γεγονός που μαρτυρεί πίστη στη λυτρωτική θυσία του Ιησού Χριστού, του Αρνιού του Θεού. (Απ 7:9, 14) Συνεπώς, γίνονται δεκτοί με εύνοια, εφόσον “στέκονται ενώπιον του θρόνου [του Θεού]”, αλλά δεν είναι αυτοί που επιλέγει ο Θεός για να είναι οι 144.000 «σφραγισμένοι». Το όραμα τονίζει κατόπιν ότι αυτό το «μεγάλο πλήθος» υπηρετεί τον Θεό ημέρα και νύχτα και ότι εκείνος θα τους προστατέψει και θα τους φροντίσει.—Απ 7:15-17.

Βάφτισμα με Φωτιά. Όταν πολλοί Φαρισαίοι και Σαδδουκαίοι ήρθαν στον Ιωάννη τον Βαφτιστή, εκείνος τους αποκάλεσε «γεννήματα οχιάς». Αναφερόμενος δε σε Αυτόν που θα ερχόταν, είπε: «Εκείνος θα σας βαφτίσει με άγιο πνεύμα και με φωτιά». (Ματ 3:7, 11· Λου 3:16) Το βάφτισμα με φωτιά δεν είναι το ίδιο με το βάφτισμα με άγιο πνεύμα. Το βάφτισμα στη φωτιά δεν θα μπορούσε να είναι, όπως ισχυρίζονται μερικοί, οι γλώσσες φωτιάς που εμφανίστηκαν την Πεντηκοστή, διότι σε εκείνη την περίπτωση οι μαθητές δεν βυθίστηκαν στη φωτιά. (Πρ 2:3) Ο Ιωάννης είπε στους ακροατές του ότι επρόκειτο να λάβει χώρα κάποιος διαχωρισμός, επρόκειτο να μαζευτεί το σιτάρι και κατόπιν το άχυρο θα καιγόταν με άσβεστη φωτιά. (Ματ 3:12) Τόνισε ότι η φωτιά δεν θα ήταν ευλογία ή ανταμοιβή αλλά θα ήταν αποτέλεσμα του ότι “το δέντρο δεν παρήγε καλό καρπό”.—Ματ 3:10· Λου 3:9.

Χρησιμοποιώντας τη φωτιά ως σύμβολο καταστροφής, ο Ιησούς προείπε την εκτέλεση των πονηρών η οποία θα λάβαινε χώρα κατά τη διάρκεια της παρουσίας του, λέγοντας: «Την ημέρα που βγήκε ο Λωτ από τα Σόδομα, έβρεξε φωτιά και θειάφι από τον ουρανό και τους κατέστρεψε όλους. Το ίδιο θα είναι την ημέρα που θα αποκαλυφτεί ο Γιος του ανθρώπου». (Λου 17:29, 30· Ματ 13:49, 50) Άλλες περιπτώσεις στις οποίες η φωτιά αντιπροσωπεύει, όχι σωτήρια δύναμη, αλλά καταστροφική, βρίσκονται στα εδάφια 2 Θεσσαλονικείς 1:8· Ιούδα 7 και 2 Πέτρου 3:7, 10.

ΒΑΧΑΡΟΥΜΙΤΗΣ

(Βαχαρουμίτης) [Του (Από το) Βαχουρίμ].

Ο καταγόμενος από το χωριό Βαχουρίμ. Ο Αζμαβέθ, ένας από τους κραταιούς άντρες του Δαβίδ, καταγόταν από εκεί, και αποκαλείται «Βαχαρουμίτης» στο εδάφιο 1 Χρονικών 11:33 και «Βαρουμίτης» στο εδάφιο 2 Σαμουήλ 23:31. Ο Σιμεΐ, ο οποίος εξύβρισε τον φυγάδα Βασιλιά Δαβίδ, ήταν επίσης Βαχαρουμίτης.—2Σα 19:16· 1Βα 2:8· βλέπε ΒΑΧΟΥΡΙΜ.

ΒΑΧΟΥΡΙΜ

(Βαχουρίμ) [Εκλεκτοί].

Χωριό κοντά στο Όρος των Ελαιών, στη βόρεια πλευρά ενός αρχαίου δρόμου που οδηγούσε προς την Ιεριχώ και τον Ιορδάνη. Γενικά ταυτίζεται με το Ρας ετ-Τμιμ, 2 χλμ. ΒΑ του Όρους του Ναού.

Ο Φαλτιήλ πήγε κλαίγοντας μέχρι το Βαχουρίμ ακολουθώντας τη Μιχάλ, την κόρη του Σαούλ, όταν αυτή οδηγήθηκε πίσω στον Βασιλιά Δαβίδ. Η διαταγή του στρατηγού Αβενήρ: «Φύγε, γύρισε πίσω» ήταν αρκετή για να τον σταματήσει εκεί και να τον κάνει να επιστρέψει. (2Σα 3:16) Αργότερα, ο Δαβίδ, όταν εγκατέλειψε την Ιερουσαλήμ εξαιτίας της συνωμοσίας του γιου του, του Αβεσσαλώμ, διέσχισε την κοιλάδα του χειμάρρου Κιδρόν, ανέβηκε «τον ανήφορο των Ελαιών», πέρασε την κορυφή και συνέχισε μέχρι το Βαχουρίμ. (2Σα 15:23, 30· 16:1, 5) Εκεί ο Σιμεΐ, ο Βενιαμίτης συγγενής του Σαούλ, άρχισε να καταριέται τον Δαβίδ, περπατώντας κατά μήκος της βουνοπλαγιάς, και να του πετάει πέτρες και χώμα. (2Σα 16:5-13· 19:15-23) Το Βαχουρίμ ήταν επίσης το σημείο όπου ο Αχιμάας και ο Ιωνάθαν, οι γιοι του Σαδώκ και του Αβιάθαρ, αναγκάστηκαν να κρυφτούν στο πηγάδι κάποιου ανθρώπου ενώ πήγαιναν να παραδώσουν ένα μήνυμα στον Βασιλιά Δαβίδ.—2Σα 15:27· 17:17-20.

ΒΔΕΛΛΑ

[εβρ., ‛αλουκάχ].

Αιμομυζητικό σκουλήκι με πλατύ σώμα το οποίο αποτελείται από δακτυλίους και είναι οξύληκτο και στα δύο του άκρα, αλλά πλατύτερο προς το πίσω άκρο. Οι μικρότερες βδέλλες μπορεί να είναι λίγο μεγαλύτερες από 1 εκ., και οι μεγαλύτερες, 10 εκ. και πλέον. Αυτά τα σκουλήκια έχουν σε κάθε άκρο του σώματός τους έναν δίσκο, ή αλλιώς μυζητήρα, ο δε δίσκος που βρίσκεται στο κεφάλι διαθέτει κοφτερά σαγόνια.

Οι βδέλλες αφθονούν σε πολλά ρυάκια και ποτάμια της Μέσης Ανατολής. Οι νεαρές βδέλλες μιας συγκεκριμένης ποικιλίας (Limnatis nilotica), όταν καταποθούν μαζί με το πόσιμο νερό, προσκολλώνται στις ρινικές κοιλότητες, στο λάρυγγα ή στην επιγλωττίδα του ξενιστή τους. Αναπτύσσονται ταχύτατα και δεν αφαιρούνται εύκολα. Η παρουσία τους μπορεί να κάνει την αναπνοή δύσκολη και αυτό, σε συνδυασμό με την απώλεια αίματος, αποβαίνει μερικές φορές μοιραίο για το θύμα.

Η μοναδική αναφορά στη βδέλλα (εβρ., ‛αλουκάχ) γίνεται στο εδάφιο Παροιμίες 30:15, όπου υπονοείται η ακόρεστη απληστία, με τη δήλωση «οι βδέλλες έχουν δύο κόρες που φωνάζουν: “Δώσε! Δώσε!”» Το Σχολιολόγιο (Commentary) του Φ. Τσ. Κουκ υποστηρίζει ότι η απληστία της βδέλλας χαρακτηρίζεται εδώ ως «κόρη της», ο δε πληθυντικός αριθμός χρησιμοποιείται για έμφαση. Άλλοι θεωρούν ότι οι «δύο κόρες» αναφέρονται στα δύο χείλη του αιμομυζητικού δίσκου της. Η βδέλλα μπορεί να καταναλώσει αίμα τριπλάσιο του βάρους της, ενώ μια ισχυρή αντιπηκτική ουσία στο σάλιο της εξασφαλίζει τη συνεχή αιμορραγία του θύματος.

ΒΔΕΛΛΙΟ

[εβρ., μπεδόλαχ].

Αρωματικό ρητινοειδές κόμμι, όμοιο στην όψη με τη σμύρνα, το οποίο χρησιμοποιείται ενίοτε για να τη νοθεύσει. (Βλέπε επίσης ΣΜΥΡΝΑ.) Λαμβάνεται από ένα δέντρο (κομμιφόρος η αφρικανική [Commiphora africana]) της βορειοδυτικής Αφρικής και της Αραβίας, καθώς και από ένα συγγενικό είδος της βορειοδυτικής Ινδίας. Πρόκειται για ένα γένος μικρών δέντρων ή θάμνων με καχεκτική και ακανθώδη εμφάνιση και με αραιό φύλλωμα, που φύονται σε ζεστά μέρη με μεγάλη ηλιοφάνεια. Με τη χάραξη του φλοιού εκκρίνεται ένας αρωματικός, ρητινοειδής χυμός, το κόμμι. Μετά την αφαίρεσή του από το δέντρο, το κόμμι γρήγορα σκληραίνει, γίνεται κηρώδες και διαφανές, και μοιάζει στην όψη με μαργαριτάρι.

Στην περιγραφή της γης Αβιλά η οποία περιβαλλόταν από τον ποταμό Φισών (τον έναν από τους τέσσερις ποταμούς στους οποίους διακλαδιζόταν ο ποταμός που έβγαινε από την Εδέμ) γίνεται λόγος για τα πολύτιμα πράγματά της: το χρυσάφι, το βδέλλιο και την πέτρα του όνυχα. (Γε 2:11, 12) Στο εδάφιο Αριθμοί 11:7, το μάννα που μάζευαν οι Ισραηλίτες κατά την οδοιπορία στην έρημο λέγεται ότι είχε «την όψη του βδέλλιου». Πρωτύτερα, το μάννα είχε παρομοιαστεί με «πάχνη πάνω στη γη». (Εξ 16:14) Αυτό ταιριάζει με το υπόλευκο χρώμα του βδέλλιου. Μιλώντας για την προμήθεια του μάννα, ο Ιώσηπος λέει ότι το βδέλλιο είναι ένα «αρωματικό φυτό».—Ιουδαϊκή Αρχαιολογία, Γ, 28 (i, 6).

ΒΔΕΛΥΓΜΑ ΤΗΣ ΕΡΗΜΩΣΕΩΣ

Βλέπε ΑΗΔΙΑΣΤΙΚΟ ΠΡΑΓΜΑ, ΣΙΧΑΜΕΡΟ ΠΡΑΓΜΑ.

ΒΕΑΛΙΑΣ

(Βεαλίας) [Ο Γιαχ Είναι Ιδιοκτήτης].

Βενιαμίτης πολεμιστής που συντάχθηκε με τον Δαβίδ στη Σικλάγ.—1Χρ 12:1, 2, 5.

ΒΕΑΛΩΘ

(Βεαλώθ) [Τόπος των Κυριών].

1. Πόλη στο νότιο άκρο του Ιούδα η οποία μνημονεύεται στο εδάφιο Ιησούς του Ναυή 15:24. Η θέση της είναι άγνωστη.

2. Περιφέρεια σχετιζόμενη με τον Ασήρ η οποία υπαγόταν στη δικαιοδοσία του Βαανά ως μια από τις περιφέρειες που εφοδίαζαν τον Σολομώντα με τρόφιμα. Στη Μετάφραση Βασιλέως Ιακώβου καθώς και στη Μετάφραση του Βάμβα ονομάζεται Αλώθ.—1Βα 4:16.

ΒΕΔΑΔ

(Βεδάδ).

Πατέρας του Εδωμίτη Βασιλιά Αδάδ, ο οποίος κυβέρνησε στην Αβίθ προτού κυβερνήσει οποιοσδήποτε βασιλιάς στον Ισραήλ.—Γε 36:31, 35· 1Χρ 1:43, 46.

ΒΕΔΑΝ

(Βεδάν).

1. Αναφέρεται μαζί με τον Γεδεών (Ιεροβάαλ), τον Ιεφθάε και τον Σαμουήλ ως ελευθερωτής του Ισραήλ από τους εχθρούς. (1Σα 12:11) Ωστόσο, πουθενά αλλού στην Αγία Γραφή ή σε ιστορικές πηγές δεν μνημονεύεται κάποιος Βεδάν με αυτή την ιδιότητα. Σχετικά με αυτό το εδάφιο, οι Κ. Φ. Κάιλ και Φ. Ντέλιτς παρατηρούν τα εξής: «Είναι εντελώς απίθανο να ανέφερε εδώ ο Σαμουήλ κάποιον κριτή ο οποίος αγνοήθηκε στο βιβλίο των Κριτών επειδή θεωρήθηκε συγκριτικά ασήμαντος».—Σχολιολόγιο της Παλαιάς Διαθήκης (Commentary on the Old Testament), 1973, Τόμ. 2, 1 Σαμουήλ, σ. 118.

Μερικοί θεωρούν ότι ο Βεδάν ταυτίζεται με τον Βαράκ. Τα συμφραζόμενα του εδαφίου 1 Σαμουήλ 12:11 υποδεικνύουν κάποιον σπουδαίο ελευθερωτή και θυμίζουν την καταδυνάστευση από τον Σισάρα και την απελευθέρωση που επακολούθησε, στην οποία απελευθέρωση ο Ιεχωβά χρησιμοποίησε τον Βαράκ. Ο Βαράκ κατονομάζεται μαζί με τον Γεδεών και τον Ιεφθάε στο εδάφιο Εβραίους 11:32. Η Μετάφραση των Εβδομήκοντα και η συριακή Πεσίτα έχουν την απόδοση «Βαράκ» στο εδάφιο 1 Σαμουήλ 12:11. Άλλοι πιστεύουν ότι ο Βεδάν ταυτίζεται με τον Κριτή Αβδών.—Βλέπε ΒΑΡΑΚ.

2. Απόγονος του Μανασσή.—1Χρ 7:17.

ΒΕΔΕΪΑΣ

(Βεδεΐας).

Ένας από τους 12 γιους του Βανί οι οποίοι, ύστερα από παρότρυνση του Έσδρα, εξαπέστειλαν τις αλλοεθνείς συζύγους τους και τους γιους τους.—Εσδ 10:10, 11, 34, 35, 44.

ΒΕΕΛΖΕΒΟΥΛ

(Βεελζεβούλ) [πιθανώς σημαίνει «Κύριος της Μεγαλοπρεπούς Κατοικίας»· ή, αν πρόκειται για λογοπαίγνιο με τη μη Γραφική εβρ. λέξη ζέβελ (κοπριά), «Κύριος της Κοπριάς»].

Η λέξη «Βεελζεβούλ» είναι χαρακτηρισμός του Σατανά, του άρχοντα των δαιμόνων. Οι θρησκευτικοί ηγέτες κατηγόρησαν βλάσφημα τον Ιησού Χριστό ότι εξέβαλλε τους δαίμονες μέσω του Βεελζεβούλ.—Ματ 10:25· 12:24-29· Μαρ 3:22-27· Λου 11:15-19· βλέπε ΒΑΑΛ-ΖΕΒΟΥΛ.

ΒΕΕΛΙΑΔΑ

(Βεελιαδά) [Ο Ιδιοκτήτης Γνωρίζει].

Γιος τον οποίο απέκτησε ο Δαβίδ μετά τον ερχομό του στην Ιερουσαλήμ. (1Χρ 14:3-7) Ονομάζεται «Ελιαδά» (που σημαίνει «Ο Θεός Έχει Γνωρίσει») στα εδάφια 2 Σαμουήλ 5:16 και 1 Χρονικών 3:8.

ΒΕΕΜΩΘ

(Βεεμώθ).

Για το χαρακτηρισμό «Βεεμώθ», ο οποίος εμφανίζεται στο εδάφιο Ιώβ 40:15, έχουν διατυπωθεί διάφορες απόψεις: (1) ότι είναι παράγωγο μιας αιγυπτιακής λέξης που σημαίνει «νεροβούβαλος», (2) ότι είναι μια λέξη πιθανώς ασσυριακής προέλευσης που σημαίνει «τέρας» και (3) ότι πρόκειται για τον εμφατικό πληθυντικό της εβραϊκής λέξης μπεχεμάχ (ζώο· κατοικίδιο ζώο) ο οποίος πιστεύεται ότι υποδηλώνει ένα «μεγάλο ζώο» ή ένα «τεράστιο ζώο». Στη Μετάφραση των Εβδομήκοντα, ο εβραϊκός όρος μπεχεμώθ μεταφράζεται με τη λέξη θηρία. Ωστόσο, είναι προφανές ότι υπονοείται ένα και μοναδικό ζώο, πράγμα που καταδεικνύεται από το γεγονός ότι η περιγραφή του Βεεμώθ δεν αναφέρεται σε πολλά πλάσματα, αλλά μόνο σε ένα, το οποίο γενικά θεωρείται ότι είναι ο ιπποπόταμος (ιπποπόταμος ο αμφίβιος [Hippopotamus amphibius]). Μάλιστα, αρκετές μεταφράσεις της Αγίας Γραφής (AT, JB, RS, ΜΝΚ, ΛΧ, ΜΠΚ) χρησιμοποιούν τη λέξη «ιπποπόταμος» στο κυρίως κείμενο ή σε υποσημειώσεις για να προσδιορίσουν το πλάσμα στο οποίο αναφέρεται ο Θεός.

Ο ιπποπόταμος είναι ένα τεράστιο, παχύδερμο, σχεδόν άτριχο θηλαστικό που ζει σε ποτάμια, λίμνες και έλη. Φημίζεται για τα κοντά πόδια του, τα τεράστια σαγόνια του και το μεγάλο κεφάλι του, που λέγεται ότι ζυγίζει μέχρι και έναν τόνο. Τα σαγόνια και τα δόντια του έχουν τόση δύναμη ώστε με μια δαγκωνιά μπορούν να διατρυπήσουν τη θωράκιση του κροκοδείλου. Όταν είναι πλήρως αναπτυγμένος, το μήκος του μπορεί να φτάσει τα 4 ως 5 μ. και το βάρος του τα 3.600 κιλά. Ο ιπποπόταμος, που είναι ζώο αμφίβιο, παρά το πελώριο μέγεθός του, μπορεί να κινείται σχετικά γρήγορα τόσο μέσα στο νερό όσο και έξω από αυτό. Τρέφεται με μαλακά υδρόβια φυτά, χορτάρι, καλάμια και θάμνους, και εισάγει κάθε μέρα πάνω από 90 κιλά βλάστηση στο στομάχι του, το οποίο έχει χωρητικότητα 150 ως 190 λίτρα.

Το δέρμα του, κυρίως στην περιοχή της κοιλιάς, είναι εξαιρετικά σκληρό, και ως εκ τούτου ικανό να αντέχει στα χτυπήματα και στα γδαρσίματα καθώς ο ιπποπόταμος σέρνει το χαμηλό του σώμα πάνω από κλαδιά και πέτρες που υπάρχουν στην κοίτη των ποταμών. Τα ρουθούνια του είναι τοποθετημένα σε στρατηγικό σημείο, στο άκρο του ρύγχους του, και τα μάτια του βρίσκονται ψηλά στο πρόσθιο μέρος του κεφαλιού του, πράγμα που του δίνει τη δυνατότητα και να αναπνέει και να βλέπει ενώ είναι σχεδόν τελείως βυθισμένος στο νερό. Τα αφτιά του και τα βαλβιδοειδή ρουθούνια του κλείνουν όταν καταδύεται. Ακόμη και την ώρα του ύπνου, μόλις το διοξείδιο του άνθρακα στο αίμα του φτάνει σε ένα ορισμένο επίπεδο, το ζώο βγαίνει ενστικτωδώς στην επιφάνεια για να πάρει φρέσκο αέρα και κατόπιν καταδύεται ξανά.

Στο παρελθόν, υπήρχαν ιπποπόταμοι στην πλειονότητα των μεγάλων λιμνών και ποταμών της Αφρικής, αλλά επειδή κυνηγήθηκαν από τον άνθρωπο, έχουν εξαφανιστεί από πολλές περιοχές, ενώ λέγεται ότι Β του καταρράκτη του Χαρτούμ, στο Σουδάν, ο ιπποπόταμος είναι άγνωστο είδος. Στην αρχαιότητα, ο ιπποπόταμος ίσως ζούσε ακόμη και στον Ιορδάνη. Μάλιστα αναφέρθηκε ότι βρέθηκαν χαυλιόδοντες και οστά αυτού του πλάσματος σε διάφορα μέρη της Παλαιστίνης.

Η περιγραφή που γίνεται στο 40ό κεφάλαιο του βιβλίου του Ιώβ δίνει μια παραστατική λεκτική εικόνα αυτού του τεράστιου θηλαστικού, του Βεεμώθ. Περιγράφεται ως φυτοφάγο. (Εδ. 15) Αναφέρεται ότι η τρομακτική του δύναμη και ενέργεια πηγάζει από τους γοφούς του και τους τένοντες της κοιλιάς του, δηλαδή από τους μυς της ράχης του και της κοιλιάς του. (Εδ. 16) Η ουρά του Βεεμώθ είναι σαν κέδρος. Εφόσον η ουρά του ιπποπόταμου είναι σχετικά κοντή, με μήκος περίπου 46 ως 51 εκ., ίσως πρέπει να θεωρηθεί πως αυτό σημαίνει ότι το εν λόγω ζώο έχει την ικανότητα να ορθώνει τη χοντρή ουρά του ή να τη λικνίζει σαν δέντρο. «Οι τένοντες των μηρών του είναι συμπλεγμένοι», δηλαδή οι ίνες και οι τένοντες στους μυς των μηρών του είναι συστραμμένα και πλεγμένα μεταξύ τους σαν ισχυρά χοντρά σχοινιά. (Εδ. 17) Τα κόκαλα των ποδιών του είναι δυνατά σαν «χάλκινοι σωλήνες», και γι’ αυτό έχουν την ικανότητα να στηρίζουν το μεγάλο βάρος του σώματός του. Τα κόκαλα και τα πλευρά του είναι σαν σφυρήλατες σιδερόβεργες. (Εδ. 18) Γίνεται νύξη για το ότι ο Βεεμώθ καταναλώνει τεράστιες ποσότητες τροφής (εδ. 20) και αναφέρεται ότι αναπαύεται κάτω από τους αγκαθωτούς λωτούς ή κρύβεται σε ελώδη τόπο, κάτω από τη σκιά που δημιουργούν οι λεύκες. (Εδ. 21, 22) Ακόμη και όταν ένας ποταμός ξεχειλίζει, αυτό το πλάσμα δεν πανικοβάλλεται, διότι μπορεί και πάλι να κρατάει το κεφάλι του πάνω από την επιφάνεια του νερού και να κολυμπάει αντίθετα στην ορμή της πλημμύρας. (Εδ. 23) Ο Ιεχωβά ρώτησε τον Ιώβ: “Αφού ο Βεεμώθ είναι τόσο δυνατός και τόσο φοβερά εξοπλισμένος, θα τολμούσε κανένας άνθρωπος να προσπαθήσει να τον αντιμετωπίσει μπροστά στα μάτια του και να προσπαθήσει να τρυπήσει τη μύτη του με άγκιστρο;”—Εδ. 24.

ΒΕΕΣΘΕΡΑ

(Βεεσθερά) [πιθανώς, Οίκος της Αστορέθ].

Πόλη στα Α του Ιορδάνη, η οποία παραχωρήθηκε στους Γηρσωνίτες της φυλής του Λευί. (Ιη 21:27) Η παράλληλη αφήγηση στο εδάφιο 1 Χρονικών 6:71 υποδηλώνει ότι ταυτίζεται με την Ασταρώθ.

ΒΕΖΕΚ

(Βεζέκ).

1. Το μέρος στο οποίο ο Ιούδας και ο Συμεών νίκησαν ένα στράτευμα 10.000 Χαναναίων και Φερεζαίων υπό τον Αδωνί-βεζέκ. (Κρ 1:3-7) Μερικοί ταυτίζουν αυτή τη Βεζέκ με τη Βεζέκ του εδαφίου 1 Σαμουήλ 11:8 (Αρ. 2 πιο κάτω) η οποία βρισκόταν πάρα πολύ βόρεια σε σχέση με την Ιερουσαλήμ και την περιοχή που κατείχε ο Ιούδας και ο Συμεών. Μια τέτοια άποψη προϋποθέτει ότι ο Αδωνί-βεζέκ κατέβηκε Ν προκειμένου να ενωθεί με άλλες χαναανιτικές δυνάμεις αλλά ήρθε αντιμέτωπος με τον Ιούδα και τον Συμεών, καταδιώχθηκε προς το Β μέχρι τη Βεζέκ και ηττήθηκε εκεί. Ωστόσο, τα συμφραζόμενα φαίνεται να υποδεικνύουν μια τοποθεσία στην ευρύτερη περιοχή της Ιερουσαλήμ. Με βάση αυτές τις παραμέτρους, μια τρέχουσα εκδοχή τοποθετεί τη Βεζέκ, την πόλη του Αδωνί-βεζέκ, στην περιοχή της Σεφηλά, στη θέση Χίρμπετ Μπέζκα, περίπου 5 χλμ. ΒΑ της Γεζέρ.

2. Η τοποθεσία όπου ο Σαούλ συγκέντρωσε τους γιους του Ισραήλ και του Ιούδα για να πολεμήσουν εναντίον των Αμμωνιτών οι οποίοι είχαν στρατοπεδεύσει εναντίον της Ιαβείς της Γαλαάδ. (1Σα 11:8-11) Το γεγονός ότι αυτή η τοποθεσία απείχε από την Ιαβείς μόνο μιας νύχτας οδοιπορία τεκμηριώνει την άποψη ότι βρισκόταν στο σημερινό Χίρμπετ Ίμπζικ, 21 χλμ. ΒΑ της Συχέμ. Ένα βουνό Δ του Χίρμπετ Ίμπζικ υψώνεται 713 μ. πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας και ενδεχομένως να ήταν κατάλληλο μέρος για να συγκεντρώσει εκεί ο Σαούλ τις δυνάμεις του.

ΒΕΘΟΥΛ

Βλέπε ΒΑΘΟΥΗΛ Αρ. 2.

ΒΕΛΑ

(Βελά).

1. Ο πρωτότοκος γιος του Βενιαμίν και ένα από τα μέλη του σπιτικού του Ιακώβ που «ήρθαν στον Ιακώβ στην Αίγυπτο». Έγινε κεφαλή της οικογένειας των Βελαϊτών.—Γε 46:8, 21, 26· Αρ 26:38· 1Χρ 7:6· 8:1-5.

2. Γιος του Βεώρ και ο πρώτος κατονομαζόμενος βασιλιάς του Εδώμ. Πολύ προτού αποκτήσει βασιλιά ο Ισραήλ, ο Βελά βασίλευε στην πρωτεύουσά του τη Διναβά.—Γε 36:31, 32· 1Χρ 1:43.

3. Γιος του Αζάζ από τη φυλή του Ρουβήν.—1Χρ 5:3, 8.

4. Ένα άλλο όνομα, προφανώς προγενέστερο, της πόλης Σηγώρ, η οποία αναφέρεται μαζί με άλλες πόλεις της κοιλάδας που μνημονεύεται στα εδάφια Γένεση 14:2, 8.—Βλέπε ΣΗΓΩΡ.

ΒΕΛΑΪΤΕΣ

(Βελαΐτες) [Του (Από τον) Βελά].

Οικογένεια καταγόμενη από τον Βελά, τον πρωτότοκο του Βενιαμίν.—Αρ 26:38.

ΒΕΛΙΑΛ

(Βελίαλ) [εβρ. προέλευσης· σημαίνει «Άχρηστος»· σύνθετο των λέξεων μπελί («δεν, χωρίς») και για‛άλ («ωφελώ· είμαι ωφέλιμος»)].

Η ιδιότητα ή η κατάσταση του να είναι κάποιος ανώφελος, ποταπός, άχρηστος. Η εβραϊκή λέξη μπελιγιά‛αλ χρησιμοποιείται για ιδέες, λόγια και βουλές (Δευ 15:9· Ψλ 101:3· Να 1:11), για συμφορές (Ψλ 41:8) και, συχνότερα, για άχρηστους ανθρώπους του χειρίστου είδους—παραδείγματος χάρη, για ανθρώπους που θα ενθάρρυναν τη λατρεία άλλων θεών (Δευ 13:13), για τους άντρες του Βενιαμίν που διέπραξαν το σεξουαλικό έγκλημα στη Γαβαά (Κρ 19:22-27· 20:13), για τους πονηρούς γιους του Ηλεί (1Σα 2:12), για τον θρασύ Νάβαλ (1Σα 25:17, 25), για όσους εναντιώνονταν στον χρισμένο του Θεού, τον Δαβίδ (2Σα 20:1· 22:5· 23:6· Ψλ 18:4), για τους άχρηστους συντρόφους του Ιεροβοάμ (2Χρ 13:7), για τους ανθρώπους της Ιεζάβελ που συνωμότησαν σε βάρος του Ναβουθέ (1Βα 21:10, 13) και γενικότερα για ανθρώπους που προκαλούν φιλονικίες (Παρ 6:12-14· 16:27· 19:28). Ο Ιεχωβά, αφήνοντας να εννοηθεί ότι η ισχύς των εχθρών δεν θα παρεμπόδιζε πλέον το λαό του να ασκεί την αληθινή λατρεία στον τόπο του, δήλωσε μέσω του προφήτη του: «Δεν θα ξαναπεράσει πια μέσα από εσένα άχρηστος άνθρωπος. Θα εκκοπεί ολοκληρωτικά».—Να 1:15· βλέπε επίσης 1Σα 1:16· 10:27· 30:22· Ιωβ 34:18.

Τον πρώτο αιώνα, όταν άρχισε και πάλι η συγγραφή της Αγίας Γραφής, η λέξη «Βελίαλ» χρησιμοποιούνταν ως όνομα για τον Σατανά. Επομένως, στο εδάφιο 2 Κορινθίους 6:15 όπου ο Παύλος, παραθέτοντας μια σειρά από παράλληλες αντιθέσεις, έγραψε: «Τι αρμονία υπάρχει μεταξύ του Χριστού και του Βελίαλ;», ο «Βελίαλ», όπως συμπεραίνεται συνήθως, είναι ο Σατανάς. Η συριακή Πεσίτα λέει σε αυτό το εδάφιο «του Σατανά».

ΒΕΛΟΝΑ

Λεπτό εργαλείο με αιχμηρή απόληξη στο ένα άκρο του και οπή, το λεγόμενο μάτι, στο άλλο. Χρησιμοποιούνταν για ράψιμο με κλωστή (ή με μικρές δερμάτινες λωρίδες σε κάποιες περιπτώσεις) και για κέντημα. (Εξ 28:6· 35:34, 35· Εκ 3:7· Λου 5:36) Παρότι σε κάποιες αρχαίες τοποθεσίες έχουν ανακαλυφτεί βελόνες από κόκαλο, και μερικές από ελεφαντόδοντο, οι βελόνες που χρησιμοποιούσαν γενικά ήταν μπρούντζινες. Αυτές έμοιαζαν πολύ με τις σύγχρονες βελόνες. Στην Παλαιστίνη έχουν βρεθεί μπρούντζινες βελόνες μήκους 4 ως 14 εκ. περίπου. Μερικές αιγυπτιακές μπρούντζινες βελόνες είχαν μήκος από 8 μέχρι 9 εκ.

Βλέπε επίσης ΤΡΥΠΑ ΤΗΣ ΒΕΛΟΝΑΣ.

ΒΕΛΟΣ

Βλέπε ΟΠΛΑ, ΠΑΝΟΠΛΙΑ.

ΒΕΝ

[Γιος].

1. Λευίτης μουσικός των ημερών του Δαβίδ ο οποίος συνόδευσε την κιβωτό της διαθήκης στην Ιερουσαλήμ.—1Χρ 15:15, 18.

2. Το πρόθημα βεν [μπεν στην εβραϊκή] εμφανίζεται πολλές φορές σε ονόματα όπως το «Βενιαμίν» (που σημαίνει «Γιος του Δεξιού Χεριού») ή το «Βεν-αμμί» (που σημαίνει «Γιος του Λαού Μου [δηλαδή των συγγενών μου]»). Αντιστοιχεί με το βαρ [μπαρ στην αραμαϊκή] που εμφανίζεται σε αραμαϊκά ονόματα όπως το «Βαρνάβας» (που σημαίνει «Γιος Παρηγοριάς»). (Πρ 4:36) Επίσης, χρησιμοποιείται συχνά για να προσδιορίσει και άλλου είδους σχέσεις εκτός από τη γονική σχέση, όπως τη φυλή: «γιοι του [μπενέχ] Ισραήλ», “γιοι των Χουσιτών” (2Χρ 35:17· Αμ 9:7)· την τοποθεσία: «γιοι της διοικητικής περιφέρειας» (Εσδ 2:1) ή την κατάσταση: «γιοι της νεότητας», “γιοι της αδικίας” (Ψλ 127:4· Ωσ 10:9).

ΒΕΝ-ΑΔΑΔ

(Βεν-αδάδ) [Γιος του Αδάδ].

Το όνομα τριών βασιλιάδων της Συρίας που αναφέρονται στο Βιβλικό υπόμνημα. Ο Αδάδ ήταν ο θεός της θύελλας ο οποίος λατρευόταν σε όλη τη Συρία και σε άλλες κοντινές περιοχές.

1. Ο πρώτος βασιλιάς της Συρίας τον οποίο το Βιβλικό υπόμνημα ονομάζει Βεν-αδάδ ήταν γιος του Ταβριμμών και εγγονός του Εζιών. Είχε συνάψει διαθήκη με τον Βασιλιά Βαασά του Ισραήλ, αλλά ο Βασιλιάς Ασά του Ιούδα, θορυβημένος από το γεγονός ότι ο Βαασά άρχισε να οχυρώνει τη Ραμά λίγα μόλις χιλιόμετρα Β της Ιερουσαλήμ, δωροδόκησε τον Βεν-αδάδ να διαλύσει τη διαθήκη του και να επιτεθεί στο βόρειο βασίλειο ώστε να αναγκάσει τον Βαασά να αποσυρθεί. Με αντάλλαγμα τους βασιλικούς θησαυρούς του Ιούδα καθώς και θησαυρούς από το αγιαστήριο του ναού, ο Βεν-αδάδ εισέβαλε στον Ισραήλ και κατέλαβε διάφορες πόλεις στην περιοχή του Νεφθαλί και της Θάλασσας της Γαλιλαίας. Όπως αναμενόταν, ο Βαασά αποσύρθηκε στην πρωτεύουσά του τη Θερσά. (1Βα 15:16-21· 2Χρ 16:1-6) Το γεγονός αυτό έλαβε χώρα γύρω στο 962 Π.Κ.Χ. (το «τριακοστό έκτο έτος» στο εδάφιο 2 Χρονικών 16:1 προφανώς αναφέρεται στο 36ο έτος από τη διαίρεση του βασιλείου το 997 Π.Κ.Χ.).—Βλέπε ΑΣΑ Αρ. 1.

2. Επόμενη μνεία Σύριου βασιλιά με το όνομα Βεν-αδάδ έχουμε την εποχή που βασίλευε στον Ισραήλ ο Αχαάβ (περ. 940-920 Π.Κ.Χ.). Περίπου πέντε χρόνια πριν από το θάνατο του Αχαάβ, «ο Βεν-αδάδ, ο βασιλιάς της Συρίας», οδήγησε τις συνδυασμένες δυνάμεις 32 βασιλιάδων, προφανώς υποτελών, εναντίον της Σαμάρειας, πολιορκώντας την πόλη και απαιτώντας από τον Βασιλιά Αχαάβ να παραδοθεί άνευ όρων. (1Βα 20:1-6) Ο Αχαάβ συγκάλεσε σε συμβούλιο τους πρεσβυτέρους του τόπου οι οποίοι του συνέστησαν να προβάλει αντίσταση. Στη συνέχεια, ενώ οι συριακές δυνάμεις ετοιμάζονταν να επιτεθούν στην πόλη και ενώ ο Βεν-αδάδ και οι άλλοι βασιλιάδες έπιναν και μεθούσαν στις σκηνές που είχαν στήσει, ο Αχαάβ, ακολουθώντας τη θεϊκή συμβουλή, χρησιμοποίησε ένα στρατήγημα για να επιτεθεί αιφνιδιαστικά στο συριακό στρατόπεδο και κατάφερε να τους κατατροπώσει.—1Βα 20:7-21.

Ο Βεν-αδάδ, υιοθετώντας τη θεωρία των συμβούλων του ότι ο Ιεχωβά ήταν «Θεός των βουνών», άρα μπορούσαν να νικήσουν τους Ισραηλίτες σε πεδινή γη, το επόμενο έτος οδήγησε το στρατό του στην Αφέκ, μια πόλη που προφανώς βρισκόταν Α της Θάλασσας της Γαλιλαίας. (Βλέπε ΑΦΕΚ Αρ. 5.) Οι συριακές δυνάμεις είχαν ανασυνταχθεί και οι 32 βασιλιάδες που ήταν επικεφαλής των στρατευμάτων είχαν αντικατασταθεί από κυβερνήτες, προφανώς με τη σκέψη ότι οι κυβερνήτες θα πολεμούσαν πιο ενωμένα και πειθαρχημένα και ότι ίσως είχαν ισχυρότερο κίνητρο για προαγωγή σε ανώτερη θέση από ό,τι οι πιο ανεξάρτητοι βασιλιάδες. Ωστόσο, οι θρησκευτικές και στρατιωτικές θεωρίες του Βεν-αδάδ αποδείχτηκαν άχρηστες μπροστά στις ισραηλιτικές δυνάμεις που, αν και πολύ μικρότερες, προειδοποιήθηκαν από έναν προφήτη για την επίθεση και είχαν την υποστήριξη του Βασιλιά του σύμπαντος, του Ιεχωβά Θεού. Οι συριακές δυνάμεις κατασυντρίφτηκαν και ο Βεν-αδάδ κατέφυγε στην Αφέκ. Ωστόσο, ο Αχαάβ άφησε αυτόν τον επικίνδυνο εχθρό να φύγει ελεύθερος, αρκούμενος στην εξής υπόσχεσή του: «Τις πόλεις που πήρε ο πατέρας μου από τον πατέρα σου θα τις επιστρέψω· και θα ορίσεις δρόμους για τον εαυτό σου στη Δαμασκό, όπως όρισε ο πατέρας μου στη Σαμάρεια».—1Βα 20:22-34.

Υπάρχει αρκετή αντιγνωμία ως προς το αν αυτός ο Βεν-αδάδ είναι το ίδιο πρόσωπο με τον Σύριο βασιλιά των ημερών του Βαασά και του Ασά ή αν είναι γιος ή εγγονός αυτού του βασιλιά. Για να είναι ο Βεν-αδάδ Α΄ (της εποχής του Ασά) το ίδιο πρόσωπο με τον Βεν-αδάδ της εποχής του Αχαάβ ή ακόμη και του Ιωράμ (περ. 917-905 Π.Κ.Χ.) θα πρέπει να κυβέρνησε 45 χρόνια ή και περισσότερο. Αυτό, βέβαια, δεν είναι αδύνατον.

Ωστόσο, αυτοί που πιστεύουν ότι ο Σύριος βασιλιάς της εποχής του Αχαάβ πρέπει να αποκαλείται Βεν-αδάδ Β΄ επικαλούνται την υπόσχεση που έδωσε ο Βεν-αδάδ στον Αχαάβ, η οποία παρατίθεται παραπάνω. (1Βα 20:34) Φαινομενικά, η εντύπωση που δίνεται είναι ότι ο πατέρας του Βεν-αδάδ είχε πάρει κάποιες πόλεις από τον Αμρί, τον πατέρα του Αχαάβ. Αν, όμως, η κατάληψη που εννοείται εδώ είναι αυτή που έγινε από τον Βεν-αδάδ Α΄ στη διάρκεια της βασιλείας του Βαασά, αυτό θα σήμαινε ότι ο Βεν-αδάδ Α΄ ήταν ο πατέρας (ή ίσως ο προκάτοχος απλώς) του Βεν-αδάδ Β΄ της εποχής του Αχαάβ. Παρόμοια, ο «πατέρας» του Αχαάβ θα μπορούσε να είναι ένας προκάτοχός του στο βασιλικό θρόνο, έστω και αν δεν ήταν φυσικός πρόγονός του.—Βλέπε ΒΑΛΤΑΣΑΡ.

Εντούτοις, το ότι η υπόσχεση του Βεν-αδάδ στον Αχαάβ ανέφερε τη Σαμάρεια φαίνεται να περιορίζει την κατάκτηση των ισραηλιτικών πόλεων από τους Συρίους στη βασιλεία του Αμρί, δεδομένου ότι η Σαμάρεια χτίστηκε από αυτόν και έκτοτε έγινε πρωτεύουσα του Ισραήλ. Οι “δρόμοι” που ορίστηκαν αποσκοπούσαν προφανώς στη δημιουργία παζαριών, ή αγορών, για την προώθηση εμπορικών συμφερόντων.

Ανεξάρτητα από το χρόνο και τις συνθήκες κατάληψης των ισραηλιτικών πόλεων, οι Γραφικές αποδείξεις φαίνεται να μαρτυρούν ότι την εποχή του Αχαάβ κυβερνούσε διαφορετικός Βεν-αδάδ, και έτσι αυτός μπορεί να αναφέρεται ως Βεν-αδάδ Β΄. Φαίνεται ότι η υπόσχεση του Βεν-αδάδ πως θα επέστρεφε τις πόλεις που είχε πάρει από τον Ισραήλ ο πατέρας του δεν εκπληρώθηκε πλήρως, διότι το τελευταίο έτος της βασιλείας του Αχαάβ, αυτός ο βασιλιάς του Ισραήλ σύναψε συμμαχία με τον Ιωσαφάτ σε μια μάταιη προσπάθειά του να ανακτήσει τη Ραμώθ-γαλαάδ (Α του Ιορδάνη) από τους Συρίους. Ο Βεν-αδάδ Β΄ είναι προφανώς ο ανώνυμος «βασιλιάς της Συρίας» που διέταξε «τους τριάντα δύο αρχηγούς των αρμάτων του» να επικεντρώσουν την επίθεσή τους στον Αχαάβ στη διάρκεια εκείνης της μάχης. (1Βα 22:31-37) Πρέπει επίσης να είναι ο βασιλιάς που έστειλε το λεπρό αρχηγό του στρατεύματός του, τον Νεεμάν, να θεραπευτεί από τον Ελισαιέ στη διάρκεια της βασιλείας του Ιωράμ. Ο Σύριος βασιλιάς λάτρευε τον θεό Ριμμών (του οποίου το όνομα περιέχεται στο όνομα του Ταβριμμών, του πατέρα του Βεν-αδάδ Α΄).—2Βα 5:1-19.

Παρά τη θεραπεία του στρατηγού του, ο Βεν-αδάδ παρέμεινε εχθρικός απέναντι στον Ισραήλ και έστελνε στρατεύματα εισβολής στον Ισραήλ. (2Βα 6:8· παράβαλε εδάφιο 23.) Ωστόσο, ο Ελισαιέ προειδοποιούσε κάθε φορά το βασιλιά του Ισραήλ, ενημερώνοντάς τον εκ των προτέρων για το δρομολόγιο που ακολουθούσαν τα στρατεύματα εισβολής, με αποτέλεσμα να αρχίσει ο Βεν-αδάδ να υποπτεύεται ότι υπήρχε προδότης ανάμεσα στους υπηρέτες του. Όταν έμαθε ότι ο Ελισαιέ ήταν αυτός που ενημέρωνε το βασιλιά του Ισραήλ για “όσα έλεγε ο Βεν-αδάδ στο εσωτερικό του υπνοδωμάτιο”, ο Σύριος βασιλιάς έστειλε μια ισχυρή στρατιωτική δύναμη να συλλάβει τον Ελισαιέ στη Δωθάν. Ωστόσο, ο Ελισαιέ ζήτησε να παταχθούν θαυματουργικά τα στρατεύματα με μια μορφή τύφλωσης, πράγμα που έγινε, και τους οδήγησε στο μέσο της πρωτεύουσας του Ισραήλ, της Σαμάρειας. Αυτό το γεγονός, σε συνδυασμό ίσως με την ελεήμονα μεταχείριση που επιφυλάχθηκε στους Συρίους εκεί και την απελευθέρωσή τους, σταμάτησε προσωρινά τις ληστρικές επιδρομές, αν και δεν εξάλειψε την επιθετική στάση του Βεν-αδάδ.—2Βα 6:9-23.

Όντας ακόμη αποφασισμένος να ανατρέψει το βασίλειο του Ισραήλ, ο Βεν-αδάδ συγκέντρωσε αργότερα τις δυνάμεις του και πολιόρκησε τη Σαμάρεια προκαλώντας ακραίες συνθήκες πείνας. (2Βα 6:24-29) Ωστόσο, όταν ο Ιεχωβά έκανε να ακουστεί κάποιο βράδυ στο συριακό στρατόπεδο ο ήχος ενός μεγάλου στρατεύματος που πλησίαζε, αυτοί έσπευσαν να συμπεράνουν ότι ο Ιωράμ είχε μισθώσει τους Χετταίους και τους Αιγυπτίους για να τον σώσουν, και αμέσως έφυγαν μέσα στο σκοτάδι για τη Συρία, αφήνοντας πίσω όλο τον εξοπλισμό τους και τις προμήθειές τους.—2Βα 7:6, 7.

Ο Βεν-αδάδ Β΄ ήταν άρρωστος στο κρεβάτι όταν ο Ελισαιέ ταξίδεψε στη Δαμασκό προκειμένου να εκτελέσει τη θεϊκή αποστολή που είχε ανατεθεί στον προκάτοχό του τον Ηλία. (1Βα 19:15) Στέλνοντας δώρο στον προφήτη ένα φορτίο 40 καμήλων, ο Βεν-αδάδ ρώτησε να μάθει τι πιθανότητες είχε να αναρρώσει από την ασθένειά του. Η απάντηση του Ελισαιέ, την οποία είπε στον Αζαήλ, έδειξε ότι ο βασιλιάς θα πέθαινε και ότι τη βασιλεία θα την έπαιρνε ο Αζαήλ. Την επόμενη μέρα ο Αζαήλ σκότωσε τον Βεν-αδάδ προκαλώντας του ασφυξία και κατέλαβε το βασιλικό θρόνο.—2Βα 8:7-15.

3. Γιος του Αζαήλ και βασιλιάς της Συρίας. (2Βα 13:3) Ο Βεν-αδάδ Γ΄ προφανώς συνέβαλε μαζί με τον πατέρα του στην καταδυνάστευση του Ισραήλ επί των ημερών του Ιωάχαζ (876–περ. 860 Π.Κ.Χ.) και στην κατάληψη πόλεων του Ισραήλ από τη Συρία. Ωστόσο, ο Ιεχωβά ήγειρε «σωτήρα» για τον Ισραήλ, προφανώς στο πρόσωπο του γιου του Ιωάχαζ, του Ιωάς (περ. 859-845 Π.Κ.Χ.), και του διαδόχου του Ιωάς, του Ιεροβοάμ Β΄ (περ. 844-804 Π.Κ.Χ.). (2Βα 13:4, 5) Σε εκπλήρωση της τελικής προφητείας του Ελισαιέ, ο Ιωάς κατέλαβε και πάλι «από το χέρι του Βεν-αδάδ, του γιου του Αζαήλ, τις πόλεις που είχε πάρει αυτός από το χέρι του Ιωάχαζ», νικώντας τις συριακές δυνάμεις σε τρεις περιπτώσεις. (2Βα 13:19, 23-25) Ο Ιεροβοάμ Β΄ συνέχισε τις νίκες του πατέρα του επί της Συρίας, επαναφέροντας τα όρια του Ισραήλ στην προηγούμενη θέση τους. Κατ’ αυτόν τον τρόπο έγινε σωτήρας για τον Ισραήλ. (2Βα 14:23-27) Ο Βεν-αδάδ Γ΄ δεν αναφέρεται σε σχέση με τις κατακτήσεις του Ιεροβοάμ και ίσως να μη ζούσε τότε.

Η φράση «πυργόσπιτα του Βεν-αδάδ» που χρησιμοποίησε ο προφήτης Αμώς (ο οποίος προφήτευσε στη διάρκεια της βασιλείας του Ιεροβοάμ Β΄), αναφερόμενος στα βασιλικά παλάτια της Δαμασκού (Αμ 1:3-5· παράβαλε 2Βα 16:9), χρησιμοποιήθηκε παρόμοια και από τον Ιερεμία περίπου δύο αιώνες αργότερα.—Ιερ 49:23-27.

Ο Βεν-αδάδ σε Αρχαίες Επιγραφές. Μια επιγραφή του Σαλμανασάρ Γ΄, αφού εξιστορεί κάποια σύγκρουση με τους Συρίους, δηλώνει: «Ο (ίδιος ο) Αδαδέζερ αφανίστηκε. Ο Αζαήλ, ένας κοινός θνητός (κυριολ.: γιος ουτιδανού) άρπαξε το θρόνο». (Αρχαία Κείμενα από την Εγγύς Ανατολή [Ancient Near Eastern Texts], επιμέλεια Τζ. Πρίτσαρντ, 1974, σ. 280) Έτσι λοιπόν, ο Βεν-αδάδ Β΄ φαίνεται ότι αποκαλείται «Αδαδέζερ» (στην ασσυριακή, Αδάδ-ιδρί) από τον Σαλμανασάρ Γ΄.

Η Στήλη Ζακίρ περιγράφει μια απόπειρα αντιποίνων που άρχισε ο «Βαρ-αδάδ, ο γιος του Αζαήλ, βασιλιάς του Αράμ», ως επικεφαλής ενός συνασπισμού Σύριων βασιλιάδων, εναντίον του «Ζακίρ, βασιλιά του Χαμάτ και του Λουάθ», προσθέτοντας έτσι και αρχαιολογική μαρτυρία για την ύπαρξη του Βεν-αδάδ Γ΄, γιου του Αζαήλ.—Αρχαία Κείμενα από την Εγγύς Ανατολή, σ. 655.

Μια στήλη, γνωστή ως Στήλη Μελκάρτ, βρέθηκε το 1940 περίπου 6 χλμ. Β του Χαλεπίου στη βόρεια Συρία και, παρότι η επιγραφή δεν είναι εξ ολοκλήρου αναγνώσιμη, λέει εν μέρει: «Στήλη που έστησε ο Βαρ-αδάδ . . . για τον Κύριό του τον Μελκάρτ». (Αρχαία Κείμενα από την Εγγύς Ανατολή, σ. 655) Το αν ο συγκεκριμένος Βαρ-αδάδ πρέπει να θεωρείται το ίδιο πρόσωπο με τον Βεν-αδάδ Α΄, Β΄, Γ΄ ή κάποιον άλλον Βεν-αδάδ δεν είναι βέβαιο.

ΒΕΝΑΪΑΣ

(Βεναΐας) [Ο Ιεχωβά Έχει Οικοδομήσει].

1. Γιος ενός Λευίτη πρωθιερέα ονόματι Ιωδαέ και πατέρας τουλάχιστον δύο γιων, του Αμμιζαβάδ και του Ιωδαέ. (1Χρ 27:5, 6, 34) Ο Βεναΐας ήταν κραταιός πολεμιστής, εξαιρετικά γενναίος και θαρραλέος, «πιο διακεκριμένος από τους τριάντα» κραταιούς άντρες των δυνάμεων του Δαβίδ, μολονότι «δεν έφτασε τους τρεις».—2Σα 23:20-23.

Ο Βεναΐας εκδήλωσε την ανδρεία του με τρεις τρόπους: πάταξε δύο ισχυρούς ήρωες του Μωάβ, κατέβηκε άφοβα σε έναν νερόλακκο όπου σκότωσε ένα λιοντάρι, και θανάτωσε έναν Αιγύπτιο γίγαντα με το δόρυ του ίδιου του θύματος, ανατρέποντας μια εξαιρετικά μειονεκτική κατάσταση. (1Χρ 11:22-24) Ο Δαβίδ τοποθέτησε αυτόν το θαρραλέο άντρα επικεφαλής της προσωπικής σωματοφυλακής του. (1Χρ 11:24, 25) Οι Χερεθαίοι και οι Φαλεθαίοι, των οποίων ηγούνταν ο Βεναΐας, παρέμειναν όσιοι στο βασιλιά κατά το στασιασμό τόσο του Αβεσσαλώμ όσο και του Αδωνία. (2Σα 8:18· 15:18· 20:23· 1Βα 1:8, 10, 26· 1Χρ 18:17) Επιπλέον, ο Βεναΐας διορίστηκε επικεφαλής της τρίτης από τις υποδιαιρέσεις του στρατού που υπηρετούσαν εκ περιτροπής—μιας δύναμης 24.000 αντρών. (1Χρ 27:5, 6) Στα γηρατειά του Δαβίδ, ο Βεναΐας μαζί με τους Χερεθαίους και τους Φαλεθαίους υποστήριξε την ενθρόνιση του Σολομώντα. (1Βα 1:32-40) Αργότερα, υπό τη βασιλεία του Σολομώντα, ανατέθηκε στον Βεναΐα η εκτέλεση του Αδωνία, του Ιωάβ και του Σιμεΐ, και ο Σολομών τον τοποθέτησε επίσης επικεφαλής του στρατεύματος.—1Βα 2:24, 25, 28-46· 4:4.

2. Ένας από τους κραταιούς άντρες του Δαβίδ, διοικητής της 11ης από τις υποδιαιρέσεις του στρατού που υπηρετούσαν εκ περιτροπής. Πιραθωνίτης από τη φυλή του Εφραΐμ.—2Σα 23:30· 1Χρ 11:31· 27:14.

3. Λευίτης μουσικός που έπαιζε έγχορδο όργανο συνοδεύοντας την κιβωτό της διαθήκης κατά τη μεταφορά της στην Ιερουσαλήμ και την τοποθέτησή της στη σκηνή που είχε ετοιμάσει για αυτήν ο Δαβίδ.—1Χρ 15:18, 20· 16:1, 5.

4. Ιερέας, σαλπιγκτής κατά τη μεταφορά της Κιβωτού στην Ιερουσαλήμ στη διάρκεια της βασιλείας του Δαβίδ.—1Χρ 15:24· 16:6.

5. Λευίτης απόγονος του Ασάφ.—2Χρ 20:14.

6. Συμεωνίτης, πιθανώς σύγχρονος του Βασιλιά Εζεκία.—1Χρ 4:24, 36-43.

7. Λευίτης ο οποίος διορίστηκε από τον Εζεκία να βοηθάει στη διαχείριση των άφθονων συνεισφορών για τον οίκο του Ιεχωβά.—2Χρ 31:12, 13.

8. Πατέρας του Φελατία, ενός από τους πονηρούς άρχοντες που είδε στο όραμά του ο Ιεζεκιήλ.—Ιεζ 11:1, 13.

9, 10, 11, 12. Τέσσερις άντρες οι οποίοι, σύμφωνα με τη νουθεσία του Έσδρα, απέπεμψαν τις αλλοεθνείς συζύγους τους και τους γιους τους. Αυτοί οι τέσσερις ήταν απόγονοι του Φαρώς, του Φαάθ-μωάβ, του Βανί και της Νεβώ αντίστοιχα.—Εσδ 10:25, 30, 34, 35, 43, 44.

ΒΕΝ-ΑΪΛ

(Βεν-αΐλ).

Ένας από τους πέντε άρχοντες τους οποίους έστειλε ο Ιωσαφάτ το τρίτο έτος της βασιλείας του να διδάξουν το Νόμο στους κατοίκους του Ιούδα.—2Χρ 17:7, 9.

ΒΕΝ-ΑΜΜΙ

(Βεν-αμμί) [Γιος του Λαού Μου [δηλαδή των συγγενών μου]].

Γιος του Λωτ από τη νεότερη κόρη του, και επομένως ετεροθαλής αδελφός του Μωάβ. Σύγχρονα ευρήματα πιστοποιούν ότι αυτό το όνομα χρησιμοποιούνταν ευρέως εκείνη την περίοδο. Ο Βεν-αμμί, που ονομάζεται επίσης Αμμών, ήταν ο προπάτορας των Αμμωνιτών.—Γε 19:31-38· βλέπε ΑΜΜΩΝ (Αμμών).

ΒΕΝΕ-ΒΕΡΑΚ

(Βενέ-βεράκ) [Γιοι του Βεράκ].

Πόλη του Δαν που ταυτίζεται με το Ιμπν Ιμπράκ (ή Χεϊρίγιε [Χορβάτ Μπενέ-μπεράκ]), 8 χλμ. ΑΝΑ του Τελ Αβίβ-Γιάφο (της Ιόππης). (Ιη 19:40, 45) Το αραβικό όνομα Ιμπν Ιμπράκ αντιστοιχεί με το εβραϊκό Βενέ-βεράκ. Σε ένα πρίσμα του Σενναχειρείμ, στο οποίο ο αυτοκράτορας αυτός περιγράφει την ασσυριακή εκστρατεία εναντίον του Εζεκία, αναφέρεται ότι ο ίδιος “πολιόρκησε τη Βαιθ-δαγών, την Ιόππη, τη Βαναΐ-Βαρκά [Βενέ-βεράκ], την Αζούρου”.—Αρχαία Κείμενα από την Εγγύς Ανατολή (Ancient Near Eastern Texts), επιμέλεια Τζ. Πρίτσαρντ, 1974, σ. 287.

ΒΕΝΕ-ΙΑΑΚΑΝ

(Βενέ-ιαακάν) [Γιοι του Ιαακάν].

Σταθμός των Ισραηλιτών κατά την οδοιπορία τους στην έρημο. (Αρ 33:31, 32) Ο Ιαακάν φαίνεται πως είναι ο Ακάν των εδαφίων Γένεση 36:27 και 1 Χρονικών 1:42 (όπου το Μασοριτικό κείμενο λέει «Ιαακάν»). Η αφήγηση στο βιβλίο των Αριθμών αναφέρει ότι οι Ισραηλίτες «αναχώρησαν από τη Μοσερώθ και στρατοπέδευσαν στη Βενέ-ιαακάν. Έπειτα αναχώρησαν από τη Βενέ-ιαακάν και στρατοπέδευσαν στην Ωρ-αγγιδγάδ».

Στο εδάφιο Δευτερονόμιο 10:6 αναφέρεται η Βηρώθ Βενέ-ιαακάν σε συσχετισμό με τη «Μοσερά» (ενικός αριθμός της λέξης Μοσερώθ), γεγονός που υποδηλώνει πιθανότατα ότι η Βηρώθ Βενέ-ιαακάν (τοπωνύμιο που σημαίνει «Πηγάδια των Γιων του Ιαακάν») είναι η ίδια τοποθεσία με τη Βενέ-ιαακάν. Ωστόσο, η αφήγηση στο Δευτερονόμιο αναφέρει τα στάδια της πορείας του Ισραήλ με αντίστροφη σειρά από ό,τι η αφήγηση των Αριθμών, δηλώνοντας ότι «οι γιοι του Ισραήλ αναχώρησαν από τη Βηρώθ Βενέ-ιαακάν για τη Μοσερά». Αν ληφθούν υπόψη τα πολλά χρόνια που έζησαν οι Ισραηλίτες στην έρημο, είναι πολύ πιθανό να πέρασαν δύο φορές από εκείνη την περιοχή. Όπως αναφέρει το σύγγραμμα Η Πεντάτευχος και τα Χαφτορά (The Pentateuch and Haftorahs) σε σχέση με αυτό το εδάφιο: «Μια πιθανή εξήγηση είναι ότι οι Ισραηλίτες, αφού ακολούθησαν νότια κατεύθυνση προς τη γη του Εδώμ, χρειάστηκε να κάνουν απότομα μεταβολή προς τα βόρεια». (Επιμέλεια Τζ. Χερτζ, Λονδίνο, 1972) Ίσως χρειάστηκε να ξανακάνουν την ίδια διαδρομή για κάποια μικρή απόσταση και να πάνε και πάλι σε μερικά μέρη από τα οποία είχαν περάσει, αυτή τη φορά με την αντίστροφη σειρά. Αξίζει να σημειωθεί ότι το υπόμνημα του Δευτερονομίου (10:6) αναφέρει το θάνατο του Ααρών αμέσως μετά τη μνεία για τη στάση στη Μοσερά, ενώ η αφήγηση στους Αριθμούς (33:31-39) περιγράφει τις μετακινήσεις των Ισραηλιτών προς την Εσιών-γεβέρ και έπειτα ΒΔ προς την Κάδης, προτού ασχοληθεί με το θάνατο του Ααρών. Αυτό, σε συνδυασμό με τη μακρά περίοδο ετών που περιλαμβάνεται, οπωσδήποτε αφήνει το περιθώριο να έκαναν μέχρις ενός σημείου την ίδια διαδρομή αντίστροφα, αν όντως έγινε κάτι τέτοιο.

Η Βενέ-ιαακάν (Βηρώθ Βενέ-ιαακάν) ταυτίζεται συνήθως με μια τοποθεσία λίγα χιλιόμετρα Β της Κάδης-βαρνή.—Βλέπε ΒΗΡΩΘ ΒΕΝΕ-ΙΑΑΚΑΝ.

ΒΕΝ-ΖΩΧΕΘ

(Βεν-ζωχέθ) [Γιος του Ζωχέθ].

Συγκαταλέγεται ανάμεσα στους απογόνους του Ιούδα ως γιος του Ιεσεί και αδελφός του Ζωχέθ. Αλλά εφόσον το πρόθημα (Βεν-) του ονόματός του σημαίνει «γιος τού», ίσως να ήταν γιος του Ζωχέθ και εγγονός του Ιεσεί.—1Χρ 4:20.

ΒΕΝΙΑΜΙΝ

(Βενιαμίν) [Γιος του Δεξιού Χεριού].

1. Ο 12ος γιος του Ιακώβ και αμφιθαλής αδελφός του Ιωσήφ. Ο Βενιαμίν φαίνεται ότι ήταν ο μόνος γιος του Ιακώβ που γεννήθηκε στη γη Χαναάν, ενώ οι άλλοι γιοι γεννήθηκαν στην Παδάν-αράμ. (Γε 29:31–30:25· 31:18) Η Ραχήλ γέννησε τον Βενιαμίν, το δεύτερο γιο της, στο δρόμο από τη Βαιθήλ για την Εφράθ (τη Βηθλεέμ), φέρνοντας σε πέρας τη δύσκολη γέννα με τίμημα τη ζωή της. Ενώ πέθαινε, ονόμασε αυτόν το γιο Βεν-ονί, που σημαίνει «Γιος του Πένθους Μου». Ο θλιμμένος σύζυγός της, όμως, τον ονόμασε μετέπειτα Βενιαμίν, που σημαίνει «Γιος του Δεξιού Χεριού».—Γε 35:16-19· 48:7.

Από τη γέννησή του μέχρι και μετά την πώληση του αδελφού του τού Ιωσήφ σε δουλεία στην Αίγυπτο, δεν μας λέγεται τίποτα περισσότερο για τον Βενιαμίν. Επειδή ήταν ο νεότερος γιος του Ιακώβ από την αγαπημένη του σύζυγο, τη Ραχήλ (Γε 44:20), ο πατέρας του προφανώς εκδήλωνε μεγάλη στοργή για αυτόν, ιδιαίτερα τώρα που πίστευε ότι ο Ιωσήφ ήταν νεκρός. Γι’ αυτό, ο Ιακώβ ήταν εξαιρετικά απρόθυμος να αφήσει τον Βενιαμίν να πάει με τους αδελφούς του στην Αίγυπτο, και το έκανε αυτό μόνο αφού έγινε μεγάλη προσπάθεια για να τον πείσουν. (Γε 42:36-38· 43:8-14) Πρέπει να σημειωθεί ότι, αν και ο Ιούδας σε εκείνη την περίσταση χαρακτήρισε τον Βενιαμίν «αγόρι», ο Βενιαμίν τότε ήταν ήδη νεαρός άντρας. Το υπόμνημα στα εδάφια Γένεση 46:8, 21 παρουσιάζει τον Βενιαμίν ως πατέρα παιδιών την εποχή που ο Ιακώβ πήγε να κατοικήσει στην Αίγυπτο. Παρ’ όλα αυτά, ήταν το αγαπημένο «παιδί των γηρατειών» του Ιακώβ, το οποίο αποτελούσε για τον ηλικιωμένο γονέα στήριγμα από πολλές απόψεις. (Γε 44:20-22, 29-34) Και ο Ιωσήφ επίσης εκδήλωσε βαθιά στοργή για το νεότερο αδελφό του.—Γε 43:29-31, 34.

Η γενεαλογία των απογόνων του Βενιαμίν παρουσιάζεται σε αρκετές περικοπές, μερικές από τις οποίες είναι προφανώς πληρέστερες από άλλες. Το εδάφιο Γένεση 46:21 απαριθμεί δέκα άτομα ως “γιους του Βενιαμίν”, και η απουσία των ονομάτων αρκετών από αυτούς σε μετέπειτα καταλόγους έχει κάνει μερικούς να υποθέσουν ότι ορισμένοι γιοι πιθανόν να πέθαναν σε νεαρή ηλικία ή να μην απέκτησαν γιους από τους οποίους προήλθαν οικογενειακές γραμμές. Υπάρχουν κάποιες προφανείς παραλλαγές στον τρόπο γραφής των ονομάτων που εμφανίζονται σε αυτούς τους καταλόγους (παράβαλε Εχί, Αχιράμ, Αχαρά), και κάποια από τα άτομα που απαριθμούνται στο εδάφιο Γένεση 46:21 ίσως να είναι απλώς απόγονοι. (Αρ 26:38-40· 1Χρ 7:6· 8:1) Έχουν εγερθεί αντιρρήσεις για το κατά πόσον θα ήταν δυνατόν να έχει ο Βενιαμίν τόσο πολλούς γιους ή ακόμη και εγγονούς εκείνη την εποχή, αλλά θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας πως το γεγονός ότι αυτά τα άτομα συγκαταλέγονται στις «ψυχές που ήρθαν στον Ιακώβ στην Αίγυπτο» δεν σημαίνει κατ’ ανάγκην ότι γεννήθηκαν πριν από αυτή καθαυτή την είσοδο στη χώρα. Ίσως να «ήρθαν στην Αίγυπτο» με το να γεννηθούν εκεί στη διάρκεια της 17ετούς παραμονής του Ιακώβ στην Αίγυπτο πριν από το θάνατό του, όπως ακριβώς οι δύο γιοι του Ιωσήφ που γεννήθηκαν εκεί συγκαταλέγονται στις «ψυχές του οίκου του Ιακώβ που ήρθαν στην Αίγυπτο». (Γε 46:26, 27) Τον καιρό του θανάτου του πατέρα του, ο Βενιαμίν ήταν προφανώς πάνω από 40 χρονών, και επομένως ήταν σε ηλικία να έχει εγγόνια.

Η γονική ευλογία που δόθηκε στον Βενιαμίν ως την κεφαλή μιας από τις 12 φυλές του Ισραήλ εξετάζεται παρακάτω.—Γε 49:27, 28.

2. Το όνομα Βενιαμίν προσδιορίζει επίσης τη φυλή που προήλθε από το γιο του Ιακώβ η οποία, τον καιρό της Εξόδου από την Αίγυπτο, είχε τα λιγότερα άρρενα μέλη (μετά τη φυλή του Μανασσή) από όλες τις φυλές. (Αρ 1:36, 37) Στην απογραφή που έλαβε χώρα αργότερα στις Πεδιάδες του Μωάβ, η φυλή του Βενιαμίν ανέβηκε στην έβδομη θέση. (Αρ 26:41) Όταν στρατοπέδευαν στην έρημο, η φυλή αυτή κατέλυε Δ της σκηνής της μαρτυρίας μαζί με τις φυλές που κατάγονταν από τους γιους του Ιωσήφ, τον Μανασσή και τον Εφραΐμ, και αυτή η τρίφυλη υποδιαίρεση προχωρούσε τρίτη κατά σειρά στην οδοιπορία.—Αρ 2:18-24.

Μέσα στη Χαναάν, η περιοχή που παραχωρήθηκε στη φυλή του Βενιαμίν βρισκόταν μεταξύ των περιοχών του Εφραΐμ και του Ιούδα, ενώ Δ συνόρευε με την περιοχή του Δαν. Το βόρειο σύνορό της ξεκινούσε από τον Ιορδάνη Ποταμό κοντά στην Ιεριχώ, διέσχιζε την ορεινή περιοχή δίπλα στη Βαιθήλ και συνέχιζε προς τα δυτικά ως ένα σημείο κοντά στην Κάτω Βαιθ-ορών. Από εκεί, το δυτικό σύνορό της κατέβαινε στην Κιριάθ-ιαρίμ και κατόπιν, στο Ν, έστριβε προς τα ανατολικά και περνούσε από την Ιερουσαλήμ διασχίζοντας την Κοιλάδα του Εννόμ, κατέβαινε ελικοειδώς μέσα από τις απόκρημνες ανατολικές πλαγιές και κατέληγε ξανά στον Ιορδάνη, στο βόρειο άκρο της Νεκράς Θαλάσσης—οπότε ο Ιορδάνης Ποταμός αποτελούσε το ανατολικό σύνορό της. (Ιη 18:11-20· παράβαλε με το βόρειο όριο του Ιούδα στα εδάφια Ιη 15:5-9 και το νότιο όριο “των γιων του Ιωσήφ” στα εδάφια Ιη 16:1-3.) Από Β προς Ν η περιοχή ήταν περίπου 19 χλμ. και από Α προς Δ περίπου 45 χλμ. Με εξαίρεση το τμήμα της Κοιλάδας του Ιορδάνη γύρω από την όαση της Ιεριχώς, αυτή η περιοχή ήταν λοφώδης και κακοτράχαλη, μολονότι διέθετε μερικά εύφορα τμήματα στις δυτικές πλαγιές. Οι κοιλάδες των χειμάρρων που κατευθύνονταν δυτικά προς την πεδιάδα της Φιλιστίας και ανατολικά προς τον Ιορδάνη καθιστούσαν αυτή την περιοχή κύρια οδό πρόσβασης στα ορεινά μέρη, τόσο για εμπορικούς όσο και για στρατιωτικούς σκοπούς. Κατά την αρχική περίοδο της βασιλείας του Σαούλ οι πολεμικές δυνάμεις των Φιλισταίων έκαναν εφόδους σε αυτή την περιοχή, λεηλατώντας όποτε ήθελαν τους Ισραηλίτες με ορμητήριο το στρατόπεδό τους στη Μιχμάς, λίγο βορειότερα από την έδρα του Σαούλ τη Γαβαά, μέχρις ότου ο άθλος του Ιωνάθαν στη Μιχμάς έδωσε το έναυσμα για την κατατρόπωση των Φιλισταίων και τη φυγή τους πίσω στις παράκτιες πεδιάδες.—1Σα 13:16-18· 14:11-16, 23, 31, 46.

Μερικές από τις εξέχουσες πόλεις που αναφέρεται ότι παραχωρήθηκαν αρχικά στον Βενιαμίν είναι η Ιεριχώ, η Βαιθήλ, η Γαβαών, η Γαβαά και η Ιερουσαλήμ. Ωστόσο, η κατάκτηση της Βαιθήλ επιτεύχθηκε από τον οίκο του Ιωσήφ. Μεταγενέστερα, η Βαιθήλ έγινε εξέχουσα πόλη του γειτονικού Εφραΐμ και κέντρο της παγανιστικής μοσχολατρίας. (Κρ 1:22· 1Βα 12:28, 29· βλέπε ΒΑΙΘΗΛ Αρ. 1.) Η Ιερουσαλήμ, μολονότι ανήκε και αυτή στην περιοχή του Βενιαμίν, βρισκόταν στα σύνορα με τη φυλή του Ιούδα, η οποία και την κατέλαβε αρχικά και έκαψε την πόλη. (Κρ 1:8) Ούτε ο Ιούδας, όμως, ούτε ο Βενιαμίν κατόρθωσαν να εκδιώξουν τους Ιεβουσαίους από το οχυρό της Ιερουσαλήμ (Ιη 15:63· Κρ 1:21), και μόνο κατά τη βασιλεία του Δαβίδ τέθηκε υπό πλήρη έλεγχο η πόλη και καταστάθηκε πρωτεύουσα του Ισραήλ.—2Σα 5:6-9.

Στην περίοδο των Κριτών, η φυλή του Βενιαμίν επέδειξε πεισματικό πνεύμα αρνούμενη να παραδώσει τους υπαίτιους ενός αισχρού εγκλήματος που διαπράχθηκε στην πόλη Γαβαά. Αυτό οδήγησε σε εμφύλιο πόλεμο με τις άλλες φυλές, οι οποίες ήταν αποφασισμένες να μην αφήσουν ατιμώρητο το έγκλημα, και είχε ως αποτέλεσμα την παρ’ ολίγον εξόντωση της φυλής του Βενιαμίν. (Κρ 19-21) Ωστόσο, με τη μέθοδο που επινόησαν οι άλλες φυλές για τη διαφύλαξη του Βενιαμίν, αυτή η φυλή αποκαταστάθηκε και αυξήθηκε από περίπου 600 άντρες σε σχεδόν 60.000 πολεμιστές την εποχή της βασιλείας του Δαβίδ.—1Χρ 7:6-12.

Η πολεμική ικανότητα των απογόνων του Βενιαμίν περιγράφηκε παραστατικά στην προφητεία που εξήγγειλε ο Ιακώβ από την επιθανάτια κλίνη του, λέγοντας για τον αγαπημένο του γιο: «Ο Βενιαμίν θα κατασπαράζει σαν λύκος. Το πρωί θα τρώει το ζώο που έχει πιάσει και το βράδυ θα μοιράζει λάφυρα». (Γε 49:27) Οι Βενιαμίτες πολεμιστές ήταν φημισμένοι για την ικανότητα με την οποία χειρίζονταν τη σφεντόνα, σφεντονίζοντας πέτρες είτε με το δεξί χέρι είτε με το αριστερό και πετυχαίνοντας το στόχο «στην τρίχα». (Κρ 20:16· 1Χρ 12:2) Ο αριστερόχειρας Κριτής Αώδ, που φόνευσε τον δυνάστη Βασιλιά Εγλών, ήταν από τον Βενιαμίν. (Κρ 3:15-21) Ας σημειωθεί, επίσης, ότι «το πρωί» της βασιλείας του Ισραήλ η φυλή του Βενιαμίν, αν και «μία από τις μικρότερες φυλές», παρείχε τον πρώτο βασιλιά του Ισραήλ, τον Σαούλ το γιο του Κεις, ο οποίος αποδείχτηκε σφοδρός μαχητής εναντίον των Φιλισταίων. (1Σα 9:15-17, 21) Παρόμοια, «το βράδυ» του έθνους του Ισραήλ, η φυλή του Βενιαμίν παρείχε τη Βασίλισσα Εσθήρ και τον πρωθυπουργό Μαροδοχαίο, οι οποίοι συνέβαλαν στη διάσωση των Ισραηλιτών από αφανισμό την εποχή της Περσικής Αυτοκρατορίας.—Εσθ 2:5-7.

Μολονότι ορισμένοι Βενιαμίτες υποστήριξαν τον Δαβίδ όταν ο Βασιλιάς Σαούλ τον είχε θέσει εκτός νόμου και τον καταδίωκε (1Χρ 12:1-7, 16-18), όταν πέθανε ο Σαούλ η πλειονότητα των μελών της φυλής πρόσφερε αρχικά την υποστήριξή της στο γιο του Σαούλ τον Ις-βοσθέ. (2Σα 2:8-10, 12-16) Έπειτα, όμως, αναγνώρισαν τη βασιλεία του Δαβίδ και έκτοτε έμειναν όσιοι στο βασίλειο του Ιούδα, με σπάνιες εξαιρέσεις. Μερικοί, όπως ο Σιμεΐ και ο Σεβά, συνέχισαν να εκδηλώνουν επαναστατικό πνεύμα, κάτι που κατέληξε στη δημιουργία προσωρινού χάσματος (2Σα 16:5· 20:1-22), αλλά την εποχή της διαίρεσης του έθνους, κατά την οποία η γειτονική φυλή του Εφραΐμ (που καταγόταν από τον ανιψιό του Βενιαμίν) έγινε η εξέχουσα φυλή του βόρειου βασιλείου, η φυλή του Βενιαμίν προσκολλήθηκε πιστά στον Ιούδα αναγνωρίζοντας έτσι την απόφαση του Ιεχωβά.—1Βα 11:31, 32· 12:21· 2Χρ 11:1· Γε 49:8-10.

Μετά την εξορία στη Βαβυλώνα, οι φυλές του Βενιαμίν και του Ιούδα κατείχαν ιδιαίτερα εξέχουσα θέση μεταξύ των αποκαταστημένων Ισραηλιτών στην Παλαιστίνη. (Εσδ 4:1· 10:9) Η όσια συνταύτιση του Βενιαμίν με τον Ιούδα και την Ιερουσαλήμ είχε αναμφίβολα κάποια συμβολή στη θέση που εμφανίζεται να κατέχει ο Βενιαμίν στο όραμα του Ιεζεκιήλ για τη διαμοίραση της γης υπό την υποσχεμένη βασιλεία, στο οποίο όραμα η φυλή του Βενιαμίν τοποθετείται ακριβώς στο νότιο σύνορο «της άγιας συνεισφοράς», ενώ η φυλή του Ιούδα τοποθετείται στο βόρειο σύνορο.—Ιεζ 48:8, 21-23.

Ένας από τους όσιους ακολούθους του Ιησού, “του Λιονταριού που είναι από τη φυλή του Ιούδα”, ήταν ο απόστολος Παύλος, ένας Βενιαμίτης που αποδείχτηκε σφοδρός μαχητής στον πνευματικό πόλεμο εναντίον των ψεύτικων διδασκαλιών και της ψεύτικης λατρείας. (Απ 5:5· Ρω 11:1· Φλπ 3:5) Η φυλή του Βενιαμίν ορθά εκπροσωπείται μεταξύ των φυλών του πνευματικού Ισραήλ.—Απ 7:8.

Αρχαίες επιστολές που βρέθηκαν στη Μάρι, στον ποταμό Ευφράτη, και που ανάγονται στο 18ο αιώνα Π.Κ.Χ., κάνουν λόγο για μια αμείλικτη φυλή νομάδων τους οποίους αποκαλούν Μπινού-γιαμίνα. Αναφορικά με αυτό το όνομα, Το Εικονογραφημένο Λεξικό της Βίβλου (The Illustrated Bible Dictionary) λέει ότι μερικοί μελετητές «έχουν αναζητήσει εδώ τους προγόνους της βιβλικής φυλής, αλλά η διαφορά στην εποχή και στην προέλευση καθιστά κάτι τέτοιο πολύ αβέβαιο».—Επιμέλεια Τζ. Ντάγκλας, 1980, Τόμ. 1, σ. 185.

3. Βενιαμίτης, απόγονος του Ιεδιαήλ μέσω του Βαλαάν.—1Χρ 7:6, 10.

4. Ένας από «τους γιους του Χαρίμ» που εξαπέστειλαν τις αλλοεθνείς συζύγους τους στις ημέρες του Έσδρα. (Εσδ 10:31, 32, 44) Μπορεί να είναι το ίδιο πρόσωπο με τον Βενιαμίν που αναφέρεται στα εδάφια Νεεμίας 3:23 και 12:34, αλλά αυτό είναι αβέβαιο.

ΒΕΝΙΑΜΙΤΕΣ

Βλέπε ΒΕΝΙΑΜΙΝ Αρ. 2.

ΒΕΝΙΝΟΥ

(Βενινού).

Λευίτης, ή κάποιος προπάτοράς του, ο οποίος επικύρωσε με σφραγίδα την «αξιόπιστη συμφωνία» του Νεεμία.—Νε 9:38· 10:1, 13.

ΒΕΝΟ

(Βενό).

Λευίτης της εποχής του Δαβίδ, απόγονος του Μεραρί.—1Χρ 24:20, 26, 27.

ΒΕΝ-ΟΝΙ

(Βεν-ονί) [Γιος του Πένθους Μου].

Το όνομα που έδωσε η Ραχήλ στο δεύτερο γιο της καθώς πέθαινε στη διάρκεια του τοκετού. Ο Ιακώβ τον μετονόμασε σε Βενιαμίν, που σημαίνει «Γιος του Δεξιού Χεριού».—Γε 35:18· βλέπε ΒΕΝΙΑΜΙΝ Αρ. 1.

ΒΕΝ-ΧΑΝΑΝ

(Βεν-χανάν) [Γιος Εκείνου που Δείχνει Εύνοια (Χάρη)· Γιος του Φιλεύσπλαχνου].

Ένας από τους τέσσερις γιους του Σεμιών, απόγονος του Ιούδα.—1Χρ 4:1, 20.

ΒΕΡΑ

(Βερά).

Βασιλιάς των Σοδόμων τον οποίο νίκησαν ο Χοδολλογομόρ και οι σύμμαχοί του στην Κοιλάδα Σιδδίμ. (Γε 14:1-11) Ο Αβραάμ καταδίωξε τους νικητές για να απελευθερώσει τον ανιψιό του τον Λωτ και πήρε πίσω τα λάφυρα, τα οποία και επέστρεψε στο βασιλιά των Σοδόμων αντί να τα κρατήσει για τον εαυτό του. Ο Αβραάμ, όπως είπε, το έκανε αυτό για να μην καυχηθεί ποτέ ο βασιλιάς των Σοδόμων λέγοντας: «Εγώ ήμουν που έκανα πλούσιο τον Άβραμ».—Γε 14:14-24.

ΒΕΡΑΪΑΣ

(Βεραΐας) [Ο Γιαχ Έχει Δημιουργήσει].

Γιος του Σιμεΐ και κεφαλή ενός πατρικού οίκου Βενιαμιτών που ζούσαν στην Ιερουσαλήμ.—1Χρ 8:1, 21, 28.

ΒΕΡΑΧΑ

(Βεραχά) [Ευλογία].

1. Ένας από τους κραταιούς άντρες της φυλής του Βενιαμίν, οι οποίοι ήταν επιδέξιοι στη χρήση του τόξου. Συντάχθηκε με τον Δαβίδ στη Σικλάγ, ενόσω ο Δαβίδ εξακολουθούσε να βρίσκεται κάτω από περιορισμούς εξαιτίας του Σαούλ.—1Χρ 12:1-3.

2. Κοιλάδα στον Ιούδα, ανάμεσα στη Βηθλεέμ και στη Χεβρών. Κατά την τρέχουσα άποψη, ταυτίζεται με το Ουάντι ελ-Αρούμπ, ενώ το όνομα του γειτονικού Χίρμπετ Μπερεϊκούτ (Μπεραχότ) φαίνεται ότι μαρτυρεί την αρχική ονομασία. Αυτή η κοιλάδα εκτείνεται από Α προς Δ, συνδέοντας τη λοφώδη περιοχή του Ιούδα με την έρημο Δ της Αλμυρής Θάλασσας.

Μετά τη θαυματουργική νίκη επί των συνδυασμένων δυνάμεων του Αμμών, του Μωάβ και του Εδώμ, ο Ιωσαφάτ συγκέντρωσε το λαό σε αυτή την κοιλάδα για να ευλογήσουν τον Ιεχωβά, εξού και η ονομασία Βεραχά (δηλαδή «Ευλογία») που δόθηκε σε αυτή την κοιλάδα.—2Χρ 20:26.

ΒΕΡΕΔ

(Βερέδ) [Χαλάζι].

1. Εγγονός του Εφραΐμ μέσω του Σουθαλά.—1Χρ 7:20.

2. Τοποθεσία της νότιας Παλαιστίνης η οποία αναφέρεται στην αφήγηση σχετικά με τη φυγή της Άγαρ από τη Σαραΐ. Το πηγάδι Βηρ-λαχαΐ-ροΐ, στο οποίο σταμάτησε η Άγαρ, βρισκόταν στην έρημο μεταξύ της Βερέδ και της Κάδης, στο δρόμο προς τη Σιουρ. (Γε 16:7, 14) Η έρημος της Σιουρ είναι μια περιοχή ΝΔ της Φιλιστίας, στο δρόμο προς την Αίγυπτο, πράγμα που ίσως υποδεικνύει ότι η Άγαρ επέστρεφε στην πατρίδα της.—Εξ 15:22.

ΒΕΡΕΧΙΑΣ

(Βερεχίας) [Ευλογημένος από τον Ιεχωβά].

1. Γιος του Σιμεά, στη γενεαλογική γραμμή του Λευί μέσω του Γηρσώμ. Ο γιος του Βερεχία, ο Ασάφ, ήταν ένας από τους κυριότερους επικεφαλής των υμνωδών που διόρισε ο Βασιλιάς Δαβίδ, και μέσω αυτού προήλθαν πολλές διαδοχικές γενιές υμνωδών του ναού. Αυτός ο Βερεχίας ίσως να είναι το ίδιο πρόσωπο με τον Αρ. 2.—1Χρ 6:39· 15:17· 25:1-9· Εσδ 2:41· Νε 7:44.

2. Ένας από τους τέσσερις Λευίτες πυλωρούς για την Κιβωτό όταν ο Δαβίδ ήταν βασιλιάς. Ίσως να είναι το ίδιο πρόσωπο με τον Αρ. 1.—1Χρ 15:23, 24.

3. Γιος του Μεσιλλεμώθ. (2Χρ 28:12) Την εποχή κατά την οποία ο Άχαζ ήταν βασιλιάς του Ιούδα, αυτό το νότιο βασίλειο υπέστη συντριπτική ήττα από το βόρειο βασίλειο, αλλά καθώς 200.000 άνθρωποι μεταφέρονταν αιχμάλωτοι στη Σαμάρεια, ο Βερεχίας και άλλοι τρεις επικεφαλής του Εφραΐμ ενήργησαν γρήγορα καθ’ υπόδειξη του Ωδήδ, προφήτη του Ιεχωβά. Όχι μόνο απέτρεψαν τους νικητές από το να υποδουλώσουν τους αδελφούς τους, αλλά και έντυσαν μάλιστα τους αιχμαλώτους, τους έδωσαν να φάνε και τους βοήθησαν να επιστρέψουν.—2Χρ 28:6-15.

4. Απόγονος του Δαβίδ μέσω του Σολομώντα.—1Χρ 3:1, 10, 20.

5. Λευίτης που έζησε μετά τη βαβυλωνιακή εξορία, γιος του Ασά.—1Χρ 9:16.

6. Γιος του Μεσηζαβήλ. Ο γιος του Βερεχία, ο Μεσουλλάμ, εργάστηκε στην ανοικοδόμηση των τειχών της Ιερουσαλήμ την εποχή του Νεεμία, και η εγγονή του παντρεύτηκε το γιο τού Τωβία.—Νε 3:4, 30· 6:17, 18.

7. Γιος του προφήτη Ιδδώ και πατέρας του προφήτη Ζαχαρία.—Ζαχ 1:1, 7.

ΒΕΡΖΑΪΘ

(Βερζαΐθ).

Όνομα στη γενεαλογία του Ασήρ, συγκεκριμένα στην οικογένεια του Μαλχιήλ. (1Χρ 7:30, 31) Επειδή το όνομα Βερζαΐθ είναι το μόνο από τα ονόματα των εδαφίων 1 Χρονικών 7:30, 31 που δεν εμφανίζεται στο παράλληλο γενεαλογικό αρχείο του εδαφίου Γένεση 46:17, μερικοί πιστεύουν ότι προσδιορίζει είτε κάποια τοποθεσία γύρω από την οποία εγκαταστάθηκαν οι απόγονοι του Μαλχιήλ είτε μια περιοχή της οποίας οικιστής ήταν ο Μαλχιήλ, με την ίδια έννοια με την οποία και ο Σωβάλ αναφέρεται ως «ο πατέρας της Κιριάθ-ιαρίμ» και ο Σαλμά ως «ο πατέρας της Βηθλεέμ». (1Χρ 2:51, 52) Εικάζοντας ότι το όνομα Βερζαΐθ ήταν τοπωνύμιο, μερικοί το ταυτίζουν με το Μπιρζέιτ—περίπου 21 χλμ. ΒΒΔ της Ιερουσαλήμ—αλλά παρά την ομοιότητα των ονομάτων, η θέση του Μπιρζέιτ κοντά στο νότιο σύνορο του Εφραΐμ (και όχι μέσα στην περιοχή του Ασήρ) δεν υποστηρίζει μια τέτοια ταύτιση.

ΒΕΡΙ

(Βερί).

Γιος του Ζωφά και κεφαλή οικογένειας στη φυλή του Ασήρ.—1Χρ 7:36, 40.

ΒΕΡΙΑ

(Βεριά) [Με Συμφορά].

1. Ο τέταρτος στη σειρά κατονομαζόμενος γιος του Ασήρ ο οποίος, ίσως μαζί με τους δύο δικούς του γιους, τον Χέβερ και τον Μαλχιήλ, ήρθε στην Αίγυπτο με το σπιτικό του Ιακώβ. (Γε 46:8, 17) Ο ίδιος και οι δύο γιοι του αναφέρονται ως κεφαλές πατρογονικών οίκων. Οι απόγονοί του ήταν οι Βεριίτες.—Αρ 26:44, 45· 1Χρ 7:30, 31.

2. Γιος του Εφραΐμ, ο οποίος γεννήθηκε αφού σκότωσαν οι άντρες της Γαθ τους μεγαλύτερους αδελφούς του. Ο Εφραΐμ «κάλεσε το όνομά του Βεριά, επειδή με συμφορά [εβρ., βερα‛άχ] βρισκόταν αυτή [η μητέρα του Βεριά] στο σπίτι του».—1Χρ 7:20-23.

3. Ένας από τους πέντε γιους του Ελφαάλ και από τα άτομα που, ως κεφαλές οικογενειών των Βενιαμιτών, εκδίωξαν τους κατοίκους της Γαθ.—1Χρ 8:12, 13.

4. Ο τελευταίος κατονομαζόμενος γιος του Σιμεΐ, ενός Λευίτη απογόνου του Γηρσών. Ο Βεριά και ο αδελφός του ο Ιεούς «δεν είχαν πολλούς γιους· γι’ αυτό έγιναν πατρικός οίκος για μία τάξη υπηρεσίας».—1Χρ 23:6-11.

ΒΕΡΙΙΤΕΣ

(Βεριίτες) [Του (Από τον) Βεριά].

Οικογένεια Ασηριτών καταγόμενη από τον Βεριά.—Αρ 26:44.

ΒΕΡΝΙΚΗ

(Βερνίκη) [παράγωγο του νικῶ].

Κόρη του Ηρώδη Αγρίππα Α΄ από τη σύζυγό του Κύπρο. Γεννήθηκε γύρω στο 28 Κ.Χ. και ήταν αδελφή της Μαριάμνης Γ΄, της Δρουσίλλας και του Ηρώδη Αγρίππα Β΄. (Βλέπε ΗΡΩΔΗΣ Αρ. 4.) Η Βερνίκη και ο αδελφός της ο Αγρίππας επισκέφτηκαν τον Κυβερνήτη Φήστο στην Καισάρεια το 58 Κ.Χ., όπου οι δυο τους, κατόπιν πρόσκλησης του Φήστου, «ήρθαν με πολύ φανταχτερή πομπή και μπήκαν στην αίθουσα ακροάσεων μαζί με στρατιωτικούς διοικητές καθώς και επιφανείς άντρες της πόλης». Στη συνέχεια φέρθηκε εκεί ο κρατούμενος Παύλος, στον οποίο και δόθηκε άδεια να παρουσιάσει τη δυναμική και γλαφυρή υπεράσπισή του ενώπιον όλων αυτών των επισήμων.—Πρ 25:13, 23· 26:1-30.

Σε πολύ νεαρή ηλικία η Βερνίκη παντρεύτηκε τον Μάρκο, γιο του Αλέξανδρου Λυσίμαχου. Μετά το θάνατό του, παντρεύτηκε το θείο της τον Ηρώδη, βασιλιά της Χαλκίδας, από τον οποίο απέκτησε δύο αγόρια προτού αυτός πεθάνει το 48 Κ.Χ. Έκτοτε ζούσε με τον αδελφό της μέχρις ότου κυκλοφόρησαν φήμες ότι είχαν αιμομεικτική σχέση. Στη συνέχεια παντρεύτηκε τον Πολέμωνα, βασιλιά της Κιλικίας, αφού πρώτα αυτός δέχτηκε να μεταστραφεί στον Ιουδαϊσμό. Τον εγκατέλειψε, όμως, γρήγορα και επέστρεψε ξανά στον αδελφό της. Στη διάρκεια αυτής ακριβώς της περιόδου η ίδια και ο Αγρίππας επισκέφτηκαν την Καισάρεια.

Το 65 Κ.Χ. η Βερνίκη διακινδύνευσε τη ζωή της για να προστατέψει τους Ιουδαίους από τον Φλώρο, ο οποίος προκαλούσε αιματοχυσίες και έριδες στην Ιερουσαλήμ. Αργότερα, η ίδια και ο αδελφός της, όπως πολλοί άλλοι, ορκίστηκαν υποταγή στον Ρωμαίο αυτοκράτορα Βεσπασιανό. Μάλιστα ο γιος του αυτοκράτορα, ο Τίτος, πήρε τη Βερνίκη στη Ρώμη για να την κάνει σύζυγό του, μολονότι ήταν δέκα χρόνια μεγαλύτερή του. Ωστόσο, επειδή ο ρωμαϊκός λαός αντέδρασε στην προοπτική να αποκτήσει Ιουδαία βασίλισσα, ο Τίτος διέκοψε τη σχέση.

ΒΕΡΟΙΑ

(Βέροια).

Πολυπληθής πόλη της Μακεδονίας, την οποία επισκέφτηκε ο απόστολος Παύλος στη διάρκεια του δεύτερου ιεραποστολικού ταξιδιού του. (Πρ 17:10-14) Η πόλη βρισκόταν σε μια εύφορη περιοχή στους πρόποδες του όρους Βέρμιο, περίπου 65 χλμ. ΔΝΔ της Θεσσαλονίκης και 35 χλμ. περίπου από το Αιγαίο Πέλαγος, στην τοποθεσία όπου βρίσκεται και η σημερινή ομώνυμη πόλη.

Ο Παύλος και ο Σίλας κατά πάσα πιθανότητα έφτασαν στη Βέροια γύρω στο 50 Κ.Χ., αφού αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν νύχτα τη Θεσσαλονίκη εξαιτίας μιας οχλοκρατικής επίθεσης. Η Βέροια είχε Ιουδαϊκή κοινότητα και συναγωγή, όπου κήρυξαν οι δύο ιεραπόστολοι. Η προθυμία με την οποία άκουσαν οι Βεροιείς το άγγελμά τους, αλλά και η επιμέλεια που έδειξαν στην εξέταση των Γραφών καθώς ήθελαν να επιβεβαιώσουν τα όσα μάθαιναν, υποκίνησε τον έπαινο που έχει καταγραφεί για αυτούς στο εδάφιο Πράξεις 17:11. Από αυτά τα άτομα με το «ευγενικό φρόνημα» αρκετοί μεταστράφηκαν στη Χριστιανοσύνη, τόσο Ιουδαίοι όσο και Έλληνες. Το έργο του Παύλου, όμως, διακόπηκε όταν έφτασαν εκεί κάποιοι φανατικοί Ιουδαίοι από τη Θεσσαλονίκη που ήταν αποφασισμένοι να προκαλέσουν και άλλες οχλοκρατίες. Εκείνος απέπλευσε για την Αθήνα, αφήνοντας τον Σίλα και τον Τιμόθεο να φροντίσουν τη νέα ομάδα πιστών που δημιουργήθηκε στη Βέροια.—Πρ 17:12-15.

Χωρίς αμφιβολία, ο Παύλος πέρασε μέσα ή κοντά από τη Βέροια στη διάρκεια του τρίτου ιεραποστολικού ταξιδιού του το οποίο τον έφερε και πάλι στη Μακεδονία. Ένας από τους συντρόφους του τότε ήταν ο Σώπατρος, Χριστιανός από τη Βέροια.—Πρ 20:1-4.

ΒΕΡΩΔΑΧ-ΒΑΛΑΔΑΝ

Βλέπε ΜΕΡΩΔΑΧ-ΒΑΛΑΔΑΝ.

ΒΕΡΩΘΑ

(Βερωθά), ΒΕΡΩΘΑΪ (Βερωθαΐ) [Πηγάδια].

Στο όραμα του Ιεζεκιήλ σχετικά με την εδαφική κληρονομιά του Ισραήλ, η Βερωθά εντοπίζεται στο βόρειο όριο, στην περιοχή ανάμεσα στην Αιμάθ και στη Δαμασκό. (Ιεζ 47:16) Φαίνεται ότι ταυτίζεται με τη Βερωθαΐ του εδαφίου 2 Σαμουήλ 8:8, μια πόλη η οποία ανήκε στον Αδαδέζερ, το βασιλιά της Ζωβά, και από την οποία ο Δαβίδ πήρε «χαλκό σε πολύ μεγάλη ποσότητα». Στην παράλληλη αφήγηση του εδαφίου 1 Χρονικών 18:8 εμφανίζεται αντ’ αυτής το όνομα Χουν. Η Βερωθά (ή Βερωθαΐ) ταυτίζεται γενικά με τη σημερινή Μπριτέλ (Μπερεϊτάν), περίπου 10 χλμ. ΝΔ του Μπααλμπέκ στην κοιλάδα που είναι γνωστή ως Μπεκάα, ανάμεσα στις οροσειρές του Λιβάνου και του Αντιλιβάνου.

ΒΕΡΩΘΙΤΗΣ

Βλέπε ΒΗΡΩΘΙΤΗΣ.

ΒΕΣΑΪ

(Βεσαΐ) [συντετμημένη μορφή του Βεσελεήλ].

1. Ισραηλίτης του οποίου οι απόγονοι, που αριθμούσαν πάνω από 300, επέστρεψαν στην Ιερουσαλήμ μαζί με τον Ζοροβάβελ το 537 Π.Κ.Χ.—Εσδ 2:17· Νε 7:23.

2. Κάποιος με αυτό το όνομα, ή εκπρόσωπος μιας ομώνυμης οικογενειακής ομάδας, ο οποίος επικύρωσε την «αξιόπιστη συμφωνία» του Νεεμία.—Νε 9:38· 10:1, 14, 18.

ΒΕΣΕΛΕΗΛ

(Βεσελεήλ) [Υπό τη Σκιά (Σκέπη) του Θεού].

1. Ο αρχιτεχνίτης και κατασκευαστής της σκηνής της μαρτυρίας, “γιος του Ουρί, γιου του Χουρ από τη φυλή του Ιούδα”. (Εξ 31:1, 2· 1Χρ 2:20) Ο ίδιος ο Ιεχωβά διόρισε τον Βεσελεήλ και υποσχέθηκε να τον γεμίσει «με το πνεύμα του Θεού σε σοφία και σε κατανόηση και σε γνώση και σε κάθε είδους τεχνική εργασία, για να επινοεί έντεχνα έργα, για να εργάζεται το χρυσάφι και το ασήμι και το χαλκό, καθώς και να κατεργάζεται πέτρες για να τις στερεώνει και να εργάζεται το ξύλο για να φτιάχνει κατασκευές κάθε είδους». (Εξ 31:3-5· 35:30-33) Αυτά τα ακριβά υλικά τα οποία επεξεργάστηκε ο Βεσελεήλ έγιναν διαθέσιμα από τις γενναιόδωρες συνεισφορές του λαού, ο οποίος είχε «πρόθυμη καρδιά», και αποδείχτηκαν «υπεραρκετά».—Εξ 35:4-9, 20-29· 36:3-7.

Ο Βεσελεήλ είχε ως κυριότερο βοηθό του τον Οολιάβ (Εξ 31:6), και μολονότι υπήρχαν πολλά άλλα άτομα με «σοφή καρδιά» που εργάζονταν μαζί τους, την ευθύνη του συντονισμού αυτού του περίπλοκου έργου εξακολουθούσε να την έχει ο Βεσελεήλ. (Εξ 35:10-19, 25, 26, 34· 36:1, 2) Αυτό φαίνεται από τις εναλλαγές στο πρόσωπο των ρημάτων—τρίτο ενικό όταν γίνεται αναφορά στον Βεσελεήλ και τρίτο πληθυντικό όταν γίνεται αναφορά στους βοηθούς του. (Εξ 36-39) Η μεγάλη ποικιλία των επιδεξιοτήτων του Βεσελεήλ και το γεγονός ότι ήταν γεμάτος «με το πνεύμα του Θεού» (Εξ 35:31) του έδωσαν τη δυνατότητα να επιβλέπει τις εργασίες για τα υφάσματα της σκηνής και τα κεντήματά τους, τα χρυσά και χάλκινα άγκιστρα, τα εξωτερικά δερμάτινα καλύμματα, τα ξύλινα πλαίσια που ήταν επικαλυμμένα με χρυσάφι, το εσωτερικό προπέτασμα (Εξ 36), την επιχρυσωμένη κιβωτό της διαθήκης και τα χερουβείμ της, το τραπέζι και τα σκεύη του, το χρυσό λυχνοστάτη και το θυσιαστήριο του θυμιάματος, το λάδι του χρίσματος και το θυμίαμα που είχαν καθορισμένη σύσταση (Εξ 37), το θυσιαστήριο του ολοκαυτώματος, τη χάλκινη λεκάνη και τη χάλκινη βάση, την αυλή (Εξ 38), το εφόδ και το περιστήθιό του στο οποίο είχαν στερεωθεί πολύτιμες πέτρες, καθώς και τους χιτώνες των ιερέων (Εξ 39). Όταν ο Σολομών ανέβηκε στο θρόνο, έπειτα από 475 χρόνια, η σκηνή, η κιβωτός της διαθήκης και το χάλκινο θυσιαστήριο χρησιμοποιούνταν ακόμη.—2Χρ 1:1-6.

2. Ένας από τους γιους του Φαάθ-μωάβ οι οποίοι απέπεμψαν τις αλλοεθνείς συζύγους τους και τους γιους τους ύστερα από παρότρυνση του Έσδρα.—Εσδ 10:30, 44.

ΒΕΣΟΡ, ΚΟΙΛΑΔΑ ΧΕΙΜΑΡΡΟΥ

(Βεσόρ).

Κοιλάδα χειμάρρου η οποία αναφέρεται μόνο σε συνάρτηση με την καταδίωξη την οποία εξαπέλυσε ο Δαβίδ ενάντια στους επιδρομείς Αμαληκίτες που είχαν καταλάβει και κάψει την πόλη Σικλάγ. (1Σα 30:1, 10, 21) Είναι προφανές ότι κατόπιν αυτού οι επιδρομείς κατευθύνθηκαν νότια, προς τα εδάφη τους στη Νεγκέμπ, αλλά η ακριβής κατεύθυνση των κινήσεών τους δεν διευκρινίζεται. Ως εκ τούτου, η κοιλάδα του χειμάρρου Βεσόρ—το σημείο στο οποίο σταμάτησαν λόγω εξάντλησης 200 άντρες του στρατεύματος του Δαβίδ—δεν μπορεί να προσδιοριστεί με βεβαιότητα. Γενικά, ωστόσο, θεωρείται πιθανό ότι συνδέεται με το Ουάντι Γάζε (Νάχαλ Μπεσόρ), ένα μεγάλο ουάντι (κοίτη χειμάρρου) στα ΝΔ της Σικλάγ το οποίο καταλήγει στη Μεσόγειο κάτω από τη Γάζα.

Η ενέργεια του Δαβίδ μετά τη νίκη του επί των Αμαληκιτών, δηλαδή το ότι μοιράστηκε τα λάφυρα με όσους από τους πολεμιστές του είχαν παραμείνει στην κοιλάδα για να φυλάξουν τις αποσκευές, προφανώς ήταν σε αρμονία με την αρχή που είχε διατυπώσει παλιότερα ο Ιεχωβά στο εδάφιο Αριθμοί 31:27, μετά τη νίκη του Ισραήλ επί του Μαδιάμ. Έκτοτε ο Δαβίδ διατήρησε αυτή τη συνήθεια «ως διάταξη και δικαστική απόφαση για τον Ισραήλ».—1Σα 30:21-25.

ΒΕΣΩΔΙΑΣ

(Βεσωδίας) [Στο Στενό Περιβάλλον του Γιαχ].

Πατέρας κάποιου Μεσουλλάμ που βοήθησε στην επισκευή “της Πύλης της Παλιάς Πόλης” υπό την κατεύθυνση του Νεεμία.—Νε 3:6.

ΒΕΤΑΧ

(Βετάχ).

Πόλη που μνημονεύεται μαζί με τη Βερωθαΐ σε συνάρτηση με την ήττα του Αδαδέζερ, του βασιλιά της Ζωβά, από τον Δαβίδ. (2Σα 8:8) Η θέση της είναι άγνωστη, αν και το αραμαϊκό βασίλειο της Ζωβά θεωρείται ότι βρισκόταν Β της Δαμασκού. Σε μια παράλληλη αφήγηση της νίκης του Δαβίδ, το εδάφιο 1 Χρονικών 18:8 αναφέρεται στην «Τιβάθ», και μερικοί λεξικογράφοι θεωρούν ότι ο τύπος «Τιβάθ» είναι σωστότερος. Η συριακή Πεσίτα έχει την απόδοση «Τεβάχ» αντί «Βετάχ» στο εδάφιο 2 Σαμουήλ 8:8. Αξίζει να σημειωθεί ότι με μια απλή αντιμετάθεση των πρώτων δύο εβραϊκών συμφώνων η λέξη Βετάχ γίνεται Τεβάχ. Εφόσον η Βετάχ (ή Τιβάθ) ήταν αραμαϊκή πόλη, μερικοί λόγιοι τη συνδέουν με τον Τεβάχ, το γιο του Ναχώρ.—Γε 22:24· βλέπε ΤΙΒΑΘ.

ΒΕΤΕΝ

(Βετέν) [Φιστίκι].

Πόλη που μνημονεύεται μόνο στο εδάφιο Ιησούς του Ναυή 19:25. Ήταν μια από τις μεθόριες πόλεις του Ασήρ. Η θέση της δεν έχει εξακριβωθεί, δεδομένου ότι είναι άγνωστο πού βρίσκονταν αρκετές από τις άλλες πόλεις που αναφέρονται σε εκείνον τον κατάλογο. Ωστόσο, γενικά ταυτίζεται με το Χίρμπετ Ιμπτίν, περίπου 17 χλμ. Ν της Ακό και 13 χλμ. ΝΑ της Χάιφας, στο νότιο άκρο της Πεδιάδας της Ακό.

ΒΕΤΟΝΙΜ

(Βετονίμ) [Φιστίκια].

Πόλη στα Α του Ιορδάνη την οποία ο Μωυσής έδωσε ως «δώρο» στη φυλή του Γαδ. (Ιη 13:24-27) Κατά γενική εκτίμηση η Βετονίμ ταυτίζεται με το σημερινό Χίρμπετ Μπάτνε στην ορεινή περιοχή, 21 χλμ. Δ της Ραββά (του Αμμών).

ΒΕΧΕΡ

(Βεχέρ) [Νεαρή Αρσενική Καμήλα].

1. Ο δεύτερος στη σειρά κατονομαζόμενος γιος του Βενιαμίν στον κατάλογο με τους απογόνους του Ιακώβ, ο οποίος κατάλογος εμφανίζεται στο 46ο κεφάλαιο της Γένεσης. (Βλέπε Γε 46:21· 1Χρ 7:6.) Ο Βεχέρ παραλείπεται από τους γενεαλογικούς καταλόγους των εδαφίων Αριθμοί 26:38 και 1 Χρονικών 8:1, 2. Οι απόγονοί του μέσω των εννιά γιων του, οι οποίοι ήταν κεφαλές οικογενειών, αριθμούσαν 20.200 “γενναίους και κραταιούς άντρες” σύμφωνα με την καταμέτρηση που εμφανίζεται στα εδάφια 1 Χρονικών 7:8, 9.

2. Κεφαλή της οικογένειας των Βεχεριτών από τη φυλή του Εφραΐμ.—Αρ 26:35.

ΒΕΧΕΡΙΤΕΣ

(Βεχερίτες) [Του (Από τον) Βεχέρ].

Οικογένεια Εφραϊμιτών καταγόμενη από τον Βεχέρ.—Αρ 26:35.

ΒΕΧΩΡΑΘ

(Βεχωράθ) [Πρωτότοκος].

Πρόγονος του Βασιλιά Σαούλ, από τη φυλή του Βενιαμίν.—1Σα 9:1.

ΒΕΩΝ

Βλέπε ΒΑΑΛ-ΜΕΩΝ.

ΒΕΩΡ

(Βεώρ).

1. Εδωμίτης του οποίου ο γιος, ο Βελά, αναφέρεται ως ο πρώτος βασιλιάς του Εδώμ.—Γε 36:31, 32· 1Χρ 1:43.

2. Ο πατέρας του προφήτη Βαλαάμ.—Αρ 22:5· 2Πε 2:15.

ΒΗΒΑΪ

(Βηβαΐ).

1. Κεφαλή ενός οίκου. Εξακόσιοι και πλέον από τους απογόνους του επέστρεψαν στην Ιερουσαλήμ μαζί με τον Ζοροβάβελ το 537 Π.Κ.Χ. (Εσδ 2:1, 2, 11· Νε 7:16) Άλλοι 29 ήρθαν με τον Έσδρα το 468 Π.Κ.Χ. (Εσδ 8:11) Τέσσερις από την πρώτη ομάδα είχαν πάρει αλλοεθνείς συζύγους, τις οποίες απέβαλαν κατόπιν επιμονής του Έσδρα.—Εσδ 10:28, 44.

2. Εξέχων άντρας ή κάποιος εκπρόσωπος των γιων του Βηβαΐ (Αρ. 1), ο οποίος επικύρωσε τη συμφωνία πιστότητας του Νεεμία.—Νε 9:38· 10:1, 15.

ΒΗΓΘΑ

(Βηγθά).

Ένας από τους εφτά αυλικούς τους οποίους έστειλε ο Βασιλιάς Ασσουήρης να φέρουν ενώπιόν του τη βασίλισσά του την Αστίν.—Εσθ 1:10, 11· βλέπε ΑΥΛΙΚΟΣ.

ΒΗΖΑΘΑ

(Βηζαθά).

Ένας από τους εφτά αυλικούς που έστειλε ο Βασιλιάς Ασσουήρης να φέρουν τη Βασίλισσα Αστίν.—Εσθ 1:10, 11· βλέπε ΑΥΛΙΚΟΣ.

ΒΗΘΑΒΑΡΑ

Βλέπε ΒΗΘΑΝΙΑ Αρ. 2.

ΒΗΘΑΝΙΑ

(Βηθανία).

1. Χωριό σε απόσταση «περίπου τριών χιλιομέτρων» από την Ιερουσαλήμ. Η μονάδα μέτρησης που χρησιμοποίησε ο συγγραφέας του Ευαγγελίου ήταν εκείνον τον καιρό το ρωμαϊκό στάδιο, και τα «δεκαπέντε στάδια» που αναφέρει ισοδυναμούν με 2,8 χλμ. περίπου. (Ιωα 11:18, υποσ.) Βρισκόταν στην ανατολική πλαγιά του Όρους των Ελαιών, σε έναν αρχαίο δρόμο που οδηγούσε από την Ιεριχώ και τον Ιορδάνη στην Ιερουσαλήμ. (Μαρ 10:46· 11:1· Λου 19:29) Σήμερα, σε εκείνη την περιοχή βρίσκεται το μικρό χωριό ελ-Αζαρίγιε (Ελ Εϊζαρίγια)—αραβική ονομασία που σημαίνει «ο Τόπος του Λαζάρου»—2,5 χλμ. ΑΝΑ του Όρους του Ναού.—ΕΙΚΟΝΑ, Τόμ. 2, σ. 950.

Όπως ακριβώς η Καπερναούμ ήταν το σπίτι του Ιησού στη Γαλιλαία (Μαρ 2:1), η Βηθανία μπορεί να αποκληθεί το σπίτι του στην Ιουδαία. Η Βηθανία ήταν αυτή που αναφέρεται ως «κάποιο χωριό» το οποίο επισκέφτηκε ο Ιησούς κατά τη μετέπειτα διακονία του στην Ιουδαία (γύρω στον Οκτώβριο με Δεκέμβριο του 32 Κ.Χ.), και εκεί βρισκόταν το σπίτι της Μάρθας, της Μαρίας και του Λαζάρου οι οποίοι έγιναν αγαπημένοι φίλοι του Ιησού. (Λου 10:38) Εκεί ο Ιησούς εκτέλεσε αργότερα το θαύμα της ανάστασης του Λαζάρου.—Ιωα 11:1, 38-44.

Έξι ημέρες πριν από το τελευταίο Πάσχα του Ιησού (καθώς άρχιζε το εβδομαδιαίο Σάββατο στις 8 Νισάν του 33 Κ.Χ.), ο Ιησούς έφτασε στη Βηθανία. (Ιωα 12:1) Μετά το Σάββατο (δηλαδή στην αρχή της 9ης Νισάν) δείπνησε στο σπίτι του Σίμωνα του λεπρού, μαζί με τη Μάρθα, τη Μαρία και τον Λάζαρο. Εκεί η Μαρία τον έχρισε με ακριβό λάδι, γεγονός που προκάλεσε τις υποκριτικές αντιρρήσεις του Ιούδα και την επίπληξή του από τον Ιησού. (Ματ 26:6-13· Μαρ 14:3-9· Ιωα 12:2-8) Στο μεταξύ είχαν φτάσει στην Ιερουσαλήμ τα νέα ότι ο Ιησούς βρισκόταν εκεί κοντά και, εφόσον είχε τελειώσει το Σάββατο, ένα μεγάλο πλήθος Ιουδαίων συνέρρευσε για να δει τον ίδιο και τον αναστημένο Λάζαρο. (Ιωα 12:9) Την επομένη (ακόμη 9 Νισάν), ο Ιησούς έκανε τη θριαμβευτική είσοδό του στην Ιερουσαλήμ, ανεβασμένος σε ένα υποζύγιο, περνώντας προφανώς πάνω από το Όρος των Ελαιών μέσω του δρόμου που ερχόταν από τη Βηθανία. (Ματ 21:1-11· Μαρ 11:1-11· Λου 19:29-38) Πηγαίνοντας από τη Βηθανία στην Ιερουσαλήμ τη 10η Νισάν ο Ιησούς καταράστηκε την άκαρπη συκιά, η οποία είχε ξεραθεί εντελώς όταν αυτός και οι μαθητές του πέρασαν από εκεί την επόμενη ημέρα (11 Νισάν).—Μαρ 11:12-14, 19, 20.

Στη διάρκεια των τελευταίων τεσσάρων ημερών της επίγειας ζωής του, ο Ιησούς περνούσε την ημέρα του δραστήρια στην Ιερουσαλήμ, αλλά τη νύχτα αυτός και οι μαθητές του έφευγαν από τη μεγάλη πόλη για να διανυκτερεύσουν στο ταπεινό χωριό της Βηθανίας, στην ανατολική πλαγιά του Όρους των Ελαιών, αναμφίβολα στο σπίτι της Μάρθας, της Μαρίας και του Λαζάρου.—Μαρ 11:11· Ματ 21:17· Λου 21:37.

Σαράντα ημέρες μετά την ανάσταση του Ιησού, όταν ήρθε ο καιρός να αποχωριστεί τους μαθητές του, δεν τους οδήγησε στο ναό, ο οποίος είχε πλέον εγκαταλειφθεί από τον Θεό, αλλά «έξω, μέχρι τη Βηθανία» στο Όρος των Ελαιών, από όπου άρχισε να αναλαμβάνεται.—Λου 24:50-53· Πρ 1:9-12.

Πιστεύεται γενικά ότι η Ανανεία (Νε 11:32), μια πόλη Βενιαμιτών, ήταν η αρχαία τοποθεσία που αντιστοιχούσε στο χωριό Βηθανία της εποχής του Ιησού.

2. Η Βηθανία στην απέναντι πλευρά του Ιορδάνη αναφέρεται μόνο μία φορά (Ιωα 1:28) ως η τοποθεσία όπου βάφτιζε ο Ιωάννης και όπου προφανώς παρουσίασε τον Ιησού στους μαθητές του ως «το Αρνί του Θεού». (Ιωα 1:35, 36) Τον τρίτο αιώνα, ο Ωριγένης αντικατέστησε το όνομα Βηθανία με το όνομα Βηθαβαρά, απόδοση την οποία ακολουθεί η Μετάφραση Βασιλέως Ιακώβου και η Μετάφραση του Βάμβα. Ωστόσο, τα πιο αξιόπιστα χειρόγραφα έχουν την απόδοση Βηθανία. Η θέση αυτής της Βηθανίας πέρα από τον Ιορδάνη ή Α του Ιορδάνη δεν είναι γνωστή. Μερικοί, θεωρώντας σωστή την τοποθεσία που υποδεικνύει η παράδοση ως το μέρος όπου βαφτίστηκε ο Ιησούς, την τοποθετούν απέναντι από την Ιεριχώ στην άλλη πλευρά του Ιορδάνη. Ωστόσο, το υπόμνημα στα εδάφια Ιωάννης 1:29, 35, 43· 2:1 φαίνεται να υποδεικνύει κάποιο μέρος πιο κοντά στη Γαλιλαία, ενώ το υπόμνημα στα εδάφια Ιωάννης 10:40 και 11:3, 6, 17 ίσως υποδηλώνει ότι απείχε περίπου δύο ημέρες δρόμο από τη Βηθανία που ήταν η πατρίδα του Λαζάρου. Επομένως, πιθανότερη φαίνεται μια τοποθεσία κάπως Ν της Θάλασσας της Γαλιλαίας, αλλά δεν είναι εφικτός ο επακριβής προσδιορισμός της.

ΒΗΘΖΑΘΑ

(Βηθζαθά).

Το όνομα αυτό αναφέρεται σε σχέση με μια ομώνυμη δεξαμενή στην οποία ο Ιησούς γιάτρεψε έναν άνθρωπο που ήταν άρρωστος επί 38 χρόνια. (Ιωα 5:1-9) Στο εδάφιο Ιωάννης 5:2, ορισμένα χειρόγραφα και μεταφράσεις (KJ, NE, ΒΑΜ, ΚΔΤΚ) λένε «Βηθεσδά». Για αυτή τη δεξαμενή λέγεται ότι είχε πέντε στοές, όπου συγκεντρώνονταν πλήθη αρρώστων, τυφλών και κουτσών, οι οποίοι προφανώς θεωρούσαν ότι τα νερά είχαν θεραπευτικές δυνάμεις, ιδιαίτερα μόλις αυτά ταράζονταν. Οι τελευταίες έξι λέξεις του εδαφίου 3, όπως αυτό εμφανίζεται στη Μετάφραση του Βάμβα, καθώς και το εδάφιο 4 του ίδιου κεφαλαίου, που αποδίδουν την ανατάραξη των νερών σε έναν άγγελο, δεν υπάρχουν σε μερικά από τα παλιότερα ελληνικά χειρόγραφα και θεωρούνται εμβόλιμο κείμενο. Επομένως, η Αγία Γραφή δεν κάνει καμιά νύξη σχετικά με το γιατί ταράζονταν τα νερά, αλλά απλώς δείχνει ότι οι άνθρωποι πίστευαν πως αυτά είχαν θεραπευτικές δυνάμεις.

Η τοποθεσία αυτής της δεξαμενής υποδηλώνεται από την προφανή αναφορά στην «πύλη των προβάτων» (αν και το πρωτότυπο ελληνικό κείμενο δεν αναφέρει τη λέξη «πύλη», που πρέπει να προστεθεί στη μετάφραση), η οποία πύλη θεωρείται γενικά ότι βρισκόταν στο βόρειο τμήμα της Ιερουσαλήμ. Το εδάφιο Νεεμίας 3:1 δείχνει ότι αυτή την πύλη την έχτισαν οι ιερείς, οπότε συνάγεται ότι αποτελούσε είσοδο κοντά στην περιοχή του ναού. Επιπλέον, το όνομα Βηθζαθά συνδέεται με το τμήμα της αρχαίας Ιερουσαλήμ που ονομαζόταν Βεζεθά και βρισκόταν βόρεια της περιοχής του ναού. Στις ημέρες του Ιησού, αυτός ο τομέας βρισκόταν έξω από τα τείχη της πόλης, αλλά ο Ηρώδης Αγρίππας Α΄ (ο οποίος πέθανε το 44 Κ.Χ.) πρόσθεσε ένα τρίτο βόρειο τείχος στην πόλη κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης του Κλαύδιου (41-54 Κ.Χ.), και έτσι η Βεζεθά βρέθηκε εντός των τειχών της πόλης. Άρα, σωστά μπορούσε να λέει ο Ιωάννης ότι η δεξαμενή ήταν “στην Ιερουσαλήμ”, με τη μορφή με την οποία είχε γνωρίσει την πόλη πριν από την καταστροφή της το 70 Κ.Χ.

Το 1888 ανασκαφές που έγιναν ακριβώς Β της τοποθεσίας του ναού έφεραν στο φως μια διπλή δεξαμενή η οποία είχε στη μέση ένα πέτρινο χώρισμα και καταλάμβανε συνολικά έκταση περίπου 46 επί 92 μ. Βρέθηκαν υπολείμματα στοών και μια ξεθωριασμένη νωπογραφία που δείχνει έναν άγγελο να αναταράζει τα νερά, μολονότι αυτή η απεικόνιση μπορεί κάλλιστα να αποτελεί μεταγενέστερη προσθήκη. Η τοποθεσία φαίνεται να ταιριάζει με τη Βιβλική περιγραφή.

ΒΗΘΛΕΕΜ

(Βηθλεέμ) [Οίκος Ψωμιού].

1. Κωμόπολη που ήταν χτισμένη στην ορεινή περιοχή του Ιούδα και δέσποζε στην κυριότερη οδό η οποία συνέδεε την Ιερουσαλήμ με τη Βηρ-σαβεέ στο Ν. Σήμερα ονομάζεται Μπέιτ Λαχμ (Μπετ Λέχεμ) και βρίσκεται περίπου 9 χλμ. ΝΝΔ του Όρους του Ναού. Το υψόμετρο στο οποίο βρίσκεται, περίπου 777 μ. πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, είναι σχεδόν το ίδιο με της Ιερουσαλήμ. Το έδαφος της περιοχής, αν και βραχώδες, παράγει ελιές, σταφύλια και διάφορα δημητριακά.—Ρθ 1:22.

Το παλιότερο όνομα της Βηθλεέμ ήταν προφανώς Εφράθ (ή Εφραθά). Ο Ιακώβ έθαψε τη Ραχήλ «στο δρόμο για την Εφράθ, δηλαδή τη Βηθλεέμ». (Γε 35:19· 48:7) Μεταξύ των πρώτων απογόνων του Ιούδα, του γιου του Ιακώβ, αναφέρεται ο «Σαλμά, ο πατέρας της Βηθλεέμ» (1Χρ 2:51, 54) και ο “Χουρ, ο πρωτότοκος της Εφραθά και πατέρας της Βηθλεέμ”. (1Χρ 4:4) Η εν λόγω έκφραση ίσως υποδεικνύει αυτούς τους άντρες ως προπάτορες των Ισραηλιτών που εγκαταστάθηκαν αργότερα στη Βηθλεέμ. (Βλέπε ΕΦΡΑΘΑ Αρ. 2.) Όταν οι Ισραηλίτες μπήκαν στη Χαναάν, η Βηθλεέμ περιλήφθηκε στην περιοχή του Ιούδα, αν και δεν μνημονεύεται συγκεκριμένα σε κανέναν κατάλογο των πόλεων του Ιούδα ούτε υπάρχει κάποιο στοιχείο που να υποδηλώνει το μέγεθός της ή τη σπουδαιότητά της εκείνη την εποχή. Δεδομένου ότι υπήρχε μια ακόμη Βηθλεέμ στην περιοχή του Ζαβουλών (Ιη 19:10, 15), η κωμόπολη του Ιούδα διακρινόταν συνήθως είτε με την αναφορά στην Εφράθ είτε με το χαρακτηρισμό «Βηθλεέμ του Ιούδα».—Κρ 17:7-9· 19:1, 2, 18.

Έτσι λοιπόν, ο Κριτής Αβαισάν ενδέχεται να καταγόταν από τη Βηθλεέμ του Ιούδα, αλλά η απουσία κάθε αναφοράς στον Ιούδα, ή στην Εφράθ, κάνει πολλούς να πιστεύουν ότι καταγόταν από τη Βηθλεέμ του Ζαβουλών. (Κρ 12:8-10) Ο Ελιμέλεχ, η σύζυγός του η Ναομί και οι γιοι τους ήταν από τη Βηθλεέμ, στην οποία και επέστρεψε η Ναομί μαζί με τη Ρουθ τη Μωαβίτισσα. (Ρθ 1:1, 2, 19, 22) Ο Βοόζ επίσης ήταν από τη Βηθλεέμ, και τα υπόλοιπα γεγονότα του βιβλίου της Ρουθ τα οποία περιλαμβάνουν προγόνους του Ιησού (Ματ 1:5, 6) εκτυλίσσονται σε αυτή την κωμόπολη και στους αγρούς της.—Ρθ 2:4· 4:11.

Ο Δαβίδ, ο γιος του «Ιεσσαί του Βηθλεεμίτη», γεννήθηκε στη Βηθλεέμ του Ιούδα, έβοσκε τα πρόβατα του πατέρα του σε εκείνη την περιοχή και αργότερα χρίστηκε εκεί από τον Σαμουήλ ως μελλοντικός βασιλιάς του Ισραήλ. (1Σα 16:1, 4, 13, 18· 17:12, 15, 58· 20:6) Αργότερα, ενόσω ήταν φυγάς, ο Δαβίδ επιθύμησε να πιει νερό από μια στέρνα της Βηθλεέμ, όπου τότε υπήρχε μια προφυλακή των Φιλισταίων. (2Σα 23:14, 15· 1Χρ 11:16, 17) Αξίζει να σημειωθεί ότι υπάρχουν ακόμη τρία πηγάδια στη βόρεια πλευρά της κωμόπολης. Ο Ελχανάν, ένας από τους διακεκριμένους πολεμιστές του Δαβίδ, ήταν γιος κάποιου Βηθλεεμίτη (2Σα 23:24), όπως και οι ανιψιοί του Δαβίδ, ο Ιωάβ, ο Αβισαί και ο Ασαήλ. Ο ταχύτατος Ασαήλ θάφτηκε εκεί όταν θανατώθηκε από τον δυνατό Αβενήρ.—2Σα 2:18-23, 32.

Αν και βρισκόταν σε κεντρικό μέρος, πάνω σε μια κύρια οδό, και σε πλεονεκτική θέση από στρατιωτική άποψη (αφού ήταν χτισμένη σε μεγάλο υψόμετρο και σε σημείο που έλεγχε μια ασβεστολιθική ράχη), και παρ’ όλο που ήταν η ιδιαίτερη πατρίδα του Δαβίδ, η Βηθλεέμ δεν επιλέχθηκε για πρωτεύουσα του Δαβίδ. Άμεση μνεία της Βηθλεέμ δεν έχουμε ξανά παρά μόνο στη διάρκεια της βασιλείας του Ροβοάμ, γιου του Σολομώντα, όταν περιλήφθηκε στις πόλεις που οχύρωσε εκείνος ο βασιλιάς. (2Χρ 11:5, 6) Κοντά στη Βηθλεέμ έκανε μια στάση το υπόλοιπο του λαού που είχε απομείνει στον Ιούδα μετά την κατάληψη της Ιερουσαλήμ από τη Βαβυλώνα, προτού συνεχίσει το ταξίδι για την Αίγυπτο. (Ιερ 41:17) Άντρες της Βηθλεέμ ήταν μεταξύ εκείνων που επέστρεψαν από τη Βαβυλώνα μετά την εξορία.—Εσδ 2:21· Νε 7:26.

Όπως επισημάνθηκε προηγουμένως, η Βηθλεέμ δεν καταχωρίζεται μεταξύ των πόλεων του Ιούδα στις αφηγήσεις για τη διαμοίραση της γης στις διάφορες φυλές. Αν και τα βιβλία της Αγίας Γραφής τη μνημονεύουν σε συνάρτηση με κάποια πρόσωπα, κατά τα άλλα δεν φαίνεται να ήταν σημαντική πόλη ούτε είχε μεγάλο πληθυσμό—όταν ο Ιησούς ήταν στη γη ήταν «χωριό». (Ιωα 7:42) Συνεπώς ο προφήτης Μιχαίας, στη Μεσσιανική προφητεία του η οποία είναι καταγραμμένη στο εδάφιο Μιχαίας 5:2, μπορούσε να πει για τη Βηθλεέμ Εφραθά ότι ήταν “πολύ μικρή για να συγκαταλεχθεί ανάμεσα στις χιλιάδες του Ιούδα”. Ωστόσο, η προφητεία του έδειξε ότι η μικρή Βηθλεέμ θα είχε τη μοναδική τιμή να είναι ο τόπος καταγωγής του Μεσσία. Η κατανόηση που είχε ο Ιουδαϊκός λαός για τη συγκεκριμένη προφητεία ήταν ότι ο Μεσσίας, δηλαδή ο Χριστός, θα γεννιόταν στη Βηθλεέμ και θα προερχόταν από αυτήν (Ιωα 7:40-42), πεποίθηση που εξέφρασαν επίσης οι πρωθιερείς τους και οι γραμματείς τους.—Ματ 2:3-6.

Γι’ αυτό, παρότι η Μαρία έμεινε έγκυος στη Ναζαρέτ της Γαλιλαίας, γέννησε τον Ιησού στη Βηθλεέμ της Ιουδαίας, προκειμένου να εκπληρωθεί η θεϊκή προφητεία. (Λου 1:26-38· 2:4-7) Αυτό σήμαινε ένα ταξίδι το οποίο, με τους σημερινούς δρόμους, συνεπάγεται διαδρομή περίπου 150 χλμ. μέσα από λοφώδη περιοχή.

Όταν έλαβε χώρα η γέννηση, οι ποιμένες έμεναν στο ύπαιθρο, στους αγρούς, και φύλαγαν με βάρδιες τα ποίμνιά τους τη νύχτα. (Λου 2:8) Παρότι την ημέρα τα πρόβατα μπορούν να βγουν έξω για βοσκή οποιαδήποτε εποχή του χρόνου, το γεγονός ότι οι ποιμένες έμεναν στους αγρούς και διανυκτέρευαν εκεί μαζί με τα ποίμνιά τους δίνει ένα πολύ συγκεκριμένο χρονικό στοιχείο όσον αφορά την περίοδο της γέννησης του Ιησού. Η εποχή των βροχών στην Παλαιστίνη αρχίζει γύρω στα μέσα Οκτωβρίου και διαρκεί αρκετούς μήνες. Τον Δεκέμβριο, στη Βηθλεέμ, όπως και στην Ιερουσαλήμ, σημειώνεται συχνά παγετός τη νύχτα. Επομένως, το γεγονός ότι οι ποιμένες της Βηθλεέμ βρίσκονταν στους αγρούς τη νύχτα υποδεικνύει μια χρονική περίοδο πριν από την έναρξη της εποχής των βροχών. Επίσης, είναι εξαιρετικά απίθανο να ήθελε ο Καίσαρας Αύγουστος να προκαλέσει χωρίς λόγο τους Ιουδαίους, διατάζοντας να γίνει απογραφή μέσα στο χειμωνιάτικο και βροχερό Δεκέμβριο, στη διάρκεια του οποίου τα ταξίδια είναι ιδιαίτερα δύσκολα.—Λου 2:1-6· παράβαλε Ματ 24:20.

Αυτή καθαυτή η θέση του στάβλου όπου γεννήθηκε ο Ιησούς στη Βηθλεέμ δεν είναι γνωστή. Λίγο καιρό μετά τη γέννηση του Ιησού, όταν οι γονείς του έμεναν, όχι σε στάβλο, αλλά σε σπίτι, κάποιοι αστρολόγοι από την Ανατολή ήρθαν στη Βηθλεέμ αναζητώντας «το παιδάκι». (Ματ 2:1-12) Αν και χάρη σε μια θεϊκή ενέργεια η επίσκεψή τους δεν προκάλεσε το θάνατο του Ιησού ο οποίος τότε ήταν νήπιο, η Βηθλεέμ και η γύρω περιοχή υπέστησαν την απώλεια όλων των αγοριών τους ηλικίας δύο ετών και κάτω, τα οποία δολοφονήθηκαν με διαταγή του Βασιλιά Ηρώδη. (Ματ 2:12, 16) Στα εδάφια Ματθαίος 2:17, 18, ο θεόπνευστος συγγραφέας παρέθεσε την προφητεία του εδαφίου Ιερεμίας 31:15 εφαρμόζοντάς την στα όσα συνέβησαν τότε.—Βλέπε ΡΑΧΗΛ.

2. Κωμόπολη στην περιοχή του Ζαβουλών. (Ιη 19:10, 15) Από αυτή τη Βηθλεέμ καταγόταν κατά πάσα πιθανότητα ο Κριτής Αβαισάν, και σε αυτήν θάφτηκε, δεδομένου ότι στην αφήγηση δεν γίνεται μνεία ούτε της Εφράθ ούτε του Ιούδα. (Κρ 12:8-10) Η Βηθλεέμ του Ζαβουλών έχει ταυτιστεί με το Μπέιτ Λαχμ (Μπετ Λέχεμ Χα-Γκελιλίτ), περίπου 11 χλμ. ΔΒΔ της Ναζαρέτ.

[Εικόνα στη σελίδα 502]

Η Βηθλεέμ, η γενέτειρα του Ιησού, σήμερα

ΒΗΘΛΕΕΜΙΤΗΣ

(Βηθλεεμίτης) [Της (Από τη) Βηθλεέμ].

Ο κάτοικος της Βηθλεέμ. Στις τρεις από τις τέσσερις περιπτώσεις που εμφανίζεται στην Αγία Γραφή, η λέξη «Βηθλεεμίτης» εφαρμόζεται στον Ιεσσαί, τον πατέρα του Δαβίδ.—1Σα 16:1, 18· 17:58· 2Σα 21:19.

ΒΗΘ-ΣΑΒΕΕ

(Βηθ-σαβεέ) [Κόρη της Αφθονίας· πιθανώς, Κόρη [Γεννημένη] την Έβδομη [Ημέρα]].

Κόρη του Ελιάμ (Αμμιήλ, 1Χρ 3:5)· πιθανώς εγγονή του Αχιτόφελ. (2Σα 11:3· 23:34) Αρχικά ήταν σύζυγος του Ουρία του Χετταίου, ενός από τους κραταιούς άντρες του Δαβίδ· αργότερα παντρεύτηκε τον Δαβίδ, αφού αναμείχθηκε σε ένα από τα σκοτεινότερα επεισόδια της ζωής του.—2Σα 23:39.

Ένα ανοιξιάτικο δειλινό, ενώ η Βηθ-σαβεέ λουζόταν, κάποιος γείτονας, ο Βασιλιάς Δαβίδ, είδε από την ταράτσα του ανακτόρου του αυτή την όμορφη γυναίκα η οποία λέγεται ότι είχε «πολύ καλή εμφάνιση». Όταν έμαθε ότι ο άντρας της έλειπε στον πόλεμο, ο βασιλιάς που είχε κυριευτεί από το πάθος έστειλε να φέρουν τη Βηθ-σαβεέ στο ανάκτορο, όπου και είχε σχέσεις μαζί της. Αργότερα εκείνη «επέστρεψε στο σπίτι της» και ύστερα από λίγο καιρό πληροφόρησε τον Δαβίδ ότι ήταν έγκυος. Τότε ο Δαβίδ έστησε μια πλεκτάνη για να κάνει τον Ουρία να κοιμηθεί με τη σύζυγό του και έτσι να συγκαλυφθεί η μοιχεία, αλλά όταν αυτό το σχέδιο απέτυχε, ο βασιλιάς κανόνισε να σκοτωθεί ο Ουρίας στη μάχη. Μόλις τελείωσε η περίοδος του πένθους της, η Βηθ-σαβεέ έγινε σύζυγος του Δαβίδ και γέννησε το παιδί.—2Σα 11:1-27.

«Αλλά αυτό . . . φάνηκε κακό στα μάτια του Ιεχωβά». Ο προφήτης του ο Νάθαν επέπληξε το βασιλιά με μια παραβολή στην οποία παρομοίασε τη Βηθ-σαβεέ με τη μοναδική «αμνάδα» ενός φτωχού ανθρώπου, του Ουρία, την οποία πήρε ο πλούσιος, ο Δαβίδ, για να περιποιηθεί έναν επισκέπτη. Νιώθοντας συντριβή, ο Δαβίδ μετανόησε (Ψλ 51), αλλά το παιδί της μοιχείας, του οποίου το όνομα παραμένει άγνωστο, πέθανε. (Βλέπε ΔΑΒΙΔ.) Έπειτα από χρόνια, και άλλες στενοχώριες βρήκαν τον Δαβίδ λόγω της αμαρτίας του—οι ίδιες οι παλλακίδες του ατιμάστηκαν από το γιο του τον Αβεσσαλώμ.—2Σα 11:27–12:23· 16:21, 22.

Η Βηθ-σαβεέ βρήκε παρηγοριά στο μετανοημένο σύζυγό της. Τον αποκαλούσε «κύριέ μου», όπως αποκαλούσε και η Σάρρα το δικό της σύζυγο (1Βα 1:15-21· 1Πε 3:6), και αργότερα του γέννησε έναν γιο ονόματι Σολομώντα, τον οποίο ο Ιεχωβά αγάπησε και ευλόγησε. (2Σα 12:24, 25) Απέκτησε επίσης άλλους τρεις γιους, τον Σιμεά, τον Σωβάβ και τον Νάθαν, από τους οποίους ο τελευταίος υπήρξε πρόγονος της μητέρας του Ιησού, της Μαρίας. Εφόσον ο Ιωσήφ καταγόταν από τον Σολομώντα, και οι δύο επίγειοι γονείς του Ιησού ανήγαν την καταγωγή τους στη Βηθ-σαβεέ και στον Δαβίδ.—1Χρ 3:5· Ματ 1:6, 16· Λου 3:23, 31.

Η Βηθ-σαβεέ μνημονεύεται και πάλι στην αφήγηση προς το τέλος της 40χρονης βασιλείας του Δαβίδ. Ο Δαβίδ τής είχε ορκιστεί: «Ο Σολομών ο γιος σου θα γίνει βασιλιάς μετά από εμένα». Όταν, λοιπόν, ο μεγαλύτερος ετεροθαλής αδελφός του Σολομώντα, ο Αδωνίας, επιχείρησε να σφετεριστεί το θρόνο λίγο πριν από το θάνατο του Δαβίδ, η Βηθ-σαβεέ, με την υποκίνηση του προφήτη Νάθαν, υπενθύμισε στον Δαβίδ τον όρκο του. Αμέσως ο Δαβίδ εγκατέστησε στο θρόνο τον Σολομώντα, και έτσι η Βηθ-σαβεέ έγινε βασιλομήτωρ.—1Βα 1:5-37.

Όταν ο θρόνος του Σολομώντα εδραιώθηκε, η Βηθ-σαβεέ εμφανίστηκε μπροστά του ως μεσολαβήτρια για να μεταφέρει, με την επιρροή που διέθετε, ένα αίτημα εκ μέρους του Αδωνία. Ο Σολομών αμέσως «σηκώθηκε να την προϋπαντήσει και την προσκύνησε», και πρόσταξε να τοποθετήσουν έναν θρόνο για τη μητέρα του «για να καθήσει στα δεξιά του». Ωστόσο, το μόνο που προέκυψε από το αίτημά της ήταν να έρθει στο φως η δολιότητα του Αδωνία, με αποτέλεσμα να διατάξει ο Σολομών τη θανάτωσή του.—1Βα 2:13-25.

ΒΗΘΣΑΪΔΑ

(Βηθσαϊδά) [αραμαϊκής προέλευσης· σημαίνει «Οίκος του Κυνηγού (ή, του Ψαρά)»].

Η πόλη από την οποία κατάγονταν ο Φίλιππος, ο Ανδρέας και ο Πέτρος (Ιωα 1:44), παρ’ όλο που ο Σίμων Πέτρος και ο Ανδρέας φαίνεται ότι κατοικούσαν στην Καπερναούμ την εποχή της διακονίας του Ιησού. (Ματ 8:5, 14· Μαρ 1:21, 29) Επρόκειτο για πόλη «της Γαλιλαίας». (Ιωα 12:21) Μετά το θάνατο του Ιωάννη του Βαφτιστή, ο Ιησούς αποσύρθηκε στη Βηθσαϊδά με τους μαθητές του, και σε ένα απομονωμένο λιβάδι εκεί κοντά προμήθευσε θαυματουργικά τροφή σε περίπου 5.000 άντρες, εκτός από τις γυναίκες και τα παιδιά, που είχαν συγκεντρωθεί να τον ακούσουν. (Λου 9:10-17· παράβαλε Ματ 14:13-21· Ιωα 6:10.) Αργότερα, έξω από τη Βηθσαϊδά ο Ιησούς αποκατέστησε την όραση ενός τυφλού. (Μαρ 8:22) Εφόσον αυτά τα θαυματουργικά έργα έγιναν στην περιοχή τους, ο λαός της Βηθσαϊδά γενικά, μαζί με το λαό της Χοραζίν, ήταν άξιοι μομφής λόγω της αμετανόητης στάσης τους.—Λου 10:13.

Ο εντοπισμός της θέσης του “χωριού” (Μαρ 8:22, 23) ή της “πόλης” (Λου 9:10) της Βηθσαϊδά έχει γίνει αντικείμενο αρκετής συζήτησης. Οι Γραφικές αναφορές υποδεικνύουν ένα μέρος στα βόρεια παράλια της Θάλασσας της Γαλιλαίας. Ο Ιώσηπος συνδέει το όνομα με ένα πυκνοκατοικημένο χωριό το οποίο βρισκόταν λίγο ανατολικότερα του σημείου όπου ο Ιορδάνης Ποταμός εκβάλλει στη Θάλασσα της Γαλιλαίας. Το χωριό αυτό ανοικοδομήθηκε από τον Φίλιππο τον τετράρχη και ονομάστηκε Ιουλιάς προς τιμήν της κόρης του Καίσαρα Αυγούστου. (Ιουδαϊκή Αρχαιολογία, ΙΗ΄, 28 [ii, 1]) Τα αρχαία ερείπια της Ιουλιάδος βρίσκονται στο ετ-Τελλ, περίπου 3 χλμ. από τη θάλασσα. Ωστόσο, ερείπια ενός μικρότερου οικισμού ψαράδων υπάρχουν στο ελ-Αράτζ ακριβώς δίπλα στη θάλασσα. Εκεί υπάρχει ένα φυσικό λιμάνι το οποίο χρησιμοποιούσαν οι ψαράδες μέχρι πρόσφατα, επομένως η τοποθεσία από γεωγραφική άποψη ταιριάζει με τη σημασία του ονόματος Βηθσαϊδά.

Αρκετοί σχολιαστές, παρότι δέχονται πως σε κάποια εδάφια ισχύει αυτή η εκδοχή για τη θέση της Βηθσαϊδά, προβάλλουν την άποψη ότι υπήρχε και μια δεύτερη Βηθσαϊδά κάπου προς τα Δ του Ιορδάνη. Αυτή η άποψη οφείλεται στην αντίληψη ότι τα όρια της Γαλιλαίας δεν εκτείνονταν Α του Ιορδάνη, αντίληψη που βασίζεται σε δηλώσεις του Ιώσηπου και άλλων. Ο ίδιος ο Ιώσηπος τοποθετεί την Ιουλιάδα στην «κάτω Γαυλανίτιδα», την περιοχή Α της Θάλασσας της Γαλιλαίας. (Ο Ιουδαϊκός Πόλεμος, Β΄, 168 [ix, 1]) Η Βηθσαϊδά, όμως, αναφέρεται ότι ήταν πόλη «της Γαλιλαίας». (Ιωα 12:21) Ωστόσο, η περιοχή της Γαλιλαίας δεν φαίνεται να ήταν πάντα τόσο επακριβώς καθορισμένη, και μάλιστα ο Ιώσηπος χαρακτηρίζει κάποιον Ιούδα από τη Γαυλανίτιδα «Γαλιλαίο». (Ιουδαϊκή Αρχαιολογία, ΙΗ΄, 4 [i, 1]· Ο Ιουδαϊκός Πόλεμος, Β΄, 118 [viii, 1]) Είναι επίσης πολύ πιθανό να εκτεινόταν κάποιο τμήμα της πόλης της Βηθσαϊδά στη δυτική όχθη του Ιορδάνη, περίπου 1,5 χλμ. μακριά.

Επιπρόσθετα, εφόσον η απόδοση της Μετάφρασης Βασιλέως Ιακώβου στο εδάφιο Μάρκος 6:45 δηλώνει ότι ο Ιησούς παρήγγειλε στους αποστόλους του «να προηγηθούν [με το πλοίο] στην απέναντι πλευρά στη Βηθσαϊδά» (βλέπε επίσης ΜΠΚ), ενώ η παράλληλη περικοπή στο εδάφιο Ιωάννης 6:17 αναφέρει ως προορισμό τους την Καπερναούμ, μερικοί έχουν την άποψη ότι και αυτό επίσης προϋποθέτει την ύπαρξη μιας δεύτερης Βηθσαϊδά στη δυτική πλευρά του Ιορδάνη κοντά στην Καπερναούμ. Ωστόσο, οι σύγχρονες μεταφράσεις, στο εδάφιο Μάρκος 6:45, αφήνουν περιθώριο για την κατανόηση ότι οι απόστολοι άρχισαν το ταξίδι τους προς την Καπερναούμ πηγαίνοντας πρώτα παραλιακά «προς τη Βηθσαϊδά» (το σημείο από το οποίο έφυγαν αφήνοντας πίσω τον Ιησού προφανώς βρισκόταν κοντά στο μέρος όπου εκείνος έθρεψε θαυματουργικά τους 5.000, πιθανώς σε κάποια απόσταση Ν της Βηθσαϊδά και στην αντίπερα πλευρά της θάλασσας σε σχέση με την Καπερναούμ), και από εκεί διέσχισαν το βόρειο άκρο της θάλασσας και συνέχισαν για τον τελικό προορισμό τους, την Καπερναούμ. Αποβιβάστηκαν δε στην ακτή της γης της Γεννησαρέτ, προφανώς κάπως νοτιότερα της πόλης της Καπερναούμ.—Μαρ 6:53.

Έτσι λοιπόν, ενώ έχουν υποδειχτεί διάφορες τοποθεσίες για μια δεύτερη Βηθσαϊδά, οι Βιβλικές αφηγήσεις δεν καθιστούν αναγκαία την ύπαρξή της. Κάτι άλλο που μπορούμε να επισημάνουμε είναι ότι αυτές οι προτεινόμενες τοποθεσίες βρίσκονται όλες κοντά στην Καπερναούμ, και θα ήταν εξαιρετικά απίθανο να υπήρχαν δύο πόλεις με το όνομα Βηθσαϊδά οι οποίες να απείχαν λίγα μόνο χιλιόμετρα μεταξύ τους.

ΒΗΘΦΑΓΗ

(Βηθφαγή) [εβρ. προέλευσης· πιθανότατα σημαίνει «Οίκος των Πρώιμων Σύκων»].

Η Βηθφαγή κατονομάζεται στην αφήγηση σχετικά με το ταξίδι του Ιησού προς την Ιερουσαλήμ και αναφέρεται ως το σημείο από όπου έστειλε τους μαθητές του να πάρουν το γαϊδούρι με το οποίο μπήκε θριαμβευτικά στην Ιερουσαλήμ, στις 9 Νισάν του έτους 33 Κ.Χ. (Ματ 21:1, 2· Μαρ 11:1, 2· Λου 19:29, 30) Οι σχετικές αναφορές δείχνουν ότι βρισκόταν στο Όρος των Ελαιών, κοντά στην Ιερουσαλήμ και κοντά στη Βηθανία επίσης. Ενώ μερικοί πιστεύουν ότι η Βηθφαγή βρισκόταν στην άλλη πλευρά της χαράδρας που υπήρχε ΝΑ της Βηθανίας, στο σημερινό Αμπού Ντις, η τοποθεσία που υποδεικνύει η παράδοση βρίσκεται ανάμεσα στη Βηθανία και στην Ιερουσαλήμ στο ετ-Τουρ, στη νοτιοανατολική πλαγιά του Όρους των Ελαιών. Κοντά σε αυτό το σημείο βρίσκεται μία από τις κορυφές του Όρους των Ελαιών. Κατεβαίνοντας κάποιος από εκεί, έχει πανοραμική θέα της Ιερουσαλήμ.—Παράβαλε Λου 19:37, 41.

Οι Ταλμουδικές αναφορές στη Βηθφαγή υποδεικνύουν ότι βρισκόταν στο όριο της σαββατιαίας ζώνης γύρω από την πόλη της Ιερουσαλήμ.—Βαβυλωνιακό Ταλμούδ, Μεναχότ 78β· παράβαλε Πρ 1:12, υποσ.

ΒΗΛ

[ακκαδικής προέλευσης· σημαίνει «Ιδιοκτήτης· Κύριος»].

Βαβυλωνιακός θεός, η επαίσχυντη πτώση του οποίου προειπώθηκε ότι θα συνέπιπτε με την καταστροφή της Βαβυλώνας.—Ησ 46:1· Ιερ 50:2· 51:44.

Ο τίτλος Βηλ εφαρμόστηκε για πρώτη φορά στον θεό Ενλίλ. Ο Βηλ συναποτελούσε μαζί με τον Ανού και τον Ενκί (Έα) την αρχική σουμεριακή τριάδα θεών. Όταν ο Μαρντούκ (Μερωδάχ) έγινε ο κυριότερος θεός της Βαβυλώνας, προσέλαβε επίσης το όνομα Βηλ.—Βλέπε ΘΕΟΙ ΚΑΙ ΘΕΕΣ (Βαβυλωνιακές Θεότητες).

Αν λάβουμε υπόψη τη μεγάλη υπόληψη του Βηλ, αντιλαμβανόμαστε γιατί οι προφήτες του Ιεχωβά, υπό θεϊκή έμπνευση, τον κατονόμασαν ως έναν από τους θεούς που επρόκειτο να ταπεινωθούν κατά την πτώση της Βαβυλώνας. Περίπου 200 χρόνια προτού πέσει η Βαβυλώνα στα χέρια των Μήδων και των Περσών, ο Ησαΐας προείπε ότι ο Βηλ επρόκειτο να καμφθεί και ο Νεβώ επρόκειτο να σκύψει λόγω της επαίσχυντης ήττας που θα υφίσταντο. Τα είδωλά τους θα τα μετέφεραν τα θηρία. Καθώς θα ήταν ανίκανα να βοηθήσουν τον εαυτό τους, θα μεταφέρονταν σαν αποσκευές πάνω σε υποζύγια. Ο Βηλ και ο Νεβώ δεν επρόκειτο να διαφύγουν. «Η ψυχή τους», δηλαδή αυτοί οι ίδιοι, θα πήγαινε σε αιχμαλωσία. (Ησ 46:1, 2· βλέπε επίσης Ιερ 50:2.) Ο Ιεχωβά θα ανάγκαζε τον Βηλ να δώσει πίσω ό,τι είχε καταπιεί μέσω των λάτρεών του οι οποίοι απέδιδαν τις νίκες τους σε αυτόν. Ιδιαίτερα ο Βηλ έπρεπε να δώσει πίσω τον εξόριστο λαό του Ιεχωβά και τα ιερά σκεύη του ναού Του. Οι λαοί των εθνών τα οποία είχε υποτάξει η Βαβυλώνα δεν θα συνέρρεαν πια στη λατρεία του Βηλ ούτε θα παραδίδονταν στους λάτρεις του σαν να παραδίδονταν στο μεγαλύτερο θεό του κόσμου.—Ιερ 51:44· βλέπε ΜΕΡΩΔΑΧ.

ΒΗΡ

[Πηγάδι].

Με την εβραϊκή λέξη μπε’έρ συνήθως εννοείται ένα πηγάδι σε αντιδιαστολή προς μια φυσική πηγή (εβρ., ‛άγιν). Αυτή η λέξη εμφανίζεται συχνά σε σύνθετα τοπωνύμια.—Παράβαλε ΒΗΡ-ΑΙΛΙΜ· ΒΗΡ-ΣΑΒΕΕ.

1. Καθώς οι Ισραηλίτες πλησίαζαν στην Υποσχεμένη Γη, μετά τη διάβαση του Αρνών έφτασαν στη Βηρ. (Αρ 21:13-16) Εκεί, προφανώς οι άρχοντες που ήταν κεφαλές των φυλών έσκαψαν ένα πηγάδι με τις ράβδους τους και ανάβλυσε νερό. Το γεγονός αυτό ενέπνευσε το ποιητικό άσμα που βρίσκεται καταγραμμένο στα εδάφια 17 και 18.

Λόγω της συμμετοχής που είχαν οι άρχοντες στο σκάψιμο του πηγαδιού, μερικοί υποστηρίζουν ότι αυτή η τοποθεσία ταυτίζεται με τη Βηρ-αιλίμ (που σημαίνει «Πηγάδι των Μεγάλων Δέντρων»). (Ησ 15:8) Η θέση της δεν είναι γνωστή με βεβαιότητα, αλλά θεωρείται πιθανό ότι βρισκόταν στο Ουάντι Θάμαντ, μια κοιλάδα χειμάρρου Β του Αρνών και περίπου 56 χλμ. Α της Νεκράς Θαλάσσης. Συνήθως εκεί μπορεί να βρει κανείς νερό πολύ εύκολα σκάβοντας το έδαφος.

2. Τοποθεσία όπου κατέφυγε ο Ιωθάμ, ο γιος του Γεδεών (Ιεροβάαλ), αφού εξέθεσε τη δολιότητα του Αβιμέλεχ. (Κρ 9:3-5, 21) Το Αλ-Μπίρα, περίπου 12 χλμ. Β της Βαιθ-σαν και ΝΑ του Όρους Θαβώρ, προτείνεται από μερικούς ως η πιθανότερη θέση της Βηρ. Άλλοι τη συνδέουν με τη Βηρώθ. (Βλέπε ΒΗΡΩΘ.) Ωστόσο, επειδή δεν υπάρχει κανένα στοιχείο ως προς το ποια κατεύθυνση πήρε ο Ιωθάμ φεύγοντας από το Όρος Γαριζίν, η ταύτιση αυτή δεν είναι βέβαιη.

ΒΗΡΑ

(Βηρά) [Πηγάδι].

Κεφαλή οικογένειας και απόγονος του Ασήρ.—1Χρ 7:30, 37, 40.

ΒΗΡ-ΑΙΛΙΜ

(Βηρ-αιλίμ) [Πηγάδι των Μεγάλων Δέντρων].

Τοποθεσία που μνημονεύεται στην εξαγγελία του Ησαΐα εναντίον του Μωάβ. (Ησ 15:8) Η προειπωμένη ερήμωση θα προκαλούσε “γοερό θρήνο” μέχρι την Εγλαΐμ και τη Βηρ-αιλίμ. Η θέση της είναι άγνωστη. Πολλοί λόγιοι τη συνδέουν με τη Βηρ του εδαφίου Αριθμοί 21:16.—Βλέπε ΒΗΡ Αρ. 1.

ΒΗΡΑΧ

(Βηράχ) [Πηγάδι].

Ρουβηνίτης αρχηγός ο οποίος οδηγήθηκε σε εξορία από τον Ασσύριο Βασιλιά Θεγλάθ-φελασάρ Γ΄, προφανώς κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Φεκά (περ. 778-759 Π.Κ.Χ.).—1Χρ 5:6.

ΒΗΡΙ

(Βηρί) [Της (Από τη) Βηρ ή Βηρώθ].

1. Ο Χετταίος πατέρας της Ιουδίθ, συζύγου του Ησαύ.—Γε 26:34.

2. Ο πατέρας του προφήτη Ωσηέ.—Ωσ 1:1.

ΒΗΡ-ΛΑΧΑΪ-ΡΟΪ

(Βηρ-λαχαΐ-ροΐ) [Πηγάδι του Ζωντανού ο Οποίος με Βλέπει].

Η Άγαρ, η Αιγύπτια υπηρέτρια της Σαραΐ, προσπαθώντας να ξεφύγει από την οργή της κυρίας της, ακολούθησε το «δρόμο προς τη Σιουρ», ο οποίος οδηγούσε στην Αίγυπτο μέσω της Νεγκέμπ. Όταν, όμως, έφτασε σε κάποια πηγή (εβρ., ‛άγιν), ένας άγγελος την καθησύχασε, τη νουθέτησε να γυρίσει στην κυρία της και της μίλησε για τη γέννηση και το μέλλον του Ισμαήλ (το όνομα του οποίου σημαίνει «Ο Θεός Ακούει»). Γι’ αυτόν το λόγο, εκείνο το πηγάδι ονομάστηκε «Βηρ-λαχαΐ-ροΐ», εφόσον η Άγαρ είπε για τον Ιεχωβά: «Είσαι Θεός όρασης».—Γε 16:7-14.

Μεταγενέστερα, ενώ ο Ισαάκ ερχόταν από «το δρόμο που πηγαίνει στη Βηρ-λαχαΐ-ροΐ», εκεί στη Νεγκέμπ, είδε το καραβάνι με τις καμήλες το οποίο έφερνε τη μέλλουσα σύζυγό του, τη Ρεβέκκα. (Γε 24:62, 63) Μετά το θάνατο του Αβραάμ, ο Ισαάκ κατοικούσε «κοντά στη Βηρ-λαχαΐ-ροΐ».—Γε 25:11.

Η Βηρ-λαχαΐ-ροΐ αναφέρεται ότι βρισκόταν «ανάμεσα στην Κάδης και στη Βερέδ». (Γε 16:14) Μια παράδοση των Βεδουίνων την τοποθετεί στην Έιν Μουουέιλιχ, περίπου 19 χλμ. ΒΔ της Έιν Κεντέις (του τόπου που αντιστοιχεί πιθανότατα με την Κάδης-βαρνή). Αλλά η απουσία οποιουδήποτε ξεκάθαρου στοιχείου για τον προσδιορισμό της Βερέδ καθιστά την ταύτιση αυτή αβέβαιη.

ΒΗΡ-ΣΑΒΕΕ

(Βηρ-σαβεέ) [Πηγάδι του Όρκου· ή, Πηγάδι των Εφτά].

Τοποθεσία όπου βρισκόταν ένα πηγάδι και, μεταγενέστερα, μια πόλη στο νότιο Ιούδα. Βρίσκεται περίπου στο μέσο της απόστασης που χωρίζει την ακτή της Μεσογείου από το νότιο άκρο της Νεκράς Θαλάσσης, γύρω στα 45 χλμ. ΝΔ της Χεβρών, και περίπου άλλα τόσα χιλιόμετρα ΝΑ της Γάζας.

Η Βηρ-σαβεέ αντιπροσώπευε το νοτιότερο σημείο στην περιγραφή του μήκους της Υποσχεμένης Γης, όπως μαρτυρεί η παροιμιώδης φράση «από τη Δαν μέχρι τη Βηρ-σαβεέ» (Κρ 20:1) ή, αντίστροφα, «από τη Βηρ-σαβεέ μέχρι τη Δαν». (1Χρ 21:2· 2Χρ 30:5) Μετά τη διαίρεση του έθνους σε δύο βασίλεια, η Βηρ-σαβεέ εξακολούθησε να χρησιμοποιείται για να υποδηλώνει το νοτιότερο άκρο του βασιλείου του Ιούδα στις εκφράσεις «από τη Γααβά μέχρι τη Βηρ-σαβεέ» (2Βα 23:8) και «από τη Βηρ-σαβεέ ως την ορεινή περιοχή του Εφραΐμ» (από όπου άρχιζε το βόρειο βασίλειο του Ισραήλ). (2Χρ 19:4) Κατά τη διάρκεια της μεταιχμαλωσιακής περιόδου, η εν λόγω έκφραση χρησιμοποιούνταν με ακόμη πιο περιορισμένο τρόπο, αναφερόμενη στην περιοχή όπου εγκαταστάθηκαν οι επαναπατρισμένοι άντρες του Ιούδα, η οποία εκτεινόταν από τη Βηρ-σαβεέ «μέχρι την κοιλάδα του Εννόμ».—Νε 11:27, 30.

Στην πραγματικότητα, υπήρχαν και άλλοι οικισμοί της Υποσχεμένης Γης που βρίσκονταν Ν της Βηρ-σαβεέ, όπως υπήρχαν και ισραηλιτικοί οικισμοί Β της Δαν. Ωστόσο, η θέση τόσο της Δαν όσο και της Βηρ-σαβεέ συνέπιπτε με τα φυσικά όρια εκείνης της γης. Η Βηρ-σαβεέ βρισκόταν κάτω από τα βουνά του Ιούδα, στις παρυφές της ερήμου. Επιπρόσθετα, ήταν μια από τις κυριότερες πόλεις του Ιούδα (μαζί με την Ιερουσαλήμ και τη Χεβρών), και αυτό όχι μόνο επειδή είχε άφθονο νερό σε σύγκριση με τη γύρω περιοχή, κάτι που ευνοούσε τη γεωργία και τη βοσκή προβάτων και βοδιών, αλλά και επειδή σπουδαίες οδοί συνέκλιναν εκεί από διάφορες κατευθύνσεις. Από την Αίγυπτο μια αρχαία οδός ανέβαινε στη Βηρ-σαβεέ από το «Δρόμο των Πηγαδιών», διαμέσου της Κάδης-βαρνή, και ενωνόταν με έναν άλλον δρόμο στον οποίο ταξίδευαν τα καραβάνια με τις καμήλες που έρχονταν από τα «Βασίλεια των Αρωμάτων» της Αραβικής Χερσονήσου και κατευθύνονταν στη Φιλιστία ή στον Ιούδα. Από την Εσιών-γεβέρ, στο μυχό του Κόλπου της Άκαμπα, μια άλλη οδός οδηγούσε Β διαμέσου της Αραβά και κατόπιν έστριβε Δ, ανεβαίνοντας από τον Ανήφορο της Ακραββίμ στη Βηρ-σαβεέ. Από τη Γάζα, στην Πεδιάδα της Φιλιστίας, μια διακλάδωση της μεγάλης οδού οδηγούσε στη Βηρ-σαβεέ, προς τα ΝΑ. Τέλος, ένας δρόμος συνέδεε τη Βηρ-σαβεέ με τον υπόλοιπο Ιούδα, ξεκινώντας από αυτήν και συνεχίζοντας προς τα ΒΑ, ανεβαίνοντας από το οροπέδιο στα βουνά του Ιούδα και φτάνοντας στην Ιερουσαλήμ και σε άλλα σημεία ακόμη πιο Β.—Γε 22:19.

Η Βηρ-σαβεέ μνημονεύεται για πρώτη φορά σε συνάρτηση με την Άγαρ, η οποία περιπλανιόταν με το γιο της τον Ισμαήλ «στην έρημο της Βηρ-σαβεέ» όταν την απέπεμψε ο Αβραάμ. (Γε 21:14) Νομίζοντας ότι ο γιος της θα πέθαινε από δίψα, η Άγαρ απομακρύνθηκε από τον Ισμαήλ, αλλά ο Θεός άκουσε το αγόρι και την κατηύθυνε σε ένα πηγάδι. (Γε 21:19) Αυτό το πηγάδι πιθανόν να το είχε σκάψει στο παρελθόν ο Αβραάμ, αλλά μέχρι τότε δεν του είχαν δώσει ακόμη όνομα, όπως δείχνει η αφήγηση που ακολουθεί. Κάποιοι από τους Φιλισταίους άρπαξαν διά της βίας ένα πηγάδι σε αυτή την περιοχή, γεγονός που προφανώς δεν γνώριζε ο Αβιμέλεχ, ο βασιλιάς των Γεράρων. Αυτός και ο Φιχόλ, ο αρχηγός του στρατεύματός του, πλησίασαν τον Αβραάμ για να του προτείνουν μια διαθήκη ειρήνης. Όταν ο Αβραάμ επέκρινε αυστηρά τον Αβιμέλεχ για τη βίαιη αρπαγή του πηγαδιού από τους υπηρέτες του, ο Αβιμέλεχ τον διαβεβαίωσε ότι είχε άγνοια του ζητήματος, σύναψε διαθήκη με τον Αβραάμ και δέχτηκε να πάρει εφτά θηλυκά αρνιά από εκείνον ως απόδειξη του ότι ο Αβραάμ ήταν ο ιδιοκτήτης του πηγαδιού. «Γι’ αυτό [ο Αβραάμ] ονόμασε εκείνον τον τόπο Βηρ-σαβεέ· επειδή εκεί είχαν ορκιστεί οι δυο τους». (Γε 21:31) Έπειτα ο Αβραάμ φύτεψε εκεί ένα αλμυρίκι και επικαλέστηκε «το όνομα του Ιεχωβά, του αιώνιου Θεού». (Γε 21:33) Από τη Βηρ-σαβεέ επίσης ξεκίνησε ο Αβραάμ για να πάει στο Μοριά προκειμένου να προσφέρει τον Ισαάκ ως θυσία, και εκεί επέστρεψε για να κατοικήσει.—Γε 22:19.

Μετά το θάνατο του Αβραάμ οι Φιλισταίοι έφραξαν τα πηγάδια που είχε σκάψει εκείνος, αλλά όταν αργότερα ο Ισαάκ εγκαταστάθηκε εκεί, άρχισε να τα ανοίγει πάλι και να τα ονομάζει με τα ονόματα που τους είχε δώσει ο πατέρας του. (Γε 26:18) Λόγω της εναντίωσης που αντιμετώπισε από τους Φιλισταίους, ο Ισαάκ μετακινούνταν από τόπο σε τόπο ώσπου διαπίστωσε ότι στο Ρεχωβώθ υπήρχε ευρυχωρία, και αργότερα ανέβηκε στη Βηρ-σαβεέ. (Γε 26:22, 23) Ενόσω οι υπηρέτες του Ισαάκ έσκαβαν ένα πηγάδι στη Βηρ-σαβεέ, ο Αβιμέλεχ—πιθανώς κάποιος άλλος βασιλιάς των Γεράρων (συνονόματος ή ομότιτλος με αυτόν που είχε συνάψει διαθήκη με τον Αβραάμ, ή ενδεχομένως και ο ίδιος)—πήγε με τον Φιχόλ, τον αρχηγό του στρατεύματός του, στον Ισαάκ για να του προτείνει να συνάψει διαθήκη ειρήνης μαζί του. Έπειτα από ένα συμπόσιο στο οποίο έφαγαν και ήπιαν, σηκώθηκαν νωρίς το επόμενο πρωί και έκαναν ένορκες δηλώσεις ο ένας στον άλλον. Την ίδια ημέρα βγήκε νερό από το πηγάδι και ο Ισαάκ κάλεσε το όνομά του Σιβά, που σημαίνει «Όρκος· ή, Εφτά», και αναφέρεται σε έναν όρκο ή ένορκη δήλωση βάσει εφτά πραγμάτων. (Γε 26:31-33· βλέπε ΣΙΒΑ.) Χρησιμοποιώντας το όνομα «Σιβά» (μια άλλη μορφή του ονόματος «Σαβεέ»), ο Ισαάκ φαίνεται ότι διατήρησε την ονομασία Βηρ-σαβεέ την οποία είχε δώσει σε εκείνο το μέρος ο Αβραάμ. Το ενδεχόμενο να ήταν αυτό το πηγάδι το ίδιο με εκείνο που είχε σκάψει παλιότερα ο Αβραάμ και το οποίο έσκαψαν ξανά οι άντρες του Ισαάκ φαίνεται στο εδάφιο Γένεση 26:18, το οποίο αναφέρεται παραπάνω. Στα χρόνια που έζησε εδώ ο Ισαάκ, ευλόγησε τον Ιακώβ αντί του Ησαύ και τον έστειλε στη Χαρράν, προκειμένου να πάρει σύζυγο από τις κόρες του Λάβαν, του αδελφού της μητέρας του. (Γε 28:1, 2, 10) Αργότερα, ο Ιακώβ, ο οποίος ήταν πλέον γνωστός ως Ισραήλ, πρόσφερε θυσίες στον Θεό του Ισαάκ στη Βηρ-σαβεέ, ενώ πήγαινε να συναντήσει τον Ιωσήφ το γιο του στην Αίγυπτο.—Γε 46:1-5.

Στα 250 και πλέον χρόνια που μεσολάβησαν μέχρι να μοιραστεί η Χαναάν στις 12 φυλές του Ισραήλ, είχε σχηματιστεί μια πόλη στη Βηρ-σαβεέ (Ιη 15:21, 28), η οποία παραχωρήθηκε στη φυλή του Συμεών ως παρεμβαλλόμενη πόλη στην περιοχή του Ιούδα. (Ιη 19:1, 2) Εκεί υπηρετούσαν ως κριτές οι γιοι του Σαμουήλ. (1Σα 8:1, 2) Όταν ο Ηλίας τράπηκε σε φυγή για να γλιτώσει από την οργή της Βασίλισσας Ιεζάβελ, άφησε τον υπηρέτη του στη Βηρ-σαβεέ και κατευθύνθηκε νότια, διασχίζοντας τη Νεγκέμπ, προς το Χωρήβ. (1Βα 19:3) Η Ζιβιάχ, η μητέρα του Βασιλιά Ιωάς του Ιούδα, καταγόταν από εκεί. (2Βα 12:1) Η Βηρ-σαβεέ κατονομάζεται ως το τελικό σημείο της απογραφής του λαού την οποία διενήργησε ο Δαβίδ σε όλο τον Ισραήλ (2Σα 24:2, 7), και ως η αφετηρία των λατρευτικών μεταρρυθμίσεων που εισήγαγε ο Ιωσαφάτ. (2Χρ 19:4) Οι αναφορές του Αμώς στη Βηρ-σαβεέ των ημερών του παρέχουν ισχυρές ενδείξεις υπέρ του ότι επρόκειτο για ένα μέρος στο οποίο λάβαιναν χώρα ακάθαρτες θρησκευτικές δραστηριότητες (Αμ 5:5· 8:14) και το οποίο ίσως συνδεόταν κατά κάποιον τρόπο με το ειδωλολατρικό βόρειο βασίλειο. Ειδώλια της θεάς Αστάρτης έχουν ανασκαφεί εκεί, όπως και σε πολλές άλλες περιοχές του Ισραήλ. Έκτοτε, με εξαίρεση τη σύντομη μνεία επανεγκατάστασης στην πόλη και στις εξαρτώμενες κωμοπόλεις της μετά τη βαβυλωνιακή εξορία (Νε 11:27), το όνομα αυτό εξαφανίζεται από το Βιβλικό υπόμνημα.

Η πόλη της περιόδου των βασιλιάδων έχει ταυτιστεί με το Τελλ ες-Σαμπά (Τελ Μπεέρ Σέβα), 4 χλμ. Α της σημερινής Μπεέρ Σέβα. Συγγραφείς του τέταρτου αιώνα Κ.Χ. περιγράφουν τη Βηρ-σαβεέ εκείνης της εποχής ως μεγάλο χωριό ή κωμόπολη με ρωμαϊκή φρουρά. Σήμερα, διατηρεί τη θέση που κατείχε ως κόμβος και ως σημαντική αγορά. Παρότι η λεκάνη της Βηρ-σαβεέ είναι στεπώδης και δέχεται μόνο γύρω στα 15 με 20 εκ. βροχόπτωσης το χρόνο, το έδαφος είναι παραγωγικό και υπάρχουν καλά αγροκτήματα στην περιοχή. Επίσης, υπάρχουν αρκετά πηγάδια, το μεγαλύτερο από τα οποία έχει διάμετρο σχεδόν 4 μ., και μάλιστα το κατώτερο τμήμα του έχει σκαφτεί μέσα σε συμπαγή βράχο, σε βάθος 5 μ. περίπου.

ΒΗΡΥΛΛΟΣ

Ημιδιαφανές ή αδιαφανές ορυκτό που αποτελείται από πυριτικό άλας του αργιλίου και του βηρυλλίου. Είναι σκληρότερο από το χαλαζία και έχει συνήθως κιτρινοπράσινο χρώμα, αλλά μερικές φορές είναι πράσινο, κίτρινο, γαλάζιο, λευκό, αχνοκόκκινο ή άχρωμο. Η σκουροπράσινη βήρυλλος λέγεται σμαράγδι, η γαλαζοπράσινη ακουαμαρίνα, ενώ η ροζ ποικιλία ονομάζεται μοργανίτης. Η βήρυλλος βρίσκεται συνήθως σε γρανιτικά πετρώματα με τη μορφή εξάπλευρων κρυστάλλων. Έχουν ανακαλυφτεί μεμονωμένοι κρύσταλλοι βηρύλλου που ζυγίζουν πάνω από 25 τόνους.

Η βήρυλλος ήταν πολύ δημοφιλές πετράδι στην αρχαιότητα. Οι αρχαίοι Έλληνες έφτιαχναν ωραία κοίλα ανάγλυφα (ιντάλια) από βήρυλλο και οι Ρωμαίοι διαμόρφωναν τους φυσικούς κρυστάλλους σε κρεμαστά σκουλαρίκια. Η βήρυλλος αναφέρεται μόνο μία φορά στις Γραφές (NE, ΜΝΚ, ΒΑΜ, ΜΠΚ), ως το όγδοο θεμέλιο του τείχους της Νέας Ιερουσαλήμ.—Απ 21:2, 19, 20.

ΒΗΡΩΘ

(Βηρώθ) [Πηγάδια].

Μια από τις τέσσερις πόλεις των Ευαίων που με πανουργία σύναψαν διαθήκη με τον Ιησού του Ναυή, ενέργεια στην οποία προφανώς πρωτοστάτησαν οι άντρες της πόλης Γαβαών. (Ιη 9:3-17) Αργότερα, η Βηρώθ συμπεριλήφθηκε στην κληρονομιά της φυλής του Βενιαμίν. (Ιη 18:21, 25) Στο ιστορικό της δολοφονίας του Ις-βοσθέ, γιου του Σαούλ, από άντρες της Βηρώθ αναφέρεται ότι «και η Βηρώθ υπολογιζόταν ως μέρος του Βενιαμίν». Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι η πόλη βρισκόταν κοντά στη μεθόριο μιας γειτονικής φυλής, γεγονός που καθιστούσε αναγκαίο να διευκρινιστεί σε ποιας φυλής την περιοχή βρισκόταν. (2Σα 4:2-6) Το υπόμνημα κάνει λόγο για φυγή των κατοίκων της στη Γιτθαΐμ, χωρίς όμως να εξηγεί την αιτία. Πιθανόν αυτή η φυγή να οφειλόταν σε επιδρομές που έκαναν οι Φιλισταίοι μετά τη νίκη τους επί των δυνάμεων του Σαούλ στο Όρος Γελβουέ, ή πιθανόν να έλαβε χώρα μετά τη δολοφονία του Ις-βοσθέ προκειμένου να αποφευχθούν τυχόν πράξεις εκδίκησης ως αντίποινα για το φόνο. Ωστόσο, μετά την εξορία στη Βαβυλώνα, άντρες της Βηρώθ αναφέρονται μεταξύ εκείνων που επέστρεψαν στη γη του Ιούδα.—Εσδ 2:1, 25· Νε 7:29.

Όσον αφορά τη θέση της, μερικοί υποδεικνύουν το Χίρμπετ ελ-Μπουρτζ ή το Νάμπι Σαμουίλ στα Ν, ενώ άλλοι το ελ-Μπίρα, μια κωμόπολη κοντά στη σημερινή Ραμάλα, περίπου 14 χλμ. Β της Ιερουσαλήμ και περίπου 8 χλμ. ΒΒΑ της Γαβαών, δηλαδή κοντά στο σύνορο του Εφραΐμ. Μια πηγή εκεί βγάζει πολύ νερό. Τα ίχνη ενός αρχαίου πανδοχείου όπου διανυκτέρευαν καραβάνια υποδηλώνουν ότι η πόλη ήταν σταθμός καραβανιών.

ΒΗΡΩΘ ΒΕΝΕ-ΙΑΑΚΑΝ

(Βηρώθ Βενέ-ιαακάν) [Πηγάδια των Γιων του Ιαακάν].

Τοποθεσία όπου στρατοπέδευσαν οι Ισραηλίτες, ίσως σε περισσότερες από μία περιπτώσεις, κατά τη διάρκεια των περιπλανήσεών τους στην έρημο. Η τελευταία φορά ήταν λίγο πριν από το θάνατο του Ααρών στο Όρος Ωρ. (Δευ 10:6) Κατά την τρέχουσα άποψη ορισμένων ταυτίζεται με το ελ-Μπιρέιν, περίπου 62 χλμ. ΝΔ της Βηρ-σαβεέ, κοντά στο σημερινό Εζούζ. Υπάρχουν πηγάδια εκεί, και η πιθανή θέση της Κάδης-βαρνή βρίσκεται λίγα μόνο χιλιόμετρα νοτιότερα. Ο Νέλσον Γκλουκ σχολιάζει: «Υπάρχει ένας εντυπωσιακά μεγάλος αριθμός αρχαιολογικών τοποθεσιών σε αυτή την περιφέρεια». (Ποταμοί στην Έρημο [Rivers in the Desert], 1960, σ. 97) Όπως φαίνεται, η Βηρώθ Βενέ-ιαακάν αναφέρεται απλώς ως Βενέ-ιαακάν στο εδάφιο Αριθμοί 33:31.—Βλέπε ΒΕΝΕ-ΙΑΑΚΑΝ.

ΒΗΡΩΘΙΤΗΣ

(Βηρωθίτης) [Της (Από τη) Βηρώθ].

Ο κάτοικος ή ο αυτόχθων της Βηρώθ. Όταν οι Ισραηλίτες μπήκαν στη Χαναάν, οι κάτοικοι της Βηρώθ ήταν Ευαίοι. Ακολούθως, η περιοχή τους παραχωρήθηκε στον Βενιαμίν, και οι Ευαίοι κάτοικοι έγιναν “ξυλοκόποι και νεροκουβαλητές”. (Ιη 9:17, 27· 18:21, 25· βλέπε ΒΗΡΩΘ.) Οι δολοφόνοι του Ις-βοσθέ, ο Βαανάχ και ο Ρηχάβ, ήταν «γιοι του Ριμμών του Βηρωθίτη, από τους γιους του Βενιαμίν». (2Σα 4:2, 5, 9) Ο Ναχαραΐ, ένας από τους κραταιούς άντρες του Δαβίδ, αποκαλείται «Βηρωθίτης» στο εδάφιο 2 Σαμουήλ 23:37 και «Βερωθίτης» στο εδάφιο 1 Χρονικών 11:39.

ΒΗΣΑΪ

(Βησαΐ).

Προπάτορας κάποιων Νεθινίμ οι οποίοι επέστρεψαν στην Ιερουσαλήμ από τη Βαβυλώνα το 537 Π.Κ.Χ.—Εσδ 2:1, 2, 43, 49· Νε 7:6, 7, 46, 52.

ΒΙΑΣΜΟΣ

Ο βιασμός ορίζεται ως παράνομη σεξουαλική επαφή που πραγματοποιείται χωρίς τη συγκατάθεση της γυναίκας, με βίαια μέσα, εξαναγκασμό, εκφοβισμό ή εξαπάτηση ως προς τη φύση της πράξης.

Ο Ιεχωβά προειδοποίησε τον Ισραήλ για τις συνέπειες που θα υφίστατο αν παρήκουε το Νόμο του. Προείπε ότι, όχι μόνο θα πλήττονταν από ασθένειες και συμφορές, αλλά και ότι θα έπεφταν στα χέρια των εχθρών τους, και πρόσθεσε: «Θα αρραβωνιαστείς γυναίκα, αλλά κάποιος άλλος θα τη βιάσει [τύπος του σαγάλ]». (Δευ 28:30) Αυτό συνέβη όταν, εξαιτίας της παρακοής τους, ο Ιεχωβά απέσυρε την προστασία του από το έθνος, και οι ειδωλολάτρες εχθροί κατακυρίευσαν τις πόλεις τους. (Παράβαλε Ζαχ 14:2.) Για τη Βαβυλώνα επίσης προλέχθηκε ότι θα υφίστατο αντίστοιχη μεταχείριση, κάτι που έγινε όταν αυτή έπεσε στα χέρια των Μήδων και των Περσών. (Ησ 13:1, 16) Σύμφωνα με τα όσα όριζε ο Νόμος, τα έθνη που καθυπέτασσε ο Ισραήλ δεν υφίσταντο κάτι τέτοιο, γιατί οι στρατιώτες απαγορευόταν να έχουν σεξουαλικές σχέσεις κατά τη διάρκεια μιας στρατιωτικής εκστρατείας.—1Σα 21:5· 2Σα 11:6-11.

Μια υπόθεση πολλαπλού βιασμού στην πόλη Γαβαά του Βενιαμίν, στις ημέρες των Κριτών, πυροδότησε μια σειρά αντιποίνων, τα οποία οδήγησαν στην παρ’ ολίγον εξάλειψη της φυλής του Βενιαμίν. Άχρηστοι άντρες της πόλης, με διεστραμμένες σεξουαλικές επιθυμίες, απαίτησαν να έχουν σεξουαλικές σχέσεις με έναν Λευίτη επισκέπτη. Αυτός, αντί να υποκύψει, τους έδωσε την παλλακίδα του που είχε διαπράξει προηγουμένως πορνεία σε βάρος του. Οι άντρες την κακοποιούσαν όλη τη νύχτα ωσότου πέθανε. Ο εβραϊκός όρος ‛ανάχ, που αποδίδεται «βιάζω» σε αυτή την αφήγηση, έχει επίσης τις έννοιες «ταλαιπωρώ», «ταπεινώνω» και «καταδυναστεύω».—Κρ κεφ. 19, 20.

Ο Αμνών, γιος του Βασιλιά Δαβίδ, βίασε την ετεροθαλή αδελφή του τη Θάμαρ, με αποτέλεσμα να τον θανατώσει ο αδελφός της ο Αβεσσαλώμ. (2Σα 13:1-18) Όταν ο ραδιούργος Αμάν ο Αγαγίτης εκτέθηκε ενώπιον του Πέρση βασιλιά Ασσουήρη για τη δολιότητά του απέναντι στους Ιουδαίους, και ειδικά απέναντι στη Βασίλισσα Εσθήρ, τη σύζυγο του Ασσουήρη, ο βασιλιάς εξοργίστηκε. Γνωρίζοντας ότι δεν θα μπορούσε να αναμένει έλεος από το βασιλιά, ο Αμάν έπεσε απελπισμένος στο ντιβάνι όπου ήταν πλαγιασμένη η Εσθήρ, ικετεύοντάς την. Όταν ο βασιλιάς ξαναμπήκε στο δωμάτιο, είδε τον Αμάν εκεί και φώναξε: «Θα γίνει και βιασμός της βασίλισσας, παρότι εγώ είμαι στο σπίτι;» Αμέσως καταδίκασε τον Αμάν σε θάνατο. Η ποινή εκτελέστηκε, και στη συνέχεια φαίνεται ότι κρέμασαν τον Αμάν στο ξύλο που είχε στήσει ο ίδιος για να κρεμάσει τον εξάδελφο της Εσθήρ, τον Μαροδοχαίο. (Εσθ 7:1-10) Στη δήλωση του βασιλιά, όπως αυτή έχει καταγραφεί (Εσθ 7:8), χρησιμοποιείται η εβραϊκή λέξη καβάς που σημαίνει «καθυποτάσσω, υποτάσσω» (Γε 1:28· Ιερ 34:16) αλλά μπορεί να σημαίνει και «βιάζω».

Υπό το Νόμο, αν ένα αρραβωνιασμένο κορίτσι διέπραττε πορνεία με άλλον άντρα, τόσο αυτή όσο και ο άντρας έπρεπε να θανατωθούν. Αλλά αν το κορίτσι είχε φωνάξει ζητώντας βοήθεια, αυτό θεωρούνταν απόδειξη της αθωότητάς της. Ο άντρας θανατωνόταν για το αμάρτημά του στο οποίο είχε εξαναγκάσει το κορίτσι, και το κορίτσι απαλλασσόταν.—Δευ 22:23-27.

ΒΙΒΛΙΟ

Η εβραϊκή λέξη σέφερ (βιβλίο· επιστολή· γραφή) συνδέεται με το ρήμα σαφάρ (μετρώ) και το ουσιαστικό σοφέρ (γραφέας· αντιγραφέας). (Γε 5:1· 2Σα 11:15· Ησ 29:12· 22:10· Κρ 5:14· Νε 13:13) Όταν η λέξη σέφερ χρησιμοποιείται σε σχέση με επίσημα έγγραφα, αποδίδεται κατά περίπτωση «έγγραφο», «πιστοποιητικό» και «συμβόλαιο». (Εσθ 9:25· Ιερ 3:8· 32:11) Η λέξη του πρωτότυπου ελληνικού κειμένου που αποδίδεται βιβλίο είναι βίβλος. Η λέξη βιβλίον του πρωτότυπου ελληνικού κειμένου (η οποία σημαίνει κατά κυριολεξία «βιβλιαράκι») αποτελεί υποκοριστικό της λέξης βίβλος, και είτε διατηρείται αυτούσια είτε αποδίδεται «πιστοποιητικό» και «ρόλος».—Μαρ 12:26· Εβρ 9:19· Ματ 19:7· Λου 4:17· βλέπε ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ.

Το αρχαίο «βιβλίο» μπορεί να ήταν μια πλάκα ή μια συλλογή από πλάκες κατασκευασμένες από πηλό, πέτρα, κερί, κηρωμένο ξύλο, μέταλλο, ελεφαντόδοντο ή μπορεί να αποτελούνταν από μερικά θραύσματα αγγείων (όστρακα). Οι χειρόγραφοι ρόλοι (κύλινδροι) αποτελούνταν από φύλλα παπύρου συνημμένα μεταξύ τους, από περγαμηνή αιγοπροβάτων ή από περγαμηνή vellum, ένα λεπτότερο υλικό το οποίο κατασκευαζόταν από δέρμα μοσχαριών, ενώ, αρκετά αργότερα, αποτελούνταν από λινό ύφασμα και χαρτί από ίνες λιναριού. Τελικά, το βιβλίο εξελίχθηκε σε μια σειρά διαδοχικών διπλωμένων φύλλων—είτε χειρόγραφων είτε τυπωμένων—τα οποία ήταν δεμένα με κορδόνι ή ήταν ραμμένα, κολλημένα ή με οποιονδήποτε άλλον τρόπο συνημμένα μεταξύ τους, ώστε να σχηματίζουν τόμο.

Οι ρόλοι γράφονταν συνήθως από τη μία μόνο πλευρά (αν ήταν από δέρμα, στην πλευρά που αρχικά ήταν τριχωτή). Μερικές φορές, τύλιγαν το υλικό πάνω στο οποίο έγραφαν γύρω από μια λεπτή ράβδο. Ο αναγνώστης άρχιζε την ανάγνωση από τη μία άκρη, κρατώντας το ρόλο στο αριστερό του χέρι και τυλίγοντάς τον γύρω από τη ράβδο με το δεξί του χέρι (αν διάβαζε εβραϊκά, και το αντίστροφο αν διάβαζε ελληνικά). Αν το κείμενο ήταν μεγάλο, μπορεί να τύλιγαν το ρόλο γύρω από δύο ράβδους, και όταν κάποιος το έπαιρνε για να το διαβάσει έβλεπε το μεσαίο τμήμα του.

Για την κατασκευή των ρόλων χρησιμοποιούσαν συνήθως φύλλα τα οποία είχαν ύψος 23 ως 28 εκ. και πλάτος 15 ως 23 εκ. Μερικά από αυτά τα φύλλα τα κολλούσαν πλευρά με πλευρά. Ωστόσο, τα φύλλα του Ρόλου της Νεκράς Θαλάσσης ο οποίος περιέχει το βιβλίο του Ησαΐα και χρονολογείται από το δεύτερο αιώνα Π.Κ.Χ. ήταν ραμμένα μεταξύ τους με λινή κλωστή. Ο ρόλος αποτελούνταν από 17 λωρίδες περγαμηνής ύψους 26,2 εκ. κατά μέσο όρο και πλάτους κυμαινόμενου από 25,2 εκ. ως 62,8 εκ., το δε συνολικό μήκος του είναι 7,3 μ., στη σημερινή σωζόμενη μορφή του. Την εποχή του Πλίνιου, το σύνηθες μήκος των ρόλων (πιθανότατα εκείνων που πουλιούνταν στο εμπόριο) ήταν 20 φύλλα. Ένας αιγυπτιακός παπύρινος ρόλος που περιέχει το χρονικό της βασιλείας του Ραμσή Γ΄, ο ονομαζόμενος Πάπυρος Χάρις, έχει μήκος 40,5 μ. Το Ευαγγέλιο του Μάρκου θα χρειαζόταν ρόλο μήκους 5,8 μ., ενώ το Ευαγγέλιο του Λουκά ρόλο περίπου 9,5 μ.

Τις άκρες του ρόλου τις έκοβαν, τις λείαιναν με ελαφρόπετρα και κατά κανόνα τις χρωμάτιζαν μαύρες. Ολόκληρο το ρόλο τον βουτούσαν σε λάδι κέδρου για να τον προστατέψουν από τα έντομα. Συνήθως έγραφαν στη μία πλευρά του, εκτός αν οι πληροφορίες ήταν περισσότερες από όσες χωρούσαν στην εσωτερική πλευρά. Σε αυτή την περίπτωση, έγραφαν και στην εξωτερική πλευρά, δηλαδή στην πίσω όψη. Οι ρόλοι με τις κρίσεις τις οποίες είδαν σε οράματα οι προφήτες Ιεζεκιήλ και Ζαχαρίας καθώς και ο απόστολος Ιωάννης ήταν γραμμένοι και από τις δύο πλευρές. Αυτό υποδηλώνει ότι οι κρίσεις ήταν μεγάλες, εκτενείς και βαρυσήμαντες.—Ιεζ 2:10· Ζαχ 5:1-3· Απ 5:1.

Τα σημαντικά έγγραφα τα σφράγιζαν με ένα κομμάτι πηλό ή κερί που έφερε το αποτύπωμα της σφραγίδας του συγγραφέα ή εκείνου που τα παρήγαγε, και το οποίο ήταν προσαρτημένο στο έγγραφο με κορδόνι. Ο απόστολος Ιωάννης είδε σε όραμα έναν ρόλο με εφτά σφραγίδες, τον οποίο παρέδωσε στο Αρνί εκείνος που καθόταν στο θρόνο.—Απ 5:1-7.

Οι αρχαιότεροι ρόλοι φαίνεται ότι είχαν μέχρι και τέσσερις στήλες ανά φύλλο, ενώ οι μεταγενέστεροι είχαν ως επί το πλείστον μία στήλη. Ο ρόλος του Ιερεμία αποτελούνταν από τέτοιες «ολοσέλιδες στήλες». Μόλις ολοκληρωνόταν η ανάγνωση τριών ή τεσσάρων στηλών αυτού του ρόλου, ο Βασιλιάς Ιωακείμ έκοβε αυτό το τμήμα από το ρόλο και το πετούσε στη φωτιά. (Ιερ 36:23) Οι 17 λωρίδες του Ρόλου της Νεκράς Θαλάσσης με το βιβλίο του Ησαΐα είχαν 54 στήλες, με 30 στίχους ανά στήλη κατά μέσο όρο.

Αυτός ο τύπος βιβλίου, ο ρόλος, εξυπηρέτησε τους Ισραηλίτες μέχρι την εποχή της Χριστιανικής εκκλησίας. Τα αρχαία υπομνήματα του έθνους του Ισραήλ και του Ιούδα, καθώς και τα θεόπνευστα συγγράμματα των προφητών του Ιεχωβά, παρότι ορισμένες φορές ονομάζονταν βιβλία, στην πραγματικότητα είχαν τη μορφή ρόλων.—1Βα 11:41· 14:19· Ιερ 36:4, 6, 23.

Κάθε συναγωγή—διευθέτηση που καθιερώθηκε μετά τη βαβυλωνιακή εξορία—φύλασσε και χρησιμοποιούσε ρόλους των Αγίων Γραφών, και τα Σάββατα γινόταν εκεί δημόσια ανάγνωση των Γραφών από τους ρόλους. (Πρ 15:21) Ο ίδιος ο Ιησούς διάβασε από έναν τέτοιον ρόλο, πιθανότατα σαν το ρόλο της Νεκράς Θαλάσσης που περιέχει το βιβλίο του Ησαΐα.—Λου 4:15-20.

Κώδικας. Φαίνεται ότι οι Χριστιανοί χρησιμοποιούσαν κυρίως βιβλία υπό τύπον κυλίνδρου, ή ρόλου, τουλάχιστον μέχρι τα τέλη του πρώτου αιώνα Κ.Χ. περίπου. Ωστόσο, αυτού του είδους τα βιβλία ήταν πολύ δύσχρηστα. Η μετεξέλιξη του κώδικα από τετράδιο σε βιβλίο κατέστησε προφανή την υπεροχή του έναντι του παραδοσιακού ρόλου. Για παράδειγμα, ίσως χρειαζόταν ένας ρόλος μήκους 31,7 μ. για να χωρέσει τα τέσσερα Ευαγγέλια, ενώ ένας κώδικας μικρού μεγέθους τα χωρούσε όλα. Επιπρόσθετα, ο κώδικας ήταν πιο οικονομικός δεδομένου ότι μπορούσε να γράψει κανείς και στις δύο πλευρές της σελίδας. Επιπλέον, το εξωτερικό κάλυμμα πρόσφερε άριστη προστασία στα περιεχόμενα, και μπορούσε να ανατρέξει κανείς γρήγορα σε διάφορα σημεία χωρίς τον κόπο που απαιτούσαν οι ρόλοι.

Το να προσπαθεί κάποιος να βρει γρήγορα συγκεκριμένες δηλώσεις σε έναν μεγάλο ρόλο ήταν πολύ δύσκολο, αν όχι πρακτικά αδύνατον. Τα στοιχεία μαρτυρούν ότι οι Χριστιανοί υιοθέτησαν γρήγορα τη χρήση του κώδικα—ο οποίος μοιάζει περισσότερο στο βιβλίο με φύλλα, όπως το γνωρίζουμε σήμερα—επειδή τους ενδιέφερε το κήρυγμα των καλών νέων και επειδή συμβουλεύονταν και επισήμαιναν πολλές Γραφικές περικοπές όταν μελετούσαν την Αγία Γραφή και όταν κήρυτταν.

Σε σχέση με το γεγονός ότι οι Χριστιανοί ήταν πρωτοπόροι στη χρήση του βιβλίου με φύλλα, αν δεν το ανακάλυψαν οι ίδιοι, ο καθηγητής Ε. Τζ. Γκούντσπιντ αναφέρει στο βιβλίο του Η Χριστιανοσύνη Χρησιμοποιεί την Έντυπη Ύλη (Christianity Goes to Press, 1940, σ. 75, 76): «Υπήρχαν άνθρωποι στην πρώτη εκκλησία που αντιλαμβάνονταν πολύ καλά το ρόλο της έκδοσης των γραπτών κειμένων στον ελληνορωμαϊκό κόσμο, και οι οποίοι, εμφορούμενοι από ζήλο για τη διάδοση του Χριστιανικού αγγέλματος σε εκείνον τον κόσμο, επωφελήθηκαν από όλες τις εκδοτικές τεχνικές—όχι μόνο από τις παλιές και τετριμμένες παραδοσιακές τεχνικές, αλλά και από τις πλέον σύγχρονες και προοδευτικές—και τις αξιοποίησαν πλήρως στα πλαίσια της Χριστιανικής τους προπαγάνδας. Αυτό σηματοδότησε την ευρεία χρήση του βιβλίου με φύλλα, το οποίο τώρα χρησιμοποιείται παγκόσμια. Το ευαγγέλιό τους δεν προοριζόταν για τους μυημένους, δεν ήταν κρυμμένο μυστήριο, αλλά κάτι το οποίο έπρεπε να κηρυχτεί από τις ταράτσες, και οι ίδιοι ανέλαβαν προσωπικά να κάνουν πράξη το παλιό σύνθημα των προφητών: “Διαδώστε τα καλά νέα”. Φυσικά η συγγραφή του κάθε ευαγγελίου ήταν πολύ σημαντική υπόθεση, αλλά η συγκέντρωση όλων των ευαγγελίων και η έκδοσή τους σε μία συλλογή ήταν κάτι εντελώς διαφορετικό, κάτι το οποίο είχε την ίδια σχεδόν βαρύτητα με τη συγγραφή μερικών από αυτά».—Βλέπε επίσης Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα (Encyclopædia Britannica), 1971, Τόμ. 3, σ. 922.

Βασιζόμενος σε μια ομιλία που εκφώνησε ο καθηγητής Σάντερς (και η οποία δημοσιεύτηκε στην Τριμηνιαία Επιθεώρηση του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν [University of Michigan Quarterly Review], 1938, σ. 109), ο καθηγητής Γκούντσπιντ παρουσιάζει στο βιβλίο του (σ. 71) έναν πίνακα στον οποίο συγκρίνει τα ανευρεθέντα χειρόγραφα κλασικών και Χριστιανικών έργων από το δεύτερο, τον τρίτο και τον τέταρτο αιώνα Κ.Χ., με σημείο αναφοράς το πόσα σπαράγματα ρόλων και κωδίκων, δηλαδή βιβλίων με φύλλα, έχουν βρεθεί από την κάθε κατηγορία:

ΚΛΑΣΙΚΑ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΑ

Αιώνας Ρόλος Κώδικας Ρόλος Κώδικας

2ος 1; 4

3ος 291 20 9; 38

4ος 26 49 6; 64

Ο καθηγητής Γκούντσπιντ λέει στη συνέχεια (σ. 78) τα εξής σχετικά με το ρόλο που διαδραμάτισαν οι πρώτοι Χριστιανοί στην έκδοση βιβλίων: «Σε τέτοιου είδους ζητήματα, δεν συμβάδιζαν απλώς με την εποχή τους, προηγούνταν της εποχής τους, και οι εκδότες των επόμενων αιώνων τους ακολούθησαν». Επίσης δηλώνει (σ. 99): «Η έκδοση της Αγίας Γραφής ήταν αυτή που υποκίνησε το δεύτερο αιώνα την ανάπτυξη του βιβλίου με φύλλα για φιλολογικούς σκοπούς, και η έκδοση της Αγίας Γραφής ήταν αυτή που έδωσε το έναυσμα για την εφεύρεση της τυπογραφίας».

Ο καθηγητής Γκούντσπιντ αποτολμά την εξής δήλωση (σ. 81): «Το περίεργο σχόλιο στο εδάφιο 2 Τιμ. 4:13: “Φέρε . . . τα βιβλία, ιδιαίτερα τις περγαμηνές”, (οι λέξεις του πρωτότυπου ελληνικού κειμένου είναι βιβλία, μεμβράνας) κάνει κάποιον να αναρωτιέται μήπως με τη λέξη βιβλία εννοούνται οι ρόλοι των Ιουδαϊκών γραφών ενώ με τη λέξη μεμβράναι τα νεότερα βιβλία με φύλλα—τα ευαγγέλια και τα συγγράμματα του Παύλου—τα οποία είχαν Χριστιανική προέλευση. Το επιχείρημα του καθηγητή Σάντερς αφήνει σαφώς να εννοηθεί ότι, βόρεια της Μεσογείου, τα βιβλία με φύλλα αρχικά φτιάχνονταν μάλλον από περγαμηνή».

Παλίμψηστα. Μερικές φορές, λόγω του κόστους ή λόγω ελλείψεων, το υλικό πάνω στο οποίο έγραφαν επαναχρησιμοποιούνταν. Σε κάποιες περιπτώσεις, έσβηναν μερικώς τα χειρόγραφα, ξύνοντάς τα, σπογγίζοντάς τα ή χρησιμοποιώντας διάφορα σκευάσματα προκειμένου να αφαιρέσουν όσο το δυνατόν περισσότερο από το πρωτότυπο. Τον πάπυρο μπορούσαν να τον σπογγίσουν αν το μελάνι ήταν ακόμη νωπό, διαφορετικά διέγραφαν το παλιό κείμενο ή χρησιμοποιούσαν την πίσω πλευρά του παπύρου για να γράψουν. Σε μερικά παλίμψηστα, λόγω της ατμοσφαιρικής επίδρασης και άλλων συνθηκών, η αρχική γραφή φαίνεται αρκετά καθαρά και έτσι μπορεί να αποκρυπτογραφηθεί. Στα παλίμψηστα αυτά συγκαταλέγονται αρκετά Βιβλικά χειρόγραφα. Ένα τέτοιο ονομαστό χειρόγραφο είναι ο Κώδικας του Εφραίμ. Κάτω από ένα κείμενο πιθανότατα του 12ου αιώνα, ο κώδικας αυτός περιέχει ένα τμήμα των Εβραϊκών και των Ελληνικών Γραφών, η γραφή του οποίου θεωρείται ότι ανάγεται στον 5ο αιώνα Κ.Χ.

Άλλα Βιβλία που Μνημονεύονται στη Γραφή. Η Αγία Γραφή μνημονεύει αρκετά μη θεόπνευστα βιβλία. Μερικά από αυτά τα χρησιμοποίησαν οι θεόπνευστοι συγγραφείς ως πηγή ύλης. Κάποια άλλα φαίνεται ότι ήταν χρονικά τα οποία συντάχθηκαν με βάση κρατικά αρχεία. Ανάμεσά τους είναι τα ακόλουθα:

Το Βιβλίο των Πολέμων του Ιεχωβά. Αυτό το βιβλίο από το οποίο παρέθεσε ο Μωυσής στα εδάφια Αριθμοί 21:14, 15 ήταν αναμφίβολα ένα αξιόπιστο υπόμνημα, ένα ιστορικό των πολέμων του λαού του Θεού. Πιθανόν να άρχιζε με τον επιτυχή πόλεμο που διεξήγαγε ο Αβραάμ κατά των τεσσάρων συνασπισμένων βασιλιάδων οι οποίοι αιχμαλώτισαν τον Λωτ και την οικογένειά του.—Γε 14:1-16.

Το Βιβλίο του Ιασήρ. Μνεία αυτού του βιβλίου γίνεται στην περικοπή των εδαφίων Ιησούς του Ναυή 10:12, 13, η οποία ασχολείται με την έκκληση που απηύθυνε ο Ιησούς του Ναυή να σταθούν ο ήλιος και η σελήνη κατά τη διάρκεια της μάχης του με τους Αμορραίους, και επίσης στα εδάφια 2 Σαμουήλ 1:18-27, όπου παρατίθεται ένα ποίημα που λεγόταν «Το Τόξο», μια θρηνωδία για τον Σαούλ και τον Ιωνάθαν. Λόγω αυτού, υπάρχει η άποψη ότι το βιβλίο ήταν μια συλλογή από ποιήματα, ύμνους και άλλα κείμενα. Αναμφίβολα, αυτά είχαν μεγάλο ιστορικό ενδιαφέρον και ήταν ευρέως διαδεδομένα ανάμεσα στους Εβραίους.

Άλλα ιστορικά συγγράμματα. Αρκετά άλλα μη θεόπνευστα ιστορικά συγγράμματα μνημονεύονται στα βιβλία Βασιλέων και Χρονικών, και ένα από αυτά είναι το «βιβλίο των υποθέσεων των ημερών των βασιλιάδων του Ισραήλ». (1Βα 14:19· 2Βα 15:31) Το αντίστοιχό του για τους βασιλιάδες του νότιου βασιλείου είναι το «βιβλίο των υποθέσεων των καιρών των βασιλιάδων του Ιούδα» το οποίο αρχίζει με το γιο του Σολομώντα τον Ροβοάμ. Αυτό μνημονεύεται 15 φορές. (1Βα 14:29· 2Βα 24:5) Ένα άλλο υπόμνημα αναφερόμενο στη διακυβέρνηση του Σολομώντα μνημονεύεται στο εδάφιο 1 Βασιλέων 11:41 ως το «βιβλίο των υποθέσεων του Σολομώντα».

Κατά τη σύνταξη και συγγραφή των βιβλίων των Χρονικών, μετά την εξορία, ο Έσδρας αναφέρεται τουλάχιστον 14 φορές σε άλλες πηγές, μεταξύ αυτών στο «Βιβλίο των Βασιλιάδων του Ισραήλ», στην «αφήγηση των υποθέσεων των ημερών του Βασιλιά Δαβίδ» και στο «Βιβλίο των Βασιλιάδων του Ιούδα και του Ισραήλ». (1Χρ 9:1· 27:24· 2Χρ 16:11· 20:34· 24:27· 27:7· 33:18) Ο Έσδρας αναφέρθηκε επίσης σε βιβλία προηγούμενων θεόπνευστων συγγραφέων. (1Χρ 29:29· 2Χρ 26:22· 32:32) Σημειώνει, μάλιστα, ότι και άλλοι προφήτες του Ιεχωβά έγραψαν υπομνήματα, που όμως δεν διαφυλάχτηκαν ως μέρος των θεόπνευστων Αγίων Γραφών. (2Χρ 9:29· 12:15· 13:22) Ο Νεεμίας κάνει λόγο για το «βιβλίο των υποθέσεων των καιρών». (Νε 12:23) Η Αγία Γραφή μιλάει και για περσικά κυβερνητικά υπομνήματα. Αυτά περιλάμβαναν αναφορές για υπηρεσίες που είχαν προσφερθεί στο βασιλιά, όπως η υπηρεσία που πρόσφερε ο Μαροδοχαίος αποκαλύπτοντας ένα σχέδιο δολοφονίας.—Εσδ 4:15· Εσθ 2:23· 6:1, 2· 10:2.

Ο σοφός συγγραφέας του βιβλίου Εκκλησιαστής προειδοποιεί για την ατέλειωτη σειρά βιβλίων τα οποία είναι προϊόν κοσμικής σκέψης και συγκρούονται με τη θεϊκή σοφία, βιβλίων που δεν ενσταλάζουν φόβο για τον αληθινό Θεό και την τήρηση των εντολών του. (Εκ 12:12, 13) Ένα παράδειγμα τέτοιων βιβλίων βρίσκουμε στην Έφεσο, όπου οργίαζε ο πνευματισμός και οι δαιμονικές συνήθειες. Μετά το κήρυγμα των καλών νέων για τον Χριστό, οι πιστοί έφεραν όσα βιβλία μαγείας είχαν, των οποίων η αξία υπολογίστηκε σε 50.000 ασημένια νομίσματα (αν επρόκειτο για δηνάρια, $37.200), και τα έκαψαν δημόσια.—Πρ 19:19.

Στο εδάφιο Έξοδος 17:14 αναφέρεται η εντολή του Ιεχωβά να καταγραφεί η κρίση του εναντίον του Αμαλήκ «στο βιβλίο», κάτι που υποδηλώνει ότι η συγγραφή των βιβλίων του Μωυσή, των πρώτων συγγραμμάτων που είναι γνωστά ως θεόπνευστα, είχε ήδη αρχίσει το 1513 Π.Κ.Χ.

Μερικές άλλες αναφορές στην Αγία Γραφή ή σε τμήματά της είναι: «το βιβλίο της διαθήκης», το οποίο περιείχε προφανώς τους νόμους που εκτίθενται στα εδάφια Έξοδος 20:22 ως 23:33 (Εξ 24:7), και “ο ρόλος του βιβλίου”, δηλαδή οι Εβραϊκές Γραφές.—Εβρ 10:7.

Μεταφορική Χρήση. Αρκετές φορές η λέξη «βιβλίο» χρησιμοποιείται μεταφορικά, παραδείγματος χάρη στις εκφράσεις «το βιβλίο σου», δηλαδή του Θεού (Εξ 32:32), «βιβλίο ενθύμησης» (Μαλ 3:16) και «βιβλίο της ζωής» (Φλπ 4:3· Απ 3:5· 20:15). Φαίνεται ότι όλα αυτά είναι βασικά ένα και το αυτό, δηλαδή όλα αποτελούν το «βιβλίο» ενθύμησης του Θεού, το οποίο περιέχει τα ονόματα εκείνων που πρόκειται να λάβουν την ανταμοιβή της αιώνιας ζωής (στον ουρανό ή στη γη). Προφανώς, στο «βιβλίο» του Θεού τα ονόματα γράφονται υπό ορισμένες προϋποθέσεις, εφόσον οι Γραφές δείχνουν ότι το όνομα κάποιου μπορεί να “εξαλειφθεί” από εκεί. (Εξ 32:32, 33· Απ 3:5) Συνεπώς, μόνο αν κάποιος εξακολουθεί να είναι πιστός παραμένει το όνομά του στο βιβλίο.—Βλέπε ΖΩΗ.

ΒΙΒΛΙΟ ΤΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ ΤΟΥ ΙΕΧΩΒΑ

Βλέπε ΒΙΒΛΙΟ.

ΒΙΒΛΟΣ

Βλέπε ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ.

ΒΙΓΒΑΪ

(Βιγβαΐ).

1. Ο προπάτορας των περίπου 2.000 “γιων του Βιγβαΐ” οι οποίοι επέστρεψαν στην Ιερουσαλήμ μαζί με τον Ζοροβάβελ το 537 Π.Κ.Χ. (Εσδ 2:1, 2, 14· Νε 7:19) Αργότερα, το 468 Π.Κ.Χ., και άλλοι απόγονοί του έκαναν αυτό το ταξίδι μαζί με τον Έσδρα.—Εσδ 8:1, 14.

2. Ένα άτομο που μνημονεύεται ως εξέχων μεταξύ εκείνων που επέστρεψαν στην Ιερουσαλήμ από τη βαβυλωνιακή εξορία μαζί με τον Ζοροβάβελ.—Εσδ 2:1, 2· Νε 7:7.

3. Κάποιος με αυτό το όνομα, ή εκπρόσωπος της οικογενειακής ομάδας που αναφέρεται στον Αρ. 1, ο οποίος επικύρωσε την «αξιόπιστη συμφωνία» του Νεεμία.—Νε 9:38· 10:1, 16.

ΒΙΓΘΑΝ

(Βιγθάν), ΒΙΓΘΑΝΑ (Βιγθανά).

Ο ένας από τους δύο θυρωρούς του περσικού ανακτόρου, οι οποίοι συνωμότησαν εναντίον της ζωής του Βασιλιά Ασσουήρη. Ο Μαροδοχαίος έμαθε για την πλεκτάνη, η Βασίλισσα Εσθήρ την αποκάλυψε στο βασιλιά, ο Βιγθάν κρεμάστηκε και το περιστατικό καταγράφηκε στα βασιλικά αρχεία.—Εσθ 2:21-23· 6:2.

ΒΙΔΚΑΡ

(Βιδκάρ) [πιθανώς, Γιος του Δεκέρ].

Υπασπιστής του Ιηού ο οποίος, «σύμφωνα με το λόγο του Ιεχωβά», πέταξε το σώμα του Βασιλιά Ιωράμ του Ισραήλ στο χωράφι του Ναβουθέ.—2Βα 9:25, 26.

ΒΙΖΙΟΘΙΑ

(Βιζιοθιά).

Καταχωρίζεται μετά τη Βηρ-σαβεέ ως μια από τις πόλεις που περιλαμβάνονταν στην κληρονομιά της φυλής του Ιούδα, στην περιοχή της Νεγκέμπ. (Ιη 15:21, 28) Η θέση της είναι άγνωστη. Η Μετάφραση των Εβδομήκοντα χρησιμοποιεί εδώ την απόδοση αἱ κῶμαι αὐτῶν αντί του κύριου ονόματος Βιζιοθιά.—Παράβαλε Νε 11:27.

ΒΙΘΙΑ

(Βιθία) [αιγυπτιακής προέλευσης· σημαίνει «Βασίλισσα»].

Κόρη κάποιου Φαραώ και σύζυγος του Μερέδ από τη φυλή του Ιούδα.—1Χρ 4:1, 18.

ΒΙΘΥΝΙΑ

(Βιθυνία).

Ρωμαϊκή επαρχία στο βόρειο τμήμα της Μικράς Ασίας. Βρισκόταν στη σημερινή βορειοδυτική Τουρκία και εκτεινόταν ανατολικά της Κωνσταντινούπολης και κατά μήκος της νότιας ακτής της Μαύρης Θάλασσας. Στο δεύτερο ιεραποστολικό ταξίδι του Παύλου, αφού αυτός και ο Σίλας, περνώντας από τα Λύστρα, πήραν μαζί τους τον Τιμόθεο, προσπάθησαν να ταξιδέψουν στη Βιθυνία, αλλά «το πνεύμα του Ιησού δεν τους το επέτρεψε». (Πρ 16:7) Σε αυτή την περιοχή δεν αναφέρεται ότι κήρυξαν οι απόστολοι, αλλά προφανώς υπήρχαν Χριστιανοί εκεί όταν ο Πέτρος έγραψε την πρώτη κανονική επιστολή του γύρω στο 62-64 Κ.Χ. (1Πε 1:1) Ο Πλίνιος ο Νεότερος, στη διάρκεια της θητείας του ως ειδικού επιτρόπου, έγραψε από τη Βιθυνία στον Ρωμαίο αυτοκράτορα Τραϊανό κάνοντας λόγο για αρκετούς Χριστιανούς στην επαρχία αυτή και αναφέροντας ότι στις αρχές του δεύτερου αιώνα η Χριστιανοσύνη δεν είχε διαδοθεί μόνο στις πόλεις αλλά και σε «χωριά και περιοχές της υπαίθρου».—Επιστολές (Epistulae), του Πλίνιου, 10, 96, 9.

ΒΙΚΑΘ-ΑΒΕΝ

(Βικάθ-αβέν) [Λεκανοπέδιο Βλαβερότητας (Βλαβερού Πράγματος)].

Τοποθεσία ή λεκανοπέδιο που συνδέεται με τη Δαμασκό και τη Βαιθ-εδέμ στην προφητεία που εξήγγειλε ο Ιεχωβά μέσω του Αμώς προλέγοντας την εκτόπιση του λαού της Συρίας. (Αμ 1:5) Δεδομένου ότι δεν υπάρχει κανένα στοιχείο για κάποια πόλη της Συρίας με αυτό το όνομα, μερικοί λόγιοι συνδέουν τη Βικάθ-αβέν με την Κοιλάδα Μπεκάα ανάμεσα στα όρη του Λιβάνου και του Αντιλιβάνου. Η προειπωμένη εκκοπή των κατοίκων της Βικάθ-αβέν προφανώς έλαβε χώρα ως επακόλουθο της κατάκτησης της Συρίας από τον Ασσύριο Βασιλιά Θεγλάθ-φελασάρ Γ΄.—2Βα 16:9, 10.

ΒΙΛΓΑ

(Βιλγά) [Λαμπρότητα].

1. Επικεφαλής της 15ης από τις 24 υποδιαιρέσεις ιερατικής υπηρεσίας όταν ο Δαβίδ αναδιοργάνωσε την υπηρεσία του αγιαστηρίου.—1Χρ 24:1, 3, 14.

2. Ιερέας που επέστρεψε στην Ιερουσαλήμ μαζί με τον Ζοροβάβελ το 537 Π.Κ.Χ. (Νε 12:1, 5, 7) Στην επόμενη γενιά, η κεφαλή του πατρικού οίκου του ήταν ο Σαμμουά.—Νε 12:12, 18, 26.

ΒΙΛΓΑΪ

(Βιλγαΐ) [Λαμπρότητα].

Ιερέας, ή κάποιος προπάτοράς του, ο οποίος αποδέχτηκε τη διαθήκη που διευθέτησε ο Νεεμίας.—Νε 10:1, 8.

ΒΙΛΔΑΔ

(Βιλδάδ).

Ο ένας από τους τρεις φίλους του Ιώβ, ο οποίος αποκαλείται Σαυχίτης· απόγονος του Σουάχ, γιου του Αβραάμ από τη Χετούρα. (Ιωβ 2:11· Γε 25:2· 1Χρ 1:32) Μιλώντας πάντα δεύτερος στους τρεις γύρους της αντιπαράθεσης, ο Βιλδάδ ακολουθούσε συνήθως το γενικό θέμα που έθετε ο Ελιφάς. Οι ομιλίες του ήταν συντομότερες και πιο καυστικές, αλλά όχι όσο οι ομιλίες του Σωφάρ. Ο Βιλδάδ ήταν ο πρώτος που κατηγόρησε τα παιδιά του Ιώβ ότι είχαν αδικοπραγήσει και επομένως άξιζαν τη συμφορά που τους βρήκε. Εφαρμόζοντας παροδηγημένη λογίκευση, χρησιμοποίησε το εξής παράδειγμα: Όπως ο πάπυρος και τα καλάμια ξεραίνονται και πεθαίνουν χωρίς νερό, έτσι συμβαίνει και με “όλους όσους ξεχνούν τον Θεό”—μια δήλωση που αυτή καθαυτή είναι αληθινή, αλλά αποδεικνύεται τελείως λανθασμένη αν λάβουμε υπόψη τον υπαινιγμό ότι εφαρμοζόταν στον θεοφοβούμενο Ιώβ. (Ιωβ 8) Όπως ο Ελιφάς, έτσι και ο Βιλδάδ κατέταξε εσφαλμένα τα βάσανα του Ιώβ σε εκείνα που υφίστανται οι πονηροί: δεν θα είχε ούτε «παιδιά ούτε εγγόνια» ο ταλαίπωρος Ιώβ, υπαινίχθηκε ο Βιλδάδ. (Ιωβ 18) Με την τρίτη ομιλία του, μια σύντομη ομιλία στην οποία ο Βιλδάδ πρόβαλε το επιχείρημα ότι ο άνθρωπος είναι «κάμπια» και «σκουλήκι» και επομένως ακάθαρτος ενώπιον του Θεού, τελείωσαν τα «παρηγορητικά» λόγια των τριών φίλων του Ιώβ. (Ιωβ 25) Τελικά, ο Βιλδάδ και οι άλλοι δύο έλαβαν τη θεϊκή οδηγία να προσφέρουν ολοκαύτωμα και να ζητήσουν από τον Ιώβ να προσευχηθεί για χάρη τους.—Ιωβ 42:7-9.

ΒΙΛΕΑΜ

(Βιλεάμ) [πιθανώς, Αυτός που Καταπίνει].

Κωμόπολη των Λευιτών της οικογένειας του Καάθ, η οποία τους παραχωρήθηκε από την περιοχή της μισής φυλής του Μανασσή στα Δ του Ιορδάνη Ποταμού. (1Χρ 6:70· Ο΄ [6:55], «Ιεβλάαμ») Ο κατάλογος των Λευιτικών πόλεων στα εδάφια Ιησούς του Ναυή 21:11-39 δεν περιλαμβάνει τη Βιλεάμ, αλλά πολλοί λόγιοι πιστεύουν ότι, εξαιτίας λανθασμένης αντιγραφής, αντί του ονόματος Βιλεάμ επαναλαμβάνεται στο εδάφιο 25 το όνομα Γαθ-ριμμών. Το όνομα Βιλεάμ φαίνεται να είναι παραλλαγή του ονόματος Ιβλεάμ, το οποίο και χρησιμοποιείται συχνότερα.

ΒΙΛΣΑΝ

(Βιλσάν).

Ένα από τα εξέχοντα άτομα που επέστρεψαν στην Ιερουσαλήμ μαζί με τον Ζοροβάβελ το 537 Π.Κ.Χ.—Εσδ 2:2· Νε 7:7.

ΒΙΜΑΛ

(Βιμάλ).

Κεφαλή αρχηγών στη φυλή του Ασήρ.—1Χρ 7:30, 33, 40.

ΒΙΝΕΑ

(Βινεά).

Απόγονος του Ιωνάθαν, γιου του Σαούλ, από τη φυλή του Βενιαμίν.—1Χρ 8:33-37, 40· 9:39-43.

ΒΙΝΝΟΥΙ

(Βιννουί) [συντετμημένη μορφή του Βεναΐας, που σημαίνει «Ο Ιεχωβά Έχει Οικοδομήσει»].

1. Ισραηλίτης προπάτορας του οποίου οι απόγονοι, 600 και πλέον σε αριθμό, επέστρεψαν στην Ιερουσαλήμ το 537 Π.Κ.Χ. (Νε 7:6, 7, 15) Ονομάζεται Βανί στο εδάφιο Έσδρας 2:10.

2. Λευίτης ο οποίος επέστρεψε μαζί με τον Ζοροβάβελ το 537 Π.Κ.Χ. (Νε 12:1, 8) Προφανώς, ο Νωαδίας που βοήθησε στη φροντίδα των επιπρόσθετων σκευών του ναού, όταν ο Έσδρας τα παρέδωσε στο ναό της Ιερουσαλήμ το 468 Π.Κ.Χ., ήταν γιος αυτού του προσώπου.—Εσδ 8:33.

3. Ένας από «τους γιους του Φαάθ-μωάβ» οι οποίοι, με την παρακίνηση του Έσδρα, εξαπέστειλαν τις αλλοεθνείς συζύγους τους και τους γιους τους.—Εσδ 10:30, 44.

4. Κάποιος Ισραηλίτης του οποίου αρκετοί “γιοι” απέπεμψαν τις αλλοεθνείς συζύγους τους.—Εσδ 10:38, 44.

5. Ισραηλίτης ο οποίος βοήθησε τον Νεεμία στην ανοικοδόμηση του τείχους της Ιερουσαλήμ. (Νε 3:24) Αυτός ο γιος του Ηναδάδ ίσως ήταν το ίδιο πρόσωπο με τον Αρ. 6.

6. Ένας από τους Λευίτες γιους του Ηναδάδ. Πιθανώς ο προπάτορας κάποιου ατόμου που συναίνεσε στην «αξιόπιστη συμφωνία» των ημερών του Νεεμία. Σε αυτή την περίπτωση θα μπορούσε να είναι το ίδιο πρόσωπο με τον Αρ. 2. (Νε 9:38· 10:1, 9) Αν, από την άλλη μεριά, ο ίδιος ο Βιννουί σφράγισε αυτή τη συμφωνία, και όχι κάποιος από τους απογόνους του, θα μπορούσε να είναι το ίδιο πρόσωπο με τον Αρ. 5. Ή μπορεί απλώς να ήταν κάποιο άλλο άτομο με αυτό το όνομα.

ΒΙΣΛΑΜ

(Βισλάμ) [πιθανώς, Με Ειρήνη].

Ένας από τους εναντιουμένους στην ανοικοδόμηση του ναού κατά τη μεταιχμαλωσιακή περίοδο, ο οποίος έγραψε μαζί με άλλους μια επιστολή στον Πέρση Βασιλιά Αρταξέρξη που περιείχε ψευδείς κατηγορίες εναντίον των Ιουδαίων.—Εσδ 4:6, 7· βλέπε ΑΡΤΑΞΕΡΞΗΣ Αρ. 1.

ΒΙΧΡΙ

(Βιχρί).

Βενιαμίτης, πατέρας ή προπάτορας του άχρηστου ανθρώπου ο οποίος ονομαζόταν Σεβά και στασίασε εναντίον του Δαβίδ. Σε αυτή την ενέργεια οι Βιχρίτες (Βηρίτες, ΒΑΜ) υποστήριξαν τον Σεβά.—2Σα 20:1-22.

ΒΙΧΡΙΤΕΣ

(Βιχρίτες).

Προφανώς απόγονοι του Βενιαμίτη Βιχρί ή μέλη της οικογένειάς του. Υποστήριξαν τον στασιαστή «Σεβά, το γιο του Βιχρί», στην ανταρσία του εναντίον του Βασιλιά Δαβίδ.—2Σα 20:1, 2, 14, 15.

ΒΛΑΣΤΗΣΗ

Το σύνολο των φυτών. Την τρίτη δημιουργική «ημέρα», ο Θεός έκανε να βγάλει η γη «βλάστηση που κάνει σπόρο κατά το είδος της». Ως εκ τούτου, αυτή η βλάστηση μπορούσε να αναπαράγεται. (Γε 1:11-13) Τα εδάφια Γένεση 2:5, 6 περιγράφουν προφανώς τις συνθήκες οι οποίες επικρατούσαν εκείνη την «ημέρα», ακριβώς μετά την εμφάνιση της ξηράς που ο Θεός έκανε να συμβεί, αλλά προτού φυτρώσουν το χορτάρι, η βλάστηση που κάνει σπόρο και τα καρποφόρα δέντρα. Προκειμένου να παράσχει την απαραίτητη υγρασία για τη χλωρίδα η οποία θα άρχιζε να εμφανίζεται, ο Ιεχωβά διευθέτησε να ανεβαίνει τακτικά αχνός από τη γη και να ποτίζει το έδαφος. Αυτός ο αχνός διατηρούσε τη βλάστηση θαλερή σε όλη τη γη, μολονότι δεν υπήρχε βροχή. Παρ’ όλο που οι φωτοδότες στους ουρανούς έγιναν ευδιάκριτοι στο εκπέτασμα μόλις την τέταρτη δημιουργική «ημέρα» (Γε 1:14-16), φαίνεται ότι ήδη την τρίτη «ημέρα» υπήρχε άφθονη ποσότητα διάχυτου φωτός που ευνοούσε την ανάπτυξη της βλάστησης.—Βλέπε Γε 1:14, Ro, υποσ.

Ο Θεός έδωσε τη χλωρή βλάστηση στον άνθρωπο και στα ζώα ως μια από τις πρώτες τροφές τους, ενώ αργότερα πρόσθεσε στη διατροφή των ανθρώπων και κρέας από το οποίο είχε στραγγιστεί το αίμα. (Γε 1:29, 30· 9:3, 4) Ο αμαρτωλός άνθρωπος υποχρεώθηκε να μοχθεί για τη βλάστηση που έτρωγε (Γε 3:18, 19), αλλά ο Ιεχωβά συνέχισε να την προμηθεύει τόσο στους ανθρώπους όσο και στα ζώα, εφόσον Αυτός προμηθεύει τον ήλιο και τη βροχή που είναι απαραίτητα για την ανάπτυξή της.—Ψλ 104:14· Μιχ 5:7· Ζαχ 10:1· Εβρ 6:7· παράβαλε Δευ 32:2.

Ο Θεός μπορεί να ρυθμίζει την ανάπτυξη της βλάστησης σύμφωνα με το σκοπό του. Διαβεβαίωσε τους Ισραηλίτες ότι θα αντάμειβε την υπακοή τους με βροχή και με βλάστηση για τα κατοικίδια ζώα τους. (Δευ 11:13-15) Ωστόσο, αν αυτοί εγκατέλειπαν τη διαθήκη τους με τον Θεό, εκείνος θα απογύμνωνε τη γη τους από τη βλάστηση. (Δευ 29:22-25· παράβαλε Ησ 42:15· Ιερ 12:4· 14:6.) Ένα από τα πλήγματα του Ιεχωβά εναντίον της αρχαίας Αιγύπτου ήταν το χαλάζι που έπληξε κάθε είδους βλάστηση. Με ένα άλλο θεόσταλτο πλήγμα, οι ακρίδες καταβρόχθισαν όλη τη βλάστηση που είχε αφήσει το χαλάζι.—Εξ 9:22, 25· 10:12, 15· Ψλ 105:34, 35· παράβαλε Αμ 7:1-3.

Μεταφορική Χρήση. Κατά την εποχή της ξηρασίας στην Παλαιστίνη, η βλάστηση ξεραίνεται γρήγορα όταν εκτίθεται στην ανυπόφορη ζέστη του ήλιου ή στον καυτό ανατολικό άνεμο. Γι’ αυτό, όσοι κινδυνεύουν άμεσα από στρατιωτική κατάκτηση παρομοιάζονται με «τη βλάστηση του αγρού και το χλωρό, τρυφερό χορτάρι, το χορτάρι στις στέγες, όταν καίγεται από τον ανατολικό άνεμο». (2Βα 19:25, 26· Ησ 37:26, 27) Παρόμοια, ενόσω ο ψαλμωδός υφίστατο μεγάλη ταλαιπωρία, αναφώνησε: «Η καρδιά μου χτυπήθηκε σαν βλάστηση και ξεράθηκε». «Εγώ έχω ξεραθεί σαν τη βλάστηση».—Ψλ 102:4, 11.

Υπό ευνοϊκές συνθήκες, φύεται υπεράφθονη βλάστηση, πράγμα που την καθιστά κατάλληλο σύμβολο των πολλών απογόνων. (Ιωβ 5:25) Παραδείγματος χάρη, στη διάρκεια της βασιλείας του Σολομώντα, «ο Ιούδας και ο Ισραήλ ήταν πολυάριθμοι» και ευημερούσαν, καθώς «έτρωγαν και έπιναν και χαίρονταν». (1Βα 4:20) Σε αυτό το γεγονός παραπέμπει προφανώς ένας ψαλμός σχετικά με τον Σολομώντα: «Όσοι είναι από την πόλη θα ανθίσουν σαν τη βλάστηση της γης». (Ψλ 72:16) Από την άλλη πλευρά, μολονότι οι πονηροί μπορεί προσωρινά να βλαστάνουν όπως η βλάστηση, η ευημερία τους δεν είναι αποτέλεσμα της ευλογίας του Θεού, αλλά πρόκειται «να αφανιστούν για πάντα».—Ψλ 92:7.

Στις Γραφές, τα δέντρα συμβολίζουν μερικές φορές τους εξέχοντες και τους επηρμένους (παράβαλε Ιεζ 31:2-14), ενώ η ταπεινή βλάστηση, όπως η βατομουριά, τα βούρλα ή το χορτάρι, μπορεί να συμβολίζει τους ανθρώπους γενικά. (Παράβαλε Κρ 9:8-15· 2Βα 14:8-10· Ησ 19:15· 40:6, 7.) Αυτό βοηθάει στην κατανόηση της σημασίας του εδαφίου Αποκάλυψη 8:7, το οποίο λέει ότι κατακάηκε «το ένα τρίτο των δέντρων» και «όλη η χλωρή βλάστηση».

ΒΛΑΣΤΟΣ

(Βλάστος).

Ο άντρας που ήταν υπεύθυνος για τον κοιτώνα του Βασιλιά Ηρώδη Αγρίππα Α΄. Επειδή είχε θέση επιρροής, όταν ο λαός της Τύρου και της Σιδώνας ζήτησε ειρήνη από τον Ηρώδη, προσεταιρίστηκε πρώτα τον Βλάστο, ίσως δωροδοκώντας τον.—Πρ 12:20.

ΒΛΑΣΤΟΣ

(Βλαστός).

Βλέπε ΚΛΑΔΙ, ΒΛΑΣΤΟΣ.

ΒΛΑΣΦΗΜΙΑ

Με τη λέξη βλασφημία του πρωτότυπου ελληνικού κειμένου εννοείται κατά βάση η επιβλαβής, δυσφημιστική ή υβριστική ομιλία που στρέφεται είτε εναντίον του Θεού είτε εναντίον ανθρώπων. (Παράβαλε Απ 16:11· Ματ 27:39.) Σήμερα, όμως, η λέξη «βλασφημία» έχει συνήθως πιο περιορισμένη έννοια, αναφερόμενη σε ανευλαβή ή υβριστική ομιλία εναντίον του Θεού και ιερών πραγμάτων. Με αυτή την έννοια, λοιπόν, είναι το αντίθετο των λόγων λατρείας που απευθύνονται στο Θεϊκό Ον.—Βλέπε ΥΒΡΙΣΤΙΚΑ ΛΟΓΙΑ.

Λαμβανομένου υπόψη ότι ο αρχικός αντίδικος του Θεού ονομάστηκε Διάβολος (που σημαίνει «Συκοφάντης»), είναι προφανές πως αυτός υπήρξε ο πρώτος ένοχος βλασφημίας. Παρότι αυτά που είπε στην Εύα στην Εδέμ ήταν συγκαλυμμένα και ύπουλα, ωστόσο παρουσίασαν τον Δημιουργό ως αναληθή. (Γε 3:1-5) Ως εκ τούτου, ο Σατανάς είναι ο κύριος υποκινητής της βλασφημίας από τότε μέχρι τώρα.—Ιωα 8:44-49.

Ο χαρακτήρας της “επίκλησης του ονόματος του Ιεχωβά”, η οποία άρχισε τον καιρό του Ενώς, κατά την προκατακλυσμιαία περίοδο, δεν πρέπει να ήταν ορθός και κατάλληλος, δεδομένου ότι πολύ νωρίτερα ο Άβελ αναμφίβολα απευθυνόταν στον Θεό με το θεϊκό όνομα. (Γε 4:26· Εβρ 11:4) Αν, όπως υποστηρίζουν μερικοί λόγιοι, αυτή η επίκληση του ονόματος του Θεού είχε την έννοια ότι το όνομα του Ιεχωβά χρησιμοποιούνταν εσφαλμένα και αποδιδόταν απρεπώς σε ανθρώπους ή σε ειδωλολατρικά αντικείμενα, τότε συνιστούσε βλάσφημη πράξη.—Βλέπε ΕΝΩΣ.

Ο πιστός Ιώβ ανησυχούσε μήπως, κάποια στιγμή, τα παιδιά του «καταράστηκαν τον Θεό μέσα στην καρδιά τους» μέσω αμαρτωλών σκέψεων. Μάλιστα, όταν αναγκάστηκε να υποστεί μεγάλα δεινά, ο ίδιος ο Ιώβ «δεν αμάρτησε ούτε καταλόγισε κάτι απρεπές στον Θεό» παρά τις βλάσφημες απόπειρες του Αντιδίκου να τον κάνει να “καταραστεί τον Θεό κατά πρόσωπο”. (Ιωβ 1:5, 11, 20-22· 2:5-10) Οι τρεις φίλοι του Ιώβ, είτε εκούσια είτε ακούσια, κακοπαρέστησαν τον Θεό και «κήρυξαν τον Θεό πονηρό», ενώ υπαινίχθηκαν ότι ο Ιώβ είχε μιλήσει και ενεργήσει βλάσφημα.—Ιωβ 15:6, 25· 32:3· 42:7, 8.

Η Βλασφημία υπό τη Διαθήκη του Νόμου. Οι πρώτες τρεις εντολές του «Δεκαλόγου», δηλαδή των Δέκα Εντολών, παρουσιάζουν τη μοναδική θέση του Ιεχωβά Θεού ως Παγκόσμιου Κυρίαρχου και το αποκλειστικό δικαίωμα που έχει να λατρεύεται, προειδοποιώντας επίσης: «Δεν πρέπει να χρησιμοποιήσεις το όνομα του Ιεχωβά του Θεού σου με μάταιο τρόπο, γιατί ο Ιεχωβά δεν θα αφήσει ατιμώρητο εκείνον που χρησιμοποιεί το όνομά του με μάταιο τρόπο». (Εξ 34:28· 20:1-7) Το να καταραστεί κάποιος τον Θεό και να αναθεματίσει αρχηγό ήταν καταδικαστέες ενέργειες. (Εξ 22:28) Ακολούθως, η πρώτη καταγραμμένη περίπτωση φραστικής βλασφημίας αφορά ένα άτομο μεικτής καταγωγής το οποίο, ενώ πάλευε με έναν Ισραηλίτη, «άρχισε να εξυβρίζει το Όνομα και να το καταριέται». Ο Ιεχωβά όρισε για τον παραβάτη την ποινή του θανάτου διά λιθοβολισμού και καθιέρωσε αυτή την ποινή ως την αρμόζουσα τιμωρία για οποιονδήποτε στο μέλλον “εξύβριζε το όνομα του Ιεχωβά”, είτε αυτός ήταν αυτόχθων Ισραηλίτης είτε πάροικος ανάμεσά τους.—Λευ 24:10-16.

Λίγο αργότερα η μεγάλη πλειονότητα των Ισραηλιτών καταστάθηκε ένοχη ασεβούς γογγυσμού κατά του Ιεχωβά. Ως αποτέλεσμα, καταδικάστηκαν να περιπλανιούνται 40 χρόνια στην έρημο, ενώ όσοι ήταν ηλικίας 20 χρονών και πάνω καταδικάστηκαν να πεθάνουν εκεί. (Αρ 14:1-4, 11, 23, 29· Δευ 1:27, 28, 34-39) Η βλάσφημη στάση τους τούς έφερε στο σημείο να μιλούν για λιθοβολισμό των πιστών υπηρετών του Θεού. (Αρ 14:10) Παρ’ όλο που τα υβριστικά λόγια του Κορέ, του Δαθάν και του Αβιρών στρέφονταν στην πραγματικότητα εναντίον των εκπροσώπων του Θεού, του Μωυσή και του Ααρών, εντούτοις, προτού εκτελέσει ο Θεός αυτούς τους άντρες και τα μέλη του σπιτικού τους μπροστά στις σκηνές τους, ο Μωυσής είπε στους παρισταμένους: «Τότε θα γνωρίσετε σίγουρα ότι αυτοί οι άνθρωποι συμπεριφέρθηκαν στον Ιεχωβά χωρίς σεβασμό», περιφρονώντας τους θεοκρατικούς διορισμούς του.—Αρ 16:1-3, 30-35.

Ακόμη και αν κάποιος δεν εκφραζόταν εναντίον του Θεού λεκτικά, αλλά ενεργούσε αντίθετα προς τους νόμους της διαθήκης του Θεού, τότε ήταν σαν να “μιλούσε υβριστικά για τον Ιεχωβά” ή σαν να τον βλασφημούσε. Έτσι λοιπόν, ενώ στον ακούσιο παραβάτη του νόμου του Θεού εκδηλωνόταν ελεήμον στοχαστικό ενδιαφέρον, όποιος διέπραττε εσκεμμένα, εκούσια αδικήματα, είτε ήταν αυτόχθων Ισραηλίτης είτε πάροικος, έπρεπε να θανατωθεί επειδή είχε μιλήσει υβριστικά για τον Ιεχωβά και επειδή είχε περιφρονήσει το λόγο του και την εντολή του.—Αρ 15:27-31· παράβαλε Δευ 31:20· Νε 9:18, 26.

Άλλες βλάσφημες πράξεις που έχουν καταγραφεί στις Εβραϊκές Γραφές ήταν οι πράξεις των γιων του ιερέα Ηλεί (1Σα 3:12, 13) καθώς και η πράξη του ειδωλολάτρη Ασσύριου αξιωματούχου Ραβσάκη. (2Βα 19:4-6, 22, 23) Ο αθώος Ναβουθέ καταδικάστηκε για βλασφημία και θανατώθηκε με βάση τη μαρτυρία ψευδομαρτύρων. (1Βα 21:10-13) Σε μεταγενέστερη εποχή, ο Θεός καταδίκασε τους ψευδοπροφήτες που καθησύχαζαν όσους έδειχναν έλλειψη σεβασμού για τον Ιεχωβά. (Ιερ 23:16, 17) Ο Ιεχωβά προειδοποίησε ρητά ότι οι ονειδιστές του θα λάβαιναν την ανταμοιβή που τους άξιζε «στον κόρφο τους». (Ησ 65:6, 7· παράβαλε Ψλ 10:13· Ησ 8:20-22.) Εξαιτίας της αποστατικής πορείας του Ισραήλ, το όνομα του Ιεχωβά ονειδίστηκε ανάμεσα στα έθνη.—Ησ 52:4, 5· Ιεζ 36:20, 21.

Με τον καιρό, μια ραβινική διδασκαλία προώθησε την εσφαλμένη άποψη ότι τα εδάφια Λευιτικό 24:10-23 απαγόρευαν ως βλάσφημη αυτή καθαυτή την προφορά του ονόματος Ιεχωβά. Η Ταλμουδική παράδοση επίσης όριζε πως, όταν οι δικαστές σε ένα θρησκευτικό δικαστήριο άκουγαν μια μαρτυρία που εξέθετε βλάσφημα λόγια, τα οποία υποτίθεται ότι είχε πει ο κατηγορούμενος, έπρεπε να σκίσουν τα ρούχα τους, σύμφωνα με το υπόδειγμα που έθεταν τα εδάφια 2 Βασιλέων 18:37· 19:1-4.—Η Ιουδαϊκή Εγκυκλοπαίδεια (The Jewish Encyclopedia), 1976, Τόμ. 3, σ. 237· παράβαλε Ματ 26:65.

Η «Βλασφημία» στις Ελληνικές Γραφές. Ο απόστολος Παύλος έδειξε ποια είναι η κύρια έννοια της λέξης βλασφημία του πρωτότυπου κειμένου, χρησιμοποιώντας το ρήμα βλασφημέω στο εδάφιο Ρωμαίους 2:24 όπου παραθέτει από τα εδάφια Ησαΐας 52:5 και Ιεζεκιήλ 36:20, 21 τα οποία αναφέρθηκαν πιο πάνω.

Η βλασφημία περιλαμβάνει την αξίωση για κατοχή ιδιοτήτων ή προνομίων του Θεού, ή την απόδοσή τους σε άλλο πρόσωπο ή αντικείμενο. (Παράβαλε Πρ 12:21, 22.) Οι Ιουδαίοι θρησκευτικοί ηγέτες κατηγόρησαν τον Χριστό Ιησού για βλασφημία επειδή αυτός είπε για ορισμένα άτομα ότι οι αμαρτίες τους είχαν συγχωρηθεί (Ματ 9:2, 3· Μαρ 2:5-7· Λου 5:20, 21), και προσπάθησαν να τον λιθοβολήσουν ως βλάσφημο λόγω του ότι δήλωνε ότι ήταν Γιος του Θεού. (Ιωα 10:33-36) Όταν ο Ιησούς στο Σάνχεδριν αναφέρθηκε στο σκοπό του Θεού για αυτόν και στην υψηλή θέση που θα του παραχωρούνταν, ο αρχιερέας έσκισε τα ρούχα του και κατηγόρησε τον Ιησού για βλασφημία, για την οποία και καταδικάστηκε ο Ιησούς ως άξιος θανάτου. (Ματ 26:63-66· Μαρ 14:61-64) Οι Ιουδαίοι θρησκευτικοί ηγέτες, μη έχοντας εξουσιοδότηση από τους Ρωμαίους να εκτελέσουν τη θανατική ποινή, άλλαξαν έξυπνα την κατηγορία τους για βλασφημία σε κατηγορία για στασιασμό όταν οδήγησαν τον Ιησού ενώπιον του Πιλάτου.—Ιωα 18:29–19:16.

Εφόσον ο Ιησούς ήταν Γιος του Θεού και άμεσος εκπρόσωπός του, όσα λέχθηκαν εναντίον του μπορούν και αυτά να οριστούν εύλογα ως βλασφημία. (Λου 22:65) Επίσης, εφόσον το άγιο πνεύμα, ή η ενεργός δύναμη, εκπορεύεται από τον Θεό και συνδέεται στενά με το πρόσωπο του Θεού, ο Ιησούς έκανε λόγο για «βλασφημία εναντίον του πνεύματος». Η βλασφημία αυτή χαρακτηρίζεται ως η ασυγχώρητη αμαρτία. (Ματ 12:31· Μαρ 3:28, 29· Λου 12:10) Η βλασφημία παρουσιάζεται να προέρχεται μέσα από την καρδιά. (Ματ 15:19· Μαρ 7:21, 22) Επομένως, η κατάσταση της καρδιάς, που γίνεται έκδηλη από τον εσκεμμένο χαρακτήρα της πράξης, πρέπει να συνδέεται με τη βλασφημία εναντίον του πνεύματος. Το περιστατικό που υποκίνησε τον Ιησού να χαρακτηρίσει μια τέτοια αμαρτία ασυγχώρητη καταδεικνύει ότι η συγκεκριμένη αμαρτία συνδέεται με εναντίωση στην επενέργεια του πνεύματος του Θεού. Η εναντίωση αυτή δεν οφειλόταν σε εξαπάτηση, ανθρώπινη αδυναμία ή ατέλεια, αλλά ήταν εκούσια και εσκεμμένη. Οι Φαρισαίοι έβλεπαν ξεκάθαρα ότι το πνεύμα του Θεού επενεργούσε στον Ιησού καθώς αυτός επιτελούσε το καλό, αλλά για ιδιοτελείς λόγους απέδωσαν αυτή τη δύναμη στον Βεελζεβούλ, τον Σατανά τον Διάβολο, βλασφημώντας έτσι το άγιο πνεύμα του Θεού.—Ματ 12:22-32· παράβαλε Εβρ 6:4-6· 10:26, 27.

Όπως και ο Ιησούς, ο Στέφανος υπέστη μαρτυρικό θάνατο κατηγορούμενος για βλασφημία. (Πρ 6:11-13· 7:56-58) Ο Παύλος, όταν ήταν γνωστός ως Σαύλος, ήταν βλάσφημος και είχε προσπαθήσει να εξαναγκάσει τους Χριστιανούς να «αποκηρύξουν την πίστη τους» (βλασφημεῖν, Κείμενο). Ωστόσο, όταν έγινε ο ίδιος μαθητής, αντιμετώπισε βλάσφημες αντιλογίες από τους Ιουδαίους, και μάλιστα στην Έφεσο κάποια στοιχεία πιθανώς χαρακτήρισαν τη διδασκαλία του βλάσφημη κατά της θεάς Αρτέμιδος. (Πρ 13:45· 19:37· 26:11· 1Τι 1:13) Μέσω αποκοπής, ο Παύλος παρέδωσε τον Υμέναιο και τον Αλέξανδρο «στον Σατανά ώστε μέσω διαπαιδαγώγησης να διδαχτούν να μη βλασφημούν». (1Τι 1:20· παράβαλε 2Τι 2:16-18.) Ο Ιάκωβος έδειξε ότι οι πλούσιοι, ως τάξη, είχαν την τάση να «βλασφημούν το καλό όνομα» με το οποίο ονομάζονταν οι μαθητές. (Ιακ 2:6, 7· παράβαλε Ιωα 17:6· Πρ 15:14.) Στις «τελευταίες ημέρες» οι βλάσφημοι θα αφθονούσαν (2Τι 3:1, 2), όπως προλέγει και το βιβλίο της Αποκάλυψης με διάφορες δηλώσεις και συμβολισμούς.—Απ 13:1-6· 16:9-11, 21· 17:3.

ΒΛΕΠΩΝ

Προφανώς ο άνθρωπος στον οποίο ο Θεός είχε δώσει την ικανότητα να διακρίνει το θεϊκό θέλημα και ο οποίος διέθετε τέτοιου είδους ενόραση—κάποιος από του οποίου τα μάτια είχε αφαιρεθεί το κάλυμμα, σαν να λέγαμε, με αποτέλεσμα να βλέπει ή να κατανοεί πράγματα κρυμμένα από τους άλλους ανθρώπους. Η εβραϊκή λέξη ρο’έχ, που μεταφράζεται «ο βλέπων», παράγεται από μια ρίζα η οποία σημαίνει «βλέπω», κυριολεκτικά ή μεταφορικά. Ο βλέπων ήταν ένας άνθρωπος από τον οποίο ζητούσαν σοφές συμβουλές για την αντιμετώπιση διαφόρων προβλημάτων. (1Σα 9:5-10) Η Αγία Γραφή κατονομάζει ως βλέποντες τον Σαμουήλ (1Σα 9:9, 11, 18, 19· 1Χρ 9:22· 29:29), τον Σαδώκ (2Σα 15:27) και τον Ανανί (2Χρ 16:7, 10).

Οι προσδιορισμοί «βλέπων», «προφήτης» και «οραματιστής» συνδέονται στενά στις Γραφές. Η διαφορά μεταξύ τους μπορεί να έγκειται στο ότι η λέξη «βλέπων» ίσως σχετίζεται με τη διάκριση, η λέξη «οραματιστής» με τον τρόπο γνωστοποίησης του θεϊκού θελήματος, ενώ η λέξη «προφήτης» περισσότερο με την αναγγελία ή τη διακήρυξή του. Ο Σαμουήλ, ο Νάθαν και ο Γαδ αποκαλούνται όλοι ανεξαιρέτως προφήτες (1Σα 3:20· 2Σα 7:2· 24:11), αλλά το εδάφιο 1 Χρονικών 29:29 υποδηλώνει ότι υπάρχει διαφορά ανάμεσα στους τρεις προσδιορισμούς αναφερόμενο «στα λόγια του Σαμουήλ του βλέποντα και στα λόγια του Νάθαν του προφήτη και στα λόγια του Γαδ του οραματιστή».

Το εδάφιο 1 Σαμουήλ 9:9 δηλώνει: «Αυτός που λέγεται σήμερα προφήτης αποκαλούνταν παλιότερα ο βλέπων». Αυτό μπορεί να συνέβη επειδή προς το τέλος των ημερών των Κριτών και την εποχή των βασιλιάδων του Ισραήλ (η οποία άρχισε στις ημέρες του Σαμουήλ) ο προφήτης ως δημόσιος διαγγελέας του θελήματος του Θεού απέκτησε μεγαλύτερη εξοχότητα. Ο Σαμουήλ αποκαλείται συχνά ο πρώτος από τη γραμμή των αντρών που ονομάζονται «προφήτες».—Πρ 3:24· 13:20· βλέπε ΠΡΟΦΗΤΗΣ.

ΒΟΑΝ

(Βοάν) [πιθανώς, Αντίχειρας].

1. Απόγονος του Ρουβήν, το όνομα του οποίου δόθηκε σε μια πέτρα που καθόριζε το όριο της περιοχής του Ιούδα.—Ιη 15:6· 18:17.

2. Η «πέτρα του Βοάν» αποτελούσε οροθέσιο για τις φυλές του Βενιαμίν και του Ιούδα. (Ιη 15:6· 18:17) Βρισκόταν κοντά στη βορειοδυτική γωνία της Αλμυρής Θάλασσας, προφανώς κοντά στη βάση του οροπεδίου που αποτελεί την Κοιλάδα Αχώρ.

ΒΟΑΝΕΡΓΕΣ

(Βοανεργές) [Γιοι Βροντής].

Σημιτική έκφραση η οποία εμφανίζεται μαζί με τη μετάφρασή της μόνο στο εδάφιο Μάρκος 3:17. Ο Ιησούς έδωσε στους γιους του Ζεβεδαίου, τον Ιάκωβο και τον Ιωάννη, την εν λόγω επονομασία, η οποία πιθανότατα αντικατοπτρίζει το φλογερό ενθουσιασμό αυτών των δύο αποστόλων. (Λου 9:54) Ανόμοια με το νέο όνομα Πέτρος που δόθηκε στον Σίμωνα, η ονομασία Βοανεργές δεν φαίνεται να χρησιμοποιούνταν ευρέως.

ΒΟΔΙ

Βλέπε ΤΑΥΡΟΣ.

ΒΟΚΙΜ

(Βοκίμ) [Αυτοί που Κλαίνε].

Τοποθεσία όπου ο άγγελος του Ιεχωβά έλεγξε τους Ισραηλίτες για το γεγονός ότι αγνόησαν την προειδοποίηση που τους είχε δώσει ο Ιεχωβά να μη συνάψουν σχέσεις με τους ειδωλολάτρες κατοίκους εκείνης της γης. Το κλάμα στο οποίο ξέσπασε έπειτα από αυτό ο λαός έδωσε στην τοποθεσία το όνομά της. (Κρ 2:1-5) Η θέση της είναι άγνωστη αλλά η έκφραση «ανέβηκε . . . από τα Γάλγαλα στη Βοκίμ» υποδεικνύει μια τοποθεσία Δ των Γαλγάλων, τα οποία φαίνεται ότι βρίσκονταν στη χαμηλή κοιλάδα του Ιορδάνη.

ΒΟΟΖ, 1

(Βοόζ) [πιθανώς, Με Ισχύ].

Γαιοκτήμονας στη Βηθλεέμ του Ιούδα, “άνθρωπος κραταιός σε πλούτο” που έζησε γύρω στο 14ο αιώνα Π.Κ.Χ. (Ρθ 2:1) Ο Βοόζ ήταν γιος του Σαλμά (Σαλμών) και της Ραάβ, και πατέρας του Ωβήδ. (Ματ 1:5) Υπήρξε κρίκος στην οικογενειακή γραμμή του Μεσσία, ο έβδομος στη γενεαλογική γραμμή από τον Ιούδα. (1Χρ 2:3-11· Λου 3:32, 33) Το πώς έγινε και πήραν τα γεγονότα αυτή την πολύ ασυνήθιστη τροπή, πράγμα που επέτρεψε στον Βοόζ να περιληφθεί στη γενεαλογία του Ιησού, έχει διαφυλαχτεί για εμάς στο βιβλίο της Ρουθ.

Ο Βοόζ είχε έναν στενό συγγενή ονόματι Ελιμέλεχ ο οποίος πέθανε, καθώς και οι δύο γιοι του, χωρίς να αφήσει άρρενες κληρονόμους. Από τις χήρες των δύο γιων, η μία, η Ρουθ, προσκολλήθηκε στη χήρα του Ελιμέλεχ, τη Ναομί. Ήταν ο καιρός του θερισμού και η Ρουθ «έτυχε» να σταχυολογεί στον αγρό που ανήκε στον Βοόζ. (Ρθ 2:3) Ο δε Βοόζ ήταν αληθινός Ιουδαίος, ευλαβής λάτρης του Ιεχωβά. Όχι μόνο χαιρέτησε τους θεριστές του με τα λόγια «Ο Ιεχωβά να είναι μαζί σας», αλλά επίσης, αφού παρατήρησε την οσιότητα της Ρουθ προς τη Ναομί, της είπε: «Είθε ο Ιεχωβά να ανταμείψει τον τρόπο με τον οποίο ενεργείς και είθε να υπάρξει για εσένα τέλειος μισθός από τον Ιεχωβά». (Ρθ 2:4, 12) Όταν η Ρουθ αφηγήθηκε αυτά τα πράγματα στην πεθερά της, η Ναομί αναφώνησε: «Ευλογημένος να είναι αυτός από τον Ιεχωβά . . . Είναι ένας από τους εξαγοραστές μας». (Ρθ 2:20) Επιπλέον, όταν τελείωσε ο θερισμός, η Ναομί εξήγησε στη Ρουθ ποιος ήταν ο τρόπος που υπαγόρευαν τα έθιμα για να φερθεί αυτό το ζήτημα στην προσοχή του Βοόζ. Καθώς ο Βοόζ κοιμόταν στο αλώνι του, ξύπνησε και βρήκε πλαγιασμένη στα ξεσκέπαστα πόδια του τη Ρουθ, η οποία του ζήτησε να εξαγοράσει την περιουσία του Ελιμέλεχ κάνοντας ανδραδελφικό γάμο. (Βλέπε ΑΝΔΡΑΔΕΛΦΙΚΟΣ ΓΑΜΟΣ.) Η Ρουθ επρόκειτο να είναι η αντικαταστάτρια της Ναομί, η οποία είχε περάσει την ηλικία της τεκνοποίησης. Ο Βοόζ, χωρίς να χάσει καιρό, κάλεσε το πρωί έναν άλλον, στενότερο συγγενή, αλλά αυτό το άτομο, που αναφέρεται στην Αγία Γραφή μόνο ως Τάδε, αρνήθηκε να συμμορφωθεί με τη θεϊκή διευθέτηση. Ο Βοόζ, όμως, έσπευσε να ενεργήσει ανάλογα και πήρε σύζυγό του τη Ρουθ με τις ευλογίες του λαού της πόλης. Εκείνη του γέννησε έναν γιο ονόματι Ωβήδ, τον παππού του Βασιλιά Δαβίδ.—Ρθ 3:1–4:17.

Σε όλη την αφήγηση, από τον πρώτο ευγενικό χαιρετισμό που απηύθυνε στους εργάτες μέχρι τη στιγμή που αποδέχτηκε την ευθύνη να διατηρήσει το οικογενειακό όνομα του Ελιμέλεχ, γίνεται φανερό ότι ο Βοόζ ήταν ένας εξαιρετικός άνθρωπος—ένας άνθρωπος ο οποίος αναλάμβανε δράση και είχε εξουσία, αλλά παράλληλα διέθετε αξιόλογη εγκράτεια, πίστη και ακεραιότητα, ήταν γενναιόδωρος και ευγενικός, ηθικά αγνός και πλήρως υπάκουος στις εντολές του Ιεχωβά από κάθε άποψη.

ΒΟΟΖ, 2

(Βοόζ) [πιθανώς, Με Ισχύ].

Ο βορειότερος από τους δύο τεράστιους χάλκινους στύλους που ορθώνονταν μπροστά από τα προπύλαια του ένδοξου ναού του Σολομώντα ονομαζόταν Βοόζ, που πιθανώς σημαίνει «Με Ισχύ». Ο νότιος στύλος ονομαζόταν Ιαχίν, που σημαίνει «Είθε να Εδραιώσει [ο Ιεχωβά]». Έτσι λοιπόν, αν κάποιος συνδύαζε τους δύο στύλους μαζί, διαβάζοντας από τα δεξιά προς τα αριστερά και με το πρόσωπό του στραμμένο προς την ανατολή, θα σχημάτιζε τη σκέψη «Είθε να εδραιώσει [ο Ιεχωβά το ναό] με ισχύ».—1Βα 7:15-21· βλέπε ΚΙΟΝΟΚΡΑΝΟ.

ΒΟΡΑΣΑΝ

(Βορασάν) [πιθανώς, Λάκκος Καπνού].

Ένα από τα μέρη όπου κατέφευγε συχνά ο Δαβίδ με τους άντρες του τον καιρό που ζούσε ως φυγάς. (1Σα 30:30, 31) Μερικοί λόγιοι θεωρούν ότι ταυτίζεται με την Ασάν (Ιη 19:7), μια παρεμβαλλόμενη πόλη των Συμεωνιτών στο νότιο τμήμα της περιοχής του Ιούδα, λίγο βορειοδυτικότερα της Βηρ-σαβεέ.—Βλέπε ΑΣΑΝ.

ΒΟΡΡΑΣ

Εκτός από τη λέξη τσαφών που χρησιμοποιούνταν συνήθως για το βορρά, αυτή η έννοια δηλωνόταν επίσης από την κατεύθυνση «αριστερά», εφόσον ο προσανατολισμός γινόταν κοιτάζοντας προς τον ανατέλλοντα ήλιο. (Γε 14:15, υποσ.) Σύμφωνα με τη Βιβλική χρήση της λέξης, ο «βορράς» μπορεί να υποδηλώνει ένα τμήμα της γης (Ψλ 107:3· Ησ 43:6· Λου 13:29), μια βόρεια κατεύθυνση (Εξ 26:20· 1Βα 7:25· Απ 21:13), το βόρειο ουρανό (Ιωβ 26:7), καθώς και διάφορες χώρες ή βασίλεια (μεταξύ των οποίων η Ασσυρία [Σοφ 2:13] και η Βαβυλώνα [Ιερ 46:10]) που βρίσκονταν κάπως Β και Α της γης όπου κατοικούσαν οι Ισραηλίτες. Μολονότι η Βαβυλώνα, που είχε χτιστεί στις όχθες του ποταμού Ευφράτη, ήταν στην πραγματικότητα Α της Τύρου, το εδάφιο Ιεζεκιήλ 26:7 λέει ότι ο βασιλιάς της Βαβυλώνας θα ερχόταν εναντίον της Τύρου από το βορρά. Παρόμοια, λέγεται ότι η συμφορά που θα προκαλούσαν οι Βαβυλώνιοι στον Ιούδα και στην Ιερουσαλήμ θα ερχόταν «από το βορρά». (Ιερ 1:14, 15) Ο λόγος φαίνεται να είναι πως, όταν τα βαβυλωνιακά στρατεύματα προέλασαν προς τα δυτικά, ακολούθησαν βόρεια πορεία και έτσι απέφυγαν να διασχίσουν την έρημο. Μάλιστα, όπως δείχνουν τα βαβυλωνιακά αρχεία, αυτή ήταν η συνήθης διαδρομή τους.

Εφόσον διάφορες χώρες και βασίλεια τοποθετούνται στο βορρά, τα συμφραζόμενα και άλλα σχετικά εδάφια βοηθούν συχνά στον καθορισμό της έννοιας «βορράς» ή «γη του βορρά». Παραδείγματος χάρη, τα εδάφια Ησαΐας 21:2, 9 και Δανιήλ 5:28 δείχνουν ότι τα έθνη από «τη γη του βορρά» που αναφέρονται στο εδάφιο Ιερεμίας 50:9 περιλαμβάνουν τους Μήδους, τους Πέρσες και τους Ελαμίτες. Προφανώς, τα έθνη που επιτίθενται στη Βαβυλώνα θεωρούνται ενωμένο στράτευμα ή κοινός εχθρός της Βαβυλώνας, «μια σύναξη». Πολλά από τα περιλαμβανόμενα έθνη βρίσκονταν μακριά από τη Βαβυλώνα, στο Β (Ιερ 51:27, 28), ενώ μεγάλο τμήμα της Μηδίας εκτεινόταν τουλάχιστον ΒΑ της Βαβυλώνας. Επίσης, η επίθεση εξαπολύθηκε προφανώς από τα Β, εφόσον ο Κύρος σταμάτησε τη ροή του ποταμού Β της πόλης.

«Ο Βασιλιάς του Βορρά». Τα ιστορικά γεγονότα παρέχουν άλλη μια βάση για να καθοριστεί το πώς πρέπει να εννοηθεί η λέξη «βορράς» σε μερικά εδάφια. Μια τέτοια περίπτωση είναι «ο βασιλιάς του βορρά» του κεφαλαίου 11 στο βιβλίο του Δανιήλ. Τα ιστορικά στοιχεία δείχνουν ότι ο «κραταιός βασιλιάς» του εδαφίου Δανιήλ 11:3 ήταν ο Μέγας Αλέξανδρος. Μετά το θάνατο του Αλεξάνδρου, η αυτοκρατορία διαιρέθηκε τελικά ανάμεσα στους τέσσερις στρατηγούς του. Ένας από αυτούς τους στρατηγούς, ο Σέλευκος ο Νικάτωρ, πήρε τη Μεσοποταμία και τη Συρία, και έτσι έγινε ο άρχοντας των εδαφών Β της Παλαιστίνης. Ένας άλλος στρατηγός, ο Πτολεμαίος ο Λάγου, απέκτησε τον έλεγχο της Αιγύπτου, ΝΔ της Παλαιστίνης. Συνεπώς, με τον Σέλευκο τον Νικάτορα και τον Πτολεμαίο τον Λάγου άρχισε η μακρόχρονη πάλη ανάμεσα στο «βασιλιά του βορρά» και στο «βασιλιά του νότου». Ωστόσο, η προφητεία σχετικά με το «βασιλιά του βορρά» εκτείνεται χρονικά από την εποχή του Σέλευκου του Νικάτορα μέχρι «τον καιρό του τέλους». (Δα 11:40) Λογικά, λοιπόν, η εθνική και πολιτική ταυτότητα του «βασιλιά του βορρά» θα άλλαζε στο διάβα της ιστορίας. Ο καθορισμός, όμως, της ταυτότητάς του θα εξακολουθούσε να είναι εφικτός με βάση το τι έλεγε η προφητεία ότι θα έκανε ο «βασιλιάς του βορρά».—Βλέπε το βιβλίο Δώστε Προσοχή στην Προφητεία του Δανιήλ!, 1999, σ. 211-285.

Η Κατοικία του Ιεχωβά. Η λέξη «βορράς» εμφανίζεται επίσης στις Γραφές αναφερόμενη στον τόπο όπου κατοικούσε αντιπροσωπευτικά ο Ιεχωβά μαζί με τους Ισραηλίτες.—Ψλ 48:1, 2· Ησ 14:13, 14· βλέπε ΒΟΥΝΟ ΤΗΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗΣ.

ΒΟΣΕΣ

(Βοσές).

Ένας από τους δύο απόκρημνους βράχους σε σχήμα δοντιού, οι οποίοι αναφέρονται σε συνάρτηση με τη νίκη του Ιωνάθαν επί των Φιλισταίων, όπως αυτή έχει καταγραφεί στα εδάφια 1 Σαμουήλ 14:4-14. Ο Ιωνάθαν, ο οποίος έψαχνε να βρει μια διάβαση για να περάσει απέναντι και να επιτεθεί στην προφυλακή των Φιλισταίων, είδε τους δύο απόκρημνους βράχους, τον έναν στο Β απέναντι από τη Μιχμάς (όπου ήταν στρατοπεδευμένοι οι Φιλισταίοι) και τον άλλον στο Ν απέναντι από τη Γααβά. (1Σα 13:16· 14:5) Ανάμεσα σε αυτές τις δύο πόλεις, το Ουάντι Σουέινιτ (Νάχαλ Μιχμάς) κατεβαίνει προς τον Ιορδάνη και μετατρέπεται σε βαθύ φαράγγι με σχεδόν κατακόρυφους γκρεμούς, λίγο ανατολικότερα των πόλεων. Οι δύο απόκρημνοι βράχοι θεωρείται ότι βρίσκονταν στο σημείο όπου το ουάντι κάνει μια απότομη καμπή, αν και μπορούν να γίνουν μόνο εικασίες για την ακριβή θέση τους.

ΒΟΣΚΑΘ

(Βοσκάθ) [Εξόγκωμα [δηλαδή ύψωμα]].

Κωμόπολη στην κληρονομιά του Ιούδα (Ιη 15:39) και πατρίδα του Αδαΐα, παππού του Βασιλιά Ιωσία από τη συγγένεια της μητέρας του. (2Βα 22:1) Καταχωρίζεται ανάμεσα στην Εγλών και στη Λαχείς, άρα βρισκόταν προφανώς στην περιοχή της Σεφηλά, μια περιοχή με χαμηλό υψόμετρο. Αν και η θέση της δεν είναι γνωστή με βεβαιότητα, μερικοί την τοποθετούν στο Νταουάιμε (το σημερινό Αμαζιά), περίπου 19 χλμ. Δ της Χεβρών.

ΒΟΣΚΟΣ

Βλέπε ΠΟΙΜΕΝΑΣ.

ΒΟΣΚΟΤΟΠΙΑ

Αγροτική έκταση, ιδίως η έκταση που χρησιμοποιούνταν για τη βοσκή ζώων και η οποία περιέβαλλε την καθεμιά από τις 48 Λευιτικές πόλεις που ήταν διάσπαρτες στον Ισραήλ. Αυτές οι εκτάσεις δεν έπρεπε να πουληθούν ποτέ, μολονότι τα σπίτια μέσα στις πόλεις μπορούσαν να πουληθούν και υπάγονταν στη διάταξη του Ιωβηλαίου.—Αρ 35:2-5· Λευ 25:32-34· Ιη 21:41, 42.

Ο βοσκότοπος έπρεπε να εκτείνεται «από το τείχος της κάθε πόλης και έξω, χίλιους πήχεις [445 μ.] ολόγυρα». Αλλά το επόμενο εδάφιο προσθέτει: «Πρέπει να μετρήσετε έξω από την πόλη, στην ανατολική πλευρά, δύο χιλιάδες πήχεις», το ίδιο ίσχυε δε και για τις τέσσερις πλευρές. (Αρ 35:4, 5) Έχουν διατυπωθεί πολλές απόψεις για το πώς μπορούν να εναρμονιστούν αυτοί οι δύο αριθμοί. Μερικοί επισημαίνουν ότι η Μετάφραση των Εβδομήκοντα λέει δισχιλίους στην πρώτη περίπτωση, αντί για «χίλιους». Εντούτοις, το εβραϊκό κείμενο, η λατινική Βουλγάτα και η συριακή Πεσίτα λένε «χίλιους». Ορισμένοι Εβραίοι σχολιαστές πιθανολογούν ότι οι πρώτοι χίλιοι πήχεις (Αρ 35:4) ήταν απερίφρακτοι και χρησιμοποιούνταν για ελαιώνες και στάνες ζώων, ενώ η δεύτερη μέτρηση (Αρ 35:5) αφορούσε τα καθαυτό βοσκοτόπια, καθώς και αγρούς και αμπέλια, οπότε στην κάθε πλευρά θα υπήρχαν συνολικά 3.000 πήχεις.

Ωστόσο, εφόσον αυτή η εξήγηση προσθέτει σκέψεις τις οποίες δεν εκφράζει το ίδιο το κείμενο, φαίνεται ότι είναι πιθανότερη μια άλλη εξήγηση. Ως εκ τούτου, μερικοί σχολιαστές πιστεύουν ότι τις διαστάσεις των βοσκότοπων τις καθόριζαν μετρώντας 1.000 πήχεις από την καθεμιά από τις τέσσερις πλευρές της πόλης, την ανατολική, τη δυτική, τη βόρεια και τη νότια. Όσον αφορά δε τους 2.000 πήχεις στην κάθε πλευρά, πιστεύουν ότι η έκφραση «έξω από την πόλη» σημαίνει πως αυτοί οι 2.000 πήχεις δεν μετριούνταν από τα τείχη της πόλης και προς τα έξω, αλλά ανήκαν στο περιμετρικό μήκος της καθεμιάς από τις τέσσερις πλευρές του βοσκότοπου. Αν έτσι έχουν τα πράγματα, αυτό θα σήμαινε ότι το μήκος που είχε η «πόλη στη μέση» δεν περιλαμβανόταν στους 2.000 πήχεις. Όπως φαίνεται στο παρακάτω σχεδιάγραμμα, με αυτόν τον τρόπο μπορούν να εναρμονιστούν οι δύο μετρήσεις.

Στο όραμα του ναού που είδε ο Ιεζεκιήλ, το αγιαστήριο θα είχε 50 πήχεις «ως βοσκότοπο σε κάθε πλευρά». (Ιεζ 45:2) Η πόλη «Ο Ιεχωβά Ο Ίδιος Είναι Εκεί» την οποία είδε ο προφήτης σε όραμα είχε βοσκοτόπια 250 πήχεων σε κάθε πλευρά. (Ιεζ 48:16, 17, 35) Στο εδάφιο 1 Χρονικών 5:16 αναφέρονται βοσκοτόπια σε σχέση με τον «Σαρών», που ορισμένοι πιστεύουν ότι ήταν μια περιοχή ή κωμόπολη Α του Ιορδάνη. Η εβραϊκή λέξη που μεταφράζεται “βοσκότοπος” στις παραπάνω περιπτώσεις εμφανίζεται και στο εδάφιο Ιεζεκιήλ 27:28, όπου χρησιμοποιείται σε σχέση με την Τύρο, την πόλη που βρισκόταν στην ακτή και σε ένα νησί. Εκεί αυτή η λέξη έχει αποδοθεί «ακτή (ή ακτές)» (Mo, JB, ΛΧ, ΜΠΚ), «ύπαιθρος» (RS, ΜΝΚ) και «αγροτικές περιοχές» (Le). Συνεπώς, η προφητεία ίσως δείχνει ότι εκείνοι που βρίσκονταν στην ακτή κοντά στην Τύρο θα θρηνούσαν για την καταστροφή της.

Τα ποίμνια έπαιζαν σημαντικό ρόλο στη ζωή πολλών Ισραηλιτών, γι’ αυτό ήταν απαραίτητα τα βοσκοτόπια όπου θα μπορούσαν να βόσκουν τα πρόβατα και τα κατσίκια. (2Σα 7:8· 1Χρ 4:39-41) Η έλλειψη βοσκής για τα κοπάδια έφερνε δυσχέρειες. (Γε 47:3, 4) Αντίθετα, τα πλούσια βοσκοτόπια συνέβαλλαν στην ύπαρξη αφθονίας και ειρήνης. (Ησ 30:23· Ψλ 65:12, 13· 23:2) Κατ’ επέκταση, η εγκατάλειψη των βοσκότοπων υποδήλωνε πλήρη ερήμωση (Ησ 27:10), ενώ η επαναχρησιμοποίησή τους σήμαινε αποκατάσταση της ειρήνης και της εύνοιας. (Ησ 65:10· Ιερ 23:3· 33:12· 50:19· Μιχ 2:12) Όπως ο στοργικός ποιμένας οδηγούσε τα πρόβατα σε βοσκοτόπια όπου ήταν ασφαλή και είχαν άφθονη τροφή, έτσι και ο Ιεχωβά Θεός καθοδηγεί και φροντίζει το λαό του.—Ψλ 79:13· 95:7· 100:3· Ιεζ 34:31.

[Διάγραμμα στη σελίδα 519]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

2.800 πήχεις − 800 πήχεις [μέγεθος πόλης] = 2.000 πήχεις

1.000 πήχεις

800 πήχεις

ΠΟΛΗ

800 πήχεις

1.000 πήχεις

ΒΟΣΟΡ

(Βοσόρ).

1. [πιθανώς, Πολύτιμο Μετάλλευμα]. Ένας από τους “γιους του Ζωφά” από τη φυλή του Ασήρ.—1Χρ 7:30, 36, 37.

2. [Απρόσιτος Τόπος]. Λευιτική πόλη καταφυγίου—μία από τις τρεις που βρίσκονταν στην ανατολική πλευρά του Ιορδάνη—η οποία ξεχωρίστηκε πρωτίστως για τη φυλή του Ρουβήν. (Δευ 4:41-43· Ιη 20:8· 21:36· 1Χρ 6:78) Αναφέρεται ότι βρισκόταν «στο υψίπεδο» και «κοντά στην Ιεριχώ, στα ανατολικά του Ιορδάνη . . . στην έρημο». Η Βοσόρ ταυτίζεται γενικά με το σημερινό Ουμ ελ-Άμαντ το οποίο βρίσκεται στο υψίπεδο, 19 χλμ. Ν της Ραββά (του Αμμών). Μνημονεύεται στη Μωαβιτική Λίθο ως μια από τις πόλεις που κατέλαβε και οχύρωσε ο Βασιλιάς Μησά του Μωάβ κατά την ανταρσία του εναντίον του Ισραήλ, η οποία έλαβε χώρα μετά το θάνατο του Βασιλιά Αχαάβ γύρω στο 920 Π.Κ.Χ.—2Βα 3:5.

ΒΟΣΟΡΡΑ

(Βοσόρρα) [Απρόσιτος Τόπος].

1. Σπουδαία πόλη του Εδώμ και ο τόπος από τον οποίο καταγόταν ο πατέρας του Ιωβάβ, ενός Εδωμίτη βασιλιά της δεύτερης χιλιετίας Π.Κ.Χ. (Γε 36:31, 33· 1Χρ 1:44) Η σπουδαιότητά της φαίνεται από το ότι οι προφήτες Ησαΐας, Ιερεμίας και Αμώς τη χρησιμοποίησαν υπό θεϊκή έμπνευση για να υποδηλώσουν ολόκληρο τον Εδώμ, που προοριζόταν για ερήμωση.—Ησ 34:5, 6· 63:1-4· Ιερ 49:12, 13, 17, 22· Αμ 1:11, 12.

Η Βοσόρρα ταυτίζεται με τη σημερινή Μπουζέρα, η οποία βρίσκεται περίπου 50 χλμ. ΒΒΑ της Πέτρας και είναι χτισμένη κοντά στον αρχαίο δρόμο που ονομάζεται Βασιλική Οδός. Επομένως, κατείχε μια αρκετά κεντρική θέση στο εδωμιτικό βασίλειο και φρουρούσε τις διαβάσεις προς τα ορυχεία χαλκού της Αραβά. Τα αρχαία μνημεία στην Μπουζέρα αποκαλύπτουν ότι η Βοσόρρα ήταν μια οχυρωμένη πόλη, χτισμένη σε μια στενή προεξοχή του Τζέμπελ ες-Σερά, η οποία είχε και στις δύο πλευρές της βαθιά ουάντι (κοίτες χειμάρρων).

Η απόδοση του εδαφίου Μιχαίας 2:12 στη Μετάφραση Βασιλέως Ιακώβου (βλέπε επίσης ΒΑΜ) περιέχει το όνομα «Βοσόρρα», αλλά οι περισσότερες σύγχρονες μεταφράσεις θεωρούν ότι η λέξη αναφέρεται, όχι σε κάποια πόλη, αλλά σε έναν περιφραγμένο χώρο ή μαντρί για πρόβατα.

2. Απευθύνοντας μια προφητεία εναντίον του Μωάβ, το εδάφιο Ιερεμίας 48:24 κατατάσσει τη Βοσόρρα στις πόλεις «της γης του Μωάβ». Αυτή κατονομάζεται μαζί με άλλες πόλεις του υψιπέδου, ή αλλιώς “της γης των πεδινών εκτάσεων” (Ιερ 48:21), ενώ η χρήση της ίδιας εβραϊκής έκφρασης σε σχέση με τη Βοσόρ (Δευ 4:43) έχει οδηγήσει ορισμένους μελετητές στο συμπέρασμα ότι πιθανότατα πρόκειται για την ίδια τοποθεσία.—Βλέπε ΒΟΣΟΡ Αρ. 2.

ΒΟΤΣΑΛΟ

Βλέπε ΠΕΤΡΑ.

ΒΟΥΖ

1. Γιος του αδελφού του Αβραάμ, του Ναχώρ, από τη σύζυγό του τη Μελχά και θείος της Ρεβέκκας. (Γε 22:20-23) Οι απόγονοί του ήταν πιθανώς οι Βουζίτες—Βουζίτης αποκαλείται και ο πατέρας του Ελιού.—Ιωβ 32:2, 6· βλέπε Αρ. 3 πιο κάτω.

2. Κεφαλή οικογένειας και απόγονος του Γαδ, γιου του Ιακώβ.—1Χρ 5:11, 14.

3. Τοποθεσία της Αραβίας, της οποίας την καταστροφή προλέγει ο Ιερεμίας. (Ιερ 25:17, 23) Εκεί πιθανώς κατοικούσαν οι απόγονοι του προσώπου Αρ. 1 πιο πάνω.

ΒΟΥΖΙ

(Βουζί) [Του (Από τον) Βουζ].

Λευίτης και ιερέας, πατέρας του προφήτη Ιεζεκιήλ.—Ιεζ 1:3.

ΒΟΥΖΙΤΗΣ

Βλέπε ΒΟΥΖ Αρ. 1.

ΒΟΥΚΕΝΤΡΟ

Γεωργικό εργαλείο που αποτελείται από ένα ραβδί μήκους περίπου 2,5 μέτρων και χρησιμοποιείται κυρίως για την καθοδήγηση των βοδιών που οργώνουν. Το ένα άκρο του ραβδιού είναι εφοδιασμένο με μεταλλική αιχμή για το κέντρισμα του ζώου, ενώ στο άλλο άκρο είναι προσαρμοσμένη μια πλατιά λεπίδα με την οποία απομακρύνουν το χώμα και τη λάσπη από τα υνιά ή τα καθαρίζουν από τις ρίζες και τα αγκάθια.

Ο Σαμεγάρ χρησιμοποίησε «ένα βούκεντρο» για να σκοτώσει 600 Φιλισταίους. (Κρ 3:31) Η εβραϊκή λέξη που αποδίδεται εδώ «βούκεντρο» (μαλμάδ) προέρχεται από τη ρίζα λαμάδ (μαθαίνω· διδάσκω).

Η Βιβλική αφήγηση αναφέρει πως, όταν οι Φιλισταίοι βρίσκονταν σε θέση ισχύος έναντι των Ισραηλιτών κατά τη βασιλεία του Σαούλ, οι Ισραηλίτες δεν επιτρεπόταν να έχουν σιδηρουργούς, και γι’ αυτό αναγκάζονταν να πηγαίνουν στους Φιλισταίους για να ακονίζουν τα γεωργικά τους εργαλεία και να στερεώνουν τα βούκεντρά τους (προφανώς τις μεταλλικές αιχμές).—1Σα 13:19-21.

Το βούκεντρο παραβάλλεται με τα λόγια ενός σοφού, τα οποία υποκινούν τον ακροατή να κάνει πρόοδο σε αρμονία με τη σοφία που άκουσε. (Εκ 12:11) Η μεταφορική έκφραση “κλωτσώ βούκεντρα” προέρχεται από την εικόνα ενός πεισματάρικου βοδιού που αντιστέκεται στο κέντρισμα του βούκεντρου κλωτσώντας το, πράγμα που καταλήγει στον τραυματισμό του. Συνεπώς, αυτή η έκφραση υποδηλώνει την αντίσταση ή το στασιασμό κάποιου ενάντια στη δικαιωματική εξουσία ή σε μια κατάσταση που δεν μπορεί να αλλάξει, πράγμα που καταλήγει σε δική του βλάβη. Αυτό ακριβώς έκανε ο Σαούλ προτού γίνει Χριστιανός, μαχόμενος ενάντια στους ακολούθους του Ιησού Χριστού, οι οποίοι είχαν την υποστήριξη του Ιεχωβά Θεού.—Πρ 26:14· παράβαλε Πρ 5:38, 39.

ΒΟΥΚΚΙ

(Βουκκί) [συντετμημένη μορφή του Βουκκίας].

1. Αρχηγός από τη φυλή του Δαν τον οποίο διόρισε ο Ιεχωβά να βοηθήσει στο μοίρασμα της Υποσχεμένης Γης στις διάφορες φυλές. Γιος του Ιογλί.—Αρ 34:16-18, 22.

2. Απόγονος του Ααρών μέσω του Ελεάζαρ και του Φινεές, και πρόγονος του Έσδρα. (1Χρ 6:4, 5, 50, 51· Εσδ 7:1-6) Ίσως υπηρέτησε ως αρχιερέας στην περίοδο των Κριτών.

ΒΟΥΚΚΙΑΣ

(Βουκκίας) [από μια ρίζα που σημαίνει «φιάλη»].

Γιος του Αιμάν από τη φυλή του Λευί. Ο Βουκκίας κληρώθηκε να είναι ο επικεφαλής της 6ης από τις 24 ομάδες μουσικών τις οποίες οργάνωσε ο Δαβίδ για να προσφέρουν υπηρεσία στο αγιαστήριο του Ιεχωβά. Αυτός, οι γιοι του και οι αδελφοί του που τον βοηθούσαν αριθμούσαν συνολικά 12 άτομα.—1Χρ 25:1, 4, 9, 13, 31.

ΒΟΥΛ

[από μια ρίζα που σημαίνει «σοδειά· παραγωγή»].

Ο όγδοος σεληνιακός μήνας του θρησκευτικού ημερολογίου των Ισραηλιτών που αντιστοιχούσε με το δεύτερο μήνα του πολιτικού ημερολογίου. (1Βα 6:37, 38· Γε 7:11) Περιλάμβανε μέρος του Οκτωβρίου και μέρος του Νοεμβρίου. Μετά τη βαβυλωνιακή εξορία, αυτός ο μήνας ονομάστηκε Μαρεσβάν ή Μαρκεσβάν, και αργότερα συντομεύτηκε σε Εσβάν. Αυτά τα μεταιχμαλωσιακά ονόματα δεν εμφανίζονται στη Γραφή αλλά βρίσκονται στο Ιουδαϊκό Ταλμούδ, στα συγγράμματα του Ιώσηπου και σε άλλα έργα.

Ο Βουλ έπεφτε περίπου στην αρχή της εποχής των βροχών το φθινόπωρο. (Δευ 11:14· Ιωλ 2:23· Ιακ 5:7) Ήταν ένας μήνας κατά τον οποίο γινόταν η σπορά του κριθαριού και του σιταριού και στη βόρεια Γαλιλαία μάζευαν τις ελιές. Οι βοσκοί έπαιρναν τα ποίμνιά τους από το ύπαιθρο και τα έβαζαν σε στεγασμένα μαντριά για τους κρύους και βροχερούς μήνες του χειμώνα.

Σύμφωνα με τα εδάφια Γένεση 7:11 και 8:14, ο Κατακλυσμός των ημερών του Νώε ξεκίνησε τη 17η ημέρα “του δεύτερου μήνα”, και τον ίδιο μήνα, ένα σεληνιακό έτος και δέκα ημέρες αργότερα, η γη είχε στεγνώσει. Σχετικά με αυτό, ο Ιώσηπος (Ιουδαϊκή Αρχαιολογία, Α΄, 80 [iii, 3]) σχολίασε: «Αυτή η καταστροφή συνέβη το εξακοσιοστό έτος της αρχηγίας του Νώε, το μήνα που ήταν κάποτε ο δεύτερος και ο οποίος ονομαζόταν Δίος από τους Μακεδόνες και Μαρσουάνης από τους Εβραίους, σύμφωνα με τη διάταξη του ημερολογίου που ακολουθούσαν στην Αίγυπτο». Άρα, σύμφωνα με τον Ιώσηπο, ο δεύτερος μήνας την εποχή του Νώε αντιστοιχούσε με το μήνα Βουλ, ή αλλιώς Μαρεσβάν.

Μετά την Έξοδο από την Αίγυπτο, ο Βουλ έγινε ο όγδοος μήνας του θρησκευτικού ημερολογίου, κατά τη διάρκεια δε αυτού του μήνα ο Σολομών ολοκλήρωσε την κατασκευή του ναού στην Ιερουσαλήμ. (1Βα 6:38) Ο Ιεροβοάμ, ο ιδρυτής του αποσχισμένου βόρειου βασιλείου του Ισραήλ, μετέτρεψε αυτόν το μήνα αυθαίρετα σε μήνα γιορτής, στα πλαίσια του σχεδίου που κατέστρωσε για να αποσπάσει την προσοχή του λαού από την Ιερουσαλήμ και τις γιορτές της.—1Βα 12:26, 31-33.

ΒΟΥΛΗ

Βλέπε ΣΥΜΒΟΥΛΗ, ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ.

ΒΟΥΝΑ

(Βουνά) [συντετμημένη μορφή του Βεναΐας, που σημαίνει «Ο Ιεχωβά Έχει Οικοδομήσει»].

Γιος του Ιεραμεήλ από τη φυλή του Ιούδα.—1Χρ 2:3, 25.

ΒΟΥΝΝΙ

(Βουννί) [συντετμημένη μορφή του Βεναΐας, που σημαίνει «Ο Ιεχωβά Έχει Οικοδομήσει»].

1. Λευίτης του οποίου κάποιος απόγονος κληρώθηκε να ζει στην Ιερουσαλήμ μετά την ανοικοδόμηση του τείχους από τον Νεεμία.—Νε 11:1, 15.

2. Σημαίνων Λευίτης των ημερών του Έσδρα και του Νεεμία, ο οποίος ήταν μεταξύ εκείνων που στέκονταν στην εξέδρα “κραυγάζοντας με δυνατή φωνή” προς τον Ιεχωβά σε ένδειξη μετάνοιας.—Νε 9:4.

3. Ένας από τους επικεφαλής του λαού, του οποίου κάποιος απόγονος, αν όχι ο ίδιος, συναίνεσε στη διαθήκη πιστότητας που εισηγήθηκε ο Νεεμίας.—Νε 10:1, 14, 15.

ΒΟΥΝΟ

Ύψωμα γης εμφανώς ψηλότερο από τους λόφους της ίδιας περιοχής. Η διάκριση ανάμεσα στους λόφους και στα βουνά είναι σχετική. Σε μια περιοχή με χαμηλούς λόφους, ένα ύψωμα που είναι μόλις μερικές εκατοντάδες μέτρα ψηλότερο από το γύρω τοπίο μπορεί να θεωρηθεί βουνό, ενώ σε πιο ορεινές περιοχές οι χαμηλότερες κορυφές μπορούν επίσης να ονομαστούν λόφοι, παρότι είναι πολύ ψηλότερες από ένα μεμονωμένο βουνό όπως το Όρος Θαβώρ, που έχει ύψος 562 μ.—Κρ 4:6.

Η εβραϊκή λέξη χαρ μπορεί να αναφέρεται σε μεμονωμένα βουνά, όπως το Όρος Σινά, το Όρος Γαριζίν, το Όρος Εβάλ, το Όρος Γελβουέ και το Όρος Σιών. (Εξ 19:11· Δευ 11:29· 1Σα 31:8· Ησ 4:5) Μπορεί επίσης να αναφέρεται σε οροσειρές, όπως του Αραράτ (Γε 8:4), και σε ολόκληρες περιοχές με μεγάλο υψόμετρο, όπως οι ορεινές περιοχές του Εφραΐμ (Ιη 17:15), του Νεφθαλί (Ιη 20:7) και της Γαλαάδ (Δευ 3:12), καθώς επίσης στις περιοχές τις οποίες κατείχαν στην αρχαιότητα οι Αμορραίοι και οι Αμμωνίτες. (Δευ 1:7, 20· 2:37) Η αραμαϊκή λέξη τουρ (Δα 2:35) σημαίνει «βουνό», ενώ στο πρωτότυπο ελληνικό κείμενο χρησιμοποιείται η λέξη ὄρος.—Βλέπε λήμματα με τα ονόματα των βουνών.

Τα Βουνά της Παλαιστίνης. Σε γενικές γραμμές, η Παλαιστίνη είναι αρκετά ορεινή περιοχή, μολονότι έχει λίγες εντυπωσιακές κορυφές. Δυτικά του Ιορδάνη Ποταμού υπάρχουν τα βουνά του Ιούδα στο νότο, μεταξύ των οποίων το Όρος Μοριά, το Όρος Σιών και το Όρος των Ελαιών. (2Χρ 3:1· Ψλ 48:2· Μαρ 13:3) Το κεντρικό τμήμα αυτής της οροσειράς εκτείνεται ΒΑ ως το Όρος Γελβουέ (1Σα 31:1) και περιλαμβάνει τα βουνά του Εφραΐμ και της Σαμάρειας, με τα ιστορικά όρη Γαριζίν και Εβάλ. (Ιη 19:50· Δευ 11:29) Στα ΒΒΔ η οροσειρά του Καρμήλου σχηματίζει μια προεξοχή που εισχωρεί στη Μεσόγειο Θάλασσα.—Ιερ 46:18.

Η Κοιλάδα της Ιεζραέλ (Εσδρηλών) χωρίζει την κύρια οροσειρά από μια δεύτερη που βρίσκεται ακόμη βορειότερα. Αυτή η δεύτερη οροσειρά περιλαμβάνει το Όρος Θαβώρ (Κρ 4:6) και την παράκτια οροσειρά του Λιβάνου.—Κρ 3:3· 1Βα 5:6.

Ανατολικά της Ρηξιγενούς Κοιλάδας βρίσκονται τα οροπέδια του Εδώμ και του Μωάβ (2Χρ 20:10) και τα απόκρημνα υψώματα κατά μήκος της ανατολικής πλευράς της Νεκράς Θαλάσσης, μεταξύ των οποίων και το Όρος Νεβώ από όπου είδε ο Μωυσής την Υποσχεμένη Γη, καθώς επίσης το υψίπεδο Α της Κοιλάδας του Ιορδάνη, το οποίο έχει κατά μέσο όρο υψόμετρο 600 μ. (Δευ 3:10· 34:1-3· Ιη 13:8, 9· 20:8) Αυτή η ορεινή περιοχή συνεχίζεται προς τα βόρεια και συναντάει την οροσειρά του Αντιλιβάνου, με το επιβλητικό της Όρος Αερμών, το ψηλότερο βουνό σε ολόκληρη την περιοχή της Παλαιστίνης.—Ασμ 4:8.

Η Αξία των Βουνών. Τα βουνά επηρεάζουν το κλίμα και τις βροχοπτώσεις. Συλλέγουν το νερό και το διοχετεύουν στους ποταμούς ή το κατακρατούν σε υπόγειους υδροταμιευτήρες που τροφοδοτούν τις πηγές χαμηλά στις κοιλάδες. (Δευ 8:7) Στις πλαγιές τους ευδοκιμούν δέντρα (2Χρ 2:16, 18), αμπέλια και διάφορες καλλιέργειες. (Ψλ 72:16· Παρ 27:25· Ησ 7:23-25· Ιερ 31:5) Στα υψώματά τους γινόταν το αλώνισμα. (Ησ 17:13) Τα βουνά έχουν παράσχει φυσική προστασία από στρατεύματα εισβολής (Ψλ 125:2), έχουν προσφέρει τόπο διαφυγής και χώρους αποθήκευσης σε καιρό κινδύνου (Γε 19:17, 30· Κρ 6:2· Ματ 24:16· παράβαλε Απ 6:15), καθώς επίσης έχουν αποτελέσει καταφύγιο για τα άγρια ζώα. (Ψλ 50:10, 11· 104:18· Ησ 18:6) Πάνω σε αυτά έχουν χτιστεί πόλεις. (Ματ 5:14) Μέσω εξόρυξης έχουν εξαχθεί από τα βουνά χρήσιμα μεταλλεύματα. (Δευ 8:9) Επίσης, από τα βουνά έχουν λατομηθεί πολύτιμοι δομικοί λίθοι.—1Βα 5:15-17.

Ιδιοκτησία του Ιεχωβά. Όλα τα βουνά ανήκουν στον Ιεχωβά Θεό εφόσον Αυτός είναι ο Πλάστης τους. (Ψλ 95:4· Αμ 4:13) Ωστόσο, οι λέξεις «βουνό του Ιεχωβά» ή “του Θεού” εφαρμόζονται συχνά με ιδιαίτερο τρόπο στα βουνά όπου αποκάλυψε ο Ιεχωβά την παρουσία του. Σε αυτά περιλαμβάνονται το Όρος Σινά ή Χωρήβ (Εξ 3:1· Αρ 10:33) και το βουνό που συνδέεται με το αγιαστήριο του Ιεχωβά.—Ψλ 24:3.

Μεταφορική και Προφητική Χρήση. Μερικές φορές ο όρος «βουνό» εφαρμόζεται στο έδαφος, στη βλάστηση και στα δέντρα της επιφάνειας του βουνού. (Παράβαλε Ψλ 83:14.) Σχετικά με τον Ιεχωβά, ο ψαλμωδός λέει: «Αγγίζει τα βουνά και αυτά βγάζουν καπνούς». (Ψλ 104:32· 144:5, 6) Αυτό ίσως παραπέμπει στους κεραυνούς που μπορούν να προκαλέσουν πυρκαγιές στα ορεινά δάση, κάνοντας το βουνό να βγάλει καπνούς. Όταν η Αγία Γραφή μιλάει για βουνά που “λιώνουν” ή “ρέουν και φεύγουν”, φαίνεται ότι περιγράφει τα αποτελέσματα μιας ισχυρής καταιγίδας. (Κρ 5:5· Ψλ 97:5) Οι δυνατές βροχές δημιουργούν ποτάμια και ορμητικούς χειμάρρους που παρασύρουν το έδαφος σαν να το λιώνουν. Παρόμοια, η εκδήλωση του θυμού του Ιεχωβά εναντίον των εθνών προειπώθηκε ότι θα κατέληγε σε τέτοια σφαγή ώστε το αίμα των θανατωμένων θα έλιωνε τα βουνά, δηλαδή θα παρέσυρε το έδαφος. (Ησ 34:1-3) Το ότι τα βουνά «στάζουν γλυκό κρασί» σημαίνει ότι τα αμπέλια στις πλαγιές τους παράγουν άφθονη σοδειά.—Ιωλ 3:18· Αμ 9:13.

Στο Όρος Σινά η αποκάλυψη της παρουσίας του Ιεχωβά συνοδευόταν από φυσικές εκδηλώσεις όπως αστραπές, καπνό και φωτιά. Επίσης το βουνό έτρεμε. (Εξ 19:16-18· 20:18· Δευ 9:15) Φαίνεται ότι αυτό το γεγονός και άλλα φυσικά φαινόμενα αποτελούν τη βάση για μεταφορικές εκφράσεις που βρίσκονται αλλού στην Αγία Γραφή. (Παράβαλε Ησ 64:1-3.) Το γεγονός ότι το Όρος Σινά έτρεμε υπονοείται προφανώς από την εικόνα των “βουνών που αναπηδούν σαν κριάρια”. (Ψλ 114:4, 6) “Η πυρπόληση των θεμελίων των βουνών” υποδηλώνει ίσως ηφαιστειακή δραστηριότητα (Δευ 32:22) και “η ταραχή των θεμελίων των βουνών” αναφέρεται στον κλονισμό τους, πιθανώς εξαιτίας σεισμού.—Ψλ 18:7.

Εξεικονίζουν κυβερνήσεις. Στο Βιβλικό συμβολισμό τα βουνά μπορεί να εξεικονίζουν βασίλεια ή άρχουσες κυβερνήσεις. (Δα 2:35, 44, 45· παράβαλε Ησ 41:15· Απ 17:9-11, 18.) Η Βαβυλώνα, με τις στρατιωτικές της κατακτήσεις, κατέστρεφε άλλες χώρες και γι’ αυτό αποκαλείται «καταστροφικό βουνό». (Ιερ 51:24, 25) Ένας ψαλμός που αφηγείται τη δράση του Ιεχωβά εναντίον ανθρώπων που πολεμούν τον παρουσιάζει να είναι «τυλιγμένος με φως, πιο μεγαλοπρεπής από τα βουνά της λείας». (Ψλ 76:4) «Τα βουνά της λείας» ίσως συμβολίζουν επιθετικά βασίλεια. (Παράβαλε Να 2:11-13.) Σχετικά με τον Ιεχωβά, ο Δαβίδ είπε: «Έκανες το βουνό μου να στέκεται ισχυρό», εννοώντας πιθανότατα ότι ο Ιεχωβά είχε εξυψώσει τη βασιλεία του Δαβίδ και την είχε εδραιώσει. (Ψλ 30:7· παράβαλε 2Σα 5:12.) Το γεγονός ότι τα βουνά μπορεί να εξεικονίζουν βασίλεια μας βοηθάει να κατανοήσουμε τη σημασία αυτού που περιγράφεται στο εδάφιο Αποκάλυψη 8:8 ως «κάτι όμοιο με μεγάλο βουνό που καιγόταν με φωτιά». Η ομοιότητα με φλεγόμενο βουνό υποδηλώνει ότι αυτό σχετίζεται με μια μορφή διακυβέρνησης που έχει καταστροφική φύση σαν φωτιά.

Η προφητεία του Δανιήλ δείχνει ότι η Βασιλεία του Θεού, αφού συντρίψει τις άλλες βασιλείες, θα γίνει μεγάλο βουνό και θα γεμίσει ολόκληρη τη γη. (Δα 2:34, 35, 44, 45) Αυτό σημαίνει ότι θα επεκτείνει την ευλογημένη εξουσία της σε όλη τη γη. Ο ψαλμωδός έγραψε: «Τα βουνά ας φέρουν ειρήνη στο λαό, το ίδιο και οι λόφοι, με τη δικαιοσύνη». (Ψλ 72:3) Σε αρμονία με αυτόν τον ψαλμό, οι ευλογίες που περιγράφονται σε σχέση με το βουνό του Θεού, όπως το συμπόσιο του Ιεχωβά για όλους τους λαούς, θα λάβουν χώρα στη γη.—Ησ 25:6· βλέπε επίσης Ησ 11:9· 65:25.

Σχετίζονται με τη λατρεία. Το Όρος Σιών έγινε άγιο βουνό όταν ο Δαβίδ έφερε την ιερή Κιβωτό στη σκηνή που είχε στήσει εκεί. (2Σα 6:12, 17) Εφόσον η Κιβωτός σχετιζόταν με την παρουσία του Ιεχωβά και ο Δαβίδ προφανώς είχε ενεργήσει με θεϊκή κατεύθυνση (Δευ 12:5), αυτό σήμαινε ότι ο Ιεχωβά είχε εκλέξει το Όρος Σιών ως τόπο κατοικίας του. Όσον αφορά αυτή την εκλογή, ο Δαβίδ έγραψε: «Η ορεινή περιοχή της Βασάν είναι βουνό του Θεού [δηλαδή δημιούργημα του Θεού]· η ορεινή περιοχή της Βασάν είναι βουνό κορυφών. Γιατί εσείς, βουνά κορυφών, παρατηρείτε με φθόνο το βουνό στο οποίο θέλησε ο Θεός να κατοικεί; Ναι, ο Ιεχωβά θα διαμένει εκεί για πάντα. . . . Ο Ιεχωβά ήρθε από το Σινά [όπου αποκάλυψε για πρώτη φορά την παρουσία του σε ολόκληρο το έθνος του Ισραήλ] στον άγιο τόπο». (Ψλ 68:15-17) Η ορεινή περιοχή της Βασάν ίσως ταυτίζεται με το όρος Χαουράν (Τζέμπελ εντ Ντρουζ), οι δε φράσεις «βουνό του Θεού» και «βουνό κορυφών» ίσως εννοούν αυτή την οροσειρά. Μολονότι το Όρος Χαουράν υψώνεται πολύ πιο πάνω από το Όρος Σιών, ο Ιεχωβά εξέλεξε αυτή τη λιγότερο περίβλεπτη τοποθεσία ως τόπο κατοικίας του.

Αφότου χτίστηκε ο ναός στο Όρος Μοριά, η ονομασία «Σιών» κατέληξε να περιλαμβάνει την τοποθεσία του ναού, γι’ αυτό και η Σιών παρέμεινε το άγιο βουνό του Θεού. (Ησ 8:18· 18:7· 24:23· Ιωλ 3:17) Εφόσον ο ναός του Ιεχωβά βρισκόταν στην Ιερουσαλήμ, η ίδια η πόλη αποκαλούνταν επίσης το «άγιο βουνό» του. (Ησ 66:20· Δα 9:16, 20) Ίσως ο ψαλμωδός είχε κατά νου το γεγονός ότι, καθώς προσευχόταν, αντίκριζε τα βουνά της Ιερουσαλήμ, όταν είπε: «Θα σηκώσω τα μάτια μου προς τα βουνά. Από πού θα έρθει η βοήθειά μου; Η βοήθειά μου έρχεται από τον Ιεχωβά».—Ψλ 121:1, 2· παράβαλε Ψλ 3:4· 1Βα 8:30, 44, 45· Δα 6:10.

Οι προφητείες των εδαφίων Ησαΐας 2:2, 3 και Μιχαίας 4:1, 2 υποδείκνυαν τον καιρό κατά τον οποίο “το βουνό του οίκου του Ιεχωβά θα στερεωνόταν πάνω από την κορυφή των βουνών και θα υψωνόταν πάνω από τους λόφους”, ενώ άνθρωποι από πολλά έθνη θα συνέρρεαν σε αυτό. Το γεγονός ότι «το βουνό του οίκου του Ιεχωβά» θα βρισκόταν πάνω από τα βουνά και τους λόφους υποδήλωνε την εξυψωμένη θέση της αληθινής λατρείας, διότι τα βουνά και οι λόφοι στην αρχαιότητα ήταν τόποι όπου ασκούνταν ειδωλολατρία και ανεγείρονταν αγιαστήρια ψεύτικων θεών.—Δευ 12:2· Ιερ 3:6· Ιεζ 18:6, 11, 15· Ωσ 4:13.

Σε μια τυπική εκπλήρωση, ανάμεσα στο 29 και στο 70 Κ.Χ., στο τελικό διάστημα των ημερών του Ιουδαϊκού συστήματος πραγμάτων, η λατρεία του Ιεχωβά εξυψώθηκε πάνω από την υψηλή θέση στην οποία τοποθετούσαν τα ειδωλολατρικά έθνη τους ψεύτικους θεούς τους. Ο Βασιλιάς, ο Ιησούς Χριστός, “άνοιξε πέρασμα” όσον αφορά την εξύψωση της αληθινής λατρείας, και τον ακολούθησε πρώτα ένα υπόλοιπο από το έθνος του Ισραήλ και κατόπιν άνθρωποι από όλα τα έθνη. (Ησ 2:2· Μιχ 2:13· Πρ 10:34, 35) Σε μια αντιτυπική εκπλήρωση, στο τελικό διάστημα των ημερών αυτού του συστήματος πραγμάτων, η λατρεία του Ιεχωβά έχει υψωθεί μέχρι τον ουρανό. Ο Βασιλιάς, ο Ιησούς Χριστός, έχει οδηγήσει το υπόλοιπο του πνευματικού Ισραήλ στην αγνή λατρεία, και αυτούς τους έχει ακολουθήσει ένα μεγάλο πλήθος από όλα τα έθνη.—Απ 7:9.

Εμπόδια. Μερικές φορές τα βουνά εξεικονίζουν εμπόδια. Για παράδειγμα, τα εμπόδια που στέκονταν στο δρόμο των Ισραηλιτών όταν αυτοί επέστρεφαν από τη βαβυλωνιακή εξορία και εκείνα που αργότερα εμπόδιζαν την πρόοδο του έργου ανοικοδόμησης του ναού παραβλήθηκαν με βουνά. (Ησ 40:1-4· Ζαχ 4:7) Η πίστη μπορεί να μετακινήσει παρόμοια εμπόδια που μοιάζουν με βουνά και, αν είναι θέλημα Θεού, ακόμη και αληθινά βουνά.—Ματ 17:20· 21:21· Μαρ 11:23· 1Κο 13:2.

Σταθερότητα, μονιμότητα ή υψηλότητα. Στα βουνά αποδίδεται σταθερότητα και μονιμότητα. (Ησ 54:10· Αββ 3:6· παράβαλε Ψλ 46:2.) Επομένως, όταν ο ψαλμωδός είπε ότι η δικαιοσύνη του Ιεχωβά είναι σαν «βουνά Θεού» (Ψλ 36:6) ίσως εννοούσε ότι η δικαιοσύνη του Ιεχωβά είναι αμετακίνητη. Ή, επειδή τα βουνά είναι ψηλά, η έκφραση αυτή μπορεί να υποδεικνύει ότι η δικαιοσύνη του Θεού υπερέχει κατά πολύ της ανθρώπινης. (Παράβαλε Ησ 55:8, 9.) Σε σχέση με την έκχυση της έβδομης κούπας του θυμού του Θεού, το εδάφιο Αποκάλυψη 16:20 λέει: «Βουνά δεν βρέθηκαν». Αυτό υπονοεί ότι ακόμη και πράγματα τόσο υψηλά όσο τα βουνά δεν θα ξεφύγουν από την έκχυση του θυμού του Θεού.—Παράβαλε Ιερ 4:23-26.

Τα βουνά χαίρονται και αινούν τον Ιεχωβά. Όταν ο Ιεχωβά στρέφει ευνοϊκά την προσοχή του προς το λαό του, αυτό έχει καλή επίδραση στη γη τους. Οι βουνοπλαγιές καλλιεργούνται και λαβαίνουν φροντίδα, με αποτέλεσμα να μην έχουν πια παραμελημένη όψη, σαν να θρηνούν σε κατάσταση ερήμωσης ή συμφοράς. Γι’ αυτό, με μεταφορική έννοια, τα βουνά «κραυγάζουν χαρούμενα», η δε ομορφιά και η παραγωγικότητά τους αινούν τον Ιεχωβά.—Ψλ 98:8· 148:7-9· παράβαλε Ησ 44:23· 49:13· 55:12, 13· Ιεζ 36:1-12.

ΒΟΥΝΟ ΤΗΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗΣ

Έκφραση που εμφανίζεται στο εδάφιο Ησαΐας 14:13, όπου ο βασιλιάς της Βαβυλώνας παρουσιάζεται να λέει μέσα στην καρδιά του: «Πάνω από τα άστρα του Θεού θα υψώσω το θρόνο μου και θα καθήσω πάνω στο βουνό της συνάντησης, στα πιο απομακρυσμένα μέρη του βορρά».

Κάποιοι λόγιοι υποστηρίζουν ότι αυτό το «βουνό της συνάντησης» ήταν ένα μακρινό βορεινό ύψωμα, το οποίο οι Βαβυλώνιοι θεωρούσαν ως την κατοικία των θεών τους. Εντούτοις, τα λόγια του εδαφίου Ησαΐας 14:13 δεν είναι προφητικά μιας κυριολεκτικής δήλωσης που θα έκανε ο βασιλιάς της Βαβυλώνας, αλλά αντικατοπτρίζουν τη φιλοδοξία και τη νοοτροπία του. (Παράβαλε Ησ 47:10.) Συγκαταλέγονται στα παροιμιώδη λόγια που επρόκειτο να υψώσουν οι αποκαταστημένοι Ισραηλίτες εναντίον του βασιλιά της Βαβυλώνας. (Ησ 14:1-4) Λογικά, λοιπόν, έπεται ότι το «βουνό της συνάντησης» πρέπει να προσδιοριστεί στο φως των Γραφών και όχι με βάση την πιθανή ειδωλολατρική θρησκευτική αντίληψη του βασιλιά της Βαβυλώνας. Ασφαλώς, ο βασιλιάς της Βαβυλώνας δεν θα επιθυμούσε να υψώσει το θρόνο του πάνω από τα άστρα ενός θεού που λάτρευε. Επίσης, το εδάφιο Ησαΐας 14:14 δείχνει καθαρά ότι δεν εννοείται κάποιος βαβυλωνιακός θεός, αλλά ο Ύψιστος. Άρα λοιπόν, το «βουνό της συνάντησης» πρέπει να συνδέεται με τον Ύψιστο Θεό.

Τον καιρό του Ησαΐα υπήρχε μόνο ένα βουνό, το Όρος Σιών (όνομα που περιέλαβε τελικά και την περιοχή του ναού στο Όρος Μοριά), όπου ο Θεός συναντιόταν αντιπροσωπευτικά με το λαό του. (Παράβαλε Ησ 8:18· 18:7· 24:23· Ιωλ 3:17.) Αυτό το βουνό μπορούσε εύλογα να χαρακτηριστεί «βουνό της συνάντησης», επειδή στο αγιαστήριο που υπήρχε εκεί έπρεπε να εμφανίζονται όλοι οι ώριμοι άρρενες Ισραηλίτες μπροστά στο πρόσωπο του Ιεχωβά τρεις φορές το χρόνο. (Εξ 23:17) Τα εδάφια Ψαλμός 48:1, 2 επιβεβαιώνουν περαιτέρω αυτόν τον προσδιορισμό τοποθετώντας το Όρος Σιών στο Β, κάτι που εναρμονίζεται με τη δήλωση ότι το «βουνό της συνάντησης» βρισκόταν «στα πιο απομακρυσμένα μέρη του βορρά».

ΒΟΥΡΛΟ

[εβρ., ’αγμών].

Όρος που αναφέρεται σε διάφορα ποώδη φυτά τα οποία συνήθως φύονται σε έλη. Τα γνήσια βούρλα έχουν κυλινδρικούς, συχνά κούφιους, βλαστούς με τρεις σειρές από ποώδη φύλλα, και μικρά καστανωπά ή πρασινωπά λουλούδια. Η ονομασία ’αγμών μπορεί να περιλάμβανε τα διάφορα είδη των γνήσιων βούρλων, καθώς και τα όμοια με βούρλα φυτά της οικογένειας Κυπερίδες.

Στην αρχαιότητα τα βούρλα χρησιμοποιούνταν ως προσάναμμα στα καμίνια. (Ιωβ 41:20) Στο εδάφιο Ιώβ 41:2 η λέξη «βούρλο» μπορεί να αναφέρεται σε σχοινί φτιαγμένο από πλεγμένα βούρλα ή σε νήμα κλωσμένο από τις ίνες τους.

Οι άλλες Γραφικές αναφορές στο φυτό ’αγμών είναι αλληγορικές. Ο Ιεχωβά δεν ευαρεστούνταν με τις νηστείες του ανυπότακτου Ισραήλ, στη διάρκεια των οποίων αυτοί έγερναν τελετουργικά το κεφάλι τους όπως το βούρλο. (Ησ 58:5) Στο εδάφιο Ησαΐας 9:14, το «βούρλο» προφανώς αναφέρεται στους ψευδοπροφήτες (την «ουρά») οι οποίοι έλεγαν απλώς αυτά που ήθελαν να ακούσουν οι ηγέτες του έθνους του Ισραήλ (το «κεφάλι» ή «κλωνάρι»).—Ησ 9:15· βλέπε επίσης το εδάφιο 19:15, όπου το «βούρλο» φαίνεται ότι υποδηλώνει γενικά τους Αιγυπτίους.

ΒΟΥΤΥΡΟ

Γαλάκτωμα, κύριο συστατικό του οποίου είναι το λίπος και το οποίο παράγεται με ανατάραξη ή χτύπημα είτε του γάλακτος είτε της κρέμας του γάλακτος. Κατά τους Βιβλικούς χρόνους αυτό το γαλακτοκομικό προϊόν δεν έμοιαζε με το βούτυρο του σύγχρονου Δυτικού κόσμου, διότι δεν ήταν στερεό αλλά βρισκόταν σε ημίρρευστη κατάσταση. (Ιωβ 20:17) Γι’ αυτό και οι Κέλερ και Μπαουμγκάρτνερ ορίζουν την εβραϊκή λέξη χεμ’άχ ως γλυκό, φρέσκο βούτυρο το οποίο είναι ακόμη μαλακό. (Λεξικό των Βιβλίων της Παλαιάς Διαθήκης [Lexicon in Veteris Testamenti Libros], Λέιντεν, 1958, σ. 308) Ο Φρανθίσκο Θορέλ επισημαίνει ότι αυτή η λέξη αναφέρεται σε «παχύ, πηγμένο γάλα». (Εβραϊκό και Αραμαϊκό Λεξικό της Παλαιάς Διαθήκης [Lexicon Hebraicum et Aramaicum Veteris Testamenti], Ρώμη, 1968, σ. 248) Στο εδάφιο Κριτές 5:25 η ίδια λέξη αποδίδεται «πηγμένο γάλα».

«Το χτύπημα του γάλακτος βγάζει βούτυρο». (Παρ 30:33) Για να χτυπήσουν το γάλα το έβαζαν σε ένα ασκί το οποίο το μάλαζαν με τα χέρια ή το ανατάραζαν πάνω στα γόνατα ή το κρεμούσαν ανάμεσα σε πασσάλους και το κουνούσαν με δύναμη μπρος πίσω μέχρις ότου επιτύχουν την επιθυμητή πυκνότητα.

Το βούτυρο θεωρούνταν εκλεκτό έδεσμα και οι άνθρωποι το απολάμβαναν από τους πατριαρχικούς χρόνους. Ο Αβραάμ είχε μεταξύ άλλων και βούτυρο στο συμπόσιο που παρέθεσε στους αγγελικούς επισκέπτες. (Γε 18:8) Οι φίλοι του Δαβίδ του πήγαν δώρο βούτυρο και άλλα τρόφιμα.—2Σα 17:29.

Στο εδάφιο Ψαλμός 55:21 το «βούτυρο» χρησιμοποιείται συμβολικά, αναφερόμενο στα ευχάριστα, απαλά, γλοιώδη λόγια του προδότη.

ΒΟΧΕΡΟΥ

(Βοχερού) [Ο Πρωτότοκός του· Αυτός Είναι ο Πρωτότοκος].

Απόγονος του Βασιλιά Σαούλ και του Ιωνάθαν από τη φυλή του Βενιαμίν.—1Χρ 8:38· 9:39, 44.

ΒΡΑΧΙΟΛΙ

Κόσμημα κυκλικού σχήματος που φοριόταν στον καρπό ή στο κατώτερο τμήμα του βραχίονα, και το οποίο μερικές φορές σχημάτιζε πλήρη κύκλο, ενώ άλλες φορές είχε άνοιγμα ή κάποιο κούμπωμα. Κατά την αρχαιότητα, βραχιόλια φορούσαν και οι άντρες και οι γυναίκες, κάποιες φορές μόνο στο ένα χέρι, ενίοτε, όμως, και στα δύο. Τα αρχαία βραχιόλια ήταν φτιαγμένα από μπρούντζο, γυαλί, σίδερο, ασήμι και χρυσό, και συχνά ήταν πλούσια στολισμένα, μερικές φορές με πετράδια.

Οι Εβραίοι φορούσαν βραχιόλια, τα οποία ήταν από την αρχαιότητα πολύ διαδεδομένα στην Παλαιστίνη, όπου οι αρχαιολόγοι έχουν βρει αρκετά βραχιόλια, φτιαγμένα από διάφορα υλικά, ιδιαίτερα από μπρούντζο. Ο υπηρέτης του Αβραάμ έδωσε στη Ρεβέκκα έναν χρυσό κρίκο για τη μύτη και δύο βραχιόλια (εβρ., τσεμιδίμ) που είχαν βάρος δέκα σίκλους (114 γρ.) χρυσάφι. (Γε 24:22, 30, 47) Στα λάφυρα πολέμου που πήραν οι Ισραηλίτες από τους Μαδιανίτες υπήρχαν και βραχιόλια, τα οποία ήταν ανάμεσα στα πολύτιμα αντικείμενα που πρόσφεραν στον Θεό.—Αρ 31:50.

Μέσω του Ιεζεκιήλ, ο Θεός παρουσίασε τον εαυτό του να στολίζει την Ιερουσαλήμ με βραχιόλια και άλλα κοσμήματα. Αλλά εφόσον εκείνη είχε χρησιμοποιήσει αυτά τα ωραία αντικείμενα για ειδωλολατρικούς σκοπούς και είχε εκπορνευτεί, ο Ιεχωβά προείπε ότι θα την τιμωρούσε και θα της έπαιρνε τα κοσμήματά της. (Ιεζ 16:11, 17, 38, 39) Τα βραχιόλια (εβρ., σαιρώθ) ήταν ανάμεσα στα πράγματα που ο Ιεχωβά είπε ότι θα αφαιρούσε από τις υπεροπτικές «κόρες της Σιών».—Ησ 3:16, 19.

Οι μονάρχες φορούσαν βραχιόλι ή περιβραχιόνιο στον άνω βραχίονα (εβρ., ’ετσ‛αδάχ) ως έμβλημα της βασιλικής τους εξουσίας ή κυριαρχίας. Το βραχιόλι που φορούσε ο Βασιλιάς Σαούλ του Ισραήλ στο βραχίονά του μπορεί να είχε τέτοια σημασία.—2Σα 1:10· βλέπε ΣΤΟΛΙΔΙΑ.

ΒΡΑΧΙΟΝΑΣ

Μέλος του ανθρώπινου σώματος. Η λέξη ζερώα‛ του πρωτότυπου εβραϊκού κειμένου και η αντίστοιχη λέξη βραχίων του πρωτότυπου ελληνικού κειμένου χρησιμοποιούνται πολλές φορές μεταφορικά στην Αγία Γραφή για να υποδηλώσουν την ικανότητα κάποιου να ασκεί δύναμη. (Γε 49:24, υποσ.· Ιωβ 22:8, υποσ.· παράβαλε Λου 1:51.) Ο “βραχίονας” του Ιεχωβά Θεού είναι απείρως δυνατός, ικανός να επιτελέσει θαυμαστά δημιουργικά έργα. (Ιερ 27:5· 32:17) Με το «βραχίονά» του ο Ιεχωβά επίσης κυβερνάει (Ησ 40:10· Ιεζ 20:33), σώζει όσους βρίσκονται σε στενοχώρια (Ψλ 44:3· Ησ 52:10), απελευθερώνει το λαό του (Εξ 6:6· Ησ 63:12· Πρ 13:17), τον στηρίζει και τον φροντίζει (Δευ 33:27· Ησ 40:11· Ωσ 11:3), κρίνει (Ησ 51:5), καθώς επίσης σκορπίζει τους εχθρούς του (Ψλ 89:10· Λου 1:51). Η συντριβή του βραχίονα συμβολίζει την εκμηδένιση της κραταιότητας κάποιου. (Ιωβ 38:15· Ψλ 10:15· Ιερ 48:25) Μέσω του Ιησού Χριστού, ο οποίος είναι περιβεβλημένος με εξουσία και δύναμη και ενεργεί ως Κριτής και Εκτελεστής, ο Ιεχωβά φανερώνει την ισχύ Του, όπως αυτή συμβολίζεται από το “βραχίονά” Του.—Ησ 53:1· Ιωα 12:37, 38.

Ο σάρκινος βραχίονας, που συμβολίζει την ανθρώπινη δύναμη, περιγράφεται στην Αγία Γραφή ως αναξιόπιστος και απογοητευτικός για όποιον εμπιστεύεται σε αυτόν. Ο Ιεχωβά προειδοποιεί το λαό του σχετικά με το πόσο εσφαλμένο και καταστροφικό είναι το να εμπιστεύεται κανείς στον ανθρώπινο βραχίονα. (2Χρ 32:8· Ιερ 17:5) Εκείνος θα συντρίψει το βραχίονα των πονηρών, ο οποίος παρουσιάζεται σαν να βρίσκεται πάνω στα θύματά τους καταδυναστεύοντάς τα.—Ιωβ 35:9· 38:15· Ψλ 10:15.

Στην εικόνα που είδε σε όνειρο ο Βασιλιάς Ναβουχοδονόσορ, το στήθος και οι βραχίονες από ασήμι αντιπροσωπεύουν τη Μηδοπερσία, το βασίλειο που διαδέχθηκε τη Βαβυλώνα—το κεφάλι από χρυσάφι—ως παγκόσμια δύναμη.—Δα 2:32, 39.

ΒΡΑΧΟΣ

Στο κείμενο των Εβραϊκών Γραφών γίνεται διάκριση ανάμεσα στο βράχο ή σε ένα μεγάλο κομμάτι βράχου (τσουρ) και στον απόκρημνο βράχο (σέλα‛). Και οι δύο αυτές λέξεις χρησιμοποιούνται στις Γραφές τόσο κυριολεκτικά όσο και μεταφορικά. Στα εδάφια 2 Σαμουήλ 22:2, 3 και Ψαλμός 18:2 εμφανίζονται παράλληλα: «Ο Ιεχωβά είναι ο απόκρημνος βράχος μου . . . Ο Θεός μου είναι ο βράχος μου».

Στην Αγία Γραφή έχουν διαφυλαχτεί τα ονόματα ορισμένων απόκρημνων αλλά και συνηθισμένων βράχων. Παραδείγματος χάρη, ο Μαδιανίτης άρχοντας Ωρήβ θανατώθηκε από τους άντρες του Γεδεών σε έναν βράχο που λεγόταν Ωρήβ, ο οποίος προφανώς ονομάστηκε έτσι με αφορμή αυτό το περιστατικό. (Κρ 7:25· Ησ 10:26) Γίνεται λόγος για τον απόκρημνο βράχο Ητάμ, όπου έζησε ο Σαμψών για κάποιο διάστημα (Κρ 15:8), και για τους όμοιους με δόντια απόκρημνους βράχους Βοσές και Σενέ, όπου ο Ιωνάθαν και ο οπλοφόρος του επιτέθηκαν σε μια προφυλακή των Φιλισταίων. (1Σα 14:4, 5) Στη Μεριβά, στα περίχωρα της Κάδης (υπήρχε και μια άλλη Μεριβά κοντά στη Ρεφιδίμ, στην ορεινή περιοχή του Χωρήβ [Εξ 17:7]), ο Μωυσής και ο Ααρών αγανάκτησαν τόσο πολύ ώστε δεν αγίασαν τον Ιεχωβά καθώς έβγαζαν νερό για τη σύναξη από τον απόκρημνο βράχο.—Αρ 20:11-13· Ψλ 106:32, 33· βλέπε ΜΑΣΣΑΧ· ΜΕΡΙΒΑ Αρ. 1 και 2.

Μεταφορική Χρήση. Με μεταφορική έννοια, η λέξη «βράχος» περιγράφει τις ιδιότητες που έχει ο Ιεχωβά ως ο Πατέρας του Ισραήλ (Δευ 32:18), ως οχυρό (2Σα 22:32, 33· Ησ 17:10), ως ασφαλές ύψωμα και καταφύγιο για το λαό του (Ψλ 62:7· 94:22) και ως η σωτηρία τους (Δευ 32:15· Ψλ 95:1). Μερικοί θεωρούσαν “βράχο” τους τούς ψεύτικους θεούς. (Δευ 32:37) Σε άλλες περιπτώσεις η λέξη «βράχος» συμβολίζει γενικά έναν τόπο ασφάλειας, προστασίας, σιγουριάς και καταφυγίου. (Ησ 2:10, 19, 21) Στο εδάφιο Ησαΐας 8:14, ο Χριστός Ιησούς αναφέρεται έμμεσα ως «βράχος» πάνω στον οποίο σκόνταψαν “και οι δύο οίκοι του Ισραήλ”.—Παράβαλε Ματ 21:42-44.

Στην παραβολή του Ιησού σχετικά με το σπορέα, το επίθετο πετρώδης του πρωτότυπου ελληνικού κειμένου (συγγενικό του ουσιαστικού πέτρος) χρησιμοποιείται για να περιγράψει τους βραχώδεις τόπους πάνω στους οποίους έπεσαν μερικοί σπόροι. (Ματ 13:3-5, 20) Η λέξη πέτρος χρησιμοποιείται ως κύριο όνομα, «Πέτρος». (Ιωα 1:42) Σχετικά με τη σημασία αυτής της λέξης, Το Ερμηνευτικό Λεξικό των Λέξεων της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης, του Βάιν ([Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words] 1981, Τόμ. 4, σ. 76), κάνει τα εξής σχόλια: «Η λέξη πέτρος υποδηλώνει ένα κομμάτι βράχου, μια μεμονωμένη πέτρα ή λιθάρι, αντίθετα με τη λέξη πέτρα που υποδηλώνει έναν βράχο». Το σύγγραμμα Μελέτες Λέξεων της Καινής Διαθήκης (Word Studies in the New Testament) λέει σχετικά με τη λέξη πέτρος: «Στην κλασική αρχαία ελληνική η λέξη αυτή σημαίνει ένα κομμάτι βράχου, όπως στον Όμηρο, όπου ο Αίας πετάει έναν πέτρον στον Έκτορα . . . ή όπου ο Πάτροκλος αρπάζει και κρύβει μέσα στη χούφτα του έναν αιχμηρό πέτρον».—Του Μ. Βίνσεντ, 1957, Τόμ. 1, σ. 91.

Η λέξη τραχύς του πρωτότυπου ελληνικού κειμένου, η οποία αποδίδεται “απότομος” στο εδάφιο Λουκάς 3:5, αναφέρεται σε αιχμηρά βράχια, σε ανώμαλους υφάλους, στο εδάφιο Πράξεις 27:29.

Μια άλλη λέξη του πρωτότυπου ελληνικού κειμένου, η λέξη σπιλάς, εννοεί προφανώς κάποιον βράχο ή ύφαλο που είναι κρυμμένος κάτω από το νερό. Τη χρησιμοποιεί ο Ιούδας για να περιγράψει ορισμένους ανθρώπους που είχαν παρεισφρήσει στη Χριστιανική εκκλησία με διεφθαρμένα κίνητρα. Όπως τα κρυμμένα βράχια αποτελούσαν απειλή για τα πλοία, έτσι και αυτοί οι άνθρωποι αποτελούσαν πραγματικό κίνδυνο για τους άλλους στην εκκλησία. Ο Ιούδας λέει για αυτά τα άτομα: «Αυτοί είναι τα βράχια που είναι κρυμμένα κάτω από το νερό στα συμπόσια αγάπης που κάνετε, καθώς συμποσιάζουν μαζί σας».—Ιου 12.

Το Θεμέλιο της Εκκλησίας. Η λέξη πέτρα του πρωτότυπου ελληνικού κειμένου (λέξη θηλυκού γένους), η οποία προσδιορίζει έναν βράχο (Ματ 7:24, 25· 27:51, 60· Λου 6:48· 8:6, 13· Απ 6:15, 16), διαφέρει από τη λέξη πέτρος (λέξη αρσενικού γένους, χρησιμοποιούμενη ως κύριο όνομα, Πέτρος) που σημαίνει «κομμάτι βράχου». Αυτή η διάκριση καθιστά σαφές πως, όταν ο Ιησούς είπε στον Πέτρο: «Εσύ είσαι ο Πέτρος, και πάνω σε αυτόν το βράχο θα οικοδομήσω την εκκλησία μου», δεν χρησιμοποιούσε ταυτόσημους όρους. (Ματ 16:18) Ακόμη και στην αραμαϊκή (συριακή) μετάφραση η διάκριση γίνεται φανερή από το ότι πριν από τη λέξη κι’φά’, που χρησιμοποιείται και για το όνομα «Πέτρος» και για τη λέξη «βράχος», παρουσιάζεται λέξη διαφορετικού γένους κάθε φορά. Πριν από το όνομα «Πέτρος» εμφανίζεται η ρηματική αντωνυμία αρσενικού γένους (χου), ενώ πριν από τη λέξη «βράχος» υπάρχει το δεικτικό επίθετο θηλυκού γένους (χαντέ’).

Το ότι οι απόστολοι δεν συμπέραναν από τη δήλωση του Ιησού πως ο Πέτρος ήταν ο βράχος είναι προφανές από το γεγονός ότι αργότερα αυτοί λογομάχησαν για το ποιος φαινόταν να είναι ο μεγαλύτερος μεταξύ τους. (Μαρ 9:33-35· Λου 22:24-26) Αν τα πρωτεία είχαν δοθεί στον Πέτρο ως το βράχο πάνω στον οποίο επρόκειτο να οικοδομηθεί η εκκλησία, δεν θα υπήρχε βάση για μια τέτοια λογομαχία. Οι Γραφές δείχνουν καθαρά ότι, ως θεμέλιες πέτρες, όλοι οι απόστολοι είναι ίσοι. Όλοι τους, περιλαμβανομένου και του Πέτρου, στηρίζονται στον Χριστό Ιησού ως τη θεμέλια ακρογωνιαία πέτρα. (Εφ 2:19-22· Απ 21:2, 9-14) Ο ίδιος ο Πέτρος προσδιόρισε το βράχο (πέτρα, Κείμενο) πάνω στον οποίο είναι οικοδομημένη η εκκλησία ως τον Χριστό Ιησού. (1Πε 2:4-8) Παρόμοια, ο απόστολος Παύλος έγραψε: «Διότι [οι Ισραηλίτες] έπιναν από τον πνευματικό βράχο που τους ακολουθούσε, και εκείνος ο βράχος σήμαινε τον Χριστό». (1Κο 10:4) Σε δύο τουλάχιστον περιπτώσεις και σε δύο διαφορετικές τοποθεσίες, υπήρξε για τους Ισραηλίτες θαυματουργική προμήθεια νερού από έναν βράχο. (Εξ 17:5-7· Αρ 20:1-11) Επομένως, ο βράχος ως πηγή νερού, στην ουσία, τους ακολουθούσε. Ο ίδιος ο βράχος αποτελούσε προφανώς εξεικονιστικό, ή αλλιώς συμβολικό, τύπο του Χριστού Ιησού, ο οποίος είπε στους Ιουδαίους: «Αν κανείς διψάει, ας έρθει σε εμένα και ας πιει».—Ιωα 7:37.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης το γεγονός ότι ο Αυγουστίνος (354-430 Κ.Χ.), που συνήθως αποκαλείται «Άγιος Αυγουστίνος», πίστευε κάποτε ότι ο Πέτρος ήταν ο βράχος αλλά αργότερα άλλαξε γνώμη. Το Σχολιολόγιο των Αγίων Γραφών ([Commentary on the Holy Scriptures] Ματ 16:18, υποσ., σ. 296) του Λάνγκε παραθέτει τις εξής δηλώσεις τις οποίες αποδίδει στον Αυγουστίνο: «Δεν παίρνει ο βράχος το όνομά του από τον Πέτρο, αλλά ο Πέτρος από το βράχο (non enim a Petro petra, sed Petrus a petra), όπως και ο Χριστός δεν παίρνει το όνομά του από τον Χριστιανό, αλλά ο Χριστιανός από τον Χριστό. Διότι ο λόγος για τον οποίο ο Κύριος λέει: “Πάνω σε αυτόν το βράχο θα οικοδομήσω την εκκλησία μου” είναι το ότι ο Πέτρος είχε πει: “Εσύ είσαι ο Χριστός, ο Γιος του ζωντανού Θεού”. Πάνω σε αυτόν το βράχο τον οποίο εσύ ομολογείς, λέει εκείνος, θα οικοδομήσω την εκκλησία μου. Διότι ο Χριστός ήταν ο βράχος (petra enim erat Christus) πάνω στον οποίο οικοδομήθηκε και ο ίδιος ο Πέτρος, διότι κανείς δεν μπορεί να θέσει άλλο θεμέλιο εκτός από αυτό που τέθηκε, το οποίο είναι ο Ιησούς Χριστός».—Μετάφραση (στην αγγλική) και επιμέλεια Φ. Σαφ, 1976.

ΒΡΕΦΟΚΟΜΟΣ

Στην αρχαιότητα υπήρχαν δύο είδη βρεφοκόμων. Η «παραμάνα» ή «γυναίκα που θηλάζει» (εβρ., μαινέκεθ· Γε 24:59· 35:8· Εξ 2:7· 2Βα 11:2· 2Χρ 22:11· Ησ 49:23) υποκαθιστούσε τη μητέρα στο θηλασμό του βρέφους. Η Δεββώρα ήταν με αυτή την έννοια βρεφοκόμος της Ρεβέκκας, αλλά μετέπειτα έγινε υπηρέτρια ή θεραπαινίδα της, και μάλιστα παρέμεινε στην υπηρεσία της οικογένειας ακόμη και μετά το θάνατο της κυρίας της. (Γε 24:59, 67· 35:8) Το άλλο είδος βρεφοκόμου μπορούσε να είναι είτε άντρας (εβρ., ’ομέν· Αρ 11:12· Ησ 49:23 [“παιδοκόμος”]) είτε γυναίκα (εβρ., ’ομένεθ· 2Σα 4:4). Άρα, τη φροντίδα των παιδιών μπορούσε να την αναλάβει ένα άτομο ανεξαρτήτως φύλου. Η ηλικιωμένη Ναομί υπήρξε βρεφοκόμος ή παιδοκόμος του εγγονού της, του Ωβήδ.—Ρθ 4:13, 16, 17.

ΒΡΟΝΤΗ

Ο δυνατός ήχος που ακολουθεί την αστραπή. Οφείλεται στην απότομη εκτόνωση του αέρα ο οποίος έχει θερμανθεί από αυτή την ηλεκτρική εκκένωση, με αποτέλεσμα τη βίαιη απομάκρυνσή του από το δίαυλο της αστραπής και την επακόλουθη επιστροφή του σε αυτόν μετά την αστραπή.—Ιωβ 28:26· 38:25.

Το εβραϊκό ρήμα ρα‛άμ (που σημαίνει «βροντώ») αναφέρεται μερικές φορές σε σχέση με τον Ιεχωβά (1Σα 2:10· 2Σα 22:14· Ψλ 18:13), Εκείνον που έχει χρησιμοποιήσει κατά καιρούς τη βροντή για να επιτελέσει το θέλημά του. Παραδείγματος χάρη, στην εποχή του Σαμουήλ, ο Ιεχωβά επέφερε σύγχυση στους Φιλισταίους με βροντές (εβρ., ρά‛αμ). (1Σα 7:10· παράβαλε Ησ 29:6.) Μια άλλη εβραϊκή λέξη, η λέξη κωλ, η οποία μερικές φορές μεταφράζεται «βροντή» (1Σα 12:17, 18, υποσ.), σημαίνει βασικά «ήχος» (Εξ 32:18, 19) ή «φωνή».—Δευ 21:18· 1Βα 19:12.

Ο φοβερός ήχος της βροντής συσχετίζεται με τη φωνή του Ιεχωβά. (Ιωβ 37:4, 5· 40:9· Ψλ 29:3-9) Όταν ορισμένοι Ιουδαίοι άκουσαν τον Ιεχωβά να μιλάει από τον ουρανό στον Ιησού, διαφώνησαν μεταξύ τους για το αν ο ήχος ήταν βροντή ή η φωνή κάποιου αγγέλου. (Ιωα 12:28, 29· παράβαλε Απ 6:1· 14:2· 19:6.) Επειδή ο ήχος της βροντής αποτελεί πολλές φορές προάγγελο επερχόμενης καταιγίδας, οι «βροντές» μπορούν να υποδηλώνουν θεϊκές προειδοποιήσεις, όπως στα εδάφια Αποκάλυψη 8:5· 10:3, 4· 16:18.

Για τους Ισραηλίτες στους πρόποδες του Όρους Σινά, η βροντή που άκουσαν αποτελούσε εκδήλωση της παρουσίας του Θεού. (Εξ 19:16· παράβαλε Απ 4:5· 11:19.) Είτε αυτό το γεγονός είτε το ότι ο Θεός οδηγούσε τον Ισραήλ μέσω μιας στήλης σύννεφου (ενός τόπου βροντής) μπορεί να υπονοείται από τα λόγια του ψαλμωδού: «[Εγώ ο Ιεχωβά] άρχισα να σου απαντώ στον κρυφό τόπο της βροντής».—Ψλ 81:7.

Για πληροφορίες σχετικά με τον όρο Γιοι Βροντής, βλέπε ΒΟΑΝΕΡΓΕΣ.

ΒΡΟΧΗ

Ζωτικό μέρος του κύκλου μέσω του οποίου το νερό που ανεβαίνει στην ατμόσφαιρα με τη μορφή υδρατμών από τις χερσαίες και τις υδάτινες επιφάνειες του πλανήτη αργότερα συμπυκνώνεται και πέφτει στο έδαφος, παρέχοντας έτσι την απαιτούμενη υγρασία για τη χλωρίδα και την πανίδα. Η Αγία Γραφή αναφέρει τη βροχή σε συνάρτηση με αυτόν το σοφά διευθετημένο και αξιόπιστο κύκλο.—Ιωβ 36:27, 28· Εκ 1:7· Ησ 55:10.

Εκτός από τις γενικές λέξεις για τη βροχή, αρκετοί όροι του πρωτότυπου εβραϊκού και ελληνικού κειμένου οι οποίοι αναφέρονται στη βροχή έχουν τις εξής σημασίες: «νεροποντή· δυνατή βροχή» (1Βα 18:41· Ιεζ 1:28), «αδιάκοπη βροχή» (Παρ 27:15), «φθινοπωρινή ή πρώιμη βροχή» και «ανοιξιάτικη ή όψιμη βροχή» (Δευ 11:14· Ιακ 5:7), «ψιλόβροχο» (Δευ 32:2), «καταιγίδα» (Ησ 4:6) και «άφθονες βροχές» (Ψλ 65:10).

Σε ένα αρχικό στάδιο κατά την ιστορία της προετοιμασίας της γης, ο «Θεός δεν είχε φέρει βροχή πάνω στη γη», αλλά «αχνός ανέβαινε από τη γη και πότιζε ολόκληρη την επιφάνεια της γης». Ο χρόνος στον οποίο τοποθετείται αυτό το σκηνικό είναι προφανώς η αρχή της τρίτης δημιουργικής “ημέρας”, προτού εμφανιστεί η βλάστηση. (Γε 1:9-13· 2:5, 6· βλέπε ΟΜΙΧΛΗ.) Η πρώτη συγκεκριμένη αναφορά της Αγίας Γραφής στη βροχόπτωση είναι στην αφήγηση για τον Κατακλυσμό. Τότε «οι πύλες των υδάτων των ουρανών ανοίχτηκαν» και «η νεροποντή πάνω στη γη συνεχιζόταν σαράντα ημέρες και σαράντα νύχτες».—Γε 7:11, 12· 8:2.

Σχηματισμός. Ένα από τα ερωτήματα τα οποία έθεσε ο Ιεχωβά στον Ιώβ, με σκοπό να τονίσει την περιορισμένη κατανόηση που έχει ο άνθρωπος γύρω από τις δυνάμεις και τους νόμους της δημιουργίας και της γης, ήταν το εξής: «Έχει πατέρα η βροχή;» (Ιωβ 38:28) Μολονότι οι μετεωρολόγοι έχουν εξετάσει εκτενώς το σχηματισμό της βροχής, τα συμπεράσματά τους, όπως λέει Η Παγκόσμια Εγκυκλοπαίδεια του Βιβλίου (The World Book Encyclopedia), δεν είναι παρά «θεωρίες». (1987, Τόμ. 16, σ. 123, 124) Καθώς ο θερμός αέρας που περιέχει υδρατμούς ανεβαίνει και ψύχεται, η υγρασία συμπυκνώνεται σχηματίζοντας μικροσκοπικά υδροσταγονίδια. Σύμφωνα με μια θεωρία, καθώς τα μεγαλύτερα σταγονίδια πέφτουν μέσα στο σύννεφο, συγκρούονται με μικρότερα σταγονίδια και συνενώνονται με αυτά, ώσπου γίνονται τόσο βαριά ώστε ο αέρας δεν μπορεί να τα συγκρατήσει. Μια άλλη θεωρία υποστηρίζει ότι σχηματίζονται παγοκρύσταλλοι στις κορυφές των σύννεφων, όπου η θερμοκρασία είναι χαμηλότερη από το σημείο πήξης, οι οποίοι παγοκρύσταλλοι μετατρέπονται σε βροχή καθώς πέφτουν μέσα στο θερμότερο αέρα.

Ο Ιεχωβά ως Πηγή. Ο Ιεχωβά δεν ήταν απλώς ένας «θεός της βροχής» για τον Ισραήλ. Δεν ήταν σαν τον Βάαλ, για τον οποίο οι Χαναναίοι πίστευαν ότι έφερνε την εποχή των βροχών όταν επανερχόταν στη ζωή. Οι πιστοί Ισραηλίτες αναγνώριζαν ότι ο Ιεχωβά, όχι ο Βάαλ, μπορούσε να κατακρατήσει την πολύτιμη βροχή. Αυτό φάνηκε καθαρά όταν ο Ιεχωβά έφερε ξηρασία στον Ισραήλ την εποχή που η λατρεία του Βάαλ βρισκόταν στο αποκορύφωμά της εκεί, στις ημέρες του προφήτη Ηλία.—1Βα 17:1, 7· Ιακ 5:17, 18.

Ο Ιεχωβά είναι αυτός που ετοίμασε τη βροχή για τη γη. (Ψλ 147:8· Ησ 30:23) «Έχει διανοίξει αγωγό για τον κατακλυσμό», πράγμα που ίσως αναφέρεται στον τρόπο με τον οποίο ο Θεός κάνει τα σύννεφα να διοχετεύουν τη βροχή πάνω από ορισμένα μέρη του πλανήτη. (Ιωβ 38:25-27· παράβαλε Ψλ 135:7· Ιερ 10:13.) Η ικανότητα που έχει να ελέγχει τη βροχή σε αρμονία με το σκοπό του είναι ένα από τα πράγματα που έκαναν τον Ιεχωβά να ξεχωρίζει από τα άψυχα είδωλα τα οποία λάτρευαν ως θεούς τα έθνη γύρω από τον Ισραήλ. (Ιερ 14:22) Στην Υποσχεμένη Γη οι Ισραηλίτες είχαν ακόμη περισσότερους λόγους να το συνειδητοποιούν αυτό από ό,τι τότε που βρίσκονταν στην Αίγυπτο, όπου η βροχή ήταν πολύ σπάνια.—Δευ 11:10, 11.

Κηρύττοντας στους Έλληνες στα Λύστρα, ο Παύλος και ο Βαρνάβας εξήγησαν ότι οι βροχές αποτελούσαν μαρτυρία για τον «ζωντανό Θεό» και εκδήλωση της αγαθότητάς του. (Πρ 14:14-17) Τα οφέλη της βροχής τα απολαμβάνουν, όχι μόνο οι καλοί και οι δίκαιοι, αλλά και όλοι οι άνθρωποι. Άρα, επισήμανε ο Ιησούς, αυτή η πτυχή της αγάπης του Θεού πρέπει να αποτελεί πρότυπο για τους ανθρώπους.—Ματ 5:43-48.

Η Βροχόπτωση στην Υποσχεμένη Γη. Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του κλίματος της Υποσχεμένης Γης είναι η ποικιλομορφία που παρουσιάζει ως προς τη βροχόπτωση. Δύο καθοριστικοί παράγοντες για την ποσότητα της βροχής είναι η εγγύτητα προς τη θάλασσα και το υψόμετρο. Οι παραμεσόγειες πεδιάδες δέχονται αρκετές βροχοπτώσεις κατά την εποχή των βροχών, η ποσότητα δε της βροχής μειώνεται καθώς μετακινείται κανείς από το Β στο Ν. Η βροχόπτωση τείνει να είναι μεγαλύτερη στους λόφους και στα βουνά, επειδή εκεί συμπυκνώνεται περισσότερο η υγρασία που μεταφέρεται από τη θάλασσα προς τα Α. Η Κοιλάδα του Ιορδάνη δέχεται λίγες βροχοπτώσεις, διότι ο αέρας που περνάει πάνω από τα βουνά έχει πλέον χάσει αρκετή από την υγρασία του και θερμαίνεται καθώς εισέρχεται στην κοιλάδα. Εντούτοις, όταν αυτός ο αέρας φτάνει στο υψηλό οροπέδιο Α του Ιορδάνη, σχηματίζονται και πάλι σύννεφα και σημειώνονται κάποιες βροχοπτώσεις. Αυτό καθιστά μια λωρίδα γης Α του Ιορδάνη κατάλληλη για βοσκή ή για περιορισμένη γεωργία. Ακόμη πιο Α βρίσκεται η έρημος, όπου η βροχή είναι τόσο ασθενής και ακανόνιστη ώστε δεν ευνοεί τις καλλιέργειες ή τη βοσκή των κοπαδιών.

Εποχές. Οι δύο κύριες εποχές στην Υποσχεμένη Γη, το καλοκαίρι και ο χειμώνας, μπορούν με αρκετή ακρίβεια να θεωρηθούν η εποχή της ξηρασίας και η εποχή των βροχών. (Παράβαλε Ψλ 32:4· Ασμ 2:11, υποσ.) Περίπου από τα μέσα Απριλίου ως τα μέσα Οκτωβρίου πέφτει πολύ λίγη βροχή. Η βροχή σπανίζει αυτή την περίοδο κατά την οποία λαβαίνει χώρα ο θερισμός. Το εδάφιο Παροιμίες 26:1 δείχνει ότι η βροχή στην περίοδο του θερισμού θεωρούνταν τελείως άκαιρη. (Παράβαλε 1Σα 12:17-19.) Στην εποχή των βροχών, η βροχή δεν είναι αδιάκοπη, αλλά εναλλάσσεται με ηλιόλουστες ημέρες. Εφόσον αυτή η εποχή είναι επίσης η περίοδος του ψύχους, η έκθεση στη βροχή κάνει κάποιον να κρυώνει πολύ. (Εσδ 10:9, 13) Γι’ αυτό, ένα άνετο καταφύγιο εκτιμάται πολύ.—Ησ 4:6· 25:4· 32:2· Ιωβ 24:8.

Φθινοπωρινή και ανοιξιάτικη βροχή. Η Αγία Γραφή μνημονεύει «τη φθινοπωρινή [πρώιμη ή αρχική] βροχή και την ανοιξιάτικη [όψιμη] βροχή», τις οποίες είχε υποσχεθεί ο Θεός ως ευλογία στους πιστούς Ισραηλίτες. (Δευ 11:14, υποσ.· Ιερ 5:24· Ιωλ 2:23, 24) Ο γεωργός περίμενε με υπομονή τις βροχές αυτών των περιόδων ανάμεσα στο καλοκαίρι και στο χειμώνα. (Ιακ 5:7· παράβαλε Ιωβ 29:23.) Η πρώιμη, δηλαδή φθινοπωρινή, βροχή (που άρχιζε γύρω στα μέσα Οκτωβρίου) αναμενόταν με λαχτάρα για να φέρει ανακούφιση από τη ζέστη και την ξηρασία του καλοκαιριού. Ήταν αναγκαία για να μπορέσει να αρχίσει το φύτεμα, διότι μαλάκωνε το έδαφος και έτσι ο γεωργός μπορούσε να οργώσει τη γη του. Παρόμοια, η όψιμη, δηλαδή ανοιξιάτικη, βροχή (γύρω στα μέσα Απριλίου) ήταν απαραίτητη για να ποτιστούν και να ωριμάσουν οι αναπτυσσόμενες καλλιέργειες, ειδικά δε για να μεστώσουν τα σιτηρά.—Ζαχ 10:1· Αμ 4:7· Ασμ 2:11-13.

Μεταφορική Χρήση. Όταν ο Θεός ευλογούσε τον Ισραήλ με βροχές στον προσδιορισμένο καιρό τους, το αποτέλεσμα ήταν αφθονία. Γι’ αυτό, ο Ωσηέ μπορούσε να υποσχεθεί ότι ο Ιεχωβά θα ερχόταν «σαν δυνατή βροχή», «σαν ανοιξιάτικη βροχή που διαποτίζει τη γη» για εκείνους που επιδίωκαν να τον γνωρίζουν. (Ωσ 6:3) Οι διδασκαλίες του Θεού θα “έσταζαν σαν βροχή” και τα λόγια του σαν «ψιλόβροχο πάνω στο χορτάρι και σαν άφθονες βροχές πάνω στη βλάστηση». (Δευ 32:2) Θα απορροφούνταν αργά, αλλά θα ήταν αρκετές για να παράσχουν πλήρη αναζωογόνηση, όπως οι βροχές πάνω στη βλάστηση. Ανάλογα, η παρομοίωση του επανασυναγμένου υπολοίπου του Ιακώβ με «άφθονες βροχές πάνω σε βλάστηση» μετέδιδε την εικόνα μιας πηγής αναζωογόνησης και αφθονίας.—Μιχ 5:7.

Η διακυβέρνηση του βασιλιά του Θεού η οποία περιγράφεται στον 72ο Ψαλμό θα χαρακτηριζόταν από ευημερία και ευλογία. Ως εκ τούτου, αυτός παρουσιάζεται να κατεβαίνει «σαν βροχή πάνω σε κομμένο χορτάρι, σαν άφθονες βροχές που ποτίζουν τη γη» και παράγουν καινούρια βλάστηση. (Ψλ 72:1, 6· παράβαλε 2Σα 23:3, 4.) Η καλή θέληση του βασιλιά παρομοιάστηκε με «σύννεφο ανοιξιάτικης βροχής», διότι καταδείκνυε ότι επρόκειτο να επικρατήσουν ευχάριστες συνθήκες, ακριβώς όπως τα βροχοφόρα σύννεφα εξασφάλιζαν το νερό που ήταν απαραίτητο για να καρποφορήσουν οι καλλιέργειες.—Παρ 16:15.

Ωστόσο, η βροχόπτωση δεν αποφέρει πάντοτε βλάστηση που αποτελεί ευλογία για τον ανθρώπινο καλλιεργητή. Η ποτισμένη γη μπορεί να παράγει αγκάθια και τριβόλια. Ο Παύλος το χρησιμοποίησε αυτό ως παράδειγμα, παραβάλλοντας το ποτισμένο από τη βροχή έδαφος με Χριστιανούς που έχουν «γευτεί την ουράνια δωρεά και έχουν γίνει μέτοχοι αγίου πνεύματος». Αν δεν παράγουν τους καρπούς του πνεύματος αλλά εκπέσουν από την αλήθεια, προορίζονται να καούν, σαν αγρός που παράγει μόνο αγκάθια.—Εβρ 6:4-8.

Στο όραμά του το οποίο αναφέρεται στην Αποκάλυψη, ο Ιωάννης είδε «δύο μάρτυρες» που είχαν «την εξουσία να κλείσουν τον ουρανό για να μην πέσει βροχή κατά τις ημέρες της προφητείας τους». (Απ 11:3-6) Αυτοί οι «μάρτυρες» που ενεργούν ως “προφήτες”, ή αλλιώς εκπρόσωποι, του Θεού δεν θα εξήγγελλαν την εύνοια ή την ευλογία του Θεού πάνω στα σχέδια και στα έργα των πονηρών ανθρώπων στη γη. Όπως ο Ηλίας, ο οποίος ανήγγειλε ξηρασία διάρκειας τριάμισι ετών στον Ισραήλ επειδή ο λαός ασκούσε τη λατρεία του Βάαλ την οποία προωθούσαν ο Βασιλιάς Αχαάβ και η σύζυγός του η Ιεζάβελ, έτσι και αυτοί οι «δύο μάρτυρες» μεταφορικά “κλείνουν τον ουρανό” για να μην έρθει αναζωογονητική «βροχή» από τον Θεό και ευοδωθούν τέτοιου είδους προσπάθειες των ανθρώπων.—1Βα 17:1–18:45· Λου 4:25, 26· Ιακ 5:17, 18.

ΒΥΡΣΟΔΕΨΗΣ

Άτομο ειδικευμένο στη βυρσοδεψία, την τεχνική με την οποία η δορά του ζώου μετατρέπεται σε δέρμα το οποίο μπορεί κατόπιν να χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή διαφόρων αντικειμένων. (2Βα 1:8· Ματ 3:4) Αναμφίβολα, η βυρσοδεψία γινόταν στο παρελθόν με την ίδια διαδικασία που εφαρμοζόταν μέχρι πρόσφατα στη Μέση Ανατολή—σε βυρσοδεψεία του ενός ή των δύο δωματίων, όπου υπήρχαν εργαλεία και δεξαμενές για την προετοιμασία της δοράς. Η βασική διαδικασία της κατεργασίας των δερμάτων περιλάμβανε (1) τη χαλάρωση των τριχών, συνήθως με τη χρήση διαλύματος ασβέστη, (2) την απομάκρυνση των τριχών και των μικρών κομματιών σάρκας και λίπους που είναι προσκολλημένα στη δορά και (3) τη δέψη της δοράς με εκχύλισμα φλοιού χρυσόξυλου (σουμάκι) ή βελανιδιάς ή άλλων φυτών.

Ο Πέτρος έμεινε «αρκετές ημέρες στην Ιόππη σε κάποιον Σίμωνα βυρσοδέψη», του οποίου το σπίτι ήταν κοντά στη θάλασσα.—Πρ 9:43· 10:32.

ΒΥΣΣΙΝΙ

Βλέπε ΧΡΩΜΑΤΑ.

ΒΩΜΟΣ

Βλέπε ΘΥΣΙΑΣΤΗΡΙΟ.

ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΤΟΥ ΙΑΚΩΒ

Ο ΙΑΚΩΒ ευνοήθηκε από τον Θεό επειδή έδειξε βαθιά εκτίμηση για τα ιερά πράγματα. (Εβρ 12:16, 17) Ο Ιεχωβά διαβεβαίωσε τον Ιακώβ ότι οι απόγονοί του επρόκειτο να κληρονομήσουν τη γη την οποία είχε υποσχεθεί στον Αβραάμ, και πρόσθεσε: «Μέσω του σπέρματός σου, όλες οι οικογένειες της γης οπωσδήποτε θα φέρουν ευλογία στον εαυτό τους».—Γε 28:4, 10-15.

Μολονότι ο Ιακώβ ευλογήθηκε με υλικά πλούτη και 12 γιους, η ζωή του δεν ήταν απαλλαγμένη από δυσκολίες. Εντούτοις, ο Ιακώβ δεν έχασε ποτέ την πίστη του στον Ιεχωβά και στην αξιοπιστία του λόγου του. Ακόμη και στην επιθανάτια κλίνη του, εξέφρασε πίστη στη Μεσσιανική υπόσχεση. (Γε 49:10) Από τους απογόνους του Ιακώβ γεννήθηκε ο Ιησούς Χριστός, μέσω του οποίου ο Θεός θα ευλογεί την ανθρωπότητα αιώνια.

[Πίνακας στη σελίδα 529]

ΤΟΠΟΘΕΣΙΕΣ ΣΤΟ ΧΑΡΤΗ Και Σχετικά Εδάφια

Αίγυπτος

Γε 46:5-7, 28-30· 48:1–49:33

Βαιθήλ

Γε 28:11-19· 35:6-15

Βηθλεέμ

Γε 35:16-20

Βηρ-σαβεέ

Γε 28:10

Δωθάν

Γε 37:13, 17-36

Μαμβρή

Γε 35:27

Μαχαναΐμ

Γε 32:1, 2

Σοκχώθ

Γε 33:17

Συχέμ

Γε 33:18–34:31

Φανουήλ

Γε 32:24-32

Χαρράν

Γε 29:4–31:18

[Χάρτες στη σελίδα 529]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

Μεγάλη Θάλασσα

ΑΙΓΥΠΤΟΣ

ΓΕΣΕΝ

ΣΗΕΙΡ

Βηρ-σαβεέ

Χεβρών

Βαιθήλ

Συχέμ

Κ.Χ. Ιαβόκ

ΠΑΔΑΝ-ΑΡΑΜ

Χαρράν

Ποταμός Ευφράτης

[Χάρτης]

Βηρ-σαβεέ

Χεβρών

Μαμβρή

Βηθλεέμ

Βαιθήλ

Συχέμ

Δωθάν

Σοκχώθ

ΓΑΛΑΑΔ

Μαχαναΐμ

Φανουήλ

Αλμυρή Θάλασσα

[Εικόνα στη σελίδα 530]

Η Μπεϊτίν, κοντά στα ερείπια της αρχαίας Βαιθήλ. Στη Βαιθήλ, ο Θεός είπε δύο φορές στον Ιακώβ ότι εκείνος ήταν ο κληρονόμος της Αβραμιαίας διαθήκης (Γε 28:13-19· 35:6-13)

[Εικόνα στη σελίδα 530]

Τα ερείπια της αρχαίας Συχέμ. Η συναναστροφή που είχε εδώ η κόρη του Ιακώβ με Χαναναίες κοπέλες οδήγησε στην ατίμωσή της (Γε 34:1, 2)

[Εικόνα στη σελίδα 530]

Κλιμακωτή Πυραμίδα στη Σακκάρα της Αιγύπτου, η οποία προφανώς υπήρχε την εποχή του Ιακώβ. Ο Ιακώβ πέρασε τα τελευταία 17 χρόνια της ζωής του στην Αίγυπτο

ΑΡΧΑΙΑ ΑΙΓΥΠΤΟΣ

ΛΟΓΩ των επανειλημμένων επαφών του Ισραήλ με την Αίγυπτο, η Αγία Γραφή περιέχει πολλές λεπτομέρειες σχετικά με αυτή τη χώρα. Με αφορμή διάφορα γεγονότα που συνέβησαν στην Αίγυπτο, το όνομα του Ιεχωβά μεγαλύνθηκε με θαυμάσιο τρόπο.

Στην Αίγυπτο λατρεύονταν πολλοί θεοί. Υπήρχε η αντίληψη ότι μερικά ζώα ήταν θεοί, ενώ κάποια άλλα θεωρούνταν τα ιερά ζώα ορισμένων αιγυπτιακών θεών. Μήπως, λοιπόν, είναι περίεργο που ο Μωυσής είπε ότι, αν ο Ισραήλ πρόσφερε στην Αίγυπτο θυσίες ζώων προς τον Ιεχωβά, αυτό θα προκαλούσε τη βίαιη αντίδραση των Αιγυπτίων; (Εξ 8:26) Καταλαβαίνουμε επίσης γιατί, όταν οι καρδιές των Ισραηλιτών επέστρεψαν στην Αίγυπτο ενόσω αυτοί ήταν στην έρημο, οι Ισραηλίτες χρησιμοποίησαν ένα χυτό άγαλμα μοσχαριού σε μια γιορτή την οποία αποκάλεσαν «γιορτή για τον Ιεχωβά».—Εξ 32:1-5.

Ένα άλλο εξέχον χαρακτηριστικό της αιγυπτιακής λατρείας ήταν η πίστη στη μετά θάνατον ζωή. Συνέπεια αυτής της δοξασίας ήταν η συνήθεια της ταρίχευσης των νεκρών και η ανέγερση γιγαντιαίων ταφικών μνημείων προς τιμήν τους.

Παρότι ο Μωυσής «διδάχτηκε όλη τη σοφία των Αιγυπτίων», οι εντολές που κατέγραψε σχετικά με τη λατρεία του Ιεχωβά δεν ήταν ούτε στο ελάχιστο μολυσμένες από τις αιγυπτιακές δοξασίες. (Πρ 7:22) Τα όσα έγραψε δεν ήταν ανθρώπινες επινοήσεις αλλά θεόπνευστα λόγια.

[Χάρτης στη σελίδα 531]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

Μεγάλη Θάλασσα

ΓΕΣΕΝ

Ζόαν

Ταχπανές

Κ.Χ. της Αιγύπτου

ΚΑΤΩ ΑΙΓΥΠΤΟΣ

Ων (Ηλιούπολη)

Νοφ (Μέμφις)

ΣΙΝΑ

Ποταμός Νείλος

ΑΝΩ ΑΙΓΥΠΤΟΣ

Νω (Θήβες)

Συήνη

ΑΙΘΙΟΠΙΑ

Ερυθρά Θάλασσα

[Εικόνα στη σελίδα 532]

Κολοσσιαίο άγαλμα του Αμενχοτέπ Γ΄, ύψους σχεδόν 18 μ., κοντά στις Θήβες. Ασφαλώς τέτοια αγάλματα κατασκευάζονταν για να εμπνέουν μεγάλο δέος στο λαό

[Εικόνα στη σελίδα 532]

Μεγάλη στήλη όπου αναγράφεται το οικοδομικό έργο του Τουταγχαμών. Αργότερα όμως, ο Βασιλιάς Χορεμχέμπ έβαλε να αλλάξουν την επιγραφή έτσι ώστε να αποδίδεται στον ίδιο αυτό το έργο. Τέτοιου είδους ανεντιμότητα δεν ήταν κάτι το ασυνήθιστο στα χρονικά της αρχαίας Αιγύπτου

[Εικόνα στη σελίδα 532]

Τριάδα που εμφανίζει τον Ραμσή Β΄ ανάμεσα στον θεό Άμμωνα και στη θεά Μουτ. Ο Φαραώ θεωρούνταν θεός, ο ζωντανός Ώρος

[Εικόνα στη σελίδα 532]

Ο Φαραώ Ταχάρκα γονατίζει μπροστά στον Ώρο, τον οποίο διατεινόταν ότι ενσάρκωνε. Τα ζώα έπαιζαν πρωτεύοντα ρόλο στη θρησκεία της Αιγύπτου

[Εικόνα στη σελίδα 533]

Κάτω: Εντυπωσιακοί κίονες ναού στο Λούξορ. Κάτω δεξιά: Η λεωφόρος των σφιγγών που οδηγεί στο ναό του Άμμωνος-Ρα στο Λούξορ

[Εικόνα στη σελίδα 533]

Η Νουτ, θεά του ουρανού, περιστοιχισμένη από τα ζώδια. Η αστρολογία, που προήλθε από τη Βαβυλώνα, ενσωματώθηκε στην αιγυπτιακή θρησκεία

[Εικόνα στη σελίδα 533]

Τμήμα από το «Βιβλίο των Νεκρών» (κάτω), που τοποθετούνταν μαζί με τη μούμια. Περιείχε γραπτές μαγικές ρήσεις τις οποίες υποτίθεται ότι θα απάγγελλε ο νεκρός για προστασία και οι οποίες θα τον καθοδηγούσαν στην κρίση της μετά θάνατον ζωής

[Εικόνα στη σελίδα 534]

Η Αίγυπτος εξαρτόταν από τη στενή εύφορη κοιλάδα κατά μήκος του Νείλου Ποταμού. (Αυτή η εύφορη περιοχή σημειώνεται με πράσινο στο χάρτη της σελίδας 531.) Στο βάθος διακρίνεται η απότομη αλλαγή του τοπίου—η βλάστηση παραχωρεί τη θέση της στην έρημο

[Εικόνα στη σελίδα 534]

Φαραώ στο άρμα του. Τέτοια άρματα αποτελούσαν μέρος του πολεμικού εξοπλισμού της Αιγύπτου και μάλιστα πουλιούνταν σε άλλα έθνη

[Εικόνα στη σελίδα 534]

Στους τοίχους του ναού του Άμμωνος-Ρα στο Καρνάκ, ο Σέτι Α΄ αποτύπωσε τους στρατιωτικούς του θριάμβους. Εικονίζονται αιχμάλωτοι τους οποίους έχουν αρπάξει από τα μαλλιά. Όπως θα ήταν αναμενόμενο, οι νίκες αποτυπώνονταν με υπερηφάνεια πάνω στα αιγυπτιακά μνημεία

Ο ΙΣΡΑΗΛ ΣΤΗΝ ΑΙΓΥΠΤΟ

ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ που διαδραματίστηκαν στους δύο και πλέον αιώνες κατά τους οποίους οι προπάτορες του έθνους του Ισραήλ παρέμειναν στην Αίγυπτο αποτελούν σημαντικό τμήμα του Βιβλικού υπομνήματος.

Ο Ιωσήφ, γιος του Ιακώβ, πουλήθηκε ως δούλος και οδηγήθηκε στην Αίγυπτο. (Γε 37:28, 36) Έπειτα από μερικά χρόνια, χάρη σε θεϊκή παρέμβαση, προσέλκυσε την προσοχή του Φαραώ και, ως διαχειριστής τροφίμων, περιβλήθηκε με εξουσία η οποία ήταν υποδεέστερη μόνο σε σύγκριση με την εξουσία του ίδιου του Φαραώ. (Γε 41:38-45) Αλλά με το πέρασμα του χρόνου εγέρθηκε στην Αίγυπτο ένας καινούριος βασιλιάς που δεν σεβόταν τη μνήμη του Ιωσήφ και επέβαλε τυραννική δουλεία στους απογόνους του Ιακώβ (Ισραήλ). (Εξ 1:8-14) Η αιγυπτιακή ιστορία δεν αναφέρει απολύτως τίποτα για όλα αυτά, ούτε και για τη σπουδαία θέση που κατείχε ο Ιωσήφ. Πρέπει να μας εκπλήσσει αυτό;

Η απουσία οποιασδήποτε αναφοράς στο σπουδαίο ρόλο του Ιωσήφ και στα δεσμά του Ισραήλ δεν εκπλήσσει όσους είναι εξοικειωμένοι με τα αρχεία που έχουν διατηρηθεί στα μνημεία της αρχαίας Αιγύπτου. Οι μεταγενέστεροι ηγεμόνες ή οι θρησκευόμενοι γραφείς συνήθιζαν να αφαιρούν ονόματα από παλαιότερα μνημεία, είτε επειδή τα θεωρούσαν ανεπιθύμητα είτε για να αυξήσουν το δικό τους κύρος. Παραδείγματος χάρη, ο Βασιλιάς Χορεμχέμπ άλλαξε κάποιες επιγραφές για να αποδώσει στον εαυτό του το οικοδομικό έργο που είχε κάνει ο Τουταγχαμών. Στο Μουσείο του Καΐρου στην Αίγυπτο και στο Ινστιτούτο Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Σικάγο εκτίθενται πολλά δείγματα τέτοιου είδους ανεντιμότητας.

Αντίθετα, το Βιβλικό υπόμνημα φέρει όλα τα σημάδια της αυθεντικότητας. Είναι πολύ απίθανο ότι θα ισχυριζόταν ένα έθνος πως κατάγεται από κάποιους που υπήρξαν δούλοι σε ξένη χώρα αν αυτό δεν ήταν αλήθεια. Η Βιβλική αφήγηση αυτών των γεγονότων περιέχει πλούτο λεπτομερειών σχετικά με τη ζωή στην Αίγυπτο, λεπτομέρειες που θα μπορούσαν να είχαν μεταβιβαστεί μόνο από κάποιον που έζησε εκεί. Εκτός αυτού, μέχρι σήμερα οι Εβραίοι γιορτάζουν κάθε χρόνο το Πάσχα, μια γιορτή για την οποία η Αγία Γραφή αναφέρει ότι ξεκίνησε τότε που οι προπάτορές τους βρίσκονταν στην Αίγυπτο και ως αποτέλεσμα των όσων συνέβησαν εκεί. Οποιοσδήποτε ισχυρισμός ότι έχει χαθεί η αληθινή αφήγηση αυτών των γεγονότων και ότι το μόνο υπάρχον υπόμνημα είναι ψευδές είναι εντελώς παράλογος.

[Εικόνα στη σελίδα 535]

Πλίθοι που κατασκευάζονται με άχυρο στην Αίγυπτο και ξεραίνονται στον ήλιο, όπως τότε που ο Ισραήλ ήταν υπόδουλος εκεί (Εξ 1:14· 5:7)

Η ΕΞΟΔΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΙΓΥΠΤΟ

Ο ΙΕΧΩΒΑ πρόσταξε τον Μωυσή να εμφανιστεί μπροστά στον Φαραώ και, μιλώντας εξ ονόματος του Ιεχωβά, να πει: «Εξαπόστειλε το λαό μου». (Εξ 5:1) Ο Φαραώ αρνήθηκε. Δεν ήθελε να χάσει ένα έθνος δούλων. Επιπλέον, ο Φαραώ δεν γνώριζε, δηλαδή δεν αναγνώριζε, τον Ιεχωβά ως τον αληθινό Θεό. (Εξ 5:2) Ο Φαραώ λάτρευε τους θεούς της Αιγύπτου και μάλιστα θεωρούσε τον εαυτό του θεό! Έτσι λοιπόν, ήρθε στο προσκήνιο το ζήτημα: Ποιος είναι ο αληθινός Θεός; Μέσω δέκα πληγών, ο Ιεχωβά εκτέλεσε κρίση «εναντίον όλων των θεών της Αιγύπτου», πράγμα που είχε ως αποτέλεσμα να απελευθερωθεί ο Ισραήλ και να αποδειχτεί ότι ο Ιεχωβά είναι ο ζωντανός και αληθινός Θεός.—Εξ 12:12.

Ως ομάδα, ο Ισραήλ αναχώρησε από τη Ραμεσσής της Αιγύπτου στις 15 Νισάν του 1513 Π.Κ.Χ. Ασφαλώς, καθώς το πλήθος προχωρούσε προς τα ανατολικά, ενώνονταν μαζί τους και άλλοι από τη Γεσέν. Όταν έφτασαν στην Εθάμ, ο Ιεχωβά τούς πρόσταξε «να γυρίσουν πίσω και να στρατοπεδεύσουν μπροστά στην Πιαϊρώθ . . . δίπλα στη θάλασσα». Οι Αιγύπτιοι νόμισαν ότι ο λαός είχε χάσει το δρόμο του. (Εξ 13:20· 14:1-3) Κατά τα φαινόμενα είχαν παγιδευτεί ανάμεσα στην Ερυθρά Θάλασσα και στα βουνά. Καθώς τα αιγυπτιακά πολεμικά άρματα ήταν πίσω τους, φαινόταν να μην υπάρχει διέξοδος! Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο Ιεχωβά διέσωσε τον Ισραήλ και κατέστρεψε τον Φαραώ και το στρατό του. (Εξ 14:13-31) Με αυτόν τον τρόπο, ο Ιεχωβά κατέδειξε τη μεγάλη του δύναμη και έκανε να συζητιούνται «σε όλη τη γη» τα όσα επιτέλεσε για τον Ισραήλ.—Εξ 9:16· Ιη 2:10· 9:9.

[Πίνακας στη σελίδα 536]

ΤΟΠΟΘΕΣΙΕΣ ΣΤΟ ΧΑΡΤΗ Και Σχετικά Εδάφια

Εθάμ

Εξ 13:20· Αρ 33:6

Γεσέν

Γε 47:27· Εξ 8:22

Μέμφις (;)

Εξ 12:30-32

Μιγδώλ

Εξ 14:2· Αρ 33:7

Πιαϊρώθ

Εξ 14:2, 9

Ραμεσσής

Εξ 12:37

Ερυθρά Θάλασσα

Εξ 14:9, 16, 21-30

Σοκχώθ

Εξ 12:37· 13:20

[Χάρτης στη σελίδα 536]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

ΠΙΘΑΝΗ ΠΟΡΕΙΑ ΤΩΝ ΙΣΡΑΗΛΙΤΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΞΟΔΟ

Πορεία Ισραηλιτών

Εμπορική Οδός Ελ Χατζ

Μεγάλη Θάλασσα

ΓΕΣΕΝ

Μέμφις

Ποταμός Νείλος

Ραμεσσής

Σοκχώθ

Εθάμ

Μιγδώλ

Πιαϊρώθ

Ερυθρά Θάλασσα

[Χάρτης στη σελίδα 537]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

Βάθος σε Μέτρα —18—

Εθάμ

Μιγδώλ

Τζέμπελ Άτακα

Πιαϊρώθ

Τζέμπελ ελ Γαλάλα

Ερυθρά Θάλασσα —9—18—36—

Σημερινή τοπογραφική αποτύπωση του πυθμένα της Ερυθράς Θάλασσας στο μέρος όπου προφανώς έλαβε χώρα η διάβαση του Ισραήλ. Έχουν γίνει μεν κάποιες εργασίες εκβάθυνσης, αλλά ο πυθμένας βαθαίνει σταδιακά και από τις δύο όχθες. Από τη μια όχθη ως την άλλη, η απόσταση εδώ είναι περίπου 10 χλμ.

[Εικόνα στη σελίδα 537]

Άποψη της Ερυθράς Θάλασσας από την πιθανή τοποθεσία στην οποία ο Ιεχωβά χώρισε τα νερά στα δύο για να περάσει ο Ισραήλ πάνω σε ξηρά

Η ΣΚΗΝΗ ΤΗΣ ΜΑΡΤΥΡΙΑΣ

ΜΕ ΤΗΝ κατεύθυνση του Ιεχωβά, η σκηνή της μαρτυρίας στήθηκε πρώτη φορά το 1512 Π.Κ.Χ. στην έρημο του Όρους Σινά. Αποτελούσε το κέντρο της αληθινής λατρείας για τον Ισραήλ, και μάλιστα βρισκόταν στο κέντρο του ισραηλιτικού στρατοπέδου. Ο απόστολος Παύλος εξηγεί ότι η σκηνή της μαρτυρίας ήταν προφητική παραβολή «της μεγαλύτερης και τελειότερης σκηνής», του μεγαλειώδους τόπου λατρείας του Θεού.—Εβρ 9:9, 11.

[Διάγραμμα στη σελίδα 538]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

Βενιαμίν Εφραΐμ Μανασσής

ΓΗΡΣΩΝΙΤΕΣ Δ

Νεφθαλί Δαν Ασήρ

ΜΕΡΑΡΙΤΕΣ Β

Γαδ Ρουβήν Συμεών

ΚΑΑΘΙΤΕΣ Ν

Ζαβουλών Ιούδας Ισσάχαρ

ΑΑΡΩΝ Α

Αυλή

Άγια

Άγια των Αγίων

0——6 μ.

[Εικόνα στη σελίδα 539]

Ο αρχιερέας προσκίαζε τον Ιησού Χριστό (Εβρ 4:14· 9:11)

[Εικόνα στη σελίδα 539]

Με το αίμα θυσιασμένων ζώων, ο αρχιερέας ραντίζει το χώρο μπροστά από την κιβωτό της διαθήκης. Αυτό προσκίαζε το γεγονός ότι ο Ιησούς παρουσίασε την αξία της τέλειας ανθρώπινης θυσίας του στον ουρανό, ενώπιον της παρουσίας του Θεού (Εβρ 9:13, 14, 24)

[Εικόνα στη σελίδα 539]

Οι θυσίες ζώων, οι οποίες γίνονταν κατ’ εντολήν του Θεού, προεικόνιζαν το θυσιαστικό θάνατο που θα υφίστατο ο Ιησούς Χριστός ως λύτρο για την ανθρωπότητα (Ματ 20:28· Εβρ 10:5-10)

ΟΙ ΠΕΡΙΠΛΑΝΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΙΣΡΑΗΛ ΣΤΗΝ ΕΡΗΜΟ

ΜΕΤΑ την απελευθέρωσή του από την Αίγυπτο, ο Ισραήλ περιπλανήθηκε 40 χρόνια στην περιοχή του Σινά, ως επί το πλείστον μακριά από τις πολυσύχναστες εμπορικές οδούς. Επρόκειτο για μια “μεγάλη και φοβερή έρημο, με δηλητηριώδη φίδια και σκορπιούς και διψασμένο, άνυδρο έδαφος”. (Δευ 8:15) Γιατί αναγκάστηκαν να υποστούν αυτή την οδυνηρή δοκιμασία;

Στο Όρος Σινά (η πιθανή θέση του οποίου φαίνεται κάτω), ο Ιεχωβά συγκέντρωσε τους Ισραηλίτες μετά την αναχώρησή τους από την Αίγυπτο, τους έδωσε τους νόμους του μέσω του Μωυσή και τους οργάνωσε σε έθνος. Κατόπιν αυτού, θα μπορούσαν να είχαν μπει στην Υποσχεμένη Γη σε σύντομο διάστημα, αλλά αυτό δεν έγινε. Γιατί; Παρ’ όλα όσα είχε κάνει ο Ιεχωβά για αυτούς, εκδήλωσαν απιστία και στασίασαν εναντίον του Μωυσή, τον οποίο είχε διορίσει ο Θεός για να τους καθοδηγεί. Οι Ισραηλίτες, επιλέγοντας να πιστέψουν μια άσχημη αναφορά για τη Χαναάν, εξέφρασαν τη λαχτάρα να οδηγηθούν πίσω στην Αίγυπτο! (Αρ 14:1-4) Αυτό επέφερε την άμεση κρίση του Ιεχωβά: Θα περνούσαν σαράντα χρόνια προτού μπει το έθνος στην Υποσχεμένη Γη. Ως τότε, τα άπιστα μέλη αυτής της γενιάς θα είχαν πεθάνει.

Οι εμπειρίες του Ισραήλ στην έρημο αποτελούν δυναμική προειδοποίηση για τους Χριστιανούς σήμερα να αποφεύγουν την παγίδα της απιστίας.—Εβρ 3:7-12.

[Πίνακας στη σελίδα 541]

ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΤΟΠΟΘΕΣΙΕΣ Και Σχετικά Εδάφια

Ασηρώθ

Αρ 12:1-16

Έρημος Σιν

Εξ 16:1-36

Κάδης

Αρ 12:16–14:35· 20:1-21

Κιβρώθ-αττααβά

Αρ 11:4-34

Μαράχ

Εξ 15:23-26

Όρος Νεβώ

Δευ 34:1-4

Όρος Σινά

Εξ 18:5–40:38·Λευ 1:1–27:34· Αρ 1:1–10:32

Όρος Ωρ

Αρ 20:22-29· 33:37-39

Πεδιάδες του Μωάβ

Αρ 22:1–36:13· Δευ 1:1–33:29

Ρεφιδίμ

Εξ 17:1-16

[Χάρτης στη σελίδα 541]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

Πορεία που Ακολούθησαν οι Ισραηλίτες

Κύριες Εμπορικές Οδοί

Μεγάλη Θάλασσα

Δρόμος προς τη Γη των Φιλισταίων

Ποταμός Ιορδάνης

Πεδιάδες του Μωάβ

Όρ. Νεβώ

Αλμών- διβλαθαΐμ

Διβών-γαδ

Αράδ

Ιγέ-αβαρίμ

Ζαλμωνά

Φουνών

Όρ. Ωρ

Αλμυρή Θάλασσα

Έρημος Ζιν

Βενέ-ιαακάν

Κάδης

Δρόμος του Βασιλιά

Δρόμος προς τη Σιουρ

Έρημος Φαράν

Ωρ-αγγιδγάδ

Ρισσά

Ιοτβαθά

Αβρωνά

Εσιών-γεβέρ

Οδός Ελ Χατζ

Ριμμών-φαρές

Έρημος της Εθάμ

Μαράχ

Αιλίμ

Έρημος Σιν

Δοφκά

Ασηρώθ

Κιβρώθ- αττααβά

Ρεφιδίμ

Όρ. Σινά

Ερυθρά Θάλασσα

[Εικόνα στη σελίδα 542]

Οι οάσεις ήταν σπάνιες σε αυτή τη γη που περιγράφεται ως “άνυδρη”

[Εικόνα στη σελίδα 542]

Επρόκειτο για μια «μεγάλη και φοβερή έρημο», στην οποία ο Ισραήλ περιπλανήθηκε 40 χρόνια

[Εικόνα στη σελίδα 542]

Ο μυχός του Κόλπου της Άκαμπα. Οι Ισραηλίτες στρατοπέδευσαν εδώ προς το τέλος της 40χρονης περιπλάνησής τους στην έρημο